فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۰۱ تا ۴۲۰ مورد از کل ۱٬۰۵۴ مورد.
حوزههای تخصصی:
نقش خانواده در شکل دهی به گرایش های دینی فرزندان همواره مورد توجه نظریه پردازان و محققان حوزه دین بوده است. از این گذشته، هردو نهاد دین و خانواده در جامعه ایران دست خوش تغییرات محسوس و قابل اعتنایی شده اند، این دو امر تحقیق حاضر را بر آن داشت تا با هدف شناخت نقش خانواده در ممانعت یا تعدیل گرایش جوانان به اشکال جدید دینداری از یک سو و نیز کمک به فهم رابطه بین تغییرات دین و خانواده از سوی دیگر این پرسش را مطرح کند که آیا بین میزان و نوع دین داری جوانان با سرمایه اجتماعی خانواده آنها رابطه هست؟ یافته های تحقیق حاضر که با روش پیمایشی بین نمونه 380 نفری از جوانان سه منطقه شهر تهران به دست آمده است نشان می دهد که پاسخ به این سؤال مثبت است. بدین ترتیب، در حالی که بین سرمایه ساختاری خانواده با میزان دینداری رابطه ای برقرار نیست، بعد فرآیندی سرمایه خانوادگی و چهار مؤلفه اصلی آن با میزان و انواع دینداری رابطه دارند، در بین ابعاد اصلی دینداری، صرفاً دینداری مناسک گرا با سرمایه اجتماعی خانواده و ابعاد آن رابطه دارد. در بین ابعاد سرمایه خانوادگی، مشارکت و ارتباط خانوادگی بیشترین همبستگی را با میزان دینداری دارد. این تحقیق به طور کلی بر اهمیت تعاملات و انسجام روابط خانوادگی بر افزایش دینداری جوانان و کاهش گرایش آنها به اشکال غیر سنتی دینداری تأکید دارد و آن را به منزله فرصتی می داند که بدین منظور در اختیار سیاست گذاران و مجریان امور فرهنگی کشور قرار دارد
معارف شیعه و بررسی نحوة انتقال تاثیر گذارآن در جوامع غیر اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
از جمله کارکردهای دین در عرصة اجتماعی، کارکرد انتقال معارف دینی به جوامع بشری است. با آنکه در برخی از ادیان، این کارکرد ظهور خارجی کم رنگی دارد، در برخی از ادیان مانند اسلام، این کارکرد برجسته است. در اسلام، برای ارائة معارف دینی، قرائت های گوناگونی مانند اهل سنت و تشیع به چشم می خورد که به تناسب توان، ظرفیت و قابلیت، به جوامع بشری عرضه شده است. در این مقاله، ضمن بهره گیری از روش نقلی ـ تحلیلی به بررسی چگونگی انتقال معارف شیعیان در جوامع غیراسلامی با هدف دستیابی به میزان تأثیرپذیری آن از یک سو، و کشف نقاط آسیب و مانعِ در مقابل آن از سوی دیگر، پرداخته شده است. نوآوری مقاله در حوزة رویکردی به این مسئله، توجه به شرایط فرهنگی ـ اجتماعی ادوار گوناگون اسلامی است. اینکه تا چه حد تفکر شیعی توانسته است در جوامع غیراسلامی پایگاه اجتماعی پیدا کند، نتیجه ای است که از فحوای مقاله قابل استنتاج است.
کارکردهای آشکار و پنهان زیارتگاه های ایلام(1320-1390)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
درجوامع دینی، تاریخ روستاها، شهرها و مناطق با تاریخ مراکز زیارتی عجین است. زیارتگاه ها از عوامل حفظ سنت ها و هویت فرهنگی جوامع محل استقرارشان هستند. این اماکن کارکردهای آشکار و پنهانی دارند که بر ابعاد مختلف حیات اجتماعی اثر گذار است. این کارکردها (آشکار وپنهان) مدام در مسیر تطور و تحول اند. حوادث مهمی چون انقلاب در این تطور نقش محوری دارند.
