درخت حوزه‌های تخصصی

تفسیر و علوم قرآن

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترجمه قرآن تفسیر قرآن علوم قرآنی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۴۸۱ تا ۲٬۵۰۰ مورد از کل ۱۳٬۴۱۵ مورد.
۲۴۸۱.

مرزشکنی روایی در روایت های قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۰ 107 - 130

کلیدواژه‌ها: نقد روایت مرزشکنی روایی داستان های قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۷ تعداد دانلود : ۲۵۷
مرزشکنی روایی اصطلاحی است که در آن، مرز میان روایت و واقعیت شکسته می شود و دارای چهار گونه 1. مرزشکنی نویسنده، 2. خطابی، 3. هستی شناختی و 4. بلاغی می باشد که می تواند حالت صعودی یا نزولی داشته باشد. استفاده از این تمهید بیشتر در دوران پسامدرن شایع است و از ابزار گفتمان نقدی معاصر به   حساب می آید. هنر بزرگ قرآن در عرصه روایت، همان شکست مرز بین روایت و جهان خارج از آن است که علاوه بر چهار نوع ذکرشده، شامل دو نوع دیگر مرزشکنی زبانی و بی مرزی روایی است که مختص این متن است. مرزشکنی در قرآن در پی تأثیر طنز و فکاهی نبوده، بلکه دارای کارکرد خارق عادت و شگرف و دربردارنده هدف های غایی ارزشمند است و بر خلاف روایت بشری که کارکرد ضد واقع نمایانه داشته و جنبه شکلی دارد، مرزشکنی به صورت واقعی رخ می دهد و جنبه شکلی و محتوایی دارد. مقاله حاضر با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی، انواع مرزشکنی روایی را در داستان های قرآن کریم مورد بررسی قرار می دهد و در صدد اثبات این نکته است که قرآن فراتر از مکاتب ادبی کلاسیک، رئالیسم، مدرنیسم و پست مدرنیسم است و به این سٶال که «آیا مرزشکنی به عنوان شگرد شکست مرز بین داستان و واقعیت، واقعی بودن داستان های قرآنی را رد می کند؟» پاسخ می دهد.
۲۴۸۲.

وجوه معنایی تاویل در روایات اهل بیت(ع) و مسئله بطن قرآن

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تأویلات قرآنی دوره دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳ 25 - 45

کلیدواژه‌ها: تاویل بطن تنزیل وجوه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۵ تعداد دانلود : ۲۱۰
در روایات اهل بیت(ع) مباحثی پیرامون تاویل و تنزیل و بطن قرآن وجود دارد که پرداختن آن بسیار اهمیت دارد و در مواردی میان معانی آن خلط شده است. این پژوهش به دنبال این است که وجوه معنایی تاویل و تنزیل را مشخص کند و مسئله بطن قرآن و مرز آن با تاویلات غلط و تفسیر به رای را روشن کند.و ضرورت دارد که در حوزه تاویل و بطن، این مسائل روشن گردد.جمع آوری مطالب در این تحقیق به صورت کتابخانه ای بوده و روش تحقیق توصیفی تحلیلی می باشد.پس از بررسی ها مشخص شد که تاویل به معانی مختلفی از جمله مخالف متن ظاهر قرآن، تفسیر قرآن، مصداق و تطبیق و غیره آمده است همچنین بطن قرآن مسئله مهمی است که فرق آن با تاویلات غلط و تفسیر به رای این است که بطن با نصوص قرآن و اهل بیت و عقل مخالفت ندارد اما تفسیر به رای با آیات و روایات یا عقل در تضاد است.
۲۴۸۳.

