مهدی سبحانی نژاد

هدف پژوهش حاضر، بررسی مبانی پرورش صله رحم و نقش کلیدی آن در ایجاد همبستگی و تحکیم تعاملات و پیوندهای میان اعضای شبکه خویشاوندی و اجتماعی است. روش انجام این پژوهش توصیفی تحلیلی است و به منظور گردآوری داده های لازم جهت دستیابی به اهداف پژوهش، متون حدیثی مرتبط با موضوع با استفاده از فرم های فیش برداری از منابع گردآوری و با شیوه کیفی تحلیل شده است. نتایج پژوهش در دو بخش مبانی و نقش آنها در سبک زندگی اسلامی تبیین شده است. در بخش اول، ویژگی ها (کرامت، تمایل به معنویت و فضیلت دوستی، محبت، نوع دوستی، انس و الفت، آرامش طلبی، مثبت نگری، تمایل به احسان، خودارزشمندی و دیگرارزشمندی، تمایل به شادکامی، عفو و بخشش، مسئولیت پذیری اجتماعی و تمایل به مالکیت) مطرح گردیده و در بخش دوم پیامدهای روانی عاطفی، روانی اجتماعی، معنوی دینی و اقتصادیِ ویژگی های مذکور تبیین شده است.

در این پژوهش محورهای تربیت مدنی از دیدگاه امام علی علیه السلام، به همراه عوامل و زمینه های مصداقی آنها با تأکید بر نهج البلاغه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. روش پژوهش تحلیل محتوا و طی آن تمام خطبه ها، نامه ها و حکمتهای منتسب به امام علی علیه-السلام در نهج البلاغه بود که همه آنها مورد بررسی قرار گرفته است. ابزار پژوهش، فهرست وارسی بود که روایی آن به وسیله صاحبنظران و پایایی آن نیز با محاسبه ضریب همبستگی تأیید شد. داده های حاصل از تحلیل اولیه با تحلیل مجرای دیگر برابر با 84/0 بوده و داده ها مورد تجزیه و تحلیل کیفی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان داد که در تربیت مدنی از دیدگاه امام علی علیه السلام عوامل مطرح در قالب چهار محور تحکیم ایمان و عقیده، ترویج اخلاقیات در جامعه، عدالت و حقوق شهروندی است.

پژوهش مؤثر مستلزم نهادینه سازی دانش، عاطفه مثبت و عمل پژوهش در محقق و یا نهادینه سازی نگرش جامع پژوهشگری در او است. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی- تحلیلی و استنتاج مبتنی بر تحلیل مفاهیم و مفهوم پردازی مجدد نتایج پژوهش های پیشین، انجام شده است. بر این اساس سوابق نظری و پژوهشی مرتبط با تحقق نگرش جامع پژوهشگری را تحلیل و ابعاد سه گانه؛ شناختی، عاطفی و عملکردی چارچوب نظری مذکور را به همراه مؤلفه های مطرح در ابعاد و گویه های مبین، سازمان دهی نموده است. در پایان به ساختاری نمونه در طراحی عناصر عمومی برنامه درسی مدرسه ای جهت تحقق نگرش جامع پژوهشگری، ارائه شده است.

این پژوهش به ماهیت انسان از دیدگاه اسلام و غرب و نقش آن در علوم تربیتی پرداخته است. روش پژوهش کیفی و از نوع توصیفی تحلیلی (تحلیل اسنادی) است. یافته ها دلالت دارد بر اینکه انسان، موضوع تربیت است و هرگونه طرحی در این زمینه، مسبوق به نگاه انسانشناختی ویژه ای است. ماهیت انسان از دیدگاه اسلام شامل اصالت فطرت، انسان به منزله عامل، هدفمندی و کمال گرایی و حیات طیبه است در حالی که در غرب اصالت فرد، سکولارسیم، مادی گرایی و رویکرد تجربی و امانیسم از مهمترین گزاره های تربیتی است. با توجه به جامعیت دین اسلام، تربیت دینی با محوریت تعالی و تکامل معنوی انسان، تلاش دارد که انسان را از مرحله دانستن به مرحله بودن سوق دهد و خیر اعلی را به منزله ارزش، فراسوی امور علمی و ... قرار دهد .

