جغرافیا و توسعه

جغرافیا و توسعه

جغرافیا و توسعه زمستان 1401 شماره 69 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

هویت مکانی و سایکوسوماتیک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هویت مکانی سایکوسوماتیک نوستالژی هوم سیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰ تعداد دانلود : ۱۰۷
مفهوم هویت مکانی تأثیرهای مهمی بر رفتار و دانش عاطفی و تجربی انسان داشته و بسیاری از پژوهشگران علوم بر این باورند که این مفهوم در الگو های شناخت شناسی جوامع نیز تأثیرهای غیرقابل اغماضی دارد. بسیاری از احساس های بشری که در قالب مفاهیمی چون دلتنگی، نوستالژی و هوم سیک شدن بر انسان عارض می شود، با این مفهوم رابطه خاصی دارد. اینکه هویت مکانی چگونه می تواند در این عرصه ها رفتار و احساس های بشری را کنترل کند، ازجمله پرسش های مهمی است که برای بسیاری از پژوهشگران علوم انسانی علوم شناختی و مغز و اعصاب مطرح است. این مقاله که برگرفته از یک طرح پژوهشی دوره دکتری در دانشگاه اصفهان است، سعی دارد با روش پدیدارشناختی و اتکا به تحلیل متن چهار نظریه جغرافیایی در این زمینه و ارزیابی واکنش احساس تعدادی از دانشجویان خوابگاهی دانشگاه اصفهان مبادرت کند؛ بنابراین را دریک بازدید در فضای پل خواجو ی اصفهان و فضای دادگستری قرار داده و نسبت و رابطه هویت مکانی و احساس های آن افراد در قالب دلتنگی، نوستالژی و هوم سیک شدن سنجش و نحوه عملکرد سیستم های عصبی آن ها در هریک از حالات ذکرشده با پاسخ آن ها به پرسشنامه ارزیابی شد. آنچه در این پژوهش براساس داده های اسنادی به عنوان تجارب نظری دانشمندان حوزه علوم شناختی و هویت مکانی و همچنین تجارب و آزمون های عملی به دست آمده، حکایت از چند اصل مهم دارد که می توان آن ها را در گزاره های زیر بیان داشت. * هویت مکانی یک ویژگی شناخت شناسی در قلمرو خُرد عاطفی انسان است. * تغییرات احساسی مطلوب در مخاطب سبب تحریک بازخوانی پرونده های حافظه ذهنی بافاصله زمانی نه چندان دور و تغییر های احساسی نامطلوب سبب بازخوانی حافظه رخدادهایی با زمان دورتری می شوند. * هویت مکانی گاه سبب شکل گیری نظم خاصی در چشم اندازهای گوناگون محیطی به عنوان یک واحد متکثر به نام دستگاه جغرافیایی می شود
۲.

تدوین راهبردهای توسعه کاربری کشاورزی در راستای مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی با استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره در سواحل استان هرمزگان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اکوسیستم های ساحلی توان اکولوژیکی روش سوات مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی ANP

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۱۰۰
مدیریت اصولی فعالیت های توسعه ای کاربری کشاورزی در مناطق حساس ساحلی بدون تدوین و اجرای راهبردهایی که بتواند زمینه توسعه مطلوب این کاربری را فراهم کرده و از تخریب زیستگاه های حساس ساحلی و کاسته شدن تنوع طبیعی اکوسیستم های ساحلی جلوگیری کند، امکان پذیر نیست؛ بنابراین پژوهش حاضر با رویکرد تحلیلی-کاربردی با هدف تدوین راهبردهای توسعه بخش کشاورزی با استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره در سواحل استان هرمزگان در راستای مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی به انجام رسید؛ بدین منظور در این پژوهش ابتدا عوامل راهبردی داخلی و خارجی منطقه مورد مطالعه، شناسایی و سپس از طریق ماتریس SWOT راهبردهای ممکن، تدوین و با استفاده از فرایند تحلیل شبکه ای (ANP) راهبردهای تدوین شده، وزن دهی و سپس مهم ترین راهبردها اولویت بندی شد. یافته های حاصل از پیاده سازی روش تلفیقی SWOT-ANP در این پژوهش نشان داد که راهبردهای ارائه طرح مدیریت جامع کشاورزی در جهت جلوگیری از واردآمدن اثرات منفی انواع آلاینده ها بر مناطق حساس ساحلی، تدوین قوانین و مقررات ویژه درجهت حفظ محیط زیست و منابع آب و خاک منطقه و جلوگیری از تخریب و نابودی اراضی کشاورزی از طریق تصمیمات و اجرای طرح های تغییر کاربری، استفاده از گیاهان و درختان بومی در عین سازگاری با اقلیم منطقه برای حفظ پایداری اکولوژیکی منطقه، استفاده از توان اکولوژیکی و سایر پتانسیل های موجود سواحل منطقه درجهت توسعه کشاورزی به عنوان یک ظرفیت در منطقه که به دلیل به حداقل رساندن زیان های ناشی از تهدیدها و نقاط ضعف جزو راهبردهای تدافعی (WT) هستند، به عنوان بهترین راهبردها و راهبردهای بازنگری (WO) نیز به دلیل استفاده از مزیت هایی که در فرصت ها برای جبران نقاط ضعف موجود در منطقه نهفته است، در اولویت بعدی راهبردهای توسعه کشاورزی ساحلی در استان هرمزگان قرار گرفتند.
۳.