کشف دلالت های اجتماعی سیاسی سوره نمل با روش تحلیل محتوای کیفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و چهارم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۹۰) 5 - 30

کلیدواژه‌ها: قرآن نمل تحلیل محتوا اجتماعی سیاسی حق قدرت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷۳ تعداد دانلود : ۵۲۵
تحلیل محتوای کیفی از جمله روش هایی است که قابلیت استنتاج مباحث جدید از قرآن را فراهم می کند. در این مقاله سوره نمل با روش تحلیل مضمون که یکی از شیوه های تحلیل محتوای کیفی است، بررسی و تبیین گردید. در این تحلیل آیاتی که از انسجام مفهومی و معنای خاصی برخوردار بودند، به وسیله نرم افزار MAXQDA در شبکه مضامین تجزیه و تحلیل گردید. هدف از این اقدام، دستیابی به دلالت های اجتماعی سیاسی سوره مبارکه نمل است. در نهایت با به دست آوردن چهل مضمون پایه از آیات مورد نظر، دوازده مضمون سازمان دهنده ساخته شد که عبارت اند از: سرکشی دشمن قدرتمند، نزاع دائمی حق و باطل، توطئه و تهدید دائمی دشمن، نیازمندی جبهه حق به قدرت، شناخت نقاط قوت و ضعف، بسیج تمام منابع قدرت، شایستگی رهبر، ضرورت مانور قدرت، یقین به عنایت خدا نسبت به جبهه حق، یقین به نابودی ظلم و باطل، علم و دانش به مثابه قدرت، توجه به آثار جانبی قدرت. در گام بعدی مضامین مذکور به سه مضمون فراگیر «ضرورت کسب قدرت برای گسترش حق»، «دانش استفاده از قدرت برای گسترش حق» و «شناخت شؤونات حق و قدرت» تبدیل گردید. در پایان این نتیجه محقق گردید که مضمون نهایی سوره نمل عبارت است از «ضرورت کسب قدرت علمی و اجتماعی برای گسترش حقایق دینی در جامعه بشری».
۲۴۸۴.

ویژگی وعده های الهی در قرآن و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال دهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۷ 205 - 236

کلیدواژه‌ها: وعده الهی معرفت شناسی هستی شناسی انسان شناسی و روش شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۲۰ تعداد دانلود : ۴۰۶
وعده الهی، موضوعی پر بسامد در قرآن مجید و سنت معصومان(ع) است. در گونه شناسی وعده ها، می توان آنها را به وعده های مربوط به پیامبران(ع)، عموم مؤمنان و خواص آنها تقسیم کرد. با توجه به رابطه علّی میان بینش ها و کنش ها، اطلاع از ویژگی وعده ها به عنوان مجموعه ای از بینش ها در تقویت دینداری مؤثر است. علاوه بر ویژگی و نتایج خاص وعده ها در حوزه های معرفت شناسی، هستی شناسی، انسان شناسی و روش شناختی، یک ساختار منسجم و هدف واحد، در دستاورد ها دنبال می کند. برای رسیدن به این امر، ابتدا مطلق آیاتی که وعده الهی را بیان کرده اند، استخراج و طبقه بندی شده، سپس با مراجعه به تفاسیر به تحلیل هر طبقه پرداخته شده است. دستاورد گونه های سه گانه، درحوزه معرفت شناختی عبارتند از: اخباری و مطلق بودن، معرفت یقینی، دارای معیار سنجش صدق، شیوه های بیانی متفاوت است. در حوزه هستی شناختی، وعده ها دارای وجود بالفعل و تشکیکی است. در حوزه انسان شناختی به لحاظ ابعاد بینشی و کنشی انسان، به : جاودانه، سیاسی ، اجتماعی؛ و از نظر کنشی، وعده علم آموزی، تربیت صالحان و همزیستی مسالمت آمیز اجتماعی است. در حوزه روش شناختی، دارای رویکرد فقهی، تفسیری، کلامی و تربیتی است. دستاوردهای فوق، تجهیزاتی برای هدایت و تربیت انسان است.
۲۴۸۵.

تفسیر علمی «بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها» درباره «رَفع» و «خَلق» آسمان ها در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۸ 89-106

