درخت حوزه‌های تخصصی

فرایند دوبله موجب انتقال و پیدایش نمودهای التقاط در محصولِ فرهنگ مقصد می شود. چنین نمودهایی ممکن است در سطح های مختلف دیداری کلامی، دیداری غیرکلامی، شنیداری کلامی و شنیداری غیرکلامی شناسایی شوند. مقاله حاضر به بررسی نمودهای غیرکلامی التقاط در فیلم های بلند دوبله شده به فارسی می پردازد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در سطح های دیداری و شنیداریِ فیلم های دوبله شده، نمودهای التقاط گوناگونی از نوع غیرکلامی وجود دارد. هر دو سطح دیداری غیرکلامی و شنیداری غیرکلامی در (باز)تولید و انتقال نمودهای التقاط در دوبله نقش مهمی دارند. سطح دیداری غیرکلامی بیشترین نمودهای التقاط را در میان لایه های غیرکلامی نشان داده است. در این سطح، هویت خارجی بیشتر از طریق نوع پوشش و زیورآلات نشان داده شده است. نمودهای مشاهده شده التقاط در مقوله های اشیا و زبان بدن هم از رخداد فراوانی برخوردار بودند. در سطح شنیداری غیرکلامی، نمودهای التقاط از طریق صداها، موسیقی، و آواز شناسایی شدند که در بین آن ها موسیقی دارای بیشترین رخداد است.

واکه ها، طبقه ای رسا از آواهای زبانی هستند. برای توصیفِ دقیقِ تولیدی واکه ها می توان از یک فضای دوبعدی به نام فضای واکه ای بهره برد. نمودارِ فضای واکه ای، روشی گرافیکی است که نشان می دهد یک واکه از جنبه صوت شناختی و تولیدی در چه ناحیه ای قرار گرفته است. هدف اصلیِ این پژوهش، بررسیِ صوت شناختیِ واکه های خیشومی شده زبان فارسی، ترسیمِ نمودارِ فضایِ واکه ای آن ها و مقایسه آن با فضایِ واکه ای واکه های دهانی این زبان بوده است. به این منظور، 2400 داده، استخراج شدند که به وسیله 10 گویشور زن و مرد فارسی زبان تولید شدند. سپس داده ها، در چارچوب قواعد حاکم بر آواشناسی صوت شناختی بررسی شدند. در این پژوهش، تأثیر خیشومی شدگی بر میزان بسامد سازه های اول و دوم واکه های زبان فارسی بررسی شد. همچنین، تأثیر این عامل بر گستره بسامدی سازه های اول و دوم واکه های این زبان مورد مطالعه قرار گرفته است. این پژوهش، همچنین تأثیر متغیر جنسیت را بر میزان بسامد سازه های اول و دوم واکه های زبان فارسی در دو بافت دهانی و خیشومی شده موردِ بررسی قرار داده است. یافته های به دست آمده از تحلیل های آماری نشان می دهد که خیشومی شدگی بر میزان بسامد سازه اول و دوم تمامی واکه های زبان فارسی تأثیر معنادار دارد. همچنین، خیشومی شدگی بر گستره بسامدی سازه اول و دوم واکه های زبان فارسی تأثیر معناداری ندارد. علاوه بر این، متغیر جنسیت در هر دو بافت دهانی و خیشومی شده بر میزان بسامد سازه اول و دوم واکه ها به جز واکه /u/ تأثیر معنادار دارد.