در این پژوهش براساس نظریه ی «مرتون» کارکردهای آشکار و پنهان زیارتگاه های ایلام (حوزه ی شمالی استان) در دو مقطع قبل و بعد از انقلاب مورد مقایسه قرار گرفته اند. روش کار در گردآوری اطلاعات از طریق تبدیل داده های کیفی به کمی با رویکرد مقایسه ای است.نتایج استخراج داده ها حاکی از افزایش کارکرد های آشکار و پنهان زیارتگاه ها در زمینه های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی نسبت به قبل از انقلاب اسلامی است.
رابطه نگرش مذهبی، منبع کنترل و گرایش به سوء مصرف مواد در دانشجویان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین نگرش مذهبی، منبع کنترل و گرایش به سوءمصرف مواد بوده است. روش: روش این پژوهش همبستگی است و برای انجام تحقیق340 نفر از دانشجویان دانشگاه گیلان از طریق جدول مورگان و با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه های گرایش مذهبی آلپورت، منبع کنترل راتر و آمادگی اعتیاد زرگر استفاده شد. یافتهها: بین نگرش مذهبی، منبع کنترل و گرایش به سوءمصرف مواد رابطه معناداری به دست آمد، به طوریکه توانستند به عنوان پیش بینی کننده های معنادار وارد معادله رگرسیون شوند. همچنین، رابطه معناداری بین نوع نگرش مذهبی و منبع کنترل به دست آمد. در مجموع، نتایج حکایت از آن داشت که افراد دارای نگرش مذهبی درونی بیشتر منبع کنترل درونی و گرایش کمتر به سوءمصرف مواد دارند وکسانی که گرایش مذهبی بیرونی دارند، منبع کنترل بیرونی و گرایش بیشتر به سوءمصرف مواد دارند. نتیجه گیری: منبع کنترل و جهت گیری مذهبی نقش مهمی در گرایش به سوءمصرف مواد دارند.
هنر پرت و پلاگویی
بررسی تأثیر فرهنگ اسلامی ایرانی در مدیریت فضاهای شهری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
هدف از این مقاله، بررسی اثرات فرهنگ و سنت دینی در مدیریت فعلی شهرها است. روش تحقیق، بررسی نظریه ها و سپس آزمون فرضیه و تبیین روابط بین پدیده ها و افزودن به مجموعه دانش موجود در زمینه خاص عناصر مدیریت فضای شهر اسلامی است که با توصیف اسنادی و تحلیل پیمایشی در جهت رد یا قبول فرضیه با کمک روش پیمایشی و توصیفی و تحلیل علّی فرضیه ها در بوته آزمایش قرار می گیرد (علّی یا پس رویدادی). یافته ها حاکی از آن است که مدیریت شهری بخش مرکزی تهران با الگوهای ایرانی اسلامی بر جای مانده از گذشته برای حفظ و احیای این عناصر مطابقت دارد.
مقایسه رابطه بین عوامل فرهنگی و میزان مسؤولیت پذیری در میان نوجوانان شهرهای بانه و قروه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
پژوهش حاضر، با هدف مقایسه رابطه بین عوامل فرهنگی و مسؤولیت پذیری انجام گرفته است. این تحقیق به روش پیمایشی انجام و اطلاعات آن از طریق پرسشنامه جمع آوری شده است. جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه نوجوانان 18-14 سال شهرهای بانه و قروه است که با استفاده از جدول لین و خطای 4 درصد 598 نفر برآورد شدند و در نهایت نمونه مورد نظر، با روش مطبق خوشه ای انتخاب شدند. نتایج به دست آمده از این پژوهش، حاکی از آن است که مسؤولیت پذیری با دینداری و ابعاد مختلف آن (اعتقادی، تجربی، مناسکی، پیامدی) و میزان استفاده از رسانه های مختلف، تحصیلات مادر، قومیت، نوع شهر(بانه/ قروه) و نوع مذهب (شیعه/ سنی) رابطه معنا دار داشته، با جنسیت (زن/ مرد) و تحصیلات پدر رابطه معناداری ندارد.
