عباس واعظ زاده

عباس واعظ زاده

مدرک تحصیلی: استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۷ مورد از کل ۱۷ مورد.
۱.

گونه شناسی تطبیقی طردیه (نخجیرگانی) در شعر فارسی و عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای نوین ادبی بهار ۱۴۰۲ شماره ۲۲۰ 95-120

کلیدواژه‌ها: شعر فارسی و عربی طردیه (نخجیرگانی) شعر شکار گونه شناسی تطبیقی نوع ادبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶ تعداد دانلود : ۱۳۲
«طردیه» (نخجیرگانی) یکی از انواع شعر در ادبیات فارسی و عربی است. سابقه این نوع از شعر در ادبیات عربی به دوره جاهلی بازمی گردد، اما در دوره عباسی است که طردیه به عنوان یک نوع ادبی مستقل مطرح می شود. رواج این نوع ادبی در دوره عباسی تحت تأثیر رواج شکار و علاقه وافر خلفای عباسی و اشراف به این تفریح درباری مرسوم در ایران دوره ساسانی بوده است. این نوع ادبی به تبع شعر عربی در شعر فارسی نیز رواج می یابد و و به عنوان یکی از زیرگونه های قصیده مدحی مورد توجه بعضی از شاعران درباری، به ویژه شاعران دربار غزنوی، سلجوقی و گورکانیان هند قرار می گیرد. هدف مقاله حاضر بررسی ویژگی ها/ قراردادهای این نوع ادبی در شعر فارسی و عربی، بیان شباهت ها و تفاوت های آن در این دو زبان، تفاوت آن با «شعر شکار» و ارائه تعریفی جامع و مانع از آن است. برای این منظور به بررسی گونه شناسانه نمونه های این نوع ادبی در ادبیات فارسی و عربی پرداخته شده است.
۲.

بررسی نمادها و آیین های تشرف در خسرو و شیرین نظامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه فرهنگ و ادبیات آیینی دوره ۲ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ 41 - 62

کلیدواژه‌ها: آیین تشرف پاگشایی داستان عاشقانه خسرو و شیرین نظامی گنجوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰ تعداد دانلود : ۹۷
آیین های تشرف مناسکی هستند که فرد با گذر از آنها به رشد و بالندگی درونی می رسد و با رهایی از منِ پیشین خود می تواند با شخصیتی پالایش یافته و نگاهی تازه و متعالی به مرحله بعدی حیات خویش قدم بگذارد. داستان خسرو و شیرین به روایت نظامی، بسیاری از نمادها و آیین های تشرف و پاگشایی را به نمایش می گذارد. این پژوهش که به روش توصیفی - تحلیلی انجام شده است، بر آن است تا به شناسایی و تبیین نمادها و آیین های تشرف قهرمانان در منظومه خسرو و شیرین نظامی بپردازد. بر اساس یافته های تحقیق، انواع مراسم پاگشایی و آشناسازی، مانند نذر و دعا، نام گذاری، پرستاری آیینی، آموزش، سفر، آزمون، ریاضت، خلوت گزینی، شست و شوی آیینی، رازآموزی، تشییع و تدفین و... و مراحل سه گانه آن (گسست، گذار و پیوست) را می توان در مقاطع چهارگانه زندگی (تولد، بلوغ، ازدواج/ پادشاهی و مرگ) دو قهرمان اصلی این داستان (خسرو و شیرین) مشاهده کرد..
۳.

نقد و بررسی کتاب یکصد منظومه عاشقانه فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقد ادبی سال چهاردهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۵۴ 189-228

کلیدواژه‌ها: داستان های عاشقانه یکصد منظومه عاشقانه فارسی حسن ذوالفقاری نقد ساختاری نقد محتوایی نقد منابع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۸ تعداد دانلود : ۲۸۴
یکصد منظومه عاشقانه فارسی نوشته حسن ذوالفقاری، یکی از جامع ترین و مقبول ترین کتاب ها در حوزه داستان های عاشقانه فارسی است که پس از گذشت حدود هفت سال از اولین چاپ خود، اکنون به چاپ سوم رسیده است. هدف مقاله حاضر نقد و بررسی این کتاب است. برای این منظور، ضمن معرفی مختصری از کتاب، در سه بخشِ نقد ساختاری، نقد محتوایی و نقد منابع، با ذکر شواهد و مستندات، به بررسی اشکالات و نواقص آن پرداخته شده است. عدم انطباق کامل عنوان با محتوای کتاب، اشکال در تبویب کتاب، نداشتن رویه واحد در انتخاب عناوین مداخل، مدخل قراردادن بعضی از نظیره ها و منظومه هایی که اطلاعات کافی از آن ها موجود نیست، پایبند نبودن به ساختار پیش بینی شده برای هر مدخل، اشکالات نگارشی و ضعف تألیف در بعضی مواضع (اشکالات ساختاری)، قرار دادن منظومه های عاشقانه ذیل نوع غنایی و نمایشی، اشکال در ریخت شناسی داستان های عاشقانه، بعضی اظهارنظرهای نادقیق و نیازمند تأمل، گزارش ناقص/ اشتباه بعضی داستان ها، بعضی داده های نادرست (اشکالات محتوایی)، ندیدن بعضی از منابع و بعضی آشفتگی ها در فهرست منابع و ناهماهنگی آن با ارجاعات، ایرادهایی است که برطرف شدن آن ها در ویراست دوم، اعتبار و مقبولیت کتاب را افزون تر خواهد کرد.
۴.

بررسی موسیقی بیرونی در کتاب دیوان حافظ بالعربیه شعراً، ترجمه نادر نظام طهرانی (با تکیه بر 20 غزل نخست)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ترجمه در زبان و ادبیات عربی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 9 - 31

کلیدواژه‌ها: دیوان حافظ بالعربیه شعراً موسیقی بیرونی نقد ترجمه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۵ تعداد دانلود : ۱۳۶
دیوان حافظ بالعربیه شعراً برگردانی منظوم از 490 غزل حافظ شیرازی است. این پژوهش در نظر دارد موسیقی بیرونی یا همان وزن عروضی این ترجمه را با تکیه بر ظرافت های عروض فارسی و عربی بررسی کند. عواملی مانند نوع اوزان، تفاوت شمار ارکان عروضی، تغییر وزن، ضرورت های شعری، زحافات و افزودن یا کاستن واژه ها به دلایل عروضی، نقد و ارزیابی شد. به منظور تمرکز بیشتر بر 20 غزل نخست دیوان حافظ تکیه شد، اما برای اطمینان از یافته ها به سایر غزلیات به ویژه ملمّعات نیز توجه شد. روش پردازش داده ها توصیفی- تحلیلی با رویکرد علم عروض است. نتایج تحقیق نشان می دهد نحو و گاه حتی بلاغت شعر حافظ در این ترجمه تحت تأثیر موسیقی بیرونی قرار گرفته و زحافات و ضرورت های شعری را در زبان مقصد به دنبال آورده است. تغییراتی که عروض شعر فارسی در گذر زمان مطابق ذوق و قریحه ایرانی یافته به آسانی در چنبره ترجمه نمی گنجد. به نظر می رسد تغییر وزن غالب ملمّعات در جریان ترجمه حاضر، گواهی بر این مدعا باشد.
۵.

پیش هزار دیده بینا بررسی فراتحلیلیِ انتحال در مقالات علمی پژوهشی ادبیات فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال بیستم تیر ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۸۰) 429-452
تعداد بازدید : ۴۹۲ تعداد دانلود : ۱۸۸
انتحال (سرقت علمی) یکی از غیراخلاقی ترین آسیب های پژوهش است که امروزه در تحقیقات دانشگاهی ما رو به فزونی است. هدف این مقاله بررسی جوانب مختلف انتحال (سرقت علمی) در مقالات علمی – پژوهشی، به عنوان برجسته ترین نماینده تحقیقات دانشگاهی، و به طورویژه مقالات علمی – پژوهشی حوزه ادبیات فارسی است. برای این منظور با استفاده از روش توصیفی- استنادی، ابتدا سرقت علمی با ذکر مصادیقی از آن در مقالات علمی – پژوهشی ادبیات فارسی تعریف می شود و در ادامه مسئولان، عوامل و انگیزه های انجام سرقت علمی در مقالات علمی - پژوهشی مورد بررسی قرار می گیرد و در نهایت راهکارهایی برای پیش گیری از انجام سرقت علمی و پس گیری مقالات سرقتی در مجلات علمی – پژوهشی حوزه ادبیات فارسی ارائه می گردد. این مقاله بر نقش بازدارنده سامانه های مشابه یاب متون (در مراحل قبل از چاپ مقالات)، نقدهایی که توسط پژوهشگران و آگاهانِ پیشینه تحقیق در حوزه های مطالعاتی مختلف (دیدگان بینا) نوشته می شود و چاپ این مقالات توسط مجلات علمی- پژوهشی، سلب اعتبار مقالات سرقتی چاپ شده و لغو امتیاز حاصل از آنها، به عنوان راهکارهایی عملی در این خصوص تأکید دارد.
۶.

از حماسه به رمانس گونه شناسی داستان عشقی-قهرمانی بر پایه بهرام نامه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کهن نامه ادب پارسی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۳۱) 317-344

کلیدواژه‌ها: رمانس داستان عشقی - قهرمانی داستان پهلوانی داستان عاشقانه بهرام نامه گونه شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۶ تعداد دانلود : ۱۹۴
داستان عشقی-قهرمانی یکی از انواع ادبی فارسی است که از جهاتی با داستان پهلوانی و از جهاتی با داستان عاشقانه مشابهت هایی دارد، اما تفاوت هایی که در این میان هست، باعث تمایز آن با این دو نوع مشابه می شود. در ادبیات غرب از دو نوع داستان عاشقانه و داستان عشقی-قهرمانی، با عنوان مشترک «رمانس» (داستان عشقی) یاد می شود. «بهرام نامه» ها را که روایت گر داستان زندگی بهرام گورند، از مصادیق نوع ادبی رمانس در ادبیات فارسی دانسته اند. در این میان، بعضی این منظومه ها را در زمره داستان های عاشقانه محسوب کرده اند. هدف این مقاله اثبات «عشقی-قهرمانی» بودن این داستان و نیز شناخت ساختار روایی نوع ادبی «داستان عشقی-قهرمانی» و یافتن وجوه تشابه و تمایز آن با دو نوع مشابه است. برای این منظور از ریخت شناسی، که یکی از ابزارهای دانش گونه شناسی در شناخت انواع ادبیِ روایی است، بهره گرفته شده است. در این مقاله ابتدا با ریخت شناسی پنج بهرام نامه مشهور و موجود ادبیات فارسی (هفت پیکر نظامی، هشت بهشت امیرخسرو، هفت اختر عبدی بیک شیرازی، بهرام نامه روح الامین شهرستانی و هفت منظر هاتفی) خویشکاری ها، شخصیت ها و الگوهای روایی این داستان، به عنوان یکی از مصادیق داستان عشقی-قهرمانی شناسایی شده اند و در پایان بر همین اساس، وجوه تشابه و تمایز داستان عشقی-قهرمانی با داستان پهلوانی و داستان عاشقانه بیان شده است.
۷.

خمسه به مثابه نوع ادبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقد ادبی سال دوازدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۴۵ 181-221

کلیدواژه‌ها: شعر فارسی نظامی گنجوی خمسه سرایی خمسه نوع ادبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۰ تعداد دانلود : ۴۷۲
نظامی گنجوی (530 614ق) با سرودن مثنوی های پنج گانه خود موسوم به خمسه/ پنج گنج بنیان گذار سنت خمسه سرایی در ادبیات فارسی و به تبع آن ادبیات ترکی شد که تا هشتصد سال در ایران و دامنه نفوذ فرهنگ ایرانی (هند و عثمانی) به حیات خود ادامه داد. در این گستره زمانی و مکانی وسیع، ده ها اثر با نام خمسه یا نام های مشابه سروده شد. وجود این دسته از آثار که علاوه بر نام مشابه، دارای ویژگی های مشترکی نیز هستند، از وجود نوعی در ادبیات فارسی و ترکی به نام «خمسه» حکایت دارد. هدف ما در این مقاله شناخت قراردادهای این نوع ادبی براساس خمسه های فارسیِ موجود است. برای این منظور، ضمن برشمردن خمسه های موجود یا مذکور ادب فارسی در مناطق و دوره های مختلف، به بررسی ویژگی های این خمسه ها پرداخته و قراردادهای اصلی و فرعی این نوع ادبی بیان شده است.
۸.

ریخت شناسی حکایت های اخلاقی بر پایه حکایت های مخزن الاسرار و نظیره های آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال دهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۸ 157 - 190

کلیدواژه‌ها: حکایت اخلاقی منظومه های تعلیمی مخزن الاسرار ریخت شناسی نوع ادبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷۹ تعداد دانلود : ۶۰۵
«حکایت اخلاقی» یکی از انواع قصه های سنتی است که پدیدآورندگان آن، آن را صرفاً به منظور تعلیم و تأیید آموزه های اخلاقی مد نظر خود به کار می برده اند. هدف این مقاله، شناسایی ساختار این نوع ادبی بر پایه حکایت های اخلاقی منظومه های تعلیمی و به طور ویژه مخزن الاسرار نظامی و سه نظیره مشهور آن ( مطلع الانوار امیرخسرو، روضه الانوار خواجوی کرمانی و تحفه الاحرار جامی) است. نگارندگان با به کارگیری روش ریخت شناسی پراپ، که یکی از روش های مناسب برای گونه شناسی انواع ادبی روایی است، حکایت های اخلاقی این چهار منظومه را بررسی کرده و به این نتیجه رسیده اند که حکایت اخلاقی از لحاظ ساختاری، روایت کوتاهی است که از یک صحنه آغازین (وقوع صحنه سؤال برانگیز/ بروز مشکل) و سیزده خویشکاری (طرح سؤال، سرزنش، پاسخ دهی، نصیحت، شرارت، نابودی شریر، یاری طلبی، یاری دهی، رفع مشکل، تنبّه، پشیمانی، جبران اشتباه و پاداش یابی) تشکیل شده است که پنج شخصیت (قهرمان، نصیحت شنو، ناصح، شریر و یاریگر) این خویشکاری ها را بر عهده دارند. حکایت های اخلاقی دارای دو الگوی روایی اصلی و دو الگوی روایی فرعی هستند که گاهی نیز با هم ترکیب می شوند.
۹.

همچو عکس ماه اندر آب جو؛ نقدی بر مقاله «طرحی برای طبقه بندی انواع ادبی در دوره کلاسیک»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقد ادبی سال دهم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳۹ 217-222

کلیدواژه‌ها: آسیب شناسی تحقیق اخلاق پژوهش ارجاع نویسی مقاله علمی- پژوهشی انواع ادبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۷ تعداد دانلود : ۳۳۳
ارجاع نویسی و مستندسازی امروزه یکی از ملزومات اصلی و مسلمات تحقیق محسوب می شود. از همین رو کتاب های روش تحقیق از یک سو و مجلات علمی- پژوهشی از سوی دیگر، تأکید و حساسیت فراوانی بر این امر دارند. در یکی از کتاب های روش تحقیق در این باره می خوانیم: سیل مقاله ها در همایش ها و نشریات دانشگاهی و در پی آن تألیف مقالات همسان و همانند، کار دانشگاهیان را دشوار کرده است. برای پژوهشگر دانشگاهی، شناخت اطلاعات اصیل و استناد به صاحب اصلی اندیشه و منابع دست اول یک ضرورت مسلم است (فتوحی، 1393: 219). نگارنده در حین مطالعه مقالاتی در حوزه مطالعاتی خود (انواع ادبی)، متوجه مشابهت هایی بین مطالب یک مقاله علمی- پژوهشی با مقاله متقدم بر آن شد؛ مطالب مشابهی که نشانه ای مبنی بر اقتباس مشروع و مستند آن ها از منبع متقدم وجود ندارد. نویسنده مقاله «طرحی برای طبقه بندی انواع ادبی در دوره کلاسیک» (1388) در «بخش اول» مقاله خود - که به طبقه بندی انواع شعر فارسی اختصاص دارد – نظرات و ایده هایی را در این خصوص مطرح کرده است که پیش از آن در مقاله «انواع ادبی در شعر فارسی» (پورنامداریان، 1386) مطرح شده است، اما هیچ اشاره و ارجاعی به آن نداشته است.
۱۱.

رده بندی داستانهای عاشقانه فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقد ادبی سال نهم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۳۴

کلیدواژه‌ها: ریخت شناسی گونه شناسی نوع ادبی داستان عاشقانه منظومه عاشقانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳۳ تعداد دانلود : ۷۲۱
داستان عاشقانه یکی از انواع ادبی دیرینه و پرطرفدارِ ادب فارسی است. هدف این مقاله بازشناخت این نوع ادبی کهن و محبوب است. برای این منظور از ریخت شناسی، که یکی از ابزارهای دانش گونه شناسی در شناخت انواع ادبیِ روایی است، بهره گرفته شده است. در این مقاله با ریخت شناسی بیست و دو منظومه عاشقانه به عنوان شکل غالب و مقبول داستان عاشقانه در ادبیات فارسی به شناسایی خویشکاری ها، شخصیت ها، الگوی روایی و طبقه بندی داستان های عاشقانه پرداخته ایم و نهایتاً داستان عاشقانه را به مثابه یک گونه ادبی فارسی، روایتی دارای یک صحنه آغازین و بیست و دو خویشکاری دانسته ایم که پنج شخصیت اصلی در آن ایفای نقش می کنند و از یک الگویِ تقریباً واحدِ روایی پیروی می کند. این گونه ادبی با توجه به دو معیار حضور/ عدم حضور خویشکاری «رفع مانع» و شیوه پایان-بندی (فرایند خویشکاری های پایانی)، دارای سه الگوی روایی فرعی یا سه زیرگونه داستان عاشقانه مادی، داستان عاشقانه معنوی و داستان عاشقانه مادی- معنوی است.
۱۲.

تأملی در نظریه انواع در ادبیات فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقد ادبی سال هفتم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲۸

کلیدواژه‌ها: ادبیات فارسی نوع ادبی نظریه ادبی نظریه انواع ادبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۹۳ تعداد دانلود : ۱۹۹۳
گونه شناسی ادبی یا نظریه انواع ادبی یکی از نظریات مطرح در حوزه نظریه ادبی است که در حیات حدوداً دوهزار و چهارصد ساله خود محمل مناقشات، رد و قبول ها و جرح و تعدیل های فراوانی بوده است. در این مناقشات و مجادلات مسائل و مباحث مختلفی مطرح شده که سبب گسترش، تعمیق و امروزه تثبیت این نظریه شده است. این مقاله بر آن است تا از انبوه مباحث مطرح در این نظریه به مسائلی بپردازد که توجه به آنها در مطالعات گونه شناسانه ادبیات فارسی ضروری است؛ مسائلی چون: تعریف نوع ادبی، رابطه نوع ادبی با آثار ادبی، انواعِ انواعِ ادبی (انواع بنیادی)، قراردادهای نوع، نوع ادبی و ایجاد انتظارات، میزان رعایت قراردادهای نوع، نوع ادبی و بینامتنیت، زمان مندی انواع ادبی، نوع ادبی و فرهنگ، نوع ادبی و تاریخ ادبیات، دور در گزینش انواع ادبی، و تعریف و نام دهی انواع ادبی. این مقاله ضمن طرح این مباحث، به نقد رویکرد سنتی نظریه انواع ادبی فارسی پرداخته و ضرورت اتخاذ رویکرد جزئی نگرانه به انواع ادبی را متذکر می-شود.
۱۳.

بررسی تأثیر شاهنامه در امثال فارسی بر پایه امثال و حکم دهخدا*(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای ادبی تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱۸۱

کلیدواژه‌ها: شاهنامه مثل امثال و حکم گونه های مثلی موضوعات مثلی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه شاهنامه پژوهی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای فرهنگ عامه ضرب المثلها
تعداد بازدید : ۱۶۲۳
شاهنامة فردوسی به دلیل ویژگی های منحصر به فردی چون اشتمال بر تاریخ و فرهنگ دیرینه و پرافتخار ایران زمین، توجه همة طبقات مردم ایران از جمله عوام را به خود جلب کرده است. یکی از نمودهای توجه عوام به شاهنامه را می توان در امثال رایج در بین آن ها مشاهده کرد. مصراع ها، ابیات و مضامینی از شاهنامه که به عنوان مَثَل بر سر زبان ها افتاده یا مثل هایی که حول داستان ها، شخصیت ها، سراینده و خود واژة شاهنامه شکل گرفته است، از نفوذ گسترده و عمیق شاهنامه در «حکمت توده» حکایت دارد. هدف این مقاله بررسی نقش و سهم فردوسی و شاهنامه در مثل های فارسی موجود در امثال و حکم دهخدا و کندوکاو در این مثل-هاست. برای این منظور با دو رویکرد اثرمحور و مثل محور به بررسی امثال مأخوذ از شاهنامه پرداخته و این امثال را از لحاظ گونه شناسی و موضوعی مورد بررسی قرار داده ایم. در پایان نیز به بررسی دلایل فراوانی امثال و حکم مأخوذ از شاهنامه و تفکیک مثل ها و ارسال المثل های شاهنامه پرداخته ایم.
۱۵.

جلوه های مختلف خداباوری در شعر اخوان، فروغ و شاملو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای ادبی سال چهل و سوم بهار ۱۳۸۹ شماره ۱۶۸

کلیدواژه‌ها: خدا انسان شعر معاصر فارسی فلسفة غرب

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی نقد و بررسی آثار ادبی معاصر شعر
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای فلسفه
  3. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای علوم اسلامی مفاهیم دینی و مذهبی
  4. حوزه‌های تخصصی ادبیات کلیات شخصیت ها شاعران معاصر
تعداد بازدید : ۲۰۸۶ تعداد دانلود : ۱۲۴۱
برخی شاعران معاصر در برهه¬ای از زمان به دلیل اوضاع نابسامان سیاسی و اجتماعی و شکست های پیاپی فردی و اجتماعی و در فضایی آکنده از اندیشه های فلسفی غرب، به عقیدة غیاب خدا که یکی از اندیشه های بنیادین فلسفة غرب است اعتقاد پیدا می کنند؛ امّا به دلیل گرایش ذاتی انسان به مفهومی به نام خدا و نیز تحت تأثیر اندیشه های فلسفی غرب به خدایی دیگرگونه روی میآورند. همین مسأله سبب به وجود آمدن شکل متفاوتی از خداباوری در شعر این شاعران شده است. نگارندگان در این گفتار ضمن اشاره به پیشینة عقیدة غیاب خدا و باز آفرینی آن در سنّت دینی و فلسفة غرب، به بررسی چگونگی ظهور، دوام یا افول، شباهت ها و تفاوت های آن در شعر سه شاعر برجستة معاصر، یعنی اخوان، فروغ و شاملو میپردازند.
۱۶.

تنهایی در برخی صوفیانه های شعر فارسی با رویکرد ویژه به شعر سهراب سپهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات عرفانی بهار و تابستان ۱۳۸۸ شماره ۹
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰۳ تعداد دانلود : ۲۲۴۵
«تنهایی» از مسائلی است که آدمی همیشه با آن مواجه بوده و در حوزه های مختلفی چون عشق، عرفان و تصوف، روانشناسی، فلسفه و... معنی و مفهومی خاص داشته است. ادبیّات به عنوان تجلّی گاه اندیشه و عواطف انسانی به طرق مختلف به انعکاس این معانی و مفهوم ها پرداخته است. در شعر صوفیانه فارسی که یکی از پربارترین شاخه های ادبیات فارسی است، در دو دوره کلاسیک و معاصر، توجه ویژه ای به این مسئله شده و «تنهایی» در آن به عنوان یکی از درونمایه های اصلی شعر مطرح شده است. نگارندگان در این گفتار به بررسی تنهایی در شعر صوفیانه فارسی می پردازند و در پایان نتیجه می گیرند که مفهوم «تنهایی» در شعر شاعران صوفیانه سرای کلاسیک، مفهومی برگرفته از عرفان و تصوف ایرانی ـ اسلامی رایج در آن روزگار و به معنی عام خلوت و عزلت است، اما تفاوت هایی نیز بین برداشت های شاعران از تنهایی وجود دارد. برخی چون سنایی بیشتر بر جنبه ظاهری خلوت و عزلت تأکید دارند و بعضی چون مولوی بر جنبه ظاهری و باطنی آن، و عدّه ای چون حافظ بیشتر بر جنبه باطنی آن. کسانی چون سعدی نیز بیشتر به علت رواج این مضمون در آن دوره بدان پرداخته اند و حتی گاهی نیز با نیش و کنایه از آن سخن گفته اند

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان