درخت حوزه‌های تخصصی

برخی شاعران معاصر در برهه¬ای از زمان به دلیل اوضاع نابسامان سیاسی و اجتماعی و شکست های پیاپی فردی و اجتماعی و در فضایی آکنده از اندیشه های فلسفی غرب، به عقیدة غیاب خدا که یکی از اندیشه های بنیادین فلسفة غرب است اعتقاد پیدا می کنند؛ امّا به دلیل گرایش ذاتی انسان به مفهومی به نام خدا و نیز تحت تأثیر اندیشه های فلسفی غرب به خدایی دیگرگونه روی میآورند. همین مسأله سبب به وجود آمدن شکل متفاوتی از خداباوری در شعر این شاعران شده است. نگارندگان در این گفتار ضمن اشاره به پیشینة عقیدة غیاب خدا و باز آفرینی آن در سنّت دینی و فلسفة غرب، به بررسی چگونگی ظهور، دوام یا افول، شباهت ها و تفاوت های آن در شعر سه شاعر برجستة معاصر، یعنی اخوان، فروغ و شاملو میپردازند.

نزهت الاخبار (تاریخ و جغرافیای فارس)، میرزا جعفرخان حقایق نگار خورموجی، تصحیح و تحقیق سیدعلی آل داود، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تابستان 1380، 851 صفحه، فهرست. خطه فارس بخشی از ایران زمین است که سرنوشت عمده تاریخ این کشور در آن جا رقم خورده است. این اقلیم، پیش از آن که مثله شود و به صورت تکه پاره های امروزی درآید، پهنه ای وسیع، میان کرمان و اصفهان و خوزستان و دریای فارس، را در برمی گرفته است. پس بی دلیل نیست که تاریخ و جغرافیای کامل آن، در قرن سیزدهم هجری، به دست کسی نوشته شده باشد که زاده خورموج از توابع استان بوشهر امروزه بوده است. حاجی میرزامحمدجعفرخان حسینی خورموجی دشتستانی، ملقب به حقایق نگار، در سال 1225 در خورموج دیده به جهان گشود. پدر و اجدادش از خوانین محل و دارای مناصب ضابطی و کلانتری بودند و جد چهارمش ریاست تمام دشتی و دشتستان را داشته است. خود میرزاجعفر هم، پس از مرگ پدر، عهده دار ضابطی و کلانتری خورموج شد؛ اما، بر اثر تاخت و تازهای محلی، ناگزیر به فرار و ترک آن جا گردید و در سال 1260 به شیراز رفت و، در پرتو سوادی که داشت، به مشاغل حکومتی گمارده شد و مناصبی یافت. وی، در این دوران، هم چنان به تحصیل و مطالعه ادامه داد و کتابی به نام آثار جعفری تالیف کرد که در سال 1276 به چاپ رسید. او، در همان سال، به تهران رفت و نسخه ای از این اثر را به نظر ناصرالدین شاه رساند که پسند افتاد و ناصرالدین شاه او را مامور نگارش تاریخ قاجار و وقایع آن عصر به دور از تکلف و تملق کرد. میرزاجعفر این تاریخ را با نام حقایق الاخبار تالیف کرد و، چون اثر او مورد توجه قرار گرفت، به لقب حقایق نگار ملقب شد. متاسفانه، بر اثر خرده گیری حسودان در مورد قتل امیرکبیر، شاه دستور توقیف و نابودی کتاب را داد. اما نسخه هایی از آن جان به در برد که، چند سال پیش، چاپ و منتشر شد...

دیوان فصیحی هروی، به کوشش ابراهیم قیصری، با مقدمه محمد دهقانی، انتشارات امیرکبیر، تهران 1383، 435 )سی و هشت + 258+139 ( صفحه. فصیحی هروی )حدود (1049-987، که از شاعران توانای سبک مشهور به «هندی» است، ظاهرا در بخارا دیده به جهان گشود و در هرات بزرگ شد و پرورش یافت و آرزوی سفر هند در دلش ماند. وی مداح مقرب والیان خراسان - حسین خان شاملو و برادرش حسن خان شاملو - بود و مورد توجه شاه عباس نیز قرار گرفت. شعر فصیحی، در رتبه، یقینا به شعر سرایندگان طراز اول سبک هندی نمی رسد؛ اما آن مایه از توان شاعری و احاطه بر پرورش مضامین در وی بوده است که توجه معاصران را جلب و عنوان ملک الشعرای خراسان کسب کند. گویا میرزا جلال اسیر و ناظم هروی و درویش واله هروی از شاگردان او بوده اند. اسیر شهرستانی وی را چنین ستوده است: آنان که مست فیض بهارند چون اسیر ته جرعه ای زجام فصیحی کشیده اند فصیحی کلمه «آتش» و مضامین و مترادفات و مناسبات آن را بارها و بارها به کار گرفته و آن را دست مایه آفرینش ترکیب ها و مضامین نو ساخته، چندان که در مقدمه دیوان چاپی اش «شاعر شعله» خوانده شده است. به امام علی بن موسی الرضا علیه السلام ارادت بسیار داشته و مدایحی در تکریم امام سروده است.

اسب؛ برای خاندا نهای پهلوانی و جنگاوران هندواروپایی از ارزش توتمی دیرپایی برخوردار بوده، به همین دلیل در شاهنامه که اثری حماسی است، پرتکرارترین نمادینه جانوری را ب هوجود آورده است که نمادینگی آن را تنها باید در ارتباط با که نالگوی قهرمان بررسی کر د. این نماد جانوری که در پیوند با آب و دریا (ارتباط با نیروی سرشار زمین و طبیع ت) کامل م یشود، در حقیقت،تجسم قدرت غریزی ناخودآگاه اوست که که نالگوی قهرم ان، با را مکردن آن (مهار غریزه خو د)، مسیر پیکار برای کمال و پیروزی را پش تسر م یگذار د. از این دیدگاه نمادینگی اس بهای شاهنامه را در ارتباط با که نالگوی قهرمان میتوان به چهار بخش تقسیم کرد: 1. تفسیرهای اساطیری از را مکردن اسب؛ 2. توتم اسب در خاندا نهای پ هلوانی؛ 3. شخصیت انسا نگونه اس بهای پهلوانان و نقش مکمل آ نها در تکوین قهرمان؛ 4. اس بهای نمادین هکننده فره.