معاد باوری

هدف این مقاله، تبیین فلسفه ی معادباوری با نظر به وجه تربیتی آن، بر اساس آیات قرآنی ذیل سه محورماهیت، ضرورت، اهداف و اصول و روش ها است. برای دست یافتن به این هدف، از روش تحلیل فلسفی و روش استنتاجی استفاده شده است. تبیین مقدمه های لازم معادباوری با استفاده از تحلیل منطقی فرارونده مبتنی بر آیات قرآنی صورت گرفته و اصول معادباوری، با استفاده ازروش قیاس عملی استنتاج شده که نتیجه قیاس، دو گزاره مقدماتی توصیفی و تجویزی است که از پاسخ دو سؤال اول و دوم به دست آمده و روش ها نیزمبتنی بر اصول تربیتی استخراج گردیده اند. در مجموع عناصر اصلی ماهیت معادباوری عبارت اند از اندیشه ورزی، وابستگی به فطرت انسان، اطمینان و باور قلبی به پایان پذیر بودن دنیا، ادامه ای بر حیات انسان و اهداف معادباوری عبارت اند از متعالی شدن قوه عقل و نمود آن در همه ی امور، امنیت و آرامش روانی، پیدایش بینش درست نسبت به زندگی دنیایی و احساس مسئولیت و اصول آن، ایمان توأم با تعقل، بازگشت به خویشتن، معرفت بخشی، استمرار و امتناع و روش های آن نیز پرسشگری، حل مساله، بارش مغزی، تذکر، همیاری، اسوه سازی، عبرت آموزی، تذکر و موعظه بوده اند.

از مهمترین کارکردهای اخلاقی خانواده که نقش اساسی در رضایت از زندگی، حفظ و تحکیم روابط افراد در دراز مدت دارد؛ سازگاری زناشویی است. عوامل مختلفی در شکل گیری سازگاری زناشویی نقش دارند؛ پژوهش حاضر با هدف بررسی تطبیقی دیدگاه شناختی در روان شناسی و اسلام به تاثیر نقش اعتقاد به تکامل هستی و معاد در سازگاری زناشویی با روش تحلیلی استنتاجی پرداخته است. هرچند، نوع نگاه هستی شناختی و معادباوری در اسلام،گرایش و رفتار هر مسلمان را متفاوت از دیدگاههای انسان گرایانه محض می کند؛ اما لازمه پایداری این نگاه در زندگی برای تحول از ظرفیت های موجود به الگوی مطلوب، ایجاد سازگاری نگرشی یا داشتن مراقبه وتعهداخلاقی نسبت به این اعتقاد است که به قابلیت از خودفراروندگی منجر شود؛ این مهارت به نوبه خود سبب می شود تا فرد حتی در شرایط ناگزیر از رنج، قدرت انطباق و مهارت برقراری رابطه سالم و مسالمت آمیز با همسر داشته، بتواند با ایجاد احساس ارزشمندی دراو، سازگاری زناشویی را تحقق بخشد.

اعتقاد به حسابرسی پس از مرگ، از جمله باورهایی است که تأثیر بسزایی در سبک زندگی انسان دارد. اعتقاد به معاد، نگرش انسان را به زندگی این دنیا تغییر داده و آن را ابزارى در جهت رسیدن به اهداف والاى انسانى و رسیدن به زندگى جاوید و سعادتمندانه قرار مى دهد. این اعتقاد در ساحت زندگی خانوادگی نیز آثار روشنی دارد که در تشکیل، دوام و آسیب زدایی از آن، نقش آفرینی می کند. نوشتار حاضر با مراجعه به قرآن کریم و اقوال مفسران و با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی نقش باورمندی به معاد در استحکام نظام مقدس خانواده را مورد بحث و بررسی قرار داده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که شخص معتقد به حسابرسی و جزای الهی، در انتخاب همسر خویش معیارهای الهی را مد نظر قرار داده و با حاکم کردن محبت و رحمت در فضای خانواده، راه را بر آسیب هایی همچون بی توجهی، کینه، افتراء و خیانت، که تزلزل این نهاد را به همراه خواهد داشت، می بندد. از سوی دیگر، باور داشت روز واپسین کمک شایانی به حل مشکلات و تحمل کمبودها در زندگی خانوادگی می کند. همچنین گزاره های وحیانی قرآن بر نقش معاد باوری در اخلاص و نیز مسئولیت پذیری اعضای خانواده و توجه به نیازهای دیگر اعضا، تأکید می کند که این موارد نیز سهم محوری در استحکام نهاد خانواده دارند.