کلیدواژه‌ها: آیه 2 رعد آیه 10 لقمان تفسیر علمی إعجاز قرآن گرانش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۳۸ تعداد دانلود : ۷۲۹
برخی مفسران معاصر تعبیر «بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها» در آیات 2 سوره رعد و 10 سوره لقمان را إشاره قرآن به گرانش و نقش آن در پیدایش بنای رفیع آسمان دانسته اند. گویا در این آیات گرانش به ستون هایی نامرئی تشبیه شده است؛ از آنجا که تشبیه گرانش به ستون از لحاظ علمی تشبیه درستی نیست، در این مقاله ضمن نقد و بررسی دیدگاه های تفسیری روشن می شود که آیه با کاربست واژه جمع «عَمَد» به صورت إستعاری بر رفعت و خلقت آسمان ها به سبب دخالت علل و اسبابی نامرئی دلالت دارد که جایگزین ستون در بناهای ساخت بشر است. گویا آیه یادشده به نیروهای بنیادین إشاره دارد که بنا بر آخرین دستاوردهای علم فیزیک نقشی أساسی در پیدایش جهان داشته اند. از طرفی مفهوم «سماوات» در قرآن و تعابیر متفاوت دو آیه مذکور، با به کارگیری أفعال «رفع» و «خلق» نیز حاوی إشاراتی است که با تفسیر علمی پیدایش جهان هماهنگ است.
۲۴۸۶.

قواعد حاکم بر بهره مندی از روایات تفسیری

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال اول پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱ 157 - 173

کلیدواژه‌ها: روایات تفسیری قواعد قواعد عقلی قواعد نقلی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۳ تعداد دانلود : ۳۵۴
روایات تفسیری که از مهم ترین منابع فهم آیات قرآن اند، روایاتی هستند که مراد خداوند در آیه را بیان می کنند یا زمینه فهم آن را فراهم می سازند. بهره مندی کامل از روایات تفسیری، بر قواعدی استوار است. پژوهشگر وادی تفسیر با رعایت این قواعد و دستورالعمل هاست که می تواند در فرایند تفسیر از خطا و اشتباه دور باشد و به مراد واقعی خداوند دست یابد. هرچند برخی از این قواعد مورد توجه پژوهشگران حوزه تفسیر بوده اند و در فرایند پژوهش های تفسیری از آنها بهره گرفته شده، این قواعد تاکنون به شکل کامل و متقن تدوین نشده اند. پژوهش حاضر با روش کتاب خانه ای و به صورت توصیفی تحلیلی به واکاوی قواعد بهره مندی از روایات تفسیری در دو بخش عقلی و نقلی پرداخته است. در بخش قواعد عقلی به مواردی همچون؛ دوری از افراط و تفریط در کارآمدی روایات تفسیری، توجه به عدم تناقض در روایات تفسیری و... و در بخش قواعد نقلی به مواردی از جمله؛ ضرورت شناسایی روایات ضعیف و ساختگی، آگاهی از تطبیق ها و تأویل های غالیانه، توجه به توسعه معنایی در روایات و... اشاره شده است. قواعد عقلی حاکم بر بهره مندی از روایات تفسیری، مستقیما از عقل و تحلیل های آن به دست آمده اند؛ دوری از افراط و تفریط در کارآمدی روایات تفسیری، ضرورت تمایز میان روایات مبتنی بر تفسیر، تأویل و تطبیق؛ توجه به عدم تناقض درونی روایات تفسیری، ضرورت بهره مندی از همه روایات تفسیری ناظر به آیه و عدم اکتفا به کتب تفسیری، تطبیق دقیق روایات بر آیات، از مواردی هستند که به عنوان قواعد عقلی در این پژوهش تبیین کرده اند.
۲۴۸۷.

تحلیل انتقادی مبانی تفسیری سلفیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 95 - 116

کلیدواژه‌ها: سلفیه تکفیری مبانی تفسیر ظاهرگرایی صحابه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۷ تعداد دانلود : ۴۳۷
سلفیه تکفیری در حوزه تفسیر قرآن با استناد به ظواهر آیات، روایات و سیره پیامبر و اصحابش، به آنچه از قدیم مانده سخت پایبندند و عقاید صحیح اسلامی را منحصر به «ظواهر» قرآن و سنت می دانند و از هرگونه تفسیر، ژرف نگری و بهره گیری از عقل، علم و فلسفه در تعالیم دین و تطبیق آن با مقتضیات زمان اجتناب می ورزند. ورود مجاز در قرآن را انکار کرده و با تفسیر گزینشی آیات، به دنبال تفسیر آیات قرآن نبوده، بلکه به دنبال پیدا کردن عقاید خویش در قرآن و رد دیدگاه های مخالفان هستند؛ اما ظاهرگرایی علاوه بر عدم کفایت در تفسیر قرآن، مخالف با آیات قرآن است. تأکید افراطی بر نقل و روایت موجب راهیابی احادیث ضعیف به منابع و دوری از عقل گرایی در تفسیر شده و با پیش داوری های گرایشی، آیات به شیوه نادرست بر روایات تطبیق داده می شوند.
۲۴۸۸.