سنجش ظرفیت نهادی تحقق شهر هوشمند در کلان شهر اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اهواز شهر هوشمند ظرفیت نهادی نهاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۰ تعداد دانلود : ۱۶۵
ظرفیت نهادی به عنوان عاملی مهم، نقشی بسترآفرین در تحقق شهرهای هوشمند دارد؛ بنابراین هدف از این مطالعه، ارزیابی وضعیت فعلی ظرفیت نهادی برای تحقق شهر هوشمند در کلان شهر اهواز و رتبه بندی شاخص های آن بوده است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از جهت روشِ انجام، توصیفی-تحلیلی است که در سنجش وضعیت مؤلفه ها، از نظرکارشناسان سازمان هایی که در جریان هوشمندسازی کلان شهر اهواز دخیل بوده یا در آینده دخیل خواهند شد، به عنوان جامعه آماری انتخاب شد. درنهایت نیز 380 پرسشنامه توسط جامعه آماری تکمیل شد که با روش نمونه گیری گلوله برفی و شبکه ای نظارت شده انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه پنج درجه ای لیکرت الکترونیکی مبتنی بر روش کیفی تحلیل محتوا است که درجهت تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون های آماری میانگین، t تک نمونه ای و رتبه بندی فریدمن با استفاده از نرم افزار SPSS بهره گرفته شده است. روایی صوری پرسشنامه با نظر استادان و روایی محتوایی با بهره گیری از ضریب نسبی روایی محتوا CV برابر با 78/0 و سندیت و قابلیت اتکای آن با ضریب هماهنگی کندال W تأیید شد. براساس یافته های تحقیق، وضعیت ظرفیت نهادی تحقق شهر هوشمند در کلان شهر اهواز، مناسب نبوده و از این میان مؤلفه های پیرامونی و حکمروایی هوشمند در مقایسه با سایر مؤلفه ها، در وضعیت نازل تری قرار دارند. از میان معیارها نیز اراده قاطع نهادهای نفتی، اراده قاطع دولت، بهره گیری از ICT در حفاظت محیط زیست، بهره گیری از ICT درجهت حل آلودگی های محیطی و در انتهای لیست، شفافیت در مدیریت قرار گرفتند.  
۴.