ارزشیابی و پاسخ گویی در جهت تحقق اهداف و تعالی عملکرد نظام آموزش عالی، موضوعی کانونی در آموزش عالی است به طوری که همه متخصصان نظام آموزش عالی، بر بهبود ساز وکارهای ارزیابی آموزش عالی، تأکید دارند. هدف پژوهش حاضر، معرفی و شرح مدل نوآورانه ارزیابی تلفیقی مبتنی بر رویکرد سیستمی در آموزش عالی با تلفیق سه زیر سیستم"" اجتماعی""،"" فنی"" و "" مدیریتی"" جهت بهبود کیفیت آموزش عالی است که با اهداف و ساختار سازمانی موسسات آموزش عالی سازگار و همساز، باشد. روش پژوهش حاضر توصیفی - تحلیلی می باشد. پژوهش با بررسی منابع داخلی و خارجی موجود در این زمینه، درصدد معرفی مدل توسعه یافته تحلیل سیستم های کیفی و ارزیابی برنامه ها با استفاده از رویکرد مذکور است. مدل ارزیابی پیشنهادی، چشم انداز جدیدی برای اجرای مؤثر و کارآمد رویکرد سیستمی و بهبود کیفیت در آموزش عالی، مهیا خواهد نمود.

هدف از این پژوهش بررسی روابط همبستگی و سهم تبیینی فلسفههای آموزشی مدیران مدارس شهر تهران با ابعاد باورهای نظارتی آنان بود. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. بر این اساس، نمونه ای شامل 327 نفر از مدیران مدارس دولتی در سه مقطع ابتدایی، راهنمایی و « فلسفه آموزشی » ؛ متوسطه، مورد بررسی قرار گرفتند. بمنظور گردآوری داده ها از دو مقیاس گلیک من و تاماشیرو ( 1981 )، استفاده شد. « سنجش باورهای نظارتی مدیران » پاتریشیا ( 1972 ) و در تجزیه و تحلیل داده ها افزون بر میانگین، انحراف معیار و انواع جداول و نمودارها، از ضریب همبستگی گشتاوری پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیره نیز استفاده شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن بود که بین انواع فلسف ههای آموزشی مدیران؛ پیشرفت گرایی، پایدار گرایی، بنیادگرایی و وجود گرایی با ابعاد باور نظارتی؛ مستقیم، مشارکتی و غیر مستقیم مدیران، رابطه معنادار وجود دارد. همچنین، بررسی نتایج بدست آمده از تحلیل داده های مربوط به تعیین سهم نسبی هر یک از انواع فلسف ههای آموزشی مدیران (پیشرفت گرایی، پایدار گرایی، بنیاد گرایی و ، 35/ وجودگرایی) در پیش بینی باورهای نظارتی؛ مسقیم، مشارکتی و غیر مستقیم به ترتیب: 3 36 درصد از واریانس باور نظارتی مربوطه را تبیین می نمایند. / 40/2 و

این پژوهش به تبیین و بررسی پیامد های جهانی شدن اقتصاد بر اهداف آموزش و پرورش ایران با تأکید بر اهداف علمی و آموزشی مقطع متوسطه اقدام کرد. روش اجرای پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل اسنادی بود. برای گردآوری داده های لازم برای پاسخگویی به سؤال های پژوهش کلیه منابع و مراجع مرتبط، با استفاده از فرم گردآوری داده ها و یافته ها به شیوه کیفی تحلیل شد. یافته های به دست آمده در پیامد های جهانی شدن اقتصادی برای اهداف علمی و آموزشی دوره متوسطه آموزش و پرورش ایران مواردی چون: تغییر رویکرد های آموزشی با توجه به جهانی شدن اقتصادی، متناسب کردن کارکرد های نظام آموزشی و بازار کار، فناوری اطلاعات و ارتباطات و آموزش های علمی، گسترش آموزش های فنی و حرفه ای و توجه به ارتباط بین تحصیل با شرایط واقعی دنیای کار، افزایش ارتباطات تجاری و آموزش زبان، فرآیند یادگیری دانش و کاربردی کردن آن در جامعه است. نتایج این پژوهش مرتبط با اهداف مصوب آموزشی مقطع متوسطه آموزش و پرورش از جمله داشتن اطلاعات کافی در حوزه های مختلف علوم طبیعی، اجتماعی، انسانی، آشنایی با زبان خارجی برای ارتباط با دیگران، مهارت استفاده از ابزار های جدید ارتباطی برای کسب اطلاعات صحیح ، کسب مهارت های لازم برای زندگی و کار و تحصیلات بالاتر، به خدمت گرفتن فناوری های مناسب در علوم و انجام دادن کار ها، انتخاب شغل با توجه به توانایی های خود و نیاز جامعه است.

