درخت حوزه‌های تخصصی

نقص روش شناسی های موجود برای شناخت پدیده های اجتماعی و حتی پدیده های طبیعی نیازمند بازنگری در این روش ها و بسط آنها برای ایجاد گستره مناسب جهت شناخت هر چه بهتر پدیده ها است. یکی از زمینه های اساسی برای تکامل روش های مطالعات سازمانی توجه به مبانی فلسفی این روشهاست. بر این اساس و به جهت رفع این نقایص در علوم اجتماعی، به ویژه مطالعات سازمانی، ابتدا مبانی فلسفی چهار پارادایم مهم اثبات گرایی، تفسیرگرایی، انتقادی و واقع گرایی انتقادی شرح داده شده و در قالب هشت سوال کلیدی با یکدیگر مقایسه می گردد. و سپس تکثرگرایی روشی جهت شناخت هر چه بیش تر و عمیق پدیده های اجتماعی و سازمانی پیشنهاد می گردد.

زمینه: تقلب یا فریبکاری از پدیده های غیراخلاقی رایج در نظامهای آموزشی است که با گسترش فناوری به طور فزاینده ای تسهیل شده و رواج پیدا کرده است. تقلب در موقعیتهای آموزشی اغلب به و صورت تقلب در امتحانات و تقلب در تکالیف درسی صورت می گیرد. در این پژوهش میزان و شیوع انواع تقلب تحصیلی در بین دانشجویان دختر و پسر دانشگاه بیرجند بررسی شده است.روش کار: روش پژوهش توصیفی - مقایسه ای و جامعه پژوهش، دانشجویان دانشگاه بیرجند بوده اند. نمونه پژوهش، 400 دانشجوی دختر و پسر بوده اند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای از 4 دانشکده و 30 رشته تحصیلی انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته سنجش میزان و نگرش نسبت به تقلب بوده است.یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد میانگین انجام تقلب در امتحانات کمتر از حد متوسط است، اما باور عمومی به رواج تقلب بالاتر از حد متوسط می باشد. میزان تقلب در پسران بیش از دختران و باور به عمومیت داشتن تقلب در دختران به طور معنادار بیش از پسران بود. ایجترین شیوه انجام تقلب در جلسات امتحان، نگاه کردن و نوشتن روی کاغذ، و رایجترین شیوه تقلب در تکالیف درسی، گرفتن تکلیف از هم کلاسی و از اینترنت می باشد. در ارتباط با علت تقلب، نتایج پژوهش نشان می دهد، عوامل درونی نظیر عدم مسوولیت پذیری و عدم وقت کافی بیش از عوامل بیرونی نظیر سخت بودن تکلیف و توقع زیاد از دانشجو به عنوان علت تقلب توسط دانشجویان مورد تاکید قرار گرفته است.نتیجه گیری: بسیاری از انواع تقلب با وضع قوانین، آموزش درست و مدیریت آموزشی قابل اجتناب بوده و موجب تقویت روحیه اخلاق علمی در نظام آموزش عالی خواهد شد. با توجه به گسترش فناوری اطلاعات در نظام آموزشی، روشهای کشف و کاهش تقلب الکترونیکی از مواردی است که باید از هم اکنون مورد توجه پژوهشگران قرار گیرد. تقلب و فریبکاری تحصیلی پدیده ای است که رواج و شیوع آن در محیط های تحصیلی کشورمان انکارناپذیر است. بنابراین برای درک علت تقلب و فریبکاری تحصیلی و همچنین شناسایی متغیرهای همبسته با آن لازم است پژوهشهای گسترده ای در سطح کشور انجام گیرد.

مردم نگاری، هم به عنوان شیوه جمع آوری اطلاعات (انواع مشاهده)، هم به عنوان یک روش تحقیق (مجموعه نگرش کیفی و تحلیلی نسبت به یک موضوع تحقیق خاص) و هم به عنوان یک نظریه (مجموعه نظام خاصی که یک موضوع را در چهارچوب آن بتوان تحقیق کرد) مطرح است.این روش بیش تر در رشته انسان شناسی و در روش های کیفی رشته های علوم اجتماعی مورد استفاده قرار می گیرد.استفاده از این روش در مورد تعدادی از موضوع ها که با ابزاری مانند پرسش نامه یا حتی مصاحبه های مستقیم امکان پذیر نمی باشد، به پژوهشگر امکان می دهد تا موضوع را بسیار عمیق و دقیق شناسایی کند. این شناخت موضوع اعم از مثبت (بررسی مراسم ازدواج) یا منفی (بررسی مراحل اعتیاد) برای جامعه مفید خواهد بود.