ارزیابی تأثیرشاخص های کشاورزی بر توسعه روستایی، مطالعه موردی: دهستان صحنه- شهرستان صحنه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه کشاورزی توسعه روستایی شاخصهای کشاورزی دهستان صحنه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸ تعداد دانلود : ۹۵
تاریخ ده هزار ساله کشور ما ایران، حکایت تعامل روستا و کشاورزی در ابعاد مختلف است. کشاورزی نقش اساسی و تعیین کننده ای در سرنوشت جامعه روستایی ایران دارد و نمی توان انتظار داشت بدون داشتن راه حلی استوار و منطقی برای کشاورزی، به توسعه پایدار رسید. در دهستان صحنه  به نظر می رسد کشاورزی با وجود آنکه دارای شرایط نسبی مناسبی است، به دلیل چالش های موجود نمی تواند اثربخشی ممکن را بر توسعه روستایی داشته باشد. این مقاله با هدف تحلیل قابلیت ها و توانمندی های بخش کشاورزی به منظور توسعه روستایی در جست وجوی مهم ترین عوامل کشاورزی مؤثر بر توسعه روستایی منطقه است. در این مطالعه، روش تحقیق از نوع کاربردی و براساس ماهیت، توصیفی-تحلیلی است و برای جمع آوری اطلاعات از دو روش اسنادی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و روش میدانی مبتنی بر پرسشنامه استفاده شده است و به این منظور 358 نفر از خانوارهای روستایی و 234 نفر از کشاورزان دهستان به روش تصادفی مورد پرسش قرار گرفتند. برای تعیین پایایی پرسشنامه، نخست پرسشنامه بین روستاییان و کشاورزان دهستان صحنه توزیع و ضریب آلفای کرونباخ آن محاسبه و نتیجه حدود 85/0 شد. برای تحلیل داده ها از روش های تحلیل عاملی و تحلیل رگرسیون استفاده شده است که در نتیجه 5 عامل به عنوان عوامل تبیین کننده کشاورزی شناخته شد. بررسی ارتباط عوامل پنجگانه با شاخص های روستایی نشان داد اغلب عامل های استخراج شده در دو بخش باهم مرتبط هستند.
۵.

رابطه بین سطح برخورداری از خدمات رفاهی و کیفیت زندگی در روستاهای پیرامون شهر زنجان (مورد مطالعه: دهستان زنجان رود بالا)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رفاه اجتماعی کیفیت زندگی روستاهای پیرامون شهری شهر زنجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷ تعداد دانلود : ۹۳
روستاهای پیرامون شهری همزمان صحنه شکل گیری، رشد و تداوم فرصت ها و تهدیدهایی هستند که کیفیت زندگی و نحوه تأمین نیازهای ساکنان را تحت تأثیر قرار می دهد. هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین سطح برخورداری از خدمات رفاهی و کیفیت زندگی بود. روش پژوهش، مشاهده ای از نوع توصیفی تحلیلی بود که در میان 333 نفر از ساکنان دهستان زنجان رودبالا انجام شد. نمونه ها با روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم و از بین روستاهای منتخب به صورت تصادفی انتخاب شدند. از آزمون همبستگی پیرسون برای آزمون فرضیه ها در نرم افزار آماری SPSS-22 استفاده شد. نتایج نشان داد بین برخورداری از امکانات رفاهی و کیفیت زندگی اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی رابطه آماری مثبت معنادار و بین امکانات رفاهی و کیفیت زندگی در روستاهای مورد مطالعه با متغیّر فاصله از شهر رابطه منفی و معنادار وجود دارد. روستاهای نزدیک تر به شهر در سطح پایین تری از رفاه اجتماعی بودند و برعکس هرچه از پیرامون شهر دورتر می شدند، از امکانات بالاتری برخوردار بودند. علاوه براین، پاسخگویان میزان سطح برخورداری از امکانات رفاهی و کیفیت زندگی را در بُعد اقتصادی متوسط رو به پایین و در ابعاد اجتماعی و زیست محیطی به صورت معناداری متوسط رو به بالا ارزیابی می کردند و تفاوت معناداری نیز از نظر میزان برخورداری از امکانات و کیفیت زندگی در روستاهای واقع در منطقه مورد مطالعه وجود داشت. رگرسیون چندمتغیّره نشان داد متغیّرهای مستقل در مجموع 6/12 درصد از واریانس متغیر کیفیت زندگی را پیش بینی کردند. به طورکلی، افراد کیفیت زندگی به همراه امکانات رفاهی روستا را متوسط رو به پایین ارزیابی کردند و بیشتر محروم بودند.
۶.