پژوهش حاضر در راستای بررسی چگونگی تأثیر وجوهی از مؤلفه های برنامه درسی پنهان، (معلم، دانش آموز، روش تدریس، ارزشیابی، محتوا و مکان فیزیکی) بر بعد سیاسی هویت اسلامی– ایرانی دانش آموزان دختر دوره متوسطه شهر تهران، در سال91 انجام شده است. رویکرد پژوهش کیفی، و روش تلفیقی، از تحلیل اسنادی، قوم نگاری و تحلیل محتوای کیفی، بوده است. پنج مدرسه و سی دانش آموز به صورت هدفمند (با معیار زنجیره ای شاخص) انتخاب و از ابزارهای؛ مصاحبه نیمه رهنمودی، مشاهده مشارکتی و فرم فیش برداری استفاده شده است. تجزیه و تحلیل کیفی یافته ها در سه مرحله؛ کدگذاری باز، گزینشی و محوری صورت گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که؛ مؤلفه های برنامه درسی پنهانِ مورد بررسی، بر بعد سیاسی هویت اسلامی– ایرانی دانش آموزان در سطوح سه گانه (شناختی، عاطفی و رفتاری) و در دو وجه مثبت و منفی رخ داده است. واژه های کلیدی: برنامه درسی پنهان، بعد سیاسی هویت اسلامی – ایرانی، کیفی، دوره متوسطه، تهران

هدف این پژوهش، بررسی چگونگی انطباق اهداف آموزش عالی با مقتضیات بُعد اقتصادی جهانیشدن از دید اعضای هیئت علمی دانشگاههای شهر تهران بود. روش انجام پژوهش، کیفی و جامعه پژوهش، اعضای هیئت علمی دانشگاههای شهر تهران در سال تحصیلی86- 85 بوده که با بهرهگیری از روش نمونهگیری هدفمند،50 نفر از آنان انتخاب شدند. ابزار گردآوری دادهها، فرم پرسشنامه باز پاسخ بوده و دادههای حاصل از بررسی، به شیوه کیفی، تجزیه و تحلیل شده است. یافتههای پژوهش عبارتند از: 1. عمدهترین پیامدهای اقتصادی جهانیشدن بر اهداف آموزش عالی ایران شامل ضرورت طرح موضوعاتی چون: تجارت آزاد جهانی، یکپارچهسازی بازرگانی، اتخاذ تدابیری در مقابله با مصرفگرایی، بازار رقابت و جریان آزاد انتقال کالا و خدمات و سرمایه و فناوری، تاثیرالزامات فناورانه و مقتضیات اقتصادی بر سبک زندگی و فرهنگ در فرایند جهانیشدن، امکان ابزاری شدن آموزش و پرورش در خدمت اقتصاد بدون توجه به خواستههای ملتها وآرمانهای اصیل تعلیم و تربیت، نیاز جوامع به رشد اجتماعی و فرهنگی، بالا بردن سطح زندگی شهروندان از راه مناسبات صحیح اقتصادی و تجارت میان کشورها، توجه آموزش عالی به حفظ محیط زیست، توجه آموزش عالی به حقوق مشترک و نقش دولتها، فراهم آوردن امکانات اشتغال کامل، تحرک شفاف سرمایه و ... بوده است. تولید دانش گسترده، تربیت افرادی با شخصیت جامع، صرفهجویی در وقت و هزینه و تولید بیشتر، آموزش همگانی در سطح بالا، از بین رفتن شکل سنتی و ساختار قدیمی دانشگاهها و در نهایت، تغییر در نوع و شیوه زندگی و کسب لذت بیشتر از زندگی، از آثار و پیامدهای جهانی شدن و تاثیر آن بر آموزش عالی می باشد.