تحلیل محتوای مفهوم سرمایه اجتماعی دراحادیث امام رضا (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
هدف مقاله بررسی درجه اهمیت ابعاد و مؤلفه های مفهوم سرمایه اجتماعی در احادیث حضرت امام رضا(ع) است. روش تحقیق، تحلیل محتوای کیفی، توصیفی و استنباطی است. تعداد 356 حدیث رضوی براساس مدل مفهومی سرمایه اجتماعی بررسی شده است که تعداد 57 حدیث واجد شرایط تحلیل محتوا تشخیص داده شد. نتایج نشان داده است که تمامی ابعاد و مؤلفه های مفهوم سرمایه اجتماعی، دراحادیث رضوی(ع) به درجات متفاوت مورد اشاره قرار گرفته است. سرمایه اجتماعی درجات مختلفی دارد که اوج آن ایثار وشهادت است. در بعد ساختاری، انواع شبکه اجتماعی خرد، متوسط وکلان دراحادیث مورد اشاره قرار گرفته است. شبکه های کلان دراحادیث رضوی(ع) بالاترین درجه اهمیت را دارند که می توان آن را به دیدگاه عام گرایانه دراحادیث رضوی(ع) تفسیر نمود. سرمایه اجتماعی در احادیث رضوی(ع) بیشتر ساختار عینی دارد تا ذهنی. در بعد ارتباطی، سرمایه اجتماعی در احادیث رضوی(ع) بیشتر بدون انتظار جبران، مورد نظر قرار دارد تا دوسویه و قابل جبران. اگرچه کنش جمعی نیز دراحادیث مورد توجه قرار گرفته است اما در بیش از دوسوم احادیث، جهت رابطه مثبت است یعنی کنش، توصیه شده است. در بعد هنجاری، احادیث نشان می دهند که سرمایه اجتماعی بیشتر فایده دنیوی دارد، اگرچه فایده اخروی آن نیز قابل توجه است. محققان نتیجه گرفتند که مفهوم سرمایه اجتماعی به عنوان یک مفهوم علمی با مفاهیم اخلاقی و دینی کاملاً سازگار است. لذا علم می تواند برای گسترش مفهومی خود از اخلاق و دین کمک بگیرد و به آن نیازمند است. هم چنین دین و اخلاق نیز برای دست یابی به اهداف عملی و تأثیر گذاری درجامعه، نیازمند تحقیقات علمی مبتنی بر مشاهده و تجربه است. لذا پیشرفت جامعه انسانی مستلزم همکاری متقابل بین علم و دین است
حمایت از تمامیت جسمی و روانی جنین در نظام حقوقی اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
از نخستین وظایف والدین در برابر فرزند، رعایت حقوق او در مراحل جنینی از جمله فراهم نمودن محیطی سالم برای او از لحاظ جسمی و روانی است، این حق با انعقاد نطفه نمودار می شود و مبنای آن ارزش و کرامتی است که برای جنین مقرر شده است. در نتیجه، بی اهمیتی نسبت به تأمین امنیت شایسته جنین یا اقدام به ختم حاملگی (سقط جنین) در واقع رعایت نکردن شخصیت و کرامت انسانی است. از این رو پژوهش حاضر از طریق روش توصیفی- تحلیلی با تکیه بر آموزه های دینی، ماهیت و مبانی «دیدگاه فقها و حقوق دانان، انجام شده که هدف از آن تحلیل و بررسی برای حمایت از حقوق کودک متولد نشده» لزوم حفظ تمامیت جسمی و روانی جنین (جنین) می باشد. نتایج حاصل از تحقیقات نشان می دهد حمایت از تمامیت جسمی و روانی، حتی از زمان قبل از تشکیل نطفه لازم بوده و در صورت نقض این مهم، ضمانت اجرایی برای آن مقرر شده است؛ هرچند ممکن است شرایطی فراهم شود که در موارد خاص اسقاط جنین را موجه سازد.