پایگاه داده شبکه ای بارش ایران (اسفزاری نسخه سه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پایگاه داده شبکه ای بارش میانیابی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴ تعداد دانلود : ۹۱
  در مطالعات محیطی به پایگاه داده های شبکه ای محیطی نیاز است. بررسی تغییرات محیطی و اقلیمی، بررسی حجم بارش حوضه های آبی و نظایر آن بدون یک پایگاه داده شبکه ای بارش شدنی نیست. در آن دسته از مطالعات محیطی که یک پهنه جغرافیایی را دربرمی گیرد، اما داده های لازم برای نقاط معیّن و معدودی از آن پهنه (مثلاً ایستگاه های هواسنجی) دردسترس است و نه برای همه گستره پهنه مورد بررسی، انجام فرایند تبدیل داده های نقطه ای به پهنه ای (ایجاد پایگاه داده شبکه ای) لازم است. نخستین نمونه از این پایگاه های داده برای ایران در سال 1375 در دانشگاه اصفهان تولید شد. در این مقاله فرایند آماده سازی نسخه سوم پایگاه داده بارش اسفزاری معرفی می شود. این پایگاه داده شبکه ای بارش با تفکیک زمانی روزانه و تفکیک مکانی ده کیلومتر در سیستم تصویر لامبرت مخروطی هم شکل تهیه شده است. این پایگاه داده بارش روزانه سرزمین اصلی ایران را از 01/01/1349 تا 29/12/1394 را پوشش می دهد. خطای برآورد میانگین بارش در این پایگاه داده کم تر از 15 درصد است. در تهیه این پایگاه داده از داده های بارش روزانه 2188 ایستگاه سازمان هواشناسی کشور بهره برداری شده است. این پایگاه داده تنها نسخه ملی داده شبکه ای بارش ایران است.
۷.

ارزیابی قابلیت اکولوژیک اراضی شهرستان فیروزآباد برای استمرار و گسترش فعالیت های کشاورزی و مرتع داری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: منابع اکولوژیکی پتانسیل محیطی سیستم اطلاعات جغرافیایی روش ترکیب خطی وزنی روش میانگین وزنی منظم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴ تعداد دانلود : ۱۰۹
کشاورزی فشرده و بهره برداری بی رویه از مراتع، موجب کاهش حاصلخیزی اراضی مستعد کشاورزی، افت کیفیت مراتع و تخریب محیط زیست شهرستان فیروزآباد شده است. بروز خشکسالی های مستمر و کاهش تراز آب زیرزمینی نیز فعالیت های بخش کشاورزی این شهرستان را تحت الشعاع قرار داده است؛ بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی قابلیت اکولوژیکی منطقه برای استمرار و گسترش فعالیت های کشاورزی و مرتع داری انجام شد. با درنظرگرفتن مؤلفه های ارتفاع از سطح دریا، جهت جغرافیایی، درصد شیب، پوشش گیاهی، اقلیم، بافت خاک، میزان زهکشی خاک، حاصلخیزی خاک، فرسایش پذیری خاک و میزان آب، نسبت به ارزیابی قابلیت اکولوژیک اقدام شد. در نهایت، با استفاده از روش های ترکیب خطی وزنی (WLC) و میانگین وزنی رتبه بندی شده (OWA)، مناطق مستعد کشاورزی و مرتع داری شناسایی شدند. یافته های پژوهش نشان داد که تنها بخش محدودی از اراضی شهرستان برای انجام فعالیت های کشاورزی و مرتع داری مناسب هستند. بر اساس ارزیابی های انجام شده به روش های WLC و OWA به ترتیب 7/28 و 6/12 درصد از مناطق از ظرفیت متوسطی برای زراعت، باغداری و مرتع داری برخوردارند. این در حالی است که به ترتیب 1/71 و 6/84  درصد از اراضی شهرستان، دارای توان ضعیف یا فاقد توان لازم برای انجام فعالیت های کشاورزی و مرتع داری هستند. با توجه به یافته ها، باید از توسعه کشاورزی فشرده در منطقه اجتناب شود. همچنین در مناطق دارای توان اکولوژیکی متوسط می بایست به کاشت متناوب محصولات کشاورزی، گسترش باغات کشاورزی و توسعه منطقی فعالیت های مرتع داری بسنده شود. در مناطق دارای توان ضعیف نیز نه تنها باید از توسعه زراعت های آبی خودداری شود، بلکه می بایست نسبت به اجرای برنامه های مربوط به مدیریت مراتع نیز اقدام شود.
۸.

الگوی پارادایمی توسعه کارآفرینی اجتماعی زنان روستایی با استفاده از تئوری بنیانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کارآفرینی اجتماعی زنان روستایی توسعه تئوری بنیانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۱۳۴
به کارگیری دانش کارآفرینی اجتماعی برای دگرگونی توسعه جامعه روستایی حیاتی است و می تواند زمینه مناسبی برای توسعه و توانمندسازی زنان در نواحی روستایی محسوب شود. هدف این پژوهش تحلیل عوامل مؤثر بر کارآفرینی زنان روستایی و ارائه الگوی پارادایمی توسعه کارآفرینی اجتماعی زنان روستایی در شهرستان ورامین است. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش کیفی بوده و از بین روش های کیفی مرسوم، از روش تئوری بنیانی استفاده شد. شرکت کنندگان شامل 11 نفر از کارشناسان و زنان کارآفرین عضو صندوق اعتبارات خُرد روستایی شهرستان ورامین بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. روش اصلی گردآوری داده ها، استفاده از مصاحبه نیمه ساختارمند بود که تا رسیدن به نقطه اشباع نظری ادامه یافت. درجهت تحلیل داده ها و پردازش اطلاعات، از نرم افزار MAXQDA 12 استفاده شد. روایی داخلی تحقیق با استفاده از نظرات استادان و مشاهدات طولانی، روایی خارجی از طریق توصیف داده های به دست آمده و پایایی تحقیق با روش مثلث سازی سنجیده شد. نتایج نشان داد مهم ترین جنبه تأثیرگذار در کارآفرینی اجتماعی، جنبه فرهنگی-اجتماعی است. بعد از آن به ترتیب جنبه های روانشناختی، اقتصادی، زیست محیطی، فناوری و قانونی-سیاسی قرار داشتند. ارتباط عوامل مؤثر باهمدیگر و توسعه کارآفرینی اجتماعی زنان در الگوی پارادایمی آورده شد. الگوی پارادایمی شامل مؤلفه های شرایط علّی، شرایط زمینه ای، شرایط مداخله گر، استراتژی ها و پیامدها برای توسعه کارآفرینی اجتماعی زنان روستایی ارائه شد.
۹.

تحلیل فضایی و سطح بندی شاخص های توسعه باغداری در استان های کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل فضایی سطح بندی باغداری تحلیل عاملی تحلیل خوشه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۱۰۲
تخصیص بهینه میان بخش های مختلف اقتصادی، شناخت صحیح از میزان بازدهی منابع در هریک از بخش ها را طلب می کند. در مواقعی که کمیابی یک یا چند منبع که در تولید یک بخش نقش حیاتی تری دارند، وجود داشته باشد، تخصیص بهینه آن منبع کمیاب میان بخش های مختلف امری حیاتی است. در این پژوهش استان های مختلف کشور از نظر پراکندگی فضایی و سطوح توسعه یافتگی شاخص های  باغداری با روش های مختلف تحلیل عاملی و تحلیل خوشه ای و همچنین روش HDI مورد سنجش قرار گرفته است که به دلیل اهمیت کاربرد مدل تحلیل عاملی، تحلیل خوشه ای و HDI در مطالعات جغرافیایی در این پژوهش سعی شده است به کمک توزیع فضایی شاخص های باغداری در 30 استان کشور از لحاظ توسعه یافتگی پرداخته شود، برای این منظور 22 متغیّر نرم سازی شده مورد مطالعه قرار گرفتند و از میان آن ها 4 عامل انتخاب شد که 87 درصد از اطلاعات متغیّرهای اولیه را در درون خود دارا هستند و سپس براساس این چهار عامل استان های مختلف کشور به 5 خوشه همگن طبقه بندی شد و برای سنجش توسعه یافتگی آن از روشHorticultural development index  شاخص توسعه کشاورزی استفاده شده است که توسعه یافته ترین استان از نظر باغداری اصفهان با HDI 24/0 درصد و محروم ترین استان های بوشهر و قم با HDI 94/0 درصد است.
۱۰.

تعیین فعالیت تکتونیکی پهنه گسلی قمشلو با استفاده از اندیس های مورفومتری و ارزیابی بُعد فرکتالی شکستگی ها و آبراهه ها (شمال باختر ایران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل فرکتالی پویایی زمین ساختی گسل های فعال آبراهه ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷ تعداد دانلود : ۱۱۳
گستره مورد مطالعه در این پژوهش در شمال باختر ایران و در پهنه ایران مرکزی (کمربند ولکانیکی ارومیه- دختر) واقع شده است. دراین پژوهش هدف تعیین میزان فعالیت زمین ساختی پهنه گسل قمشلو است. به منظور تحلیل ریخت زمین ساخت منطقه مورد مطالعه، از مطالعات صحرایی، ارزیابی ابعاد فرکتالی و شاخص های مورفومتری استفاده شده است. بدین منظور، ابتدا محدوده مورد مطالعه به 18 حوضه تقسیم شد. سپس 5 شاخص کمّی مورفومتری شاخص عدم تقارن حوضه زهکشی (Af)، شاخص تقارن توپوگرافی عرضی (T)، شاخص گرادیان - طول رودخانه (SL)، شاخص نسبت پهنای کف دره به ارتفاع دره (Vf) و منحنی انتگرال ارتفاع سنجی (Hi) محاسبه شده است. به منظور تعیین میزان فعالیت زمین ساختی نسبی، شاخص زمین ساخت فعال نسبی (Iat) نیز محاسبه شده است. این شاخص در منطقه مورد مطالعه به رده 1 (فعالیت زمین ساختی بالا) رده 2 (فعالیت زمین ساختی متوسط) و رده 3 (فعالیت زمین ساختی کم)، تقسیم شده است. همچنین از روش مربع شمار برای اندازه گیری بُعد فرکتالی گسل های فعال و آبراهه ها استفاده شده است. بدین منظور کل منطقه به شش شبکه تقسیم شده و با استفاده از نمودار لگاریتم- لگاریتم میزان بُعد فرکتال در هر شبکه محاسبه شده است. نتایج تحلیل فرکتالی گسل ها نشان می دهد که بخش f پویاترین بخش منطقه مورد مطالعه است. درحالی که نتایج تحلیل فرکتالی آبراهه ها فعالیت زمین ساختی بیشتری را در بخش b بیشتر نشان می دهد. نتایج به دست آمده از بررسی شاخص های مورفومتری، تحلیل های فرکتالی و شواهد صحرایی نشان دهنده فعالیت بیشتر بخش مرکزی (در میانه گسل قمشلو) و در بخش های شمالی و جنوبی به دلیل تراکم گسلی است.
۱۱.

خوانش عوامل مؤثر بر رفتار مسیریابی گردشگران شهری با استفاده از فراترکیب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مسیریابی گردشگری شهری مسیریابی گردشگری فراترکیب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۸ تعداد دانلود : ۱۲۶
استفاده گردشگران از مسیرهای شهری جزو لاینفک گردشگری در فضاهای شهری است و گردشگران از مسیرهای شهری برای رسیدن به مقصدهای مورد نظر استفاده می کنند. سردرگمی در مسیریابی، موجبات احساس نامطلوب و تسهیل مسیریابی، رضایت گردشگر و بازدید مجدد را فراهم می سازد. با وجود اهمیت موضوعات مرتبط با رفتار گردشگران در فضاهای شهری، فقدان پژوهشی که همه عوامل مؤثر بر رفتار مسیریابی گردشگران در شهرهای گردشگری را مورد بررسی قرار داده و درک جامعی از مسیریابی گردشگری ارائه کند، احساس می شود؛ بنابراین پژوهش حاضر رسالت و هدف اصلی خود را در مشارکت در بدنه دانش در حوزه مطالعات رفتار مسیریابی گردشگران و شناسایی همه مؤلفه های مؤثر بر این رفتار در فضای شهری در راستای پُرکردن این شکاف تحقیقاتی و برنامه ریزی و طراحی سیستم مسیریابی کارآمد، متناسب با رفتار مسیریابی گردشگران قرار می دهد. این پژوهش از نظر هدف، بنیادی است و به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که عوامل مؤثر بر رفتار مسیریابی گردشگران شهری چیست؟ برای پاسخگویی به سؤال تحقیق از روش فراترکیب و الگوی هفت مرحله ای سندلوسکی و باروسو (2007) استفاده شده است. متون مورد نظر در نرم افزار مکس کیودا نسخه 10 کدگذاری شدند. مطابق با نتایج به دست آمده، مسیریابی گردشگری به دلیل آشنایی محدود گردشگران با محیط و ادراک متفاوت، فعالیتی پیچیده بوده و به عوامل متعددی وابسته است. تسهیل مسیریابی گردشگر نیازمند توجه توأمان به 5 مقوله اصلی عوامل سفر، ویژگی های گردشگر، عوامل ادراکی، عوامل محیطی و ابزارهای راهنما است. یافته های این پژوهش می تواند برای درک رفتار مسیریابی گردشگران و بهبود محیط های مسیریابی و تجربه سفر و رضایت گردشگران مورد استفاده قرار گیرد.
۱۲.

واکاوی توسعه پایدار روستایی با تأکید بر مشارکت جوامع محلی، مورد مطالعه: روستاهای شهرستان زرین دشت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مشارکت جوامع محلی توسعه پایدار روستا های شهرستان زرین دشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷ تعداد دانلود : ۱۲۸
پژوهش حاضر با هدف بررسی واکاوی توسعه پایدار روستایی با تأکید بر مشارکت جوامع محلی روستا های شهرستان زرین دشت انجام شده است، در این راستا، پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از حیث ماهیت و روش انجام کار توصیفی-تحلیلی است که به دو روش مطالعه کتابخانه ای و پیمایشی میدانی انجام پذیرفت. جامعه آماری پژوهش را 18 روستای شهرستان زرین دشت را تشکیل دادند که براساس نمونه گیری تصادفی و فرمول کوکران تعداد (370) سرپرست خانوار بر حسب درصد حجم نمونه در هریک از روستا ها تعیین شد. به منظور تجزیه وتحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS و مدل WASTPAS استفاده شد. نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داد که میانگین به دست آمده در شاخص اقتصادی برابر با 52/2، شاخص اجتماعی- فرهنگی 84/2، شاخص زیست محیطی 84/2 و شاخص نهادی 144/3 برآورد شده است، درواقع وضعیت مشارکت جوامع محلی در همه شاخص ها به غیر از شاخص نهادی نامطلوب است. درادامه نیز نتایج رگرسیون نشان داد، 95 درصد تغییرات متغیّر وابسته (ابعاد توسعه پایدار)، به وسیله شاخص های مشارکت جوامع محلی تبیین می شود. همچنین نتایج نشان داد، در بین شاخص های مستقل واردشده به معادله رگرسیون، سهم شاخص (مشارکت اجتماعی-فرهنگی)، در پیش بینی تغییرات مثبت متغیّر وابسته (توسعه پایدار مناطق روستایی) بیشتر از سایر شاخص های مشارکت است. در ادامه نیز نتایج تحلیل مسیر نشان داد، اثرات مستقیم مشارکت نهادی بر پایداری روستا ها بیشتر از سایر شاخص های مشارکت است و کمترین اثرات مستقیم در شاخص های نهادی و زیست محیطی است. پس از بررسی ارتباط بین مشارکت و توسعه پایدار روستا های زرین دشت، به رتبه بندی هریک از دهستان های زرین دشت براساس توسعه پایدار با تأکید بر مشارکت جوامع محلی پرداخت شد، نتایج نشان داد، دهستان ایزد خواست شرقی با مقدار وزن 543/3 در بُعد اقتصادی، 435/3 در بُعد اجتماعی، 564/3 در بُعد کالبدی و 576/3 در بُعد زیست محیطی بالاترین رتبه و دهستان زیرآب در بُعد اقتصادی با مقدار وزن 115/3، بُعد اجتماعی با مقدار وزن 117/3، بُعد کالبدی با مقدار وزن 120/3، بُعد زیست محیطی با مقدار وزن 131/3، به ترتیب رتبه های بالا و پایین را به خود اختصاص داده اند. نتایج رتبه بندی دهستان ها براساس ابعاد پایداری، گویای ارتباط معنادار بین ابعاد پایداری است، درواقع  نتایج مدل ساختاری تحقیق به کمک نرم افزار AMOS حاکی از معنی داربودن روابط بین عوامل سه گانه است. به گونه ای که بین ابعاد توسعه پایدار ارتباط معنادار و مثبتی وجود دارد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۷۵