حرکت در راستای بومی سازی علوم انسانی و تدوین الگوی اسلامی ـ ایرانی در ابعاد گوناگون، نیازمند مطالعه و تحلیل دربارة آرا و اندیشه های اندیشمندان مسلمان است. امام خمینی(ره) به عنوان مصداقی از انسان کامل و اندیشمندی مسلمان، آرا و رهنمودهای ارزنده ای در وجوه عرفانی، اخلاقی، کلامی، فلسفی، فقهی و تربیتی ارائه کرده است. ایشان اهداف و خط مشی کلی را در باب تربیت، بیان نموده و برترین مکتب تربیتی را نیز، مکتب اسلام دانسته است. همچنین نماز را عمود دین و بنا بر اندیشه اسلامی «رأس الاسلام» دانسته و برای آن جایگاهی ویژه قائل شده است. امام خمینی(ره) نماز را «ترکیب قدسی» و «نسخه جامعه» برای بشر شمرده است. با عنایت به مباحث فوق، مسئله اساسی، بازشناسی دلالت های تربیتی نماز از دیدگاه امام خمینی(ره) با محوریت کتاب سرّالصلوه است. روش پژوهش، توصیفی و از نوع تحلیل محتوا بوده و عمده ترین دلالت های تربیتی حاصل از مطالعه انجام شده نیز در ساختاری از مبانی، اصول و روش های تربیت اسلامی تنظیم و ارائه شده است. یافته ها نشان می دهد که از نظر امام خمینی(ره)، نماز وجوه متعددی در جنبه های گوناگون فرایند تربیتی داشته (مبانی، اصول، اهداف و روش) و نمازگزار می تواند سیر به طریق حق و مراحل اسفار اربعه عرفان و احوال سالک را در هر رکعت خود محقق و متبلور کند.

این پژوهش با هدف «شناسایی مؤلّفه های مسئولیت پذیری اجتماعی در محتوای برنامه درسی دوره متوسطه نظری» به روش توصیفی از نوع تحلیل محتوی انجام شد. نمونه پژوهش، شامل ده کتاب سال سوم آموزش متوسطه در سال تحصیلی 1390-1389 بود. عمده ترین یافته ها ی پژوهش عبارت بودند از :1. انواع و ابعاد مسئولیت های اجتماعی قابل بررسی در محتوای برنامه درسی را می توان به هفت نوع و سه بعد تقسیم کرد که شامل مسئولیت های؛ دینی- اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، شهروندی- اجتماعی، زیست محیطی و سازمانی- شغلی در ابعاد سه گانه شناختی، عاطفی و عملکردی بود. 2. از مجموع 11387 مورد، عبارات و مضامین مندرج درکتاب های نمونه مورد بررسی دوره متوسطه نظری سال90- 1389، 546 فراوانی، یعنی 8/4 % به مؤلّفه های مطرح در انواع و ابعاد سه گانه مسئولیت های اجتماعی توجه شد.3. بیشترین درصد عبارات و مضامین در کتاب های تحلیل شده به نسبت مجموع 11387مورد؛ درکتاب مطالعات اجتماعی با یک درصد و کمترین درصد نیز به همین نسبت، به کتاب روان شناسی، با 1/0 % اختصاص داشت و به نسبت مجموع 546 فراوانی، درکتاب های نمونه مورد بررسی نیز، کتاب مطالعات اجتماعی، با 3/20 % و کتاب روان شناسی، با 9/2 % به ترتیب بیشترین و کمترین درصد را به خود اختصاص داده اند.

در این پژوهش با عنایت به نقش الگویی ائمه به شیوه تحلیل اسنادی به بررسی ماهیت تربیت اجتماعی از دیدگاه امام علی(ع) پرداخته شده است. منابع پژوهش شامل متن کامل نهج البلاغه (ترجمه مرحوم محمد دشتی)، شرح غررالحکم و دررالکلم، وسائل الشیعه، بحارالانوار، نهج السّعادة فی مستدرک نهج البلاغه به همراه پژوهش ها، گزارشهای تحقیقاتی، مقالات انتشار یافته در خصوص ماهیت، نقش و چالش های تربیت اجتماعی از نظر امام علی(ع) و غیره بوده است. روش پژوهش از نوع تحلیل اسنادی بوده و طی آن مجموع منابع، اسناد و مراجع یاد شده مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش از دو مرحله اصلی الف) توصیف و ارائه مفاهیم و ب) تحلیل، استنباط و استنتاج تشکیل شده است. یافته ها نشان می دهد امام منشوری جامع، دقیق و همه جانبه در تربیت اجتماعی عرضه داشته اند که رهنمودهای آن رنگ کهنگی به خود نمی گیرد؛ زیرا با تأکید بر اصول عقیدتی مطرح شده است. کلام علوی ماهیت تربیت اجتماعی را در برگیرنده وجوهی چون طبیعی و فطری، انسانی، درونی و خود انگیخته، آمیزه فرد و اجتماع، عمومی، فراگیر، دینی و توحیدی نشان داده که شرح مبسوط هر یک از آنها در مقاله حاضر عرضه می شود.

