درخت حوزه‌های تخصصی

بررسی زبان ها و گویش های ایرانی می تواند بسیاری از ویژگی های هویتی اقوام ایرانی را نشان دهد. دستاورد چنین پژوهش هایی می تواند، ضمن تبیین استعدادهای مردمی که در کشور زندگی می کنند، راهنمای صدیقی در خدمت مهندسی فرهنگی به حساب آید. این پژوهش، که با دقت نظر در بخش کوچکی از واژه های گویش خاوران صورت گرفته است، نشان می دهد که گویشوران این گویش تا چه اندازه به تقسیم بندی زمان و انتخاب رمزگان مناسب برای آن اهمیت قائل شده اند. این بررسی نشان می دهد که تقریباً به تعداد ساعات شبانه روز تقسیمات زمان در این گویش صورت گرفته است، ولی این تقسیمات دقیقاً با ساعت رسمی برابری نمی کند. یکی به این دلیل که زمان در طول فصول تغییر می کند و در این گویش بیشتر مبنای زمان، طول شب و روز و طلوع و غروب آفتاب است و از طرف دیگر، در این گویش، تقسیم زمان با توجه به شروع و پایان کار صورت گرفته است؛ به طوری که در برخی از اوقات هر بیست دقیقه یک واحد زمانی دیگر رمزگذاری شده است. در این گویش یکی از واحد های پایدار در تقسیم زمان اوقات شرعی است که نقش مهم دین را در عرصه مدیریت زمان در این گویش نشان می دهد. همچنین، در این گویش، تقویم سال بر مبنای عید نوروز، با توجه به روزهایی که از اول فروردین گذشته است (در نیمه اول سال) و روزهایی که مانده است (در نیمه دوم سال)، صورت می گیرد. در این تقویم برخی از نام ها برگرفته از تقویم برج سال شمسی، نظیر عقرب (آبان) و قوس (آذر) است. طلوع و غروب برخی از ستارگان نیز از جمله مواردی است که در تقویم سالانه مؤثر بوده است.

برای بررسی نقش اضطراب در بکارگیری راهبردهای یادگیری زبان فارسی به عنوان زبان دوم با توجه به نقش واسطه ای هوش شناختی،80 زبان آموز غیرایرانی مرکز آموزش زبان فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی با تکمیل 3 پرسشنامه ی راهبردهای خودانگیخته، اضطراب و همچنین هوش شناختی در این مطالعه شرکت کردند. نتایج تحلیل داده ها با روش های آماری نشان داد که اضطراب در میزان بکارگیری راهبردهای یادگیری و عملکرد هوش شناختی نقش دارد. نتایج نشان داد نقش اضطراب بر راهبردهای یادگیری بدون واسطه و باواسطه ی عملکرد هوش شناختی می باشد، به گونه ای که  هرچه میزان اضطراب افزایش یابد، میزان بکارگیری راهبرد یادگیری کمتر می شود. همچنین اضطراب با هوش شناختی رابطه ی معنادار معکوسی دارد. هرچه میزان اضطراب بالاتر باشد، میزان عملکرد افراد در هوش شناختی کاهش می یابد. بعلاوه نتایج نشان داد که عملکرد هوش شناختی بر میزان بکارگیری راهبرد یادگیری اثر مستقیم دارد، به شکلی که با افزایش عملکرد هوش شناختی مقدار بکارگیری راهبرد یادگیری افزایش یافت. بر اساس نتایج یافته ها، بکارگیری راهبرد یادگیری غیر از اینکه تحت تاثیر مولفه های هوشی افراد قرار دارد، مولفه های دیگر روانشناختی مانند اضطراب نیز می تواند در میزان بکارگیری این راهبردها نقش مخربی حتی بیش از هوش شناختی نشان دهد.

منظور از پسایندسازی در این مقاله، فرایندی است که طی آن سازه ای در جمله که جایگاه بی نشان آن پیش از فعل است، در جایگاه پس از فعل قرار می گیرد. در این پژوهش، با انتخاب چارچوب نظری نحو نقش گرا، به بررسی این فرایند پرداخته ایم و سعی کرده ایم نشان دهیم چه عوامل نقشی احتمال پسایندشدگی را بالا می برند. عوامل نقشی مورد بررسی عبارتند از: وزن دستوری، معرفگی، جانداری و ساخت اطلاعی. برای داشتن داده های طبیعی، پیکره ای گفتاری از مصاحبه ها و میزگردهای زنده تلویزیونی، مکالمات رو در رو و گزارش های زنده ورزشی گردآورده ایم و جملات پسایندشده در این پیکره را مبنای تحلیل خود قرار داده ایم. نتایج این پژوهش نشان می دهد که عوامل فوق به استثنای عامل جانداری، در پسایندسازی جملات فارسی مؤثرند؛ یعنی هرچه سازه موردنظر معرفه تر و سنگین تر باشد احتمال پسایندشدن آن بیشتر است، و در مورد ساخت اطلاعی نیز با اینکه مفعول های مستقیم پسایندشده بیشتر دارای اطلاع مفروض هستند، این یک دستی در مورد مفعول های غیرمستقیم و حرف اضافه ای دیده نمی شود.

یکی از گونه های کلمه در زبان «حروف» است که نسبت به دیگر گونه ها گستره محدودتری دارند و بیشتر دستورنویسان زبان فارسی، آنها را در سه دسته حروف ربط، حروف اضافه و نشانه جای داده اند. حرف «واو» یکی از مهم ترین حروف زبان فارسی و عربی است که همچون مفصلی نقش پیوند و ایجاد وابستگی بین اجزای یک جمله و گاه پیوند بین جمله های متعدد را برعهده دارد. توانمندی این واژه در پذیرش معانی و کارکردهای مختلف، این فرصت را برای سخنوران فارسیزبان فراهم می کند که برای آراستگی بیشتر سخن خود و پرهیز از ساخت های تکراری، از آن در جایگاه های متعددی بهره گیرند. سعدی شیرازی، که از بلیغ ترین و گشاده زبانترین سخنوران زبان فارسی بهشمار می آید، از این امکان بالقوه زبان فارسی بسیار بهره برده است. نگارندگان این مقاله در پی آن هستند تا کارکردهای مختلف این حرف را از دیدگاه دستوری و زیبایی شناسی ، در گلستان سعدی بررسی کنند . شایان ذکر است که این حرف در مجموع در گلستان سعدیِ خزائلی، ۲۱۷۹ بار به کار رفته است که در این مقاله ذیل ۲۰ عنوان، هم در زیر دسته ی حرف ربط و هم حرف اضافه، دسته بندی شده است. برخی از گونه های «واو» که نگارندگان در متن گلستان تشخیص داده اند، در منابع دستوری یافت نشدند و از دستاوردهای این پژوهش هستند. این امر گویای این مهم است که مبحث حروف اگر چه ممکن است در نظر بسیاری از نویسندگان و شاعران، دست مایه ی مهمی برای ابراز هنر و شگفتی در زبان به شمار نیاید، ولی باریک اندیشانی چون شیخ اجل که از ماهیت و کارکرد عناصر زبانی آگاهی بیشتری دارند، از توان مندی حروف نیز غافل نمانده اند و بر دوش آن ها بارهای عاطفی و زیباییشناسی بسیاری نهاده اند.

هر زبان براى بیان معانى گوناگون داراى ویژگى هاى صرفى و نحوى مختص به خود است و از نظام منحصر به فردى پیروى مى کند. این نظام در ذهن زبان آموز طى سال ها نقش بسته است. زبان آموز در فرایند یادگیرى زبان دوم ویژگى هاى صرفى و نحوى زبان مادرى را در زبان دوم دخالت داده و همین موضوع باعث مى شود که روند یادگیرى زبان مختل شود. در این مقاله سعى شده است تداخل زبان مادرى (زبان فارسى) در زبان آموزان رشته روسى از جنبه هاى گوناگون مورد بررسى قرار گیرد و براى نیل به این هدف لازم دیدیم تفاوت هاى سیستمى و اشتباهات زبان آموزان در مراحل مختلف آموزش تجزیه و تحلیل شوند. نویسندگان مقاله بر این باورند که با دانستن شکل و مرحله زمانى تداخل زبان مادرى مى توان از تاثیرات منفى آن بر یادگیرى ساختار زبان دوم جلوگیرى نمود. با توجه به این که تداخل زبان مادرى در سطوح مختلف بروز مى کند، در این مقاله فقط تداخل لغوى و معناى حرف اضافه Ha مورد نظر قرار گرفته است.

در یک مطالعه آزمایشگاهی ویژگی های آوایی تکیه واژگانی در زبان انگلیسی تولید شده توسط گویشوران بومی زبان فارسی مورد بررسی قرار گرفت. شرکت کنندگان همگی دانشجویان سال آخر رشته زبان انگلیسی بودند. در این مطالعه، مقادیر متغیرهای فرکانس پایه، فرکانس سازه ها (همبسته کیفیت واکه) شدت انرژی و دیرش هجاهای تکیه بر و بدون تکیه به عنوان معتبرترین همبسته های آوایی تکیه واژگانی در زبان انگلیسی در پنج جفت واژه تکیه ای این زبان که عضوهای آنها تنها از نظر محل قرار گرفتن تکیه با یکدیگر تفاوت داشتند (مثلcontract (noun)/ contract (verb)) اندازه گیری و مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد شرکت کنندگان، نشانه های نوایی تکیه واژگانی (یعنی فرکانس پایه، شدت انرژی و دیرش هجا) را به گونه ای مشابه با گویشوران بومی زبان انگلیسی تولید کردند، ولی الگوی فرکانس سازه ها در تولید فارسی زبانان به طور قابل ملاحظه ای با گویشوران بومی انگلیسی متفاوت بود. کیفیت واکه های تولید شده توسط فارسی زبانان در اغلب موارد، چه در موضع تکیه بر و چه در موضع بدون تکیه، از تولیدهای هدف (بومی) فاصله داشت. مقایسه فضای واکه ای دو زبان نشان داد که در تمامی مواردی که بین کیفیت واکه های تولیدی فارسی زبانان از نظر الگوی فرکانس سازه ها با تولیدهای بومی تفاوت قابل توجه ای وجود داشت، واکه های موردنظر یا در نظام واکه ای زبان فارسی وجود نداشتند و یا کیفیت آنها با معادل های فارسی اشان متفاوت بود. این واقعیت نشان می دهد تجربه زبانی فارسی زبانان با نظام واکه ای اشان بر توانایی آنها در تولید واکه های زبان های دیگر تاثیر می گذارد.