اصطلاحات خویشاوندی از دیرباز برای مردم شناسان از بعد روابط و تعاملات اجتماعی و برای زبان شناسان از بعد ساختاری، رده شناختی و تاریخی اهمیت داشته اند. در این پژوهش با به کارگیری روش های گویش سنجی (سگای، 1973) شامل ماتریس فاصله، نقشه های مقیاس چندوجهی، خوشه ای و دندروگرام، شباهت ها و تفاوت های ۷0۴ نمونه اصطلاح خویشاوندی مربوط به ۳۲ روستای استان های یزد، همدان، شیراز، کرمان و اصفهان تحلیل و گونه های زبانی خوشه بندی می شوند و فاصله شان با یکدیگر و با فارسی معیار اندازه گیری و ناحیه های زبانی شناسایی می گردند. ابزار تحلیل رایانشی نرم افزار گب مپ (نربون و همکاران، 2011) است. برمبنای نتایج، کم ترین تنوع در اصطلاحات وام گرفته شده از زبان عربی شامل عروس، عمو، خاله و عمه دیده می شود. بیشتر تفاوت ها بین گونه های زبانی تلفظی است و نه واژگانی. درخوشه بندی برمبنای ۱۰ گروه، بیشترین تنوع در گونه های استان اصفهان دیده می شود. فاصله گویشی بین گونه های استان کرمان کم است، به غیر از گونه ای در جیرفت که به گونه های استان همدان نزدیک است؛ وجود اقوام لر و لک در هر دو منطقه می تواند از دلایل این شباهت باشد. گونه های استان همدان نیز یک خوشه زبانی تشکیل می دهند؛ به غیر از یک گونه که به فارسی معیار نزدیک تر است. بزرگترین خوشه زبانی گونه هایی در استان های کرمان، فارس، یزد (نزدیک نواحی مرزی) و گونه های غربی و جنوب غربی استان اصفهان در مرز فارس را شامل می شود. به عبارتی، در نواحی مرزی بین این استان ها شاهد پیوستار گویشی هستیم. گونه هایی در اصفهان، همدان و یزد کم ترین فاصله با فارسی معیار را دارند. کشه و تل آباد در استان اصفهان که احتمالاً به گویش راجی و اردستانی از گونه های فلات مرکزی نزدیک اند، با هیچ گونه ای خوشه بندی نشده اند و جزیره گویشی به شمار می آیند.

کتاب تحریک آزادی میں اردو کا حصہ، اثر محقق نامور معاصر معین الدین عقیل، می باشد. کتاب مذکور چاپ سال 2008، یکی از آثار ارزنده این پژوهشگر است که در آن، تاریخچه زبان اردو از حیث اسلام گرایی، ملی گرایی، آزادی طلبی و تاثیر آن در تقویت ذهنیت اسلامی و ارتقا شعور اجتماعی مسلمانان، ارائه داده است. نگارنده، در اینجا، تمامی ریخت ها و گونه های ادبی و غیرادبی اردو اعم از شعر و نثر ادبی حتی سخنرانی ها،خطبه ها و قراردادها را مورد مطالعه قرار داده است. معرفی نهضت های مذهبی، سیاسی و ادبی در باب این مقوله، ارزش علمی و داده های این پژوهش را افزوده است.

پیوند بندهای هم پایه در زبان های دنیا از رهگذر سازوکارهای مختلفی تحقق می یابد. به رغم آنکه بندهای مذکور گاهی فقط به لحاظ معنا و کاربردشناسی به یکدیگر ارتباط می یابد، اما در غالب موارد، این کلمات ربط میان بندی هستند که ارتباط میان بندها را برقرار می کنند. به لحاظ رده شناسی و در میان زبان های دنیا، کلمات ربط، انواع مختلفی دارند که براساس رابطه معنایی میان دو بند ازسوی زبانوران به خدمت گرفته می شوند. از آن جمله می توان به کلمات ربط اتصالی، انفصالی، علّی، شرطی و تقابلی اشاره کرد. مجموعه این انواع در زبان های دنیا، نظام حروف ربط را تشکیل می دهند. در این مختصر برآنیم تا نظام حروف ربط را در متن «تاریخ بلعمی» معرفی کنیم و تفاوت های صوری و نقشی این ساخت های زبانی را در مقایسه با فارسی نو امروز نشان دهیم. «تاریخ بلعمی» از آثار فاخر ادب فارسی در قرن چهارم هجری و درواقع، ترجمه فارسی کتاب «تاریخ طبری» است. مطالعه نظام حروف ربط در «تاریخ بلعمی» نشان می دهد نظام حروف ربط در تاریخ بلعمی به لحاظ عملکرد و ساخت هایی که مفاهیم ارتباطی میان بندها را رمزگذاری می کنند تاحدودی مشابه فارسی نو امروز است، به بیانِ دیگر، همان مفاهیم ارتباطی که امروزه ازسوی حروف ربط رمزگذاری می شوند، در قرن چهارم و در تاریخ بلعمی نیز وجود داشته و کمابیش ازسوی ساخت های دستوریِ مشابهی نیز بیان می شده اند. با این حال، تفاوت هایی مهم ازجمله تفاوت در به کارگیریِ دو حرف ربط علّی «ایرا» و «به سوی آنکه» و دو حرف ربط تقابلی «پس» و «و» در کنار تفاوت های جزئی تر دیگر مستند شد. داده های مطالعه پیش رو همچنین نشان دادند که تنوع واژگانیِ حروف ربط در فارسی نو امروز خصوصاً در حوزه حروف ربط مرکب، بیشتر از تنوع واژگانی حروف ربط در تاریخ بلعمی است. در این مطالعه، بالاترین تنوع واژگانی در حروف ربط علّی مستند شد. همچنین نشان داده شد که حروف ربط «و»، «تا»، «که»، «پس»، «چندانکه» و «چنانکه» مصداق های چندمعنایی هستند. مطالعه درخصوص علل این چندمعنایی می تواند موضوع پژوهش دیگری در این زمینه باشد.

تحقیق حاضر با هدف بررسی تاثیرآگاهی بخشی درباره وجود استعاره های مفهومی (زیر ساخت) که منتج به استعاره های زبانی (روساخت)میشوندبر روی مهارت خواندن مطبوعات و توانش استعاری دانشجویان زبان انگلیسی در ایران در طول یک نیمسال تحصیلی طراحی گردید. بدین منظور، در یک طرح شبه آزمایشی دو کلاس خواندن مطبوعاتی به صورت نمونه گیری آسان (گروه آزمایش با27 دانشجو و گروه گواه با 24 دانشجو) در نظر گرفته شدند. در ابتدای ترم دوآزمون پیشرفت خواندن مطبوعات و استعاره به عنوان پیش آزمون برگزار شدند. در طول ترم گروه آزمایش تمرینهای متنوعی جهت افزایش آگاهی از وجود استعاره های مفهومی و متعاقبا شناسایی استعاره های زبانی به کار گرفته شده در متون مطبوعاتی را انجام دادند. این تمرینها به عنوان فعالیتهای تکمیلی به مدت حدودا 15 دقیقه هرجلسه در کنار فعالیتهای معمول در این کلاسها انجام می شدند. در مقابل، گروه گواه علاوه بر فعالیتهای معمول چند متن مطبوعاتی اضافه جهت مطالعه در خانه دریافت می کردند. در پایان ترم هر دو آزمون به عنوان پس آزمون اجرا شدند. تجزیه و تحلیل آماری داده ها از طریق آزمون t مستقل تفاوت معناداری بین عملکرد دانشجویان دو گروه در هر دو آزمون را نشان دادند. همچنین نتایج مصاحبه انجام شده با گروه آزمایش حاکی از نگرش مثبت آزمودنی ها نسبت به این نوع آگاهی بخشی می باشد.یافته های این تحقیق بر شیوه تدریس و در تهیه و تدوین مطالب درسی برای زبان آموزان قابل اعتنا می باشد.

رویکرد تاریخ نگاران غربی در نگارش تاریخ دوره رنسانس در اروپا که آن را «تولد» دوباره علمی، فرهنگی، هنری، دینی، ادبی، سیاسی، و اقتصادی می دانند، رویکردی خالی از خطا و لغزش نیست و جمله معروف «تاریخ را فاتحان می نویسند» را به یاد می آورد، چرا که در خوانشی که از تاریخ این دوره دارند، به تلاش دیگران در دوران گذشته کمتر توجه می کنند. گویا رنسانس آغاز تمام تحولات در دنیا بوده و پیش از آن هیچ اتفاقی نیفتاده و یا هیچ تلاشی صورت نگرفته است. این جستار بر آن است تا با تمرکز بر چگونگی توسعه تاریخی جنبش ترجمه تولدو به اهمیت نقش دنیای اسلام و جنبش های ترجمه در شکل گیری رنسانس و تحولات مرتبط با آن و چگونگی ایجاد جریان های مختلف علمی و فرهنگی و سیر آنها از دنیای اسلام به اروپا بپردازد. پژوهش حاضر نشان می دهد که زیست چند فرهنگی، کثرت زبانی و جو سیاسی مطلوب چگونه باعث می شود تا شهر تولدو به مرکزی برای شکل گیری جنبش ترجمه تبدیل شده و در آن جمعی از دانشمندان با ترجمه آثار مختلف راه را برای پیشرفت و توسعه علوم در حوزه های متنوع علمی برای دوران بعدی هموار سازند.

در این پژوهش به ترجمه و بررسی نامه ای فارسی یهودی به نام دندان اویلیق2 (با شکل کوتاه DU II) پرداخته شده است. این نامه احتمالا از سده 3 هجری (9 میلادی) است و افزون بر اهمیت درونمایه، برخی ویژگی های زبانی بسیار مهمی دارد که در متون فارسی نوشته شده به خط عربی عموما یافت نمی شود. از جمله این ویژگی ها استفاده از حرف ربط kū و ساخت التزامی کهن (دوره میانه زبان فارسی) است. در مقاله حاضر، این نامه ترجمه و ویژگی های زبانی کهن آن تماما بررسی شده و با ویژگی های متون فارسی کهن (به خط فارسی - عربی) و برخی ترجمه های کهن قرآنی (به ویژه قرآن قدس) سنجیده شده است. ویژگی های مذکور نشان دهنده مرحله تحول زبان از فارسی میانه به فارسی نو (فارسی دری) است. ترجمه این پژوهش تفاوت های بسیاری با ترجمه پیشین به انگلیسی و چینی دارد و این ناشی از تفاوت در درک صرفی و دستوری ما از واژه ها و ساختار متن است.  

این پژوهش به بررسی تعداد و انواع استعاره و همچنین شناسایی استعاره های کلیدی درمقالات نویسندگان غیر بومی زبان انگلیسی و مقایسه ی ان با مقالات سخن گویان بومی می پردازد. پیکره ی پژوهش حاضر شامل 50 مقاله ی پزشکی است. برای توصیف تعداد و انواع استعاره، بخشی از پیکره ی اصلی به عنوان نمونه با استفاده از روش استعاره یابی در متن بررسی شد . برای شناسایی استعاره های کلیدی از نرم افزار Wmatrix در کنار روش استعاره یابی در متن استفاده شد. بررسی داده ها نشان داد که در متون نویسندگان غیر بومی همانند متون نویسندگان بومی تعداد بالایی استعاره به ویژه استعاره ی غیر مستقیم وجود داشت. نتایج همچنین نشان داد که هر دو گروه عمدتا از استعاره های "زبان" بهره برده بودند اما در نگارش نویسندگان بومی استعاره ها ی کلیدی متنوع تری همچون استعاره ها ی "اشیا " و "قدرت ، نظم بخشی" مشاهده شد.

نظام مفهومی ذهن بشر که اندیشه و عمل انسان بر آن استوار است، ماهیتاً استعاری است و ریشه در نظام مفهومی زبان دارد. بنابراین، از استعاره به عنوان مقوله ای مهم در مطالعات زبانی یاد می شود. پژوهش حاضر به بررسی الگوی بدن مندی استعاره های مفهومی در نابینایان مطلق مادرزاد در مقایسه با همتایان بینایشان بر مبنای معنی شناسی شناختی در چارچوب استعاره های مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون (1980) پرداخته است. ماهیت انجام این پژوهش که از نوع کمی کیفی (آمیخته) بوده به صورت مقایسه ای بین دو گروه از افراد نابینا و همتایان بینا انجام شده است؛ بدین ترتیب که 48 آزمودنی بینا و نابینای زن و مرد با تحصیلات دیپلم و لیسانس در سنین 18 28 سال مورد ارزیابی قرار گرفته اند و از آن ها خواسته شده 30 واژه منتخب را بر مبنای راهکارهای ریسی بیتی و پگی (1991) توصیف کنند. بر این اساس، در ابتدا طرح واره های ذهنی به عنوان قلمرو مبدأ در نگاشت های استعاری و سپس، استعاره های مفهومی استفاده شده توسط آن ها مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که نابینایان باتوجه به فقدان حس بینایی به عنوان مهم ترین حس ، از توصیفات واژگانی بیشتر و به مراتب طرح واره های ذهنی و استعاره های مفهومی بیشتری نسبت به همتایان بینایشان استفاده می کنند، به طوری که آزمودنی های نابینای زن لیسانس با بیشترین استفاده از طرح واره های ذهنی و استعاره های مفهومی گزارش شده اند.