هدف از پژوهش حاضر شناسایی چالشهای تحقق نظام مصوب برنامه ریزی درسی غیر متمرکز دانشگاهی از دیدگاه اعضای هیات علمی بود. روش پژوهش آمیخته ای از شیوه های تحلیل اسنادی و زمینه یابی پرسشنامه (پیمایش) بود. جامعه آماری پژوهش شامل 134 نفر از اعضای هیات علمی رشته علوم تربیتی در دانشگاه های شهر تهران بود که از این میان 101 نفر به طور تصادفی انتخاب شدند. همچنین، از پرسشنامه ای محقق ساخته برای گردآوری داده ها استفاده شد. یافته های پژوهش به ترتیب چالشهای زیر را شناسایی کرد: نبود ساختار تشکیلاتی متناسب دانشگاهی، نهادینه نشدن فرهنگ برنامه ریزی درسی استاد محور، نبود باور باطنی اعضای هیات علمی به اهمیت برنامه ریزی درسی استاد محور، نبودن انگیزش شخصی، وجود نداشتن سازکار تامین مالی و اعتباری متناسب دانشگاهی، نبود نظام آموزش، هدایت و حمایت تخصصی دانشگاهی، نبود توانمندی تخصصی برنامه ریزی درسی اعضای هیات علمی و وجود نداشتن سازکار قانونی متناسب.

پژوهش حاضر به تحلیل میزان اعتماد اجتماعی ایرانیان به صاحبان مشاغل و اصناف کشور پرداخته است. روش پژوهش، توصیفی از نوع پیمایشی و نمونه پژوهش شامل 4500 نفر از ساکنین 15 سال و بالاتر مراکز استان های کشور بوده که با روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم نمونه انتخاب شده اند. ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته و روائی و پایائی سنجی شده بوده است و داده های حاصل به دو شیوه توصیفی و استنباطی تحلیل آماری شده اند. نتایج حاصل مبین در حال گذر بودن جامعه ایرانی و تأخر فرهنگی جامعه است به طوری که ساخت های جدید در جامعه به وجود آمده و این ساخت ها با ساخت های قدیمی هماهنگی ندارند. در نتیجه کسانی که پایگاه ها را اشغال کرده اند، انتظارات جامعه را به خوبی برآورده ننموده و باعث عدم پیش بینی پذیری رفتار افراد می شوند که این امر خود به بی اعتمادی بیشتر جامعه منجر می شود.

