امثال و تعبیرات

در آموزش و یادگیری هر زبان خارجی آشنایی کامل با فرهنگ آن زبان مسئله‏‏ای غیرقابل انکار است و زبان‏آموز از همان ابتدا وارد دنیای دیگری می شود که با ارزش ها و معیار های فرهنگ او غالباً تفاوت دارد. برای برقراری ارتباط، او باید رفتار های مناسب آن زبان را اتخاذ کند و با فرهنگ آن خود را وفق دهد. در این راستا می توان به حرکت چهره، بدن، راهکار های گفتاری و دیگر نکات اشاره کرد. از جمله نکات فرهنگی که هر زبان‏آموز باید برای آن اهمیت خاصی قائل شود تسلط به امثال و تعبیرات زبان خارجی مورد نظر است که باعث می شود ارتباط زبانی بدون ایجاد مشکل و سوءتفاهم برقرار شده و پیام به درستی دریافت و فرستاده شود. مقاله حاضر به نقش و اهمیت این جنبه از زبان پرداخته و بر ضرورت آموزش و یادگیری آن به عنوان یک اصل مهم در تدریس زبان فرانسه برای دانشجویان ایرانی تاکید کرده است

پژوهش حاضر به بررسی تطبیقی امثال و تعبیرات در دو زبان فرانسه و فارسی می پردازد. این شاخه از زبان شناسی کلیدواژگانی در حوزه های معنایی مختلف مانند گیاهان، جانوران، بدن انسان، رنگ ها، اعداد، طبیعت و غیره دارد. نگارندگان مقاله برای محدود تر کردن موضوع، اصطلاحات مربوط به بدن انسان را انتخاب و روی پنج عضو یعنی «سر، چشم، قلب، زبان، دست» مطالعه ای تطبیقی انجام داده اند تا پاسخی مناسب برای این پرسش ها بیابند: اصطلاحات فرانسه مورد نظر در زبان فارسی معادل دارند یا خیر؟ در صورت جواب مثبت، عضو به کار رفته در هر دو زبان یکی است یا فرق می کند؟ روش پژوهش تطبیقی تحلیلی با استناد به مطالعات زبان شناسان این حوزه است. در این راستا، علاوه بر بررسی اصطلاحات در این زمینه، به مواردی اشاره شده که در آن ها نام یک عضو بدن با عضو دیگری ترکیب و اصطلاح جدیدی را به وجود می آورد، یا با تکرار نام یک عضو اصطلاحی جدید ساخته شده و در بعضی موارد با ترکیب نام یک عضو بدن و یک صفت نوع دیگری از اصطلاح به وجود آمده است. همچنین نقش نمادین عضوهای به کار رفته در امثال و تعبیرات فرانسه و فارسی بسیار مشهود است. طبق نتایج پژوهش، در اغلب موارد، اصطلاحات فرانسه در زبان فارسی معادل دارند و در صورت نبود معادل، همان اصطلاحات به صورت جملات توضیحی در زبان ما رایج هستند. در معادل برخی اصطلاحات از عضو بدن به عنوان واژه کلیدی استفاده نمی شود و در برخی دیگر عضو به کار رفته در اصطلاح فرانسه با نام عضو دیگری در فارسی استفاده شده است.

پژوهش حاضر که با روشی تحلیلی کتابخانه ای انجام شده به تحلیل نقش های مختلف رنگ ها در اصطلاحات فرانسه و فارسی پرداخته است. از یک سو، این اصطلاحات در زمینه زبان شناسی خصوصاً از لحاظ واژگان و ساختار نحوی، و از سوی دیگر نمادهای پنهان و آشکار آن ها از دیدگاه بینافرهنگی مورد بررسی قرار گرفته اند. درواقع، نویسندگان جهت آگاهی از اشتراک و افتراق نقش رنگ ها در اصطلاحات مورد نظر دو زبان و ایجاد نظم و انسجام در متن مقاله، آن ها را به ابتکار خود در شش گروه بدین ترتیب طبقه بندی کرده اند: استعاره مفهومی، اصطلاحات با ساختار صفت و موصوف، مجاز، عرصه سیاست، مفاهیم انتزاعی و اصطلاحات با ساختار مصدر فعل. گفتنی است که با مراجعه به کتاب ها و فرهنگ های تخصصی، پیکره پژوهش متشکل از اصطلاحات واجد شرایط برای هر گروه جمع آوری و برای هر یک از آن ها معادل یابی در زبان مقصد انجام گرفته است. علاوه بر بررسی هر اصطلاح، مولفان مقاله با استناد به نظرهای زبان شناسان، مطالعه تحلیلی از مثال ها ارائه داده اند. همچنین، با مراجعه به کتاب ضرب المثل: به سوی یک تعریف براساس زبان شناسی (2012) اثر سونیا گومز ژوردانا فراری ساختار نحوی مثال های پیکره پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است.