اخلاق در تصمیم گیری و علم مدیریت (تحقیق در عملیات) به تازگی مطرح و جذابیت خاصی برای محققین این رشته علمی فراهم نموده و چشم انداز تحقیقاتی فراوانی برای آن می توان متصور بود. علم مدیریت به دلیل ماهیت استراتژیک آن در کمک به تصمیم گیری در حوزه انسانی نسبت به سایر علوم از اهمیت خاصی برخوردار است چرا که هر تصمیم در این حوزه می تواند بر اقشار مختلف جامعه، محیط و طبیعت اثرگذار باشد. از جمله طرق موثر به منظور وارد ساختن مباحث اخلاقی در امور روزمره انسانی لحاظ اخلاق در تصمیم گیری و متعاقبا تحقیق در عملیات به عنوان یک سیستم پشتیبانی تصمیم می باشد.روش کار: در این مطالعه مروری ضمن مقایسه موقعیت های دنیای طبیعی و دنیای انسانی و قیاس تصمیم گیری در این موقعیت ها به این مساله توجه می گردد که تصمیم گیری در موقعیت های انسانی نیازمند آن است که به سه قطب اثرگذار یعنی منطق، ذهنیت و اخلاق توجه شود. در قطب منطقی مدل های پایه ای تحقیق در عملیات، در بحث ذهنیت استفاده از مدل های تصمیم گیری چند معیاره (MCDM) و در بحث اخلاق مواردی چون توسعه پایدار، عدالت اجتماعی، آلودگی، ضایعات، تعهدات زیست محیطی، مدیریت مواد خام مطرح می شود. در ادامه نکاتی در برقراری توازن بین این سه قطب در مدل های تحقیق در عملیات بحث می شود و راهکار هایی در این خصوص ارایه می گردد. این مقاله در برگیرنده سوگندنامه تحقیق در عملیات، اخلاق در مدل سازی، نتیجه گیری و پیشنهادات برای تحقیقات آتی نیز هست.نتیجه گیری : تصمیم گیری در حوزه علم مدیریت بدون توجه به مولفه های اخلاق و مسوولیت اجتماعی واقع بینانه نیست. امروزه نویسندگان در خصوص دخالت دادن اخلاق در تصمیم گیری فعالیت کرده و متدهایی را پیشنهاد داده اند. این مقاله ضمن بررسی جامع تحقیقیات گذشته و آخرین دستاوردها به یک متدولوژی چند شاخصه دست یافته است که پژ‍وهشگران و تصمیم گیرندگان را قادر می سازد مسایل اخلاقی را در مدل سازی و تصمیم گیری دخالت دهند.

پرداختن به ابعاد اخلاقی انجام پژوهش های تربیتی، در کنار توجه به ملاحظات محتوایی، ساختاری، ماهیتی و روش شناختی آن اهمیت بسیار دارد؛ چنان که بی توجهی به ابعاد و ملاحظات اخلاقی انجام و اجرای یک پژوهش می تواند زیان های بسیاری را برای موضوعات یا آزمودنی های مورد تحقیق به دنبال داشته باشد. این زیان ها می توانند اعم از افشای اسرار آزمودنی ها، دستکاری در داده ها، ارایه تفسیرهای غلط و مغرضانه، سوء استفاده سازمان ها و مراکز مرتبط با تحقیق از داده ها یا تفاسیر و بهره برداری های جانبدارانه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی باشند. پرهیز از زیان های مذکور، از یک سو، مستلزم رعایت الزامات، اصول، قواعد و ملاحظات اخلاقی حاکم بر اجرای یک تحقیق، و از سوی دیگر، برخورداری افراد محقق از مجموعه ای از صفات و فضایل اخلاقی مرتبط با انجام یک پژوهش است. پرداختن به این اصول، قواعد و فضایل از اهداف تدوین مقاله حاضر است.

بازی به عنوان بخش مهمی از زندگی روزمره، هزاران سال در زندگی بشر تداوم داشته است، اما کمتر از هفتاد سال است که نظریه بازی به صورت جدّی موضوع بررسی های نظری و صورت بندی های فنی قرار گرفته است. این مقاله، در نگرشی فلسفی، به عناصر بازی و نظریه بازی – که صورت بندی ریاضیاتی کنش های بازیگران در موقعیّت های راهبردی است – می پردازد. ویتگنشتاین مدعی شد که عرضه تعریفی از بازی ممکن نیست. ما با بررسی اندیشه های ویتگنشتاین، به ارائه و ارزیابی دیدگاه های منتقدان او دربارﮤ بازی خواهیم پرداخت. سپس با اشاره به مؤلفه های شناختی بازی مانند نقش شاخص اطلاعات در بازی و حذف استراتژی های مسلط اکید، نشان می دهیم که در بررسی این دو موضوع مسئله ارائه ملاکی برای تعیین میزان معقولیّت بازیگران رخ می نماید. پس از بیان پاسخ نظریه بازی تکاملی به این معضل، نقدهای وارد بر تفسیر تکاملی نیز بررسی خواهد شد.