در پژوهش حاضر عمده ترین وجوه مفهوم، جایگاه و مصائب فقدان الگوی مصرف متناسب با اوقات فراغت به همراه مزایای داشتن الگوی صحیح و راهکارهای بهره مندی بهینه از آن با عنایت به تعالیم اسلامی مورد بحث واقع شده است. این پژوهش ضمن ارائه تعاریفی جامع از اوقات فراغت، نقش و جایگاه آن در تعالیم دینی اسلام، مصائب گذران نامطلوب اوقات فراغت را برشمرده و به تبیین وجوه الگوی مصرف بهینه اوقات فراغت با تأسی به آیات قرآن کریم و احادیث نبوی و ائمه معصومین پرداخته است. پژوهش حاضر با مد نظر قرار دادن فرمایشات مقام معظم رهبری در جهت نام گذاری سال 1388 به عنوان سال اصلاح الگوی مصرف در تمامی زمینه ها در پایان به فهرستی از راهکارهای عملیاتی بهره وری از وقت و زمان اوقات فراغت به منظور بهبود حیات مادی و معنوی انسان مسلمان پرداخته است. روش انجام پژوهش تحلیل اسنادی بوده و به منظور گردآوری داده های لازم جهت پاسخ گویی به سؤال های پژوهش کلیه اسناد و مدارک موجود و مرتبط با موضوع حاضر با استفاده از فرم گردآوری داده ها جمع آوری و با شیوه کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. عمده ترین یافته های پژوهش عبارتند از: 1ـ در تبیین مفهوم اوقات فراغت باید اذعان داشت، اوقات فراغت به معنی بیبرنامگی، بیمسئولیتی و آزادی بیقید و شرط نیست بلکه بخشی از ساعاتی است که برای گذراندن آن به دقت بیشتری نیاز است . اوقات فراغت مناسب ترین فرصت ها برای توسعه مهارت های شناختی و شکوفایی استعدادهاست. 2ـ جایگاه اوقات فراغت مبتنی بر ملاحظاتی است که از آن جمله میتوان به این موارد اشاره نمود: زمینه ساز و شکل دهنده ی هویت اجتماعی- فرهنگی و دینی جوانان باشد، صرف پرکردن و رفع خستگی و سرگرمی نباشد، بلکه با نگاهی اسلامی دیده شود و در واقع فرصتی برای دریافت تجربه ها باشد. 3ـ مصائب ناشی از فقدان الگوی مصرف بهینه اوقات فراغت و مزایای داشتن الگوی صحیح را می توان شامل: انواع آسیب های فردی و اجتماعی، از قبیل افسردگی، استرس، اعتیاد، بزهکاری، رکود فکری، مشکلات خانوادگی و در عوض وجود آن آرامش نسبی است که برای افراد فراهم میکند که این آرامش باعث شادابی جسمی و روانی، شکوفایی استعدادها، پرورش معنوی، رشد خلاقیت ها، توسعه دانش و فرهنگ وکاهش آسیب های فردی و اجتماعی میشود. حسن گذران اوقات فراغت تضمینکننده ی سلامت و بهداشت روانی انسان است. 4ـ عمده ترین راهکارهای گذران مطلوب اوقات فراغت شامل: گردشگری، مشارکت های اجتماعی، فعالیت های ورزشی، فعالیت های هنری، کتاب خوانی و مطالعه، فعالیت های قرآنی، مهارت آموزی، آموزش زبان و رایانه، برنامه های فوق برنامه علمی، تفکر، محاسبه نفس، صله ی رحم و دیدار دوستان و برادران دینی و تفریحات سالم ورزشی می باشد که به عنوان مهم ترین راه کارهای استفاده درست از زمانی است که هر کدام از ما در اختیار داریم.

هدف پژوهش حاضر، مقایسه مهارت های زندگی دانشجویان رشته های مختلف فلسفی و غیرفلسفی علوم انسانی است تا میزان تاثیر مطالعات فلسفی بر رشد مهارت های زندگی دانشجویان فلسفی تعیین و تفاوت این دو گروه مشخص شود روش پژوهش، توصیفی- مقایسه ای است و جامعه آماری پژوهش، کلیه دانشجویان کارشناسی ارشد دوره های روزانه و شبانه مشغول به تحصیل در سال 87-1386 دانشگاه های دولتی شهر تهران بودند. حجم نمونه در گروه غیرفلسفی 90 نفر و در گروه فلسفی 49 نفر تعیین شد. ابزار پژوهش، فرم مقیاس سنجش مهارت های زندگی دانشجویان بوده که برای اولین بار در ایران توسط محقق ساخته و اعتباریابی شده است. روایی مقیاس، مورد تایید صاحبنظران و پایایی آن نیز با محاسبه آلفای کرونباخ در هر یک از مقیاس های فرعی و نهایتاً در مجموع نه مقیاس مهارت زندگی، 94/. بدست آمد. داده های حاصل با دو دسته آزمون های توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان داد دانشجویان گروه فلسفی و غیرفلسفی در مهارت های بهداشت و سلامت جسم و روان، حرفه ای، داشتن هدف در زندگی، خودآگاهی و تصمیم گیری تفاوت معنی داری با یکدیگر ندارند. اما در مهارت های روابط بین فردی و اجتماعی، حل مساله و تفکر انتقادی و شهروند مسئول بودن با یکدیگر تفاوت معنی دار آماری دارند، به عبارت دیگر مهارت دانشجویان رشته های فلسفی در این چهار بعد از دانشجویان رشته های غیرفلسفی بیشتر است. همچنین مشخص شد که بین مهارت های زندگی دانشجویان گروه فلسفی و غیرفلسفی بطور کل نیز تفاوت معنی دار وجود دارد و میانگین امتیاز مهارت های زندگی دانشجویان رشته های مختلف فلسفی از غیرفلسفی بیشتر است. مقایسه به تفکیک جنس در دو گروه نشان داد که در گروه فلسفی زنان و مردان از نظر میزان برخورداری از مهارت های زندگی تفاوت معنی داری با یکدیگر ندارند ولی در گروه غیرفلسفی زنان در دو مهارت تفکر انتقادی و حرفه ای از مردان نمره بالاتری کسب کردند.