سودمندی گفتمان انتقادی فرکلاف در تحلیل متون انضمامی: با نگاهی به متون تولید شده رسانه ای با محوریت بحران اقتصادی و اجتماعی اخیر اروپا و آمریکا(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
فرکلاف ابتدا از موضعی زبانشناختی به متون انضمامی میپردازد و سپس گفتمانهایی را که متن به آنها متکی است شناسایی کرده و نحوه وابستگی آنها به نظریههای کلان اجتماعی را توضیح میدهد. هدف فرکلاف آگاهی زبانی انتقادی به مصرفکنندگان متون است. هر متنی خوانندگان را به سوی فهم خاصی از واقعیت رهنمون میسازد. شناسایی انتقادی گفتمانهای مستتر در متن و آگاهی بخشی به مخاطبین در هنگام قرائت متن دلمشغولی اصلی فرکلاف است. در این مقاله با تأسی از روش فرکلاف نشان دادهایم که متون رسانهای ایران که درحال بازنمایی واقعیت بحران اقتصادی اجتماعی اروپا و آمریکا در سال 2011 میلادی هستند متأثر از چه گفتمانها و نظریههای کلانی هستند. این مقاله بیشتر هدف روششناختی دارد و برای این کار تحلیل مفصل و دقیق یک متن را سرلوحه کار قرار دادیم.
بررسی میزان تأثیر دینداری بر سبک زندگی در بین دانشجویان دانشگاه ملی کلمبیا
حوزههای تخصصی:
پژوهش حاضر با هدفبررسی میزان تأثیر دینداری بر سبک زندگی در بین دانشجویان دانشگاه ملی کلمبیا (مرکز بوگوتا) و شاغل به تحصیل در سال تحصیلی 11 -2010 انجام شد. روش کار، پیمایشی و شیوة جمع آوری داده ها پرسشنامه بود. حجم نمونه 393 نفر بود که به شیوة تصادفی ساده انتخاب شدند. ضریب همبستگی 329/0 به دست آمد و متغیرهای مستقل به طور هم زمان تقریباً 33/0 با سبک زندگی دانشجویان همبستگی داشتند. ضریب تعیین معادل 108/0 محاسبه شد؛ یعنی، حدود 11 درصد سبک زندگی دانشجویان با متغیرهای مستقل مورد بررسی توضیح داده می شود و 89 درصد باقی مانده ناشی از عواملی خارج از مشاهدات مورد بررسی است.
نقش مساجد در پیروزی انقلاب اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
مساجد در صدر اسلام به دلیل عهده داری کانون اصلی ارتباط مردم به ویژه فعالان جامعه، کارکردهای فراوانی در نظام اجتماعی ایفا می کردند. در عصر جدید به دلیل تفکیک ساختاری و تقسیم کار به برخی از کارکردهای اجتماعی و سیاسی آن کمتر توجه می شود. با این حال در جریان انقلاب اسلامی ایران، مساجد نه تنها محلی برای عبادت که محلی برای فعالیت فرهنگی علیه رژیم و نظام اجتماعی حاکم تبدیل شد. با توجه به مطالب یادشده، نگارندگان برای تحلیل نقش مساجد در انقلاب اسلامی ایران از رهیافت کارکردگرایانه به ویژه نظریه های تالکوت پارسونز و رابرت مرتِن بهره گرفته و با استناد به نمونه های تاریخی مرتبط با تحولات ایران در سال های انقلاب نشان داده اند مساجد ایران در آن سال ها با تجمیع همفکران، آموزش الگوهای ارزشی متضاد با ارزش های نظام حاکم به مردم و انتقاد از سیاست های حاکم بر نظام اجتماعی دورة پهلوی بر مبنای الگوهای ارزشی اسلامی، توانسته اند نقش عمده ای به همراه برخی دیگر از فعالان عرصة فرهنگی، در ایجاد اختلال در کارکرد حفظ الگوهای ارزشی و انگیزشی نظام اجتماعی حاکم و در نتیجه عدم تعادل آن ایفا کنند. این کژکارکرد به یاری یک کارکرد پنهان در مساجد یعنی سازمان دهی ارتباطات مبارزان انقلاب اسلامی شکل گرفت.
ریشه شناسی عامیانه
بررسی جامعه شناختی بوروکراتیزاسیون حوزه علمیة قم با رویکرد وبری (فرآیندها، چالش ها و موانع)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
نهاد حوزه علمیه در طول حیاتش به صورت قابل توجهی در حوزه های مختلف بر جامعه ایران تأثیر گذاشته و از آن تأثیر پذیرفته است و بنابراین شایسته توجه جدی و تحلیل جامعه شناختی است. شواهد و قرائنی وجود دارد که به نظر می رسد این نهاد مهم و مؤثر در سه دهه اخیر، و بخصوص در حوزه علمیه قم، با تغییراتی جدی روبه رو بوده است. یکی از این تغییرات مهم روند روبه تزاید بوروکراتیزه شدن نظام آموزشی حوزه است.
این پژوهش بر آن بوده تا ابتدا با رویکردی جامعه شناختی به ارائه توصیفی مختصر از کلیت این تغییر بپردازد. سپس با مطالعه آخرین نظرات مکتوب نمایندگان اصلی طیف مدافع این تغییرات، در مقایسه با گزاره های اساسی سازنده مفهوم «بوروکراسی» از منظر ماکس وبر در سنت جامعه شناختی، نشان می دهد که روند کلی این تغییرات قرابت های فراوانی با مفهوم «بوروکراتیزاسیون» دارد.
در مرحله بعد، «پیامدها»ی اجتناب ناپذیر این فرآیند را از منظر جامعه شناختی مورد بررسی قرار داده ایم تا نشان دهیم که حجم قابل توجهی از این پیامدها بر اثر اجرای این طرح در حال حاضر در حوزه به وقوع پیوسته است. در قسمت انتهایی، نمونه ای از مقاومت های جدی در برابر ابعاد مختلف انجام این پروژه در داخل حوزه بررسی شده است.
روش اصلی این پژوهش مطالعه اسنادی بوده که در جریان آن طیفی از داده های اسنادی شامل مصاحبه ها، سخنرانی ها، کتاب ها و آمارهای رسمی مورد استفاده و بررسی قرار گرفته است.
بررسی رابطه بین میزان دینداری و سبک زندگی شهروندان مطالعه موردی شهروندان شهرستان کاشان در سال 1390(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
امروزه مفهوم سبک زندگی به عنوان بیان روش زندگی مردم و الگوهای فرهنگی و رفتاری آحاد جامعه از مفاهیم اساسی علوم انسانی به ویژه روانشناسی و علوم اجتماعی به شمار می آید. از سوی دیگر، دینداری به عنوان مجموعه شناخت ها، عقاید، اخلاقیات و احکام دینی و تمایلات نسبتاً پایدار و مثبت نسبت به دین با کارکردهای عمده حیات بخشی، انضباط بخشی، خوشبختی و انسجام بخشی عامل بسیار نیرومندی در تعیین نوع سبک زندگی، مورد توجه صاحب نظران قرار گرفته است. بر این مبنا، در این مقاله، رابطه بین میزان دینداری و سبک زندگی مورد مطالعه قرار گرفته است. در واقع، هدف اساسی این مطالعه تبیین رابطه و چگونگی تعامل و پیوند دو متغیر دینداری و سبک زندگی افراد در جامعه آماری مورد مطالعه می باشد.
این تحقیق از نوع مطالعه پیمایشی (Survey study) بوده و داده های تحقیق با استفاده از تکنیک پرسشنامه توأم با مصاحبه جمع آوری گردیده است. اعتبار و روایی مقیاس های اصلی پژوهش شامل میزان دینداری و سبک زندگی افراد با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ مورد بررسی و تأیید قرار گرفته است. جامعه آماری پژوهش شامل تمام شهروندان شهر کاشان در نیمه اول سال 1390 می باشد که با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران تعداد 640 نفر به عنوان نمونه تعیین و با استفاده از روش سهمیه ای تصادفی انتخاب و بررسی شده اند. یافته های تحقیق رابطه بین میزان دینداری و هر یک از ابعاد سبک زندگی و نوع سبک زندگی پاسخگویان را نشان می دهد. در مجموع، نتایج فعالیت آماری مربوطه با استفاده از ضریب همبستگی اسپیرمن (312/0= rs) رابطه معنا دار دو متغیر میزان دینداری و نوع سبک زندگی افراد را در سطح اطمینان 99 درصد مورد تأیید قرار داده است. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیونی به روش گام به گام، اثرات بعد اعتقادی و بعد آگاهی دینداری را به ترتیب با 29 و 28 درصد بر سبک زندگی شهروندان نشان می دهد.
نقش علم اخلاق اسلامی در توسعه اسلامی – ایرانی
حوزههای تخصصی:
در این مقاله ابتدا معنای لغوی توسعه توضیح داده شده و سپس معنای اصطلاحی، آن بیان گردیده است. سپس دو ویژگی توسعه، یعنی «همه سونگر بودن توسعه» و «پایدار بودن توسعه» تشریح شده است. توسعه فرهنگی به عنوان مبنای اصلی توسعه معرفی، و نظر امام خمینی(ره) در خصوص مفهوم توسعه، فرهنگ و استقلال فرهنگی آورده شده است.
در ادامه نظر شهید مطهری در باره پیشرفت جوامع غربی از نظر تکنولوژی و قدرت و انحطاط آنان در اخلاق مطرح میشود که بر این اساس اهمیت اخلاق در جوامع مشخص می گردد.
اخلاق به عنوان مبناییترین اصل در توسعه فرهنگی به حساب میآید همچنانکه توسعه فرهنگی مبنای توسعه بحساب می آید. تنها اخلاقی که میتواند انسان را به سعادت رهنمون سازد اخلاق دینی (اسلامی) است نه مکاتب اخلاقی که در غرب توسط اندیشمندان اخلاقی ارائه گردیده است.در اخلاق اسلامی نیز عدالت فردی و اجتماعی بعنوان مبنایی ترین فضیلت آمده است، بدین معنی که اگرچنانچه بتوان احاد جامعه اسلامی را متخلق به فضیلت عدالت نمود درواقع به توسعه حقیقی یا ایده آل دست یافته ایم. در ادامه رهنمودهای از امام خمینی(ره)و مقام معظم رهبری در اهمیت عدالت اجتماعی و شاخص های از عدالت فردی و اجتماعی آورده شده است.
بر اساس آموزه های دینی دنیا و دنیا داری، مال و ثروت و قدرت (به عبارت دیگر توسعه) فی نفسه خوب یا بد نیست، بلکه انگیزه و نیت آدمی است که بدان ها رنگ و بوی خوبی یا بدی را میبخشد. آیات و روایات فراوانی در مذمت مال و ثروت و همچنین در محاسن آنها وجود دارد که به ذکر نمونه هایی از آنها پرداخته شده است.
جایگاه تنوع روش شناختی در جامعه شناسی دین با نگاهی ویژه به تحلیل تاریخی- تطبیقی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
نمودهای متفاوت دین لزوماً منجر به رویکردهای متفاوت به شناخت دین می شوند: رویکرد درون دینی برای مطالعة نمود معرفتی و رویکرد برون دینی برای مطالعة نمود خارجی. کانون توجه، هدف شناسایی و در نتیجه روش این دو رویکرد تفاوت مهمی با هم دارند. از این منظر، این دو رویکرد در یک سطح نیستند تا تعارض کنند، بلکه- با رعایت حدود و شرایط- بیشتر مکمل هم در شناخت همه جانبة دین محسوب می شوند. یکی از دین شناسی هایی که رویکرد برون دینی دارد جامعه شناسی دین است با تنوعی در روش ها، و یکی از روش های جامعه شناسی دین که خصوصاً از اوایل قرن بیست ویکم با توجه روزافزونی مواجه شده است تحلیل تاریخی- تطبیقی است. این روش علاوه بر برخورداری از تکنیک های مناسب برای توصیف و تبیین تاریخی با موضوعاتی که به تازگی در مطالعات دینی اهمیت یافته اند سازگاری های روش شناختی متعددی دارد.