اقدام پژوهی از رویکردهای مهم در پژوهش های کیفی به شمار می رود. در این رویکرد، پژوهشگر یا مرجع تغییر و تحول، مساله یا مشکل را شناسایی می کند و برای حل مشکل یا ایجاد تغییر، به طور دقیق اطلاعاتی را جمع آوری می کند و سپس به اقدام مناسب مبادرت می ورزد و از نتایج اقدام ارزیابی به عمل می آورد. به همین دلیل، اقدام پژوهی به عنوان روشی برای رشد کارکنان در حین خدمت شناخته شده است. در مقاله حاضر، اقدام پژوهی تعریف می شود و سپس سیر تکامل آن، ویژگی ها و محاسن آن بررسی و بیان می گردد. آنگاه به کاربرد آن در علوم رفتاری پرداخته می شود.

اگرچه فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی نقش سازنده ای در افزایش کارایی و اثر بخشی سازمانی داشته اند ولی مشکلات اخلاقی متعددی نیز به بار آورده اند. سازمانها همواره در به کارگیری همه جانبه این فناوری با تردیدهایی مواجه بوده اند. با وجود این به دلیل نقش و اهمیت انکارناپذیر این فناوری ها لزوم شناسایی عوامل موثر بر اخلاقیات جهت برطرف نمودن مشکلات مرتبط، ضروری است. مرور تحقیقات گذشته مبین این مطلب است که مطالعات اندکی در مورد اثر رفتار شهروندی سازمانی بر اخلاقیات فناوری، اطلاعات صورت گرفته است. هدف اصلی شناسایی عوامل موثر بر اخلاقیات فناوری اطلاعات با رویکرد رفتار شهروندی سازمانی می باشد.روش: روش تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ نحوه جمع آوری داده ها، توصیفی-پیمایشی می باشد. داده های مورد استفاده از 119 نفر از کارکنان و مدیران شرکت های فناوری اطلاعات واقع در تهران جمع آوری گردیده و الگو علی پیشنهادی بر اساس فن الگو سازی معادلات ساختاری، مورد آزمون قرار گرفته است.یافته ها: این الگو با توجه به داده های جمع آوری شده به خوبی، شاخص های تناسب را برآورده نمود. معناداری اجزای الگو هم مناسب بوده و همبستگی بین متغیرهای الگو در سطح معنادار و مناسبی است.نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که اخلاقیات فناوری اطلاعات می تواند از ارزشهای اخلاقی سازمان تاثیرپذیر باشد که در این اثر، تعهد سازمانی و ابعاد رفتار شهروندی سازمان به عنوان متغیر میانجی عمل می کنند.

برای فهم بهتر مساله پژوهش و تبیین دقیق تر آن می توان داده های کمی و کیفی را با هم ترکیب کرد. استراتژی پژوهش ترکیبی بر ترکیب این دو نوع داده ها استوار است. در این مقاله، پس از مروری بر مبانی فلسفی پژوهشی ترکیبی و نگاهی اجمالی بر استراتژی های کمی و کیفی، سه طرح پژوهشی ترکیبی، تبیینی و اکتشافی مطرح و گام های اساسی در انجام پژوهش ترکیبی به نحوی ساده ارایه خواهد شد.