گفتار حاضر به معرفی مقاله «نظریه، تاریخ، زمینه» نوشته هاو جونز، می پردازد و در انتها چند نکته در خصوص آن مطرح می کند. مقاله کلاً از پنج بخش تشکیل شده است. در بخش اول، به عنوان مقدمه، نویسنده ابتدا به این نکته می پردازد که عصر طلایی حیات نظریه انتقادی به سر آمده است زیرا مجموعه عوامل و شرایطی که زمینه ساز شکل گیری جریان نقادانه شدند یا از بین رفته اند و یا بسترساز جریان های دیگر شده اند. از میان رفتن شرایط و مبانی تعیین کننده، البته، این حُسن را داشت که عقاید و آراء متنوع تری پا به عرصه نظریه پردازی گذاشته و تکثُر بیشتری را به وجود آوردند. اما به لحاظ تاریخی، سرآغاز کار نظریه انتقادی را نویسنده به درستی به کار مکتب فرانکفورت نسبت داده و اقدامات سران این مکتب را از جمله، به این دلیل مهم و تأثیرگذار می داند که در یکی از پرتنش ترین برهه های تاریخ این نظریه، در دهه های اویل قرن بیستم، به نقدِ نظام سرمایه داری می پردازد. اساس کار مکتب فرانکفورت را انتقاد از «عقلانیت ابزاری» که هر چیز را فقط برای منفعت آن در نظر می گیرد، شکل می دهد.

شش چهره از شخصیت های مهم و بنام ادبی سده نوزدهم ایتالیا در این اثر به ترجمه روان و زیبایی به زبان فارسی درآمده اند. آثار انتخابی از هرکدام از این شعرا علاوه بر معرفی اجمالی بوطیقای شعری و مهم ترین بن مایه ها و دغدغه های هنری ایشان، به خوبی از جایگاه و نقش آنها در شرایط سیاسی و فرهنگی حاکم در ایتالیای سده نوزدهم و سال های آغازین قرن بیستم پرده بر می دارد. لذا کتاب معرفی شده در این نقد می تواند با توجه به امکان تطبیق متون در دو زبان فارسی و ایتالیایی هم به عنوان کتاب کمکی برای درس ترجمه ادبی معرفی گردد و هم با عنایت به شرح حال جامعی که بر فعالیت های ادبی و آثار هر نویسنده ای ارائه گشته است، در درس تاریخ ادبیات قرن نوزدهم مورد استفاده قرارگیرد.

سوء تفاهمی در کار است که گروهی از ایرانیان را «فارس» می نامد. بنابر این برداشت و اشتباه، «مردم فارس» به کسانی دیگر، یعنی ترک زبان در آذربایجان و دیگر نقاط ایران، به اقوام کرد و بلوچ، عربی زبانان در خوزستان، و نیز ناگزیر لرها و مردمان گیلان  و مازندران، و حتی زرتشتیان اجحاف می کنند و ستمی روا می دارند. این مقاله می کوشد تا روشن سازد که اصلاً در بنیاد و اساس خود، چنین گمانی نادرست و ناروا است. این سو ءتفاهم از آن برمی خیزد که در ایران از دیرباز، از روزگار هخامنشیان، اقوامی مختلف، با زبانهایی مختلف می زیسته اند و می زیند، که حکومتی واحد، و دولتی مشترک، با روابط رسمی و قانونی فراگیر داشته اند و دارند. این مردم از همان زمان، زبان رسمی فارسی را، ابتدا در گفتار و کاربرد شفاهی، و سپس هم بصورت شفاهی و گفتاری، و هم بصورت نوشتاری به کار برده اند و از آن بسانِ ابزاری ارتباطی بهره جسته اند. از این جهت، در واقع شمار بسیاری از اینان دارای دو زبان مادری اند و دو زبانه به شمار می روند. درست نیست اگر آنان را که فقط یک زبان مادری دارند، سهواً «فارس» بنامیم و ادّعا کنیم که « مردم فارس» بواسطه نداشتن زبان مادری دیگری جز «زبان پارسی» بر دیگر مردم در این خطّه وسیع از جهان، و به اصطلاح در حوزه فرهنگ نوروز، به دیگران اجحاف و ستمی روا می دارند.

