تحقیقات بازاریابی نوین

با وجود اهمیت به کارگیری بازاریابی رسانه های اجتماعی در بسیاری از سازمان ها ازجمله کسب وکارهای کوچک و متوسط، پژوهش های پراکنده و محدودی برای ارزیابی عملکرد آن صورت گرفته است. به همین منظور، در این پژوهش تلاش می شود تا با استفاده از رویکرد مدیریتی شناخته شده کارت امتیازی متوازن، به توسعه چهارچوبی جامع برای ارزیابی عملکرد بازاریابی رسانه های اجتماعی در شرکت های کوچک و متوسط پرداخته شود. این مطالعه براساس هدف، کاربردی توسعه ای و از نوع ترکیبی است. برای دست یابی به هدف پژوهش، در مرحله اول به روش کیفی و مصاحبه با خبرگان این حوزه و همچنین مرور جامع پیشینه پژوهش، شاخص های چهارچوب پیشنهادی شناسایی و استخراج شده است. در مرحله دوم، به منظور اعتبارسنجی و وزن دهی ابعاد و شاخص ها، پرسشنامه ای پژوهشگرساخته توسعه یافت و به ارزیابی خبرگان دانشگاهی، مدیران بازاریابی باتجربه در حوزه بازاریابی رسانه های اجتماعی و مدیران ارشد بازاریابی شرکت های کوچک و متوسط پرداخته شد. یافته ها نشان داده است که بُعد مالی با وزن 257/0 در اولویت اول، بُعد مشتری با وزن 255/0 در اولویت دوم، بُعد یادگیری و رشد با وزن 250/0 در اولویت سوم و بُعد فرایندهای داخلی کسب وکار با وزن 236/0 در آخرین اولویت قرار دارند. چهارچوب توسعه یافته می تواند به عنوان ابزاری کاربردی برای سنجش نقاط قوت و ضعف و ارزیابی پروژه های عملکرد بازاریابی رسانه های اجتماعی در سازمان ها، به ویژه کسب وکارهای کوچک و متوسط به کار برده شود.

فریب ادراک شده از موضوعات موردتوجه در بازاریابی است. اگرچه پیشینه درخورِتوجهی در این حوزه به خصوص در زمینه تبلیغات موجود است، پیوند آن با قیمت گذاری مورد توجه نبوده است. به منظور پرکردن این خلأ پژوهشی، پژوهش حاضر با ارائه یک مدل مفهومی، اثر تخفیفات قیمتی بر فریب ادراک شده و سازه های متعاقب آن را بررسی می کند. جامعه آماری این پژوهش خریداران 18 سال به بالای کالاهای لذت گرایانه و فایده گرایانه در شهر تهران هستند که دستِ کم یک محصول را در 6 ماه گذشته، به صورت آنلاین یا آفلاین خریده اند. با استفاده از روش نمونه گیری دردَسترس، تعداد 608 نمونه ازطریق ابزار گردآوری پرسشنامه آنلاین، حاصل شد. این پژوهش به شکل 6 سناریو، از ترکیب 3 تخفیف قیمتی (عادی، کششی و قمارگونه) و 2 گونه محصول لذت گرایانه و فایده گرایانه (قهوه فوری و یخچال و فریزر) طراحی و اجرا شد. نتایج حاصل از تحلیل داده های جمع آوری شده، با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری در نرم افزار Smart PLS نشان می دهد که تخفیفات قیمتی بر فریب ادراک شده تأثیر دارند و این تأثیر در تخفیفات غیرقطعی (کششی و قمارگونه) بیشتر از تخفیفات عادی است. اگرچه اثر تعدیل کنندگی آگاهی از قیمت بر این رابطه تأیید نمی شود، اثر فریب ادراک شده بر نارضایتی و ریسک ادراک شده و نیز تأثیر این 3 متغیر میانجی بر 2 سازه وابسته نهایی قصد خرید و وفاداری، تأیید می شود.