با وجود تلاش های فراوان صورت گرفته از سوی مجامع بین المللی و کمیته جهانی مبارزه با دوپینگ (WADA) در زمینه مبارزه با دوپینگ، با پیشرفت تکنولوژی و دستیابی علوم مختلف به ویژه پزشکی به فناوری های نوین و کشف راه ها و روش های مختلف درمانی، گفته شده است که رده جدیدی از دوپینگ با نام« دوپینگ ژنی» در جوامع ورزشی، شیوع پیدا کرده است که مباحث اخلاقی جدیدی را برای ورزش، مسابقات ورزشی و مجامع ضددوپینگ به وجود آورده است. با کامل شدن پروژه ژنوم انسانی و کشف تعداد زیادی از ژنها، زمینه درمان بسیاری از بیماری های بی درمان با استفاده از فناوری ژن درمانی به وجود آمده است ولی در کنار پیشرفت های صورت گرفته، چالش های اخلاقی متعددی نیز پیدا شده است که از آن جمله می توان تولید نوزادان تغییر یافته ژنتیکی، تغییر ژنتیکی ورزشکاران و دوپینگ ژنی را نام برد که هر کدام از این موارد جدال اخلاقی زیادی را در پی داشته اند. روش کار: در این مقاله مروری ما در ابتدا کلیه مقالات و منابع مرتبط را در پایگاه اینترنتی Google و خزانه های اطلاعاتی Pubmed ،Science Direct و Ovid با کلمات کلیدی"" Gene Doping"" و Ethical Consideration"" و""Ethics and athletic Manipulation "" جستجو کردیم. سپس کلیه مقالات در دو دسته متون کامل و چکیده و بر اساس میزان ارتباط و تازگی طبقه بندی شدند و مورد بررسی قرار گرفتند. نتیجه گیری :دوپینگ ژنی طبق تعریف کمیته جهانی ضد دوپینگ عبارتست از »استفاده غیر درمانی از سلولها، ژنها، اجزای ژنتیکی، یا تعدیل بیان ژنی که از طریق آن ها ظرفیت ورزشکاران برای اجرای ورزشی افزایش یابد». امروزه مشخص شده است که ژن های متعددی با اجرای ورزشی، مرتبط هستند (حدود 90 ژن) که با توجه به گستره ورزش و علاقه روزافزون جهانی به آن، استفاده از این ژن ها به منظور دوپینگ ژنی دور از انتظار نیست. البته از فناوری ژنی می توان بهره های ارزشمندی نیز برد، مثلاً برای درمان آسیب های ورزشی شدید که می تواند باعث کناره گیری ورزشکار از صحنه ورزش شود .در مجموع ملاحظات و سؤالات اخلاقی متعددی پیش روی مجامع ورزشی است که در این مقاله سعی می شود به آن ها پاسخ داده شود. برخی از این سؤالات اخلاقی عبارتند از: •آیا باید دستکاری ژنی در ورزشکاران مطلقاً ممنوع شود؟ •آیا باید استفاده از آن در ورزشکاران فقط برای بهبود از جراحت یا بیماری های خاص، مجاز باشد؟ •آیا با در نظر گرفتن کشف و تشخیص بسیار مشکل دوپینگ ژنی٬ در آینده ماهیت و حقیقت ورزش زیر سؤال می رود؟ •آیا باید ورزشکاران تغییر یافته از نظر ژنتیکی را از شرکت در رقابت های ورزشی محروم کرد یا برای آنها مسابقاتی جداگانه ترتیب داد؟ البته این ها سؤالاتی هستند که تا به حال پاسخ روشنی برای آنها ارائه نشده و چالش های پیش روی جهان ورزش می باشد و کمیته های اخلاقی مربوطه می بایست در پی یافتن پاسخی برای آنها باشند.

از اوایل قرن بیستم، پژوهش در خصوص نظریه های یادگیری، ادراک، رشد شناختی، هوش، انگیزش و ... آغاز شد. پژوهشگران غربی اثبات گرایی را مبنای معرفت شناختی و روش شناختی پژوهش های خود، در حوزه روان شناسی و علوم تربیتی قرار دادند. پیش فرض های جدید این پژوهشگران درباره ماهیت انسان، به ارایه تصویری نارسا از رفتار و منش انسان انجامید.مقاله حاضر ضمن تشریح مشکل یاد شده در چند نظریه مطرح در حوزه روان شناسی و علوم تربیتی پیشنهاد می کند که مبانی هستی شناختی، معرفت شناختی و انسان شناختی این قبیل پژوهش ها ارزیابی و از نتایج آنها، با احتیاط، در جامعه اسلامی استفاده شود. استدلال نویسنده این است که حاکمیت اثبات گرایی مبتنی بر سکولاریسم، در نظام تعلیم و تربیت جامعه اسلامی از تحقق رسالت اصلی این نظام (تامین سعادت انسان ها در دو جهان) جلوگیری می کند. پیشنهاد دیگر مقاله آن است که کوشید تا روش شناسی سازگار با آموزه های دینی ابداع و رهنمودهایی برای هدایت فعالیت های تحقیقاتی پژوهشگران در حوزه روان شناسی و علوم تربیتی ارایه کرد.