واژه شناسی خویشاوندی در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 209 - 228

کلیدواژه‌ها: خویشاوندی واژه شناسی قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۵ تعداد دانلود : ۳۹۰
پیوندهای خویشاوندی و روابط خانوادگی، گستره وسیعی از آیات قرآن را به خود اختصاص داده و در زمینه های مختلفی فقهی، تاریخی و اجتماعی مطرح شده و محمول احکام بسیاری درخصوص محرمیت، ارث، احسان و انفاق، ازدواج و طلاق و غیره قرار گرفته است. پژوهش حاضر عهده دار شناخت واژگان حوزه خویشاوندی در قرآن و تبیین دلالت آن واژگان بر انواع روابط و پیوندهای خویشاوندی از خلال مطالعه آیات قرآن و با تکیه بر اقوال لغویون و نظرات مفسران قرآن کریم است. واژگان به کار گرفته شده در قرآن کریم جهت توصیف روابط خویشاوندی از حیث کمیت، وسعت و دوری و نزدیکی عبارت اند از: «اهل، آل، عشیره، رهط، فصیله، قبیله، شعب و قوم» و نیز واژه های «قربی و ارحام.» در میان واژگان مذکور، واژه «اهل» کوچک ترین واحد خویشاوندی و واژه «شعب» بزرگ ترین واحد خویشاوندی را نشان می دهد. بدین معنا که واژه «اهل» ظهور در معنای خانواده فرد داشته و به ترتیب واژه های «آل، عشیره، رهط و فصیله» گستره وسیع تری از خویشاوندان را در برمی گیرند. واژگان «قبیله و شعب» اشاره به حوزه وسیع خویشاوندی در طبقات انساب عربی داشته و بیانگر روابط نسبی دور، پیچیده و البته ادعایی ایشان است. دلالت واژه «قوم» بر معنای خویشاوندی دلالتی تضمنی است و در قرآن کریم در معنای خویشاوندی نیز استعمال شده است. همه واژگان مذکور توصیفگر روابط نسبی در ابعاد مختلف بوده و درخصوص «عشیره، رهط و فصیله» به «اقارب نزدیک پدری فرد» اطلاق می شوند.
۲۴۸۹.

بازخوانی معناشناسی سوگندها در سوره فجر با محتوای آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 111 - 128

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم قسم سوره فجر بلاغت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۹ تعداد دانلود : ۳۱۰
قرآن کتاب هدایت بشر، برای ارتباط با مخاطبان خود روش های متعددی را برگزیده  است. به کار بردن سوگند یکی از این روش ها است که در بسیاری از نمونه ها کاربرد این اسلوب برای از بین بردن شک و تردید مخاطب است. هرچند کلام خدا حق است و تردیدی درآن نیست، زمانی که با سوگند همراه شود، هدایت پذیرتر است. در هرکدام از سوره هایی که با قسم آغاز می شوند، خداوند قسم هایی یاد کرده است که از نظر محتوا و معنا با قسم های آن سوره بی ارتباط نیست. در این مقاله سعی شده است برای نمونه ارتباط معنایی قسم در سوره فجر با موضوعات مطرح در همان سوره بررسی شود تا شاهد این مدعا باشیم که در این سوره نیز مانند سوره های دیگر، بین مصادیق قسم و موضوعاتی که پس از آن آمده، تناسب و هماهنگی معنایی برقرار است.
۲۴۹۰.

اعتدال و معیار آن از منظر قرآن با تأکید بر المیزان(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۲۲)

کلیدواژه‌ها: اعتدال اعتدال در قرآن معناشناسی اعتدال واژگان معادل اعتدال واژگان مقابل اعتدال معیار اعتدال تفسیرالمیزان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸۲ تعداد دانلود : ۳۷۷
اعتدال در اسلام مفهومی ارزشی تلقی شده است. چنین مفهومی بدون تعریف و شناخت معیار و حد و مرز آن، می تواند دچار کج فهمی یا سوء استفاده واقع شود. پژوهش حاضر می کوشد با رویکردی معناشناسانه، به بررسی نگرش قرآن درباره پدیده اعتدال و معیار آن بپردازد. بررسی آیات قرآن نشان می دهد که هرچند واژه اعتدال در قرآن نیامده است، اما واژه هایی مانند عدل، حنف، قصد، اقتصاد و استقامت در برخی کاربردهای قرآنی، تداعی گر مفهوم اعتدال اند؛ به عکس، واژه هایی مانند غلو، ظلم، جور و اسراف، با آن تقابل معنایی دارند. با بررسی معناشناسانه این واژه ها به دست می آید که در قرآن واژه های معادل اعتدال، با مفاهیم پایه ای تری مانند توحید، حق و عدل پیوندی عمیق دارد. معیار و مرز اعتدال از منظر قرآن، التزام به توحید، رعایت حق و عدل، و خارج نشدن از صراط مستقیم بندگی خداست.
۲۴۹۱.

بررسی زیبایی شناسی مدح و ذم در آیات قرآن (نمونه مورد بررسی ترجمه مکارم شیرازی)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۵) 185 - 201

کلیدواژه‌ها: قرآن مدح و ذم ساختار نحوی وجوه زیبایی شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۰ تعداد دانلود : ۲۴۸
قرآن کریم به جهت ویژگی های طبیعی خود، از جمله فصاحت و بلاغت بی مانند، سبک و اسلوب ویژه، دلنشینی معانی و مفاهیم و کاربرد دقیق کلمات در قالب های گوناگون جزء منسجم ترین و کامل ترین متن و کلام به شمار می آید که متشکل از واژگان بظاهر ساده و فصیح ولی دارای بار معنایی ژرف و اهداف نهفته و هدفمند است. هر یک از کلمات و آیات قرآن کریم بمنظور هدف خاصی درکنار یکدیگر قرار گرفته اند. مدح و ذم یکی از ساختار های پرکاربرد زبان عربی است. این پژوهش در نظر دارد با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به بررسی انواع و ساختار مختلف (مدح و ذم) به صورت نحوی و بلاغی در آیات قرآن کریم ب پردازد. تلاش این پژوهش، آشکار سازی دقیق بسیاری از تعبیرات بلاغی در غالب نحوی است که، (مدح و ذم) با تمام کابرد هایش در آن به کار رفته است. و در آخر مستندات قرآنی خود را همراه با دلایل بلاغی هر یک از آن ها مشخص می کند. حاصل از این پژوهش نشان می دهد که (مدح وذم) با وجود قرار گرفتن در ساختارهای نحوی متفاوت و با وجود ترجمه های متفاوت از آن از نظر بلاغت و معنا تنها افاده تفخیم و بزرگنمایی می کند و بهتر است که در ترجمه این افعال از واژه هایی که نشان دهنده ی کثرت هستند استفاده کرد.
۲۴۹۲.

سرچشمه های معرفتی حکمت اشراقی و نقش و تأثیر قرآن و منابع روایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۷ 59 - 79