هدف پژوهش حاضر، شناسایی عوامل مؤثر بر انگیزش کاربران بازی ها در شبکه های اجتماعی و تأثیر آن بر نگرش کاربر و قصد خرید است. پس از بررسی پژوهش های گذشته بومی سازی، بهنگام بودن، جذابیت بصری، تصویر اجتماعی به عنوان عوامل مؤثر بر انگیزش بیرونی و سهولت درک شده، شخصی سازی و لذت درک شده به عنوان عوامل مؤثر بر انگیزش درونی شناسایی شدند. جامعه آماری پژوهش شامل کاربران شبکه های اجتماعی است که از خدمات این شبکه ها استفاده می کنند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه است. روایی محتوای سؤالات پرسشنامه را استادان و خبرگان حوزه رفتار کاربران بررسی و تأیید کردند و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ نمورد تأیید شد. از مدل سازی معادلات ساختاری برای آزمون فرضیه ها استفاده شد. باتوجه به نتایج، تمامی عوامل شناسایی شده بر انگیزش درونی و بیرونی کاربر بر نگرش به بازی های خدماتی شبکه های اجتماعی و تمایل به خرید آنلاین از آنها تأثیر مثبت معنادار دارند.

هدف این پژوهش، ارائه مدلی جامع از عوامل مؤثر بر هم آفرینی برند در جوامع برند رسانه های اجتماعی است. در این پژوهش از نمونه گیری دردسترس به روش تصادفی استفاده شد و از 384 دانشجوی دانشگاه مازندران که عضو دست کم یکی از رسانه های اجتماعی بودند، پرسشنامه تکمیل و جمع آوری شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از مدل یابی معادلات ساختاری و نرم افزار ایموس استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد متغیرهای مشارکت مشتری در جوامع برند رسانه های اجتماعی و حمایت اجتماعی بر متغیر میانجی کیفیت ارتباط تأثیر مثبت و معناداری دارد و کیفیت ارتباط برهم آفرینی برند تأثیر مثبت و معنادار دارد. ازطرفی حمایت اجتماعی و مشارکت مشتری در جوامع برند رسانه های اجتماعی با وفاداری به برند تأثیر مثبت معنادار دارد و وفاداری به برند بر متغیر وابسته هم آفرینی برند تأثیر مثبت و معنادار دارد و رابطه ای معنادار بین کیفیت ارتباط و وفاداری وجود ندارد. نوآوری این پژوهش، طراحی مدلی جدید با درنظرگرفتن متغیرهایی است که در مدل های پیشین به طور یک جا در نظر گرفته نشده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد حمایت اجتماعی و مشارکت مشتری در جوامع برند رسانه های اجتماعی به کیفیت ارتباط منجر می شوند و بر وفاداری به برند نیز تأثیر مثبت دارند. همچنین، وفاداری به برند به طور معناداری با هم آفرینی برند رابطه دارد.