حسابداران مسوولیت حساس و دشواری درتفسیر مبادلات و ارایه آنها به شکل گزارش های مالی که قابل استفاده برای گروههای ذینفع جهت ارزیابی عملکرد شرکتها دارند. بنابراین انجام اعمال حرفه ای غیراخلاقی شامل ارایه اطلاعات مالی با کیفیت نامطلوب و مقلوب می تواند اعتماد عموم را به حسابداران از بین برده و به حیثیت کل حرفه لطفه وارد سازد. با افزایش توجه جهانی به مبحث اخلاق و نیز اهمیت کیفیت اطلاعات در حرفه حسابداری، در این تحقیق سعی شده است تا گوشه ای از خلا تحقیقاتی موجود در تبیین اثر دیدگاه اخلاقی مدیران مالی بر کیفیت گزارش های مالی پرشود.روش کار: در این تحقیق، دیدگاه اخلاقی مدیران مالی با استفاده از پرسشنامه موقعیت اخلاقی سنجیده شد. سپس، ضابطه کیفیت گزارشگری مالی با استفاده از متغیرهای مشاهده پذیر کمی شد. در نهایت، اثر دیدگاه اخلاقی مدیران مالی بر کیفیت اطلاعات در 105 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار گرفت. برای داده پردازی نیز از روش الگوی معادلات ساختاری، مبتنی بر روش حداقل مربعات جزیی استفاده گردید.یافته ها: نتایج تحلیل آماری نشان می دهد که دیدگاه اخلاقی مدیران بر کیفیت گزارش های مالی موثر است به طوری که 18% تغییرات این متغیر را تبیین می نماید. به علاوه، آرمان گرایی اثر مثبت معنی داری بر کیفیت گزارش های مالی دارد.نتیجه گیری: با توجه به اثر مثبت دیدگاه آرمانگرای مدیران بر کیفیت اطلاعات مالی، بنظر می رسد ضروری است که نهادهای حرفه ای و مراجع مسول درجهت تقویت آرمان گرایی مدیران و درنتیجه، ارتقای کیفیت گزارش های مالی برنامه ریزی نمایند.

خدمات ابن سینا که عموماً به عنوان یکی از مهم ترین فلاسفه و اطبا شناخته می شود، به علم و فلسفه موضوع بسیاری از پژوهش ها قرار گرفته است. این مقاله طرحی کلی از فلسفه علم وی، که تعیین گر چارچوب نظریِ دریافت او از فلسفه طبیعی است، به دست می دهد. این نوشتار بدون پرداختن به علائق تاریخی استدلال می کند که فلسفه علم ابن سینا سرآغازی مفید برای توسعه فلسفه اسلامی علم معاصر است. این مقاله همچنین اهمیت ابن سینا در فلسفه بهداشت و طب را مورد بحث قرار می دهد.

دنیای هزارتوی ذهن آدمی با معجون نظریه و نظریه پردازی عجین شده است. این ویژگی، قدرت خلاقیت و آفرینندگی را ‐ به مدد کلمات، نشانه ها و سمبل ها ‐ به آدمی ارزانی داشته است. این توانایی گاهی انسان را در یافتن راه حل مشکلات یاری رسانده و گاهی هم فارغ از دغدغه های زندگی بوده و بیشتر به شکل هنر نمایان شده است. مظهر و جلوه این توانایی که گاه مفید و گاه غیر مفید بوده، واژة نظریة خوب را در ادیبات علم، پیشِ روی اندیشمندان و سیاستگذاران و مدیران قرار داده است. در این نوشتار تلاش شده تا بر چیستی یک نظریة خوب توضیحی فراهم آید و فرآیند نظریه پردازی به عنوان یکی از جدی ترین فعالیت های ذهن، بررسی شود. این مقاله در دو بخش به نگارش درآمده است: بخش نخست مقاله بر چیستی نظریة خوب متمرکز شده و مدل هایی که به تبیین این موضوع پرداخته اند بررسی می شود. در این بخش شاخص های خوب بودن نظریه به سه دسته فلسفی، روش شناختی و کاربردی تقسیم شده است. در بخش دوم مقاله، با نقد مدل های موجود در زمینة پیوند نظریه و عمل (شکل دهی نظریة خوب)، مدلی برای پیوند دادن معنابخشی کارورزان و اندیشمندان ارائه شده است. این مدل برای ساخت یک نظریة خوب بر همکاری کارورزانِ عمل گرا و اندیشمندانِ علم گرا تأکید ویژه داشته و بر این باور است که نظریه های تجویزی کارورزان باید با نظریه های توصیفی و هنجاری اندیشمندان درهم آمیزد، تا نوعی نظریة خوب شکل گیرد.