کلیدواژه‌ها: سهروردی حکمت یونان حکمت ایران عرفان قرآن عقل و شهود

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶ تعداد دانلود : ۹۸
بر خلاف بسیاری از فیلسوفان مسلمان که معمولاً از منابع و پیشینه تاریخی افکار خود کم تر یاد می کنند، شیخ اشراق صریحاً از متفکرانی که اندیشه های خود را ادامه دهنده حکمت آنان می داند، نام می برد. پرداختن به ریشه یابی منابع حکمت اشراق از همان آغاز تألیف «حکمه الإشراق» توسط خود شیخ شروع شده است و بعدها توسط شارحان «حکمه الإشراق» ادامه یافت و تا زمان حاضر نیز ادامه دارد. هدف از این جستار بازخوانی نقش و تأثیر منابع قرآنی و روایی به مثابه مهم ترین سرچشمه های معرفتی شیخ اشراق است. گرچه به فلسفه شیخ اشراق غالباً به عنوان نقطه تلاقی حکمت و عرفان و تفکر ایران و یونان نگریسته می شود ولی سهروردی با آگاهی به منابع قرآنی و روایی در صدد اتقان و استحکام حکمت خود بوده است. این انگیزه در مسائل گوناگونی محقق شده است از جمله در تأویل آیات قرآن به مباحث فلسفی مانند عقل فعال و قوه مخیله؛ توجیه و تأیید مباحث مربوط به عقل اول، تجرد و جاودانگی نفس و قاعده امکان اشرف با توسل به آیات قرآن. همچنین مسائلی مانند خلافت الهی از مباحث این مقاله است که در اندیشه سهروردی ریشه قرآنی دارند. بر این اساس می توان گفت که راه رسیدن به حقایق گاهی عقل است و گاهی کشف و شهود عرفانی و در رأس همه آن ها وحی الهی. محال است آنچه حق است و عقل و شهود سلیم بدان راه یافته، در تضاد با وحی الهی باشد.
۲۴۹۳.

بررسی و مقایسه سه ترجمه فرانسوی سوره توحید با رویکرد تحلیل گفتمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۰ 397 - 419

کلیدواژه‌ها: قرآن ساختارهای گفتمان مدار واژه گزینی برابریابی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷ تعداد دانلود : ۱۰۸
یکی از اصول مهم در ترجمه وفاداری به متن اصلی یا برابریابی است. از این روی، علاوه بر تسلط بر دستور زبان مبدأ و مقصد، لازم است مترجم از بافت فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و غیره متن مورد ترجمه نیز آگاه باشد. این مسأله در ترجمه متون مقدس از جمله قرآن کریم از اهمیت بیش تری برخوردار است. در مقاله حاضر، با تکیه بر رویکرد تحلیل گفتمان، سه ترجمه فرانسوی سوره توحید با یکدیگر سنجیده شده است تا مشخص شود که کدام ترجمه به نص قرآن نزدیک تر است.
۲۴۹۴.

Application of the Words Fe’l (acting), Amal (doing), and Son’ (making) in the Holy Quran and their Semantic Differences(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 103 - 118

کلیدواژه‌ها: Holy Quran word Fe’l (acting) Amal (doing) Son’ (making) Synonymy

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵ تعداد دانلود : ۹۱
Due to the fact that the Arabic language abounds in words with similar meanings, eloquence in speech or writing calls for the accurate choice of words. The Holy Quran is characterized by the use of words and morphemes in absolute precision, which accounts for part of its beauty and elegance.  This study addresses the proper use of Fe’l, Amal, and Son’ in the Quran, as three semantically close concepts all of which lie in the area of meaning of the verb ‘do’. The study is conducted through a descriptive-analytic method. First, with reference to Arabic dictionaries, the meanings of these words and their nuances are presented. Then, a number of representative verses are extracted from the Quran to show the elegant application as well as the verbal secret of those individual words.  According to the results, the word Amal is used in contexts where something is regularly done by preplanning and with pain. The word Fe’l refers to an action for getting something done or made typically for a short time, but it is on no regular basis, either planned or unplanned. The word Son’, however, is reserved for cases that are done with skill, care, and consciousness of consequences. The word also involves a degree of secrecy. As it is found, since Amal refers to an action which involves toil and trouble, it is never used for God in the Quran. What the Book uses in this regard are the words Fe’l and Son’. This verbal token can be taken as one of the linguistic miracles of the Holy Quran.
۲۴۹۵.

Criticism and analysis of Wim Raven''''s viewpoint on the semantics of the word "shahīd" in The Qur''''an(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 149 - 162