ساختن یک برند جدید به تنهایی کفایت نمی کند و اینکه چگونه باید آن را نگه داشت و با چه تدابیری می توان همواره آن را تقویت کرد نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ بنابراین، هدف پژوهش حاضر، طراحی مدل تقویت برندهای ایرانی با تأکید بر رویکرد نوآوری باز در صنعت لوازم خانگی است. پژوهش حاضر ازحیث هدفْ کاربردی و ازنظر شیوه اجرا از نوع پژوهش های آمیخته (کیفی کمّی) است. ابزار جمع آوری داده در بخش کیفی مصاحبه و در بخش کمّی پرسشنامه است که روایی و پایایی آنها مطلوب ارزیابی شد. به منظور جمع آوری داده ها، پس از بررسی پیشینه پژوهش، پروتکل مصاحبه نیمه ساختاریافته تدوین شد و در ادامه، مشارکت کنندگان از میان کارشناسان و خبرگان علمی و اجرایی فعال در صنعت لوازم خانگی با روش نمونه گیری هدفمند «گلوله برفی» انتخاب شدند. همچنین، نمونه آماری پژوهش در بخش کمّی را 386 نفر از مشتریان لوازم خانگی در شهر تهران تشکیل می دهند. برای تجزیه وتحلیل داده ها در بخش کیفی، از راهبرد مفهوم سازی بنیادی با کمک نرم افزار  MAXQDAو در بخش کمّی از تحلیل عاملی (FA) استفاده شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که عوامل مبتنی بر تمرکز بر طرف عرضه و تقاضا باعث تقویت برند لوازم خانگی ایرانی می شود. این پژوهش همچنین، راهبردهای ذهنی، ارتباطی و انطباقی را معرفی می کند که خود تحت تأثیر شرایط مداخله گر (عوامل انسانی و سازمانی) و زمینه ای (فاکتورهای کلان و خرد) قرار می گیرند. پیامدهای اجرای راهبردها نیز شامل پیامدهای مرتبط با مشتریان و جامعه و مرتبط با سازمان است. تحلیل داده های بخش کمّی پس از اعمال روش داده بنیاد به ارائه مدل براساس روش تحلیل عاملی منجر شد.

یکی از مفاهیم اصلی و مدرن در ارتباط با مصرف کنندگان امروزی این است که آنها می توانند به راحتی دچار آسیب های ناشی از خرید، اکتساب یا دوراندازی کالاها و خدمات شوند یا مورد سوءاستفاده قرار گیرند یا فریب داده شوند. هریک از این موارد، باعث ضرر به مصرف کننده و در برخی موارد، ایجاد حس قربانی بودن برای او می شود. روان شناسان می توانند با زیرِنظرگرفتن حرکات، نگرش ها، ادراکات، انتظارات و تصمیمات درست و یا غلط مصرف کنندگان، قصد خرید و یا احیاناً خرید مجدد کالا و یا خدمت، آنها را واکاوی کنند. مقوله مصرف کنندگانِ قربانی یکی از مهم ترین و درعین حال مغفول ترین مفاهیم در حوزه ادبیات مرتبط با مصرف کننده است؛ ازهمین رو، هدف مقاله پیشِ رو، شناسایی انواع آسیب به مصرف کننده در نظر گرفته شده است. عمده مصرف کنندگان، مشتریان فروشگاه های زنجیره در بازه سنی 36 تا 45 سال بودند. در این پژوهش کیفی، با اتکا به نظریه داده بنیاد و با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته، داده های استخراج شده در سه سطح باز، محوری و انتخابی کدگذاری و برای تجزیه وتحلیل داده از نرم افزار اطلس تی آی استفاده شد. براساس کدهای به دست آمده از مصاحبه ها و پس از اشباع نظری مصاحبه با 15 مصرف کننده که خود را قربانی تلقی می کردند، 300 زیرمقوله، 14 مقوله و 11 مضمون استخراج شد. نتایج حاکی از آن است که شرایط اقتصادی به عنوان عوامل زمینه ای یا مداخله گر، شرایط فردی و شرایط اجتماعی به عنوان عوامل علّی، شرایط هیجانی و مصرف احساسی به عنوان عوامل محوری، آشفتگی ذهنی و همچنین آشفتگی ارتباطی به عنوان دو عامل راهبردی در آسیب زدن به مصرف کننده شناخته شده اند که پیامدهای فردی و پیامدهای حقوقی و مدنی را ایجاد می کنند.

مسئله میل به انتقام و اجتناب مشتریان که ناشی از به وجود آمدن احساس خیانت درک شده است، در صنایع خدماتی بسیار اهمیت دارد. هتل هایی با خدمات ضعیف تر در مقایسه با هتل هایی با خدمات قوی تر، در مواجهه با رفتارهای منفی مشتریان زیان بیشتری متحمل می شوند. در واقع، هنگامی که مشتریان خدمات کمتری نسبت به انتظاراتشان دریافت می کنند، میل به انتقام و اجتناب در آنها ایجاد می شود؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر بررسی نقض قرارداد روانی و خیانت درک شده بر میل به انتقام و اجتناب در میان مشتریان هتل های لوکس است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت روش توصیفی-همبستگی است. همچنین، از نظر شیوه گردآوری داده ها از نوع پیمایشی است. جامعه آماری، 331 نفر از مشتریان هتل های لوکس است که با پرسشنامه نقض قرارداد روانی برگرفته از های مینگ و همکاران (2020)، خیانت درک شده برگرفته از های مینگ و همکاران (2020)، میل به انتقام و اجتناب برگرفته از رسولی و همکاران (2022) به سؤال های این پژوهش پاسخ دادند. برای آزمون داده ها از مدل سازی معادله های ساختاری با نرم افزار SMART-PLS استفاده شد. در نهایت، یافته ها نشان داد که نقض قرارداد روانی بر نفرت از برند تأثیر معنادار دارد. همچنین، در پژوهش حاضر نشان داده شد که نفرت از برند بر میل به انتقام و اجتناب تأثیر مثبت و معناداری دارد. بر این اساس، می توان نتیجه گرفت که تمرکز بر ایجاد و توسعه قراردادهای روانی، پرهیز از خیانت و صادق بودن با مشتریان می تواند میل به انتقام و رفتارهای تلافی جویانه را کاهش دهد.

مصرف کنندگان در مقایسه با گذشته به نظر های دیگران بسیار حساس تر شده اند. نقد و تمجید از محصولات بر اساس تجربه قبلی یکی از مهم ترین منابع مصرف کنندگان در تصمیم گیری است. با گسترش روزافزون اینترنت، رسانه های اجتماعی و تلفن های همراه، تبلیغات توصیه ای سنتی جای خود را به تبلیغات توصیه ای الکترونیکی داده است. در این میان، کیفیت بحث و اعتبار منبع نقش کلیدی را دارد. در پژوهش حاضر ارتباط بین کیفیت بحث و اعتبار منبع بر پذیرش اطلاعات ازسوی مشتری با مفید بودن اطلاعات در چارچوب مدل پذیرش اطلاعات بررسی شده است. پژوهش پیش رو به لحاظ هدف کاربردی و از حیث روش توصیفی است. گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی و مبتنی بر ابزار پرسشنامه صورت گرفته است. در پژوهش حاضر جامعه هدف تمامی شهروندان شهر تهران است که حداقل یکبار تجربه خرید اینترنتی محصولات شخصی را داشته اند. فرایند نمونه گیری به روش تصادفی، در دسترس است که به دنبال آن به تعداد 274 پرسشنامه مطالعه شد. همچنین، تحلیل داده ها با روش تحلیل مسیر و با استفاده از نرم افزار SPSS و PLS انجام شد. پنج فرضیه بر اساس مدل تئوری برآمده از پیشینه پژوهش آزمون شده است. نتایج نشان می دهد که هر چه کیفیت اطلاعات بالاتر باشد (قوی تر باشد)، سطح مفید بودن اطلاعات نیز بالاتر خواهد بود. همچنین، هر چه اعتبار منبع درک شده بالاتر باشد، اطلاعات، درجه مفید بودن بالاتری را دارند. به علاوه، هر چه اطلاعات درک شده ازسوی مصرف کننده مفید باشد، تأثیر چشمگیر مثبتی روی پذیرش اطلاعات دارد. یافته های پژوهش حاضر کاربردهای مؤثری را برای مدیران و کارشناسان بازاریابی ارائه می دهد که می تواند فرآیند تصمیم گیری مصرف کننده را بهبود بخشد.

در مطالعه حاضر ارتباط شست وشوی سبز بر اعتماد سبز و قصد خرید سبز با میانجیگری سردرگمی سبز و خطر درک شده سبز بررسی می شود. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی بوده و از لحاظ نحوه گردآوری اطلاعات توصیفی-پیمایشی است و در دسته تحقیقات همبستگی قرار می گیرد. گفتنی است که این پژوهش به صورت میدانی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را کلیه مصرف کنندگان محصولات سبز در شهر ارومیه تشکیل می دهند. از آنجایی که جامعه آماری نامحدود است، حجم نمونه مطابق با فرمول کوکران و با تعداد 400 مصرف کننده به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه استاندارد براساس طیف 5 نقطه ای لیکرت است. در پژوهش حاضر نیز تجزیه و تحلیل داده ها به کمک نرم افزارهای SmartPLS و SPSS انجام شده است. نتایج تحلیل فرضیه اول و دوم نشان داد که شست وشوی سبز بر سردرگمی سبز و خطر درک شده سبز تأثیر مثبت و معناداری دارد. تحلیل فرضیه سوم و چهارم نشان داد که شست وشوی سبز بر اعتماد سبز و قصد خرید سبز تأثیر منفی و معنا داری دارد. همچنین، تحلیل فرضیه پنجم و ششم نشان داد که سردرگمی سبز و خطر درک شده سبز بر اعتماد سبز تأثیر منفی و معناداری دارد. تحلیل فرضیه هفتم، هشتم و نهم نشان داد که سردرگمی سبز، اعتماد سبز و خطر درک شده سبز بر قصد خرید سبز تأثیر منفی و معناداری دارد. تحلیل فرضیه های میانجی نیز نشان داد که تمامی فرضیه ها نقش میانجیگری مثبتی دارند.

امروزه مشتری، به عنوان مهم ترین شریک برای فرآیند خلق ارزش در سازمان هاست. شرکت ها و سازمان ها نیز برای بهبود کارایی، بهره وری هزینه ها و کیفیت عملیات مشتری خود به استفاده از رسانه های اجتماعی و جوامع آنلاین روی آورده اند. هدف از پژوهش حاضر شناسایی عوامل مؤثر بر اشتراک دانش مشتری در جوامع آنلاینِ برند با تکنیک فراترکیب است. در پژوهش حاضر با به کارگیری رویکرد مرور سیستماتیک و فراترکیب کیفی، یافته ها و نتایج مطالعات بین سال های 2006 تا 2022 میلادی تحلیل شده است. همچنین، برای انجام دادن این کار از روش ساندروفسکی و باروسو استفاده شده است. در این پژوهش، پس از جست وجوی اولیه و یافتن پالایش منابع مرتبط با موضوع اشتراک دانش مشتری در جوامع آنلاینِ برند برای بررسی منابع مرتبط از روش ارزیابی حیاتی استفاده شد. همچنین، 76 منبع به عنوان منابع نهایی انتخاب شد و سپس با روش کیفیِ تحلیلِ اسنادی و با استفاده از نرم افزار اطلس تی، 7 بُعد و 74 مؤلفه به عنوان عوامل اشتراک دانش مشتری در جوامع آنلاین شناسایی شدند. ابعاد اصلی شناسایی شده عبارت است از: عوامل فردی، عوامل اجتماعی، انگیزشی، تکنولوژیکی، عوامل ساختار روابط شبکه برند، عوامل مرتبط با برند و عوامل مرتبط با دانش. توجه به عوامل مذکور از سوی مدیران شرکت ها می تواند منجر به بهینه سازی محیط های آنلاینِ تجاری، توسعه تعامل و بهره مندی از دانش مشتریان و افزایش مزیت رقابتی در جوامع آنلاین شود. از طرف دیگر، طراحان وب و شبکه های اجتماعی نیز می توانند با تمرکز بیشتر به این عوامل، محیط های آنلاین را متناسب با شرایط مشتریان طراحی کنند.