جای نام ها یا نام مکان های جغرافیایی را به لحاظ نوع به سه دسته شیب نام ها یا نام پستی و بلندی های زمین، آب نام ها یا نام عوارض جغرافیایی که به آب ها اشاره دارند، و کده نام ها یا نام مناطق مسکونی تقسیم می کنند. جای نام ها نیز بخشی از واژگان هر زبانی به شمار می آیند و همان قواعدی که در دستور زبان درباره واژه های عمومی به کار می رود درباره آنها نیز صدق می کند. جای نام ها را به لحاظ صرفی می توان به دو دسته ساده و پیچیده تقسیم کرد. جای نام های ساده آن واژه هایی اند که فقط از یک تکواژ تشکیل شده اند. اما جای نام های پیچیده به سه دسته مشتق، مرکّب و مشتق مرکّب تقسیم می شوند. جای نام های مرکّب یا ترکیبی واژه هایی اند که دست کم در ساخت آنها دو واژه مستقل و معنی دار وجود دارد. در این گونه جای نام های مرکّب معمولاً معنای یکی از دو واژه حاضر در ترکیب اندکی تغییر می یابد و به تدریج و در اثر استفاده زیاد به صورت یک تکواژ یا سازه جای نام ساز درمی آید. در جای نام های ایران این سازه های جای نام ساز نقش عمده ای را دارند و کاربرد آنها در ساخت جای نام ها بیشتر از وندهای اشتقاقی جای نام ساز است. در کده نام های ایران سازه های جای نام ساز متفاوتی به کار رفته است. در این تحقیق به آن سازه های جای نام سازی پرداخته شده که از دسته اسم مکان های بی نشان به شمار می آیند. برای این منظور، این سازه های جای نام ساز در کده نام های ترکیبی از دو دیدگاه صرفی و معنایی بررسی شده اند.

پیکانی یکی از گونه های گویش جرقویه ای است که در جنوب شرقی اصفهان در روستای پیکان صحبت می شود. این گویش در کنار گویش هایی مانند گزی، سدهی ورزنه ای و یهودیان اصفهان در زیرشاخه جنوبی از گویش های مرکزی قرار می گیرد. این مقاله با رویکردی توصیفی به توصیف واجشناسی همزمانی و تاریخی و دستور این گویش پرداخته است، بر پایه پیکره زبانی که نگارندگان مقاله از این گویش در زمستان 1397 فراهم کرده اند. بررسی واجشناسی این گویش آنچنان که در این مقاله انجام گرفته است، نشان می دهد که پیکانی ویژگیهای آوایی شمال غربی را به خوبی نشان می دهد و در دگرگونی های آوایی متأخر نیز با دیگر گویش های مرکزی هماهنگ است، هرچند ویژگی های آوایی ای یافته است که آن را نه تنها از گویش های مرکزی بلکه از دیگر گویش های جرقویه ای متمایز ساخته است. دستور پیکانی با گویش های شاخه جنوبی هماهنگ است و از جهت نداشتن ماده مجهول، جنس دستوری و ساخت ویژه برای زمان آینده به روشنی از گویش های شاخه شمال شرقی مانند جوشقانی و میمه ای متمایز می شود، با این همه ویژگی هایی را نشان می دهد که در دیگر گویش های مرکزی دیده نمی شود، مانند ساخت جدید معرفه ساز، پسوند نشانه نمود ناکامل که به پایان فعل افزوده می شود و صورت های خاصی که برای ضمیر اشاره به کار می رود.