کلیدواژه‌ها: The Qur''an Martyrs semantics Genealogy Raven Goldziher Wensinck

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۱۱۱
Due to the important status of martyrdom in the context of Islam and Muslim thoughts, especially Shiites, some orientalists such as Wim Raven have sought to write works in this field. Throughout an article published as "Martyr" in the Encyclopedia of the Qur''an, Raven has explored the meaning of martyrdom and its genealogy, using the books and articles by other western scholars, especially Goldziher and Wensinck. According to them, he believes that "martyr" in The Qur''an means "witness" and "hearer of confession", and that reference of the term to the concept of "being killed in the path of Allah" is the result of a semantic transformation that occurs in the Old Testament and the use of "shahīd" in the sense of martyr owes to hadith literature. Orientalists believe that the term "shahīd" in the sense of martyr is a loan and post-Qur''anic word whose root is derived from the Syriac origin of Sahda. In the present article, with a descriptive-analytical approach, after examining Raven''s semantics discussions and outlining his viewpoints and sources, we have considered the semantics of "martyrs" in lexical and Islamic books and then analyzed Orientalists'' viewpoints in this regard. According to the historical analysis of the usage of the word "shahīd" in the sense of "the killed", its application is traced back to the outward contiguity of the concept of the killed with the basic meaning of the word "shahīd" (witness and presence). That is to say, due to the adjacency of the presence some of the killed on the battlefield and their practical witness to the faith of God and the Prophet, the concept of "being killed" is linked to "the presence", and gradually, this contiguity has led to the independent usage of the word "shahīd" in the sense of "the killed".
۲۴۹۶.

مبانی نظریه پردازی قوانین اجتماعی در تفسیر قرآن

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و علوم سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵ 147 - 183

کلیدواژه‌ها: قرآن تفسیر مبانی تفسیر اجتماعی قوانین اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۲ تعداد دانلود : ۹۵۴
تفسیر اجتماعی بهره گیری از قرآن برای استخراج اصول و قواعد تفکر اجتماعی و استنباط نظام جامع اجتماعی از آن است آن گونه که این یافته ها، دیگر بخش های قرآنی در زمینه مباحث اجتماعی را تبیین کند و مفسر و تحلیل گر اجتماعی را قادر سازد؛ تا ضمن تحلیل و بررسی مسائل پیرامونی جامعه کنونی با قرآن، به اصلاح و بازسازی مبانی جامعه شناختی دست زند و در حوزه روش شناختی، وحی را منبع دیگر شناخت در تحلیل و کشف مسائل اجتماعی به حساب آورد. یافته های تحقیق حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی و جمع آوری کتابخانه ای صورت پذیرفته، حاکی از آن است که از جمله مبانی نظریه پردازی قوانین اجتماعی در تفسیر قرآن عبارت است از امکان تفسیر علمی، امکان دست یابی به قوانین جامعه شناختی تاریخی، امکان دست یابی به قوانین جامعه شناختی اجتماعی، امکان بازشناسی نظام اجتماعی مطلوب، وجود و امکان باز شناخت مفاهیم ناظر به مباحث اجتماعی در قرآن.
۲۴۹۷.

بررسی فقهی ماهیت وجودی حقوق مالی زوجه در قرآن؛ فقه امامیه و مقایسه آن با حقوق کشور مصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۰ 251 - 278

کلیدواژه‌ها: حقوق مالی زوجه انحلال نکاح حقوق مصر فقهای امامیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸ تعداد دانلود : ۱۱۰
به لحاظ حساسیت موضوع احقاق حقوق زوجه پس از انحلال نکاح با استفاده از منابع فقهی و حقوقی ملهم از نظرات فقهای امامیه و حقوقدانان در کشور اسلامی مثل مصر هدف مقاله حاضر بررسی فقهی ماهیت وجودی حقوق مالی زوجه در فقه امامیه و مقایسه آن با حقوق کشور مصر است. تحقیق حاضر از نوع نظری و به لحاظ ماهیت توصیفی و تحلیلی است. این تحقیق به روش کتابخانه ای انجام گرفت. بررسی ها نشان داد قانونگذار حقوق مصر، پیوسته در جهت تأمین و حمایت از حقوق زنان تلاش کرده تا از ورود اجحاف به حقوق زنان به ویژه زنان مطلقه جلوگیری کند.
۲۴۹۸.

Dundes and Folklore in the Qur’an A Review(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 1 - 12

کلیدواژه‌ها: Alan Dundes Fables of the Ancients Folklore in the Qur’an A Review

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰ تعداد دانلود : ۸۰
Fables of the Ancients? Folklore in the Qur’an is Alan Dundes’ first published work on an Islamic subject. The author introduces “Oral-Formulaic” theory and uses it to examine the Qur’an from a literary point of view with primary emphasis on oral and verbal (as distinct from written) aspects of language. Dundes uses general concepts of oral literature such as narration, transmission forms, recitation, divine origin and revelation. In Dundes’ account, there are specific features of oral literature, which can verify the folkloric nature of the Qur’an. These features include: proverbs, folk tales and ancient myths. The advantages of Dundes’ work as discussed in this article include: a new approach to understanding the terms “folklore” and “myth”, high accuracy in locating the repetitions in the Qur’an, accurate references to the similarities between the Qur’an and the Christian holy scripture and using the right order of chapters (Surahs) and Verses. The disadvantages of the book consist of: numerous typographical errors, wrong or incomplete references, insufficient use of Muslim writers’ works, incorrect interpretations, bringing up unnecessary theological subjects, making inconsistent statements, comparing three Qur’anic tales with Aarne -Thompson index and ignoring certain Islamic premises.
۲۴۹۹.

بررسی تفسیر آیه 17 سوره احقاف با تأکید بر سبب نزول آیه

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۱ 29 - 13

کلیدواژه‌ها: آیه ی 17 سوره ی احقاف سبب نزول عبدالرحمن بن ابی بکر فریقین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۷ تعداد دانلود : ۱۴۹
آیه ی 17 سوره ی احقاف از آن گونه آیاتی است که پیرامون سبب نزول آن دیدگاه های متفاوت در میان مفسران فریقین مطرح شده است. گروهی از مفسران فریقین بر این باورند که سبب نزول آیه، عبدالرحمن بن ابی بکر است که به پدر و مادرش اُف گفت؛ اما گروه دیگر از مفسران فریقین این نگرش را پذیرا نشده اند و سبب نزول آیه را شخص دیگری دانسته اند. نوشتار حاضر با روش توصیفی - تحلیلی سبب نزول و تفاوت رأی در سبب نزول و شخصیت مد نظر آیه را در تفاسیر فریقین بررسی کرده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که دیدگاه آن دسته از مفسران فریقین که سبب نزول آیه ی 17 سوره ی احقاف را عبدالرحمن بن ابی بکر دانسته اند، ناظر بر روایت جابر و مروان بن حکم است؛ اما این روایات دارای اشکالات فراوانی است تا آنجا که روایت اهل سنت -مستند بر سخن مروان بن حکم- برای آنکه با سخنان عایشه در تعارض است از صحت خارج می شود؛ ازاین رو، شماری از مفسران فریقین سبب نزول آیه ی 17 سوره ی احقاف را گروهی از کافران بیان کرده اند.
۲۵۰۰.

هنجارگریزی نحوی در گفتمان قرآنی بر پایه فرآیند جایگزینی اسم به جای فعل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و چهارم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۹۰) 31 - 50

کلیدواژه‌ها: هنجارگریزی گفتمان قرآنی دلالت معنایی اسم دلالت معنایی فعل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۰ تعداد دانلود : ۳۵۸
متن، ساختاری زبانی است که از الگوها و قواعد دستوری خاصی پیروی می کند که از آن با نام زبان معیار/ خودکار یاد می شود. گاهی ادیب برای بزرگ نمایی مفهوم مورد نظر خود، با وجود امکان رعایت قواعد زبانی، از هنجار زبان سر می پیچد تا توجه مخاطب را به یک معنای خاص جلب و در حقیقت مفهوم را برجسته سازی کند. هنجارگریزی یکی از شیوه های برجسته سازی معناست که در هشت سطح قابل بحث است. این نوشتار با بررسی هنجارگریزی نحوی در سطح جانشینی اسم به جای فعل در گفتمان قرآنی که از بسامد بالایی برخوردار است ، به این نتیجه دست یافت که انحراف از استخدام فعل در قرآن، در سه سطحِ جایگزینی ابتدایی اسم به جای فعل، جایگزینی اسم هم ریشه به جای فعل و جایگزینی اسم متضاد به جای فعل و به قصد برجسته سازی اغراضی چون تناسب زمان، عدم تعلق غرض به فاعل، تأکید بر وقوع رخداد و یا ثبات آن، صورت گرفته است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان