جغرافیا و توسعه

جغرافیا و توسعه

جغرافیا و توسعه زمستان 1400 شماره 65 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

آنالیز فضایی سکونتگاه های روستایی سرزمین ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایران آنالیز فضایی سیستم های شکل زا کانون های مدنی روستایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 889 تعداد دانلود : 393
آنالیز الگوی چینش سکونتگاه ه ای پهنه سرزمینی ایران، در ایجاد و توسعه کانون های مدنی مؤثر است و می تواند در تهیه سند آمایش بنیادین کاربرد گسترده ای داشته باشد. این پژوهش در قلمرو دانش آمایش و با هدف ادراک سرزمین ی ، به بررسی و آنالیز فضایی سکونتگاه ه ای روستایی، با روش کمی - تحلیلی و م دل سازی، با استف اده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) پرداخته است. ریخت شناسی فضای سکونتگاه های روستایی ایران با نگاه به عوامل محیطی چون؛ ارتفاع، شیب، جهت شیب، سطوح محدب و مقعر، دمای سطح زمین، بارش، رطوبت نسبی مورد توجه قرار گرفت و با بررسی و تلفیق این عوامل، مدل داده-های رستری و مفاهیم جدیدی ابداع و تبیین شد. پس از آستانه گذاری و کدگذاری مدل داده های رستری، سیستم های شکل زای پهنه سرزمینی ایران استخراج و سپس الگوی چینش فضایی سکونتگاه های روستایی و توان مدنیّت زای محیطی در هر یک از سیستم ها و زیر سیستم های شکل زا تحلیل و بررسی شد. همچنین توان مدنیّت زایی محیطی با مؤلفه های مورفولوژیکی شامل ارتفاع، شیب و جهت شیب محاسبه و تحلیل شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که الگو ی چینش فضایی سکونتگاه های روستایی، در تعامل با سیستم های شکل زا و مؤلفه های مورفولوژیکی - اقلیمی بوده است و همچنین آنالیز فضای سکونتگاهی می تواند نقشی مهم و تأثیرگذار در تحقق اهداف راهبردی نظام سکونتی ایران، در چهارچوب اصول آمایش بنیادین داشته باشد.
۲.

تبیینی بر پیشران های باززایشی تولید فضای زیست در متن زیست غیررسمی شهر، مورد مطالعه: شهر زنجان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بافت ناکارآمد زیست پذیری مدل DPSIR شهر زنجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 572 تعداد دانلود : 109
مسأله ی سکونتگاههای غیررسمی را می توان پس از تغییرات اقلیمی، بزرگترین چالش پیشروی کره زمین دانست. این نوع سکونتگاه ها با ابعاد مختلف خود، نمایشی فضایی-کالبدی از اجتماع پذیریِ غیراجتماعی افراد و گروه هاست. بازنمود کالبدی این پدیده های شهری در برچسب های متنوع همواره در فرایندی غیررسمی زاده شده و همواره به مثابه یک چالش پدیده ای ضد شهری نگریسته شده است؛ در حالی ابعاد این مساله گسترش روزافزون یافته است که یکی از ویژگی های آن کارآ نبودن گفتمان گروههای دخیل در سامان دادن به این پدیده است که خود بر دامنه آن افزوده است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی، نقش عوامل و پیشران های تاثیر گذار بر ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی شهر زنجان می پردازد. گردآوری داده ها با مطالعات کتابخانه ای و میدانی انجام شده و تحلیل داده ها نیز با روش دلفی، آزمون تک نمونه ای T و تحلیل مسیر در قالب DPSIR با کمک نرم افزار SPSS انجام شده است. طبق آزمون تک نمونه ای T مولفه «تاثیر» با ضریب 2.74 بیشترین امتیاز را دریافت کرده است. در مقابل نیز مولفه نیروی محرکه با ضریب 4.87 کمترین امتیاز را دریافت کرده است. همچنین براساس تحلیل مسیر، شاخص «فشار» با ضریب اثر کل 0.623 بیشترین تاثیر و رابطه علی را با ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی دارد. در این رابطه برای ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی حل مشکل سند مالکیت و ارتقاء کیفیت زندگی ضروری است.
۳.

تحلیل و تفسیر اثرات مفهوم اندازه قرضی در توسعه شهرهای کوچک، مطالعه موردی: شهر بهنمیر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اندازه قرضی صرفه های تجمع شهر کوچک بهنمیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 549 تعداد دانلود : 214
در سال های اخیر، برخی از محققان از مفهوم «اندازه قرضی» به عنوان توجیهی برای کارایی شهرهای کوچک و متوسط در مناطق شهری چندمرکزی استفاده نمودند. آنها معتقدند شهرهای کوچک تری که در نزدیکی یا درون یک منطقه شهری عملکردی یکپارچه قرار دارند، می توانند از جمعیت، امکانات و تسهیلات شهرهای بزرگ تر استفاده کنند در حالی که از هزینه های تجمع این شهرها مانند ترافیک، قیمت بالای مسکن و ازدحام اجتناب می کنند. در همین راستا، مقاله حاضر سعی دارد تا با کاربرد این مفهوم، علاوه بر توضیح رشد صنعت مبل در شهر بهنمیر، مسیری برای کاربست آن در سیاست های شهری و منطقه ای کشور باز کند. بدین منظور، قابلیت کاربرد این مفهوم در بهنمیر در چهار مرحله سنجیده شدند: نخست تخصصی شدن و تمرکز با استفاده از شاخص های ضریب مکانی و تراکم بنگاه ها، دوم، همپوشانی جغرافیایی بازار تقاضا به وسیله شاخص حوزه هم پیوند، سوم سنجش چندمرکزیتی با استفاده از شاخص های گرین و آنتروپی و داده های جریان سفرهای روزانه، و در نهایت، تعادل میان صرفه ها و هزینه های تجمع با استفاده از تحلیل تناظری. یافته های تحلیل ها نشان می دهند، بهنمیر توانسته با دسترسی مناسب به بازار تقاضای شهرهای بزرگتر و ساحلی، هزینه های پایین تولید به واسطه قیمت زمین، مالکیت زمین و نیروی کار ارزانتر و نیروهای جبری، به یک بازار و تولیدی تخصصی مبلمان بدل شود که با افزایش رقابت، شکستن قیمت ها، تنوع و هم رقابتی به عملکرد بهتری نسبت به شهرهای بزرگتر دست یابد. در این راستا، نتیجه گیری کلی می شود که از این مفهوم به عنوان پشتیبانی برای تجدید نظر در نقش توسعه ای شهرهای کوچک و متوسط استفاده گردد.
۴.

راهکارهای بهبود تاب آوری کشاورزان در برابر خشکسالی از دیدگاه کارشناسان مطالعه ای در شهرستان میاندوآب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کشاورزان راهکارهای تاب آوری خشکسالی میاندوآب کارشناسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 329 تعداد دانلود : 225
تغییرات ایجاد شده در اکوسیستم دریاچه ارومیه یکی از تغییرات مهم در منابع آبی کشور است. از این رو، پژوهش کیفی حاضر با هدف شناسایی راهکارهای بهبود تاب آوری کشاورزان حوضه آبریز دریاچه ارومیه برای سازگاری با خشکسالی انجام شد. جامعه مورد مطالعه کارشناسان سازمان های مرتبط (جهاد کشاورزی، منابع طبیعی و ستاد بحران دریاچه ارومیه) بودند و نمونه گیری با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و تکنیک گلوله برفی انجام شد. داده های موردنیاز از طریق 12 بحث گروهی متمرکز گردآوری شده و با استفاده از روش تحلیل محتوا و کدگذاری باز و محوری تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که راهکارهای ارتقای تاب آوری از نظر کارشناسان شامل مدیریت آب اقلیم سازگار، مدیریت خاک اقلیم سازگار، مدیریت زراعی اقلیم سازگار، مدیریت اطلاعات اقلیم سازگار، مدیریت معیشت اقلیم سازگار و مدیریت اجتماع اقلیم سازگار است. صاحب نظران و کارشناسان بیشترین اجماع را در محور مدیریت معیشت اقلیم سازگار داشتند که نشان می دهد موثرترین راهکار ارتقای تاب آوری از نظر آنان می باشد. نتایج این مطالعه می تواند جهت تقویت توان تاب آوری کشاورزان در برابر خشکسالی و کاهش آسیب های روانی و اجتماعی ناشی از آن موثر واقع شود. همچنین سازگاری کشاورزان را برای بحران خشکسالی ارتقاء داده و استفاده بهتر از این منابع آبی را امکان پذیر می کند و به کشاورزان کمک خواهد نمود تا شیوه های مدیریتی متفاوتی را برای مقابله با انواع مخاطرات در نظر بگیرند.
۵.

ارزیابی نقش شهرها در توسعه پایدار روستاهای پیراشهری با رویکرد سناریونویسی، مطالعه موردی: شهر خرم آباد و روستاهای پیرامون(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه پایدار روستاهای پیراشهری سناریونویسی شهر خرم آباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 304 تعداد دانلود : 93
امروزه نقش شهرها در توسعه روستاهای پیرامون خود پررنگ تر از گذشته شده است و شهرها، اثرگذاری مستقیمی در توسعه پایدار روستاهای پیرامونی خود در زمینه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی ایفا می کنند؛ بنابراین با توجه به این موضوع، پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل ساختار و رویکرد سناریو مبنا به دنبال تحلیل و ارزیابی نقش شهر خرم آباد به عنوان هسته اقتصادی و جمعیتی ناحیه ای در توسعه پایدار روستاهای پیرامون خود است. برای گردآوری داده ها و اطلاعات موردنیاز از روش های کتابخانه ای و دلفی (نظرخواهی از کارشناسان) جمع آوری شده است. نمونه آماری 30 نفر از کارشناسان و پژوهشگران حوزه مربوط انتخاب شده است (15 کارشناس در حوزه مسائل شهر و 15 کارشناس در حوزه مسائل روستا). برای تحلیل داده از روش تحلیل اثرات متقابل متغیّرها نرم افزار MICMAC و برای تدوین سناریوها از نرم افزار Morphol استفاده شده است. سپس از بین پنج هزار سناریوی دارای اعتبار، 10 سناریو با اینرسی بالا انتخاب شد. در بین ده سناریو؛ دو سناریو با بالاترین درصد احتمال وقوع و تکرار بالا 90 درصد مورد تحلیل قرار گرفت. درنهایت نتایج تحقیق نشان داد که شهر خرم آباد در وضعیت کنونی و آینده (براساس سناریوها) تأثیر چندانی در توسعه پایدار روستاهای پیرامون خود نمی تواند داشته باشد. به طوری که تعداد سناریوهای بحرانی با 8 تکرار با سناریوهای مطلوب (8 تکرار) برابری می کند و «ضعف در زمینه امور خدمات بهداشتی و درمان»، «نبود برنامه ریزی مناسب برای استفاده از ظرفیت گردشگری»، «کمبود بودجه و اعتبارات»، «ضعف زیرساختی راه های ارتباطی و آسفالت جاده ها» و «عملی نشدن برنامه های طرح هادی روستاها به دلیل کمبود اعتبارات»، در عدم توسعه پایدار این روستاها کاملاً در سناریوها مشهود است و البته مشخص است که چنانچه شهر خرم آباد به عنوان مرکزیت اقتصادی و جمعیتی ناحیه در زمینه شاخص های توسعه پایدار رشد مثبت داشته باشد، به عنوان موتور محرک بر توسعه پایدار این روستاها اثرگذار خواهد بود .
۶.

ارزیابی نقش سیلاب ها در تغییر بستر رودخانه ها و تأثیر آن بر جوامع روستایی مطالعه موردی: رودخانه خرم آباد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: سیلاب رودخانه خرم آباد فرسایش جوامع روستایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 153 تعداد دانلود : 19
سیل به عنوان شایع ترین مخاطره طبیعی در طول دهه های گذشته، پیامدهای محیطی و اقتصادی- اجتماعی زیادی را در درون دشت های سیلابی ایجاد کرده است. از آنجا که فعالیت های کشاورزی حریم رودخانه ها در دشت های سیلابی که در اصطلاح محلی "چم" نامیده می شوند، انجام می گیرد، بنابراین وقوع سیلاب و تغییر بستر رودخانه ها می تواند باعث از بین رفتن زمین های کشاورزی در محدوده چم ها شود. وقوع سیلاب 12 فروردین سال 1398 در رودخانه خرم آباد، باعث تغییر بستر رودخانه در بخش های زیادی از رودخانه و فرسایش زمین های کشاورزی چم ها، تخریب باغات و کانال های انتقال آب به مزارع برنج گردید. هدف از این تحقیق، ارزیابی تغییرات بستر رودخانه در نتیجه سیلاب و فرسایش زمین های کشاورزی چم ها که معیشت سکونت گاه های روستایی اطراف رودخانه وابسته به آن هاست، می باشد. از ابزار مختلفی مانند تصاویر ماهواره ای Sentinel قبل(2 فروردین) و بعد از سیلاب(1 اردیبهشت)، تصاویر گوگل ارث و نرم افزارهای Arc GIS و ENVI جهت تحلیل بخش های مختلف تحقیق استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که بستر رودخانه در چندین نقطه عریض تر و جابجا شده و در مسیر دیگری جریان یافته است. دلیل جابجایی ها، شدت سیلاب، رسوبات سست و فرسایش پذیر آبرفتی و دخالت های جوامع روستایی به شکل گسترش زمین های کشاورزی در چم های حاشیه رودخانه بوده است. جابجا و عریض شدن بستر رودخانه، سبب فرسایش زمین های کشاورزی 20 چم مورد مطالعه به میزان 3/48 هکتار و کاهش برداشت برنج به مقدار 7/95 تن شده است. از دیگر نتایج تحقیق می توان به آسیب پذیری روستاها بر اساس میزان خسارت ناشی از فرسایش چم ها و کاهش برداشت برنج اشاره نمود، به طوری که بیشترین خسارت به روستاهای پایین دست و کمترین خسارت به روستاهای در بالادست رودخانه وارد شده است.
۷.

تحلیلی بر تأثیر فضاهای شهری برگرایش به اعتیاد در بین شهروندان ساکن در منطقه 3 شهر اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فضاهای شهری گرایش به اعتیاد شهروندان منطقه 3 اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 605 تعداد دانلود : 891
به نظر می رسد طراحی شهری و نقش فضاهای شهری در این آسیب اجتماعی بسیار مهم است.طراحی فضاهای شهری ،وجود بافت های فرسوده و متروکه می تواند تشدید کننده انحرافات بطور اعم و گرایش به سؤمصرف مواد بطور اخص باشد. بدین مظور در این پژوهش به بررسی تاثیر فضاهای شهری بر گرایش به اعتیاد در بین شهروندان ساکن در منطقه 3 اصفهان پرداخته شده است.تحقیق حاضر از نوع کاربردی است واز روش نمونه گیری گلوله برفی استفاده شده است . جهت جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه استفاده گردیده است و شاخص های شش گانه (بافت فرسوده،ساختمانهای متروکه،مشاغل ناسازگارومزاحم شهری،پارک ها و فضای سبز،،خیابانها ،معابر و کوچه ها ، بافت تاریخی و میراث فرهنگی)جهت سنجش تاثیر فضاهای شهری برگرایش به اعتیاد لحاظ گردیده و با کاربرد مدل رگرسیون و مدل معادله ساختاری که ترکیبی از مدل های ساختاری و عاملی است و نرم افزارهای amosو , Spss مشخص گردید که فضاهای سبز و پارکها و چگونگی طراحی و موقعیت داخلی آنهابالاترین نقش را در گرایش به اعتیاد در بین شهروندان داردودر تحلیل رگرسیون 219/0از تغییرات متغیر گرایش به مواد ناشی از این متغیر بوده است. بافتهای فرسوده شهری که در این منطقه نسبت به سایر مناطق بیشتر است نقش مهمی در گرایش به سوء مصرف داشته و عامل مهمی به حساب می آید و به میزان 203/0 واریانس متغیر وابسته را توجیه می نماید..نتایج تحلیل رگرسیون نشان می دهد متغیرهای تاثیر گذار در پزوهش جمعا به میزان 631/0 توانسته اند واریانس متغیر وابسته را توجیه نمایند.
۸.

تحلیل پیشران های کلیدی مؤثر بر پذیرش گردشگری جامعه محور در سکونتگاه های روستایی با رویکرد آینده پژوهی مطالعه موردی: شهرستان شیروان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جامعه محلی گردشگری جامعه محور آینده پژوهی شهرستان شیروان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 327 تعداد دانلود : 602
دهه پایانی قرن بیستم بسیاری از برنامه ریزان اجتماعی - اقتصادی، گردشگری را روش مطمئن با چشم انداز بسیار روشن برای توسعه روستاها، به ویژه محروم ترین آن ها معرفی کرده اند. به طوری که مشارکت جوامع محلی و تمرکززدایی از مراجع برنامه ریزی دیرزمانی است، به عنوان یکی از اصول پذیرفته شده در برنامه های توسعه پیراشهری کشورهای پیشرفته به کار گرفته می شود. لذا هدف پژوهش حاضر این است که عوامل کلیدی و پیشران های اصلی بر پذیرش گردشگری جامعه محور در سکونتگاه های روستایی شهرستان شیروان شناسایی و تحلیل شود. روش تحقیق این پژوهش از نوع کاربردی و بر اساس ماهیت، توصیفی- تحلیلی است، جمع آوری اطلاعات به روش اسنادی و میدانی بوده است. پرسش نامه جهت استخراج پیشران های کلیدی مؤثر بر شکل گیری گردشگری جامعه محور در سکونتگاه های روستایی شهرستان شیروان، در قالب پرسشنامه میک مک تهیه و در بین اعضای جامعه نمونه توزیع و تکمیل شده است. تعداد 25 پرسشنامه برای کارشناسان حوزه روستایی، ارگان های مربوطه در نظر گرفته شد. جهت تجزیه وتحلیل داده ها و تحلیل ساختاری تأثیرگذاری هریک از شاخص های مؤثر بر شکل گیری گردشگری جامعه محور سکونتگاه های روستایی از نرم افزار Micmac استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان داد، با توجّه به امتیاز بالای اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم، عوامل16 گانه در 4 گروه اصلی پیشران های کلیدی در آینده توسعه گردشگری سکونتگاه های روستایی شهرستان شیروان شناسایی شدند که عوا ملی از قبیل فزونی درآمد فعالیت های وابسته به بخش گردشگری، مستقیم(+2) غیرمستقیم (961+)، رضایت کلی بازدیدکننده ها از جاذبه های گردشگری و رتبه بندی با توجه به هدف بازدید مستقیم(2+) غیرمستقیم(487+)، تنوع سرمایه گذاران در بخش گردشگری و افزایش سرمایه گذاری های غیردولتی در روستا مستقیم(1+)غیرمستقیم(513+)، اقلیم مناسب گردشگری، وجود چشم اندازهای زیبا، شگفت انگیز و منحصربه فرد و مراتع غنی و انواع گیاهان دارویی و خوراکی، مستقیم (1+)غیرمستقیم (297+) از مهم ترین عوامل به شمار می رود.
۹.

تبیین عوامل مؤثر بر مدیریت جامعه محلی در مقابله با شیوع کرونا (مورد مطالعه: روستاهای دهستان قشلاقات افشار در شهرستان خدابنده- استان زنجان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بیماری کرونا مدیرت محلی مدل ساختاری - تفسیری ISM دهستان قشلاقات افشار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 81 تعداد دانلود : 525
در تقابل با بیماری کرونا، سازگاری در برابر آن، پدیده ای قابل تأمل به شمار می رود که در گام نخست تبیین یک راهبرد مناسب برای جلوگیری از گسترش آن، مهم ترین اقدام است. اما برای به این هدف نیاز است تا یک رفتارشناسی دقیق برحسب منطقه(شهری- روستایی) صورت گیرد تا الگوهای مناسب برای مدیریت مناسب آن حاصل شود. تحقیق سعی داشت تا با بررسی نمونه هایی از محدوده مورد مطالعه به این هدف دست یابد. تحقیق کاربردی و برحسب نوع و روش تحلیل گردآوری اطلاعات از نوع آمیخته و جمع آوری اطلاعات به صورت ترکیبی از روش های مصاحبه هدفمند، مشاهده، یادداشت برداری و پرسشنامه محقق ساخته بود. واحدهای معنایی مصاحبه پس از رسیدن به اشباع نظری از نظر پاسخ ها به روش متن باز در MAXQDA کدگذاری و در دو مرحله طبقه بندی گردیدند. سازه های مورد نظر برای تحلیل در مدل ساختاری- تفسیری ISM آماده و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته تأثیرپذیری و تأثیرگذاری سازه ها بر یکدیگر، توسط 20 نفر از خبرگان محلی بررسی شد. سپس سازه ها در مدل MICMAC خوشه بندی شدند. مسافرت به ناحیه روستایی مورد مطالعه و بهبود خدمات بهداشتی- درمانی، باید به عنوان سطح اول مدیریت بیماری کرونا مورد توجه قرار بگیرد. با توجه به دیگر نتایج تحقیق، دو سازه همکاری و مشارکت ساکنین و سازمان های ذی ربط نیز به عنوان دو سازه کلیدی در مدل MICMAC به دست آمدند که می توانند به عنوان عوامل کلیدی و زیربنایی در مدیریت بیماری در ناحیه روستایی مورد مطالعه عمل کنند. برای شروع و تغییر در مدیریت بیماری کرونا نیز باید بر روی این دو سازه تأکید گردد. یافته های تحقیق همچنین 4 راهبرد را برای ناحیه روستایی پیشنهاد می کند که می تواند راهنمای عمل برای تدوین سیاست ها و دستورالعمل های بهداشتی برای ناحیه روستایی باشد.
۱۰.

ارزیابی مراحل مدیریت بحران وقوع سیلاب در شهر ایلام از منظر گروه های ذی نفع شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت بحران سیلاب شهری چندپارچگی مدیریت شهری گروه های هدف شهر ایلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 979 تعداد دانلود : 117
یکی از مواردی که از آن به عنوان چالش پنهان یاد می شود، پیشامد سیلاب به عنوان یک مخاطره روز افزون است. اگرچه سیاست گذاری اثربخش، فراهم آوردن امکانات و منابع لازم، صورت بندی پیش بینی های مناسب، تهیه سناریوهای مناسب و عملیاتی سازی اقدامات برنامه ریزی شده در مراحل پیش، حین و پس از وقوع بحران، در زمره وظایف اصلی نهادهای دولتی است، اما شیوه انجام این وظایف در سطوح مدیریت سیاسی متفاوت است. در این پژوهش ضمن ظرفیت سنجی مراحل مدیریت بحران وقوع سیلاب در شهر ایلام از نگاه گروه های هدف این موضوع بررسی می شود. رویکرد پژوهش از نظر هدف کاربردی و به لحاظ روش شناختی آمیخته است. مطالعه مبانی و استخراج شاخص های مطالعاتی به روش کتابخانه ای و در بخش میدانی مبتنی بر روش پیمایش گروه های هدف و بهره گیری از ابزار پرسشنامه و مصاحبه بوده است. در فرآیند کار از آزمون های t تک نمونه ای و تحلیل عاملی بهره گرفته شده است. مطابق رویکردهای نظری مراحل مدیریت بحران و با اندازه گیری نحوه واکنش به آن، 45 متغیر مستخرج از مبانی، در قالب پرسشنامه لیکرت به صورت گلوله برفی در اختیار 73 نفر از خبرگان، کارشناسان، مدیران، اعضای انجمن ها و نهادهای ذیربط شهری قرارگرفت. با ارزیابی متغیرهای با وضعیت نامطلوب درمیان متغیرهای مورد سنجش مدیریت بحران سیل براساس آزمون تی تک نمونه ای متغیرهای چند پارچگی مدیریت و آسیب پذیری، دارای ارتباط مستقیمی با یکدیگر بوده و عدم مدیریت کالبدی و فقدان اجرایی ساختن بازآفرینی پایدار بافت های فرسوده شهری به عنوان عوامل نامطلوب با میانگین پایین نظری تشخص داده شدند. در بخش نهایی با تلخیض 28 شاخص در ۴ عامل اصلی، رویکردهای موجود در قبل وضعیت بحران شهر استتخراج شدند. شواهد موجود نشان می دهد که عملکرد، حوزه اختیارات، و بینش راهبردی سازمان های مدیریت بحران شهر پاسخگوی مقابله احتمالی با بحران سیل را نخواهند بود.شواهد موجود نشان می دهد که عملکرد، حوزه اختیارات، و بینش راهبردی سازمان های مدیریت بحران شهر پاسخگوی مقابله احتمالی
۱۱.

تحلیل برخورداری و دسترسی به بوستان های شهری با رویکرد عدالت فضایی (مورد مطالعه: منطقه 20 شهرداری تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بوستان شهری برخورداری دسترس پذیری عدالت فضاییمنطقه 20 تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 748 تعداد دانلود : 860
بوستان ها از اجزاء اساسی چشم انداز شهری و واجد عملکردهای فراوان هستند. هرچه جوامع، شهرنشین تر و فشرده تر می شوند در اختیار بودن بوستان برای بهبود کیفیت زندگی شهری، اهمیت حیاتی تری می یابد. در این مقاله به روش ارزیابی- تحلیلی و نیز بر مبنای سنجه های مقاومت سفر و رویکرد حداقل فاصله با استفاده از تکنیک بافری در GIS، میزان برخورداری محلات شهری منطقه 20 شهرداری تهران از بوستان های شهری و دسترسی به این فضاها مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته های تحقیق نشان داد که این منطقه با 87/6 درصد زمین تحت این کاربری و سرانه 47/4 مترمربع، در مجموع وضعیت متوسطی به لحاظ برخورداری از این فضاها داشته و در آن، قسمت های حاشیه ای نوساز وضعیت برخورداری و دسترسی بهتری را نسبت به بافت های قدیمی مرکزی منطقه نشان می دهند. در بیش از 90 درصد منطقه، فاصله تا نزدیک ترین بوستان کمتر از 400 متر است و هیچ پهنه مسکونی در آن بیشتر از 800 متر از بوستان فاصله ندارد. نیمی از پهنه های مسکونی حداقل به 4 بوستان، 2/62 درصد حداقل به 3 بوستان و نزدیک به 80 درصد حداقل به دو بوستان دسترسی دارند. با وجود برخورداری منطقه از بوستان های زیاد، توزیع جغرافیایی نامتوازن بوستان ها سبب شده که حوزه های پوششی بسیاری با یکدیگر همپوشانی داشته باشند به طوری که جاهایی حتی در همپوشانی حوزه پوشش 15 بوستان قرار دارد در حالی که 9/5 درصد جمعیت و 14/7 درصد از مساحت منطقه تنها در حوزه پوشش یک بوستان و 61/2 درصد مساحت و 27/0 درصد جمعیت تحت حوزه پوشش بوستان قرار ندارد. تغییر و تبدیل گورستان های متروکه واقع در محلات مرکزی به بوستان از پیشنهادهای پژوهش می باشد.
۱۲.

برآورد تغییرات زمانی- مکانی دمای رویه زمین در اثر تغییرات پوشش زمین با استفاده از سنجش ازدور (مطالعه موردی: دشت داراب)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دمای بهنجار شده کاربری اراضی/ پوشش زمین نسبت پوشش گیاهی حداکثر درست نمایی گسیل مندی سطح زمین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 540 تعداد دانلود : 318
دمای رویه زمین ازجمله بخش های مهم سیستم آب و هوایی محسوب می شود که تغییر در کاربری اراضی و پوشش زمین موجب تغییر و تشدید آن می شود. این مطالعه با هدف بررسی تأثیر تغییرات پوشش زمین بر تغییرات مکانی – زمانی دمای رویه زمین طی یک دوره 30 ساله با استفاده از سنجش از دور و تصاویر ماهواره ای لندست در دشت داراب انجام شد. پس از انجام پیش پردازش-های مورد نیاز بر بروی تصاویر، نقشه های کلاس بندی انواع پوشش زمین محدوده مورد مطالعه تهیه شد و به بررسی تغییرات روی داده هر کلاس اقدام شد. مطابق با بررسی های صورت گرفته کلاس مراتع با 14/72 درصد بیشترین میزان تغییرات و تبدیلات را داشته است. در مرحله بعد نقشه های دمای رویه زمین با استفاده از شاخص بهنجار شده در 5 کلاس مختلف استخراج شد. از میان طبقات دمایی، طبقه دمایی معتدل در طی دوره مورد مطالعه بیشترین مساحت را داشته که تقریباً در اکثر نواحی توزیع شده است. یافته های تحقیق حاکی از این است که مناطق متشکل از پوشش گیاهی با میانگین دمای 82/29 درجه سلسیوس دمای پائین تری نسبت به سایر نواحی بدون پوشش گیاهی داشته اند. به لحاظ کاربری های موجود در محدوده مورد مطالعه بیشترین مقدار دمای رویه زمین در طی دوره 30 ساله با میانگین 30/40 درجه سلسیوس به کلاس زمین های بایر اختصاص دارد. یکی دیگر از یافته های قابل توجه تحقیق این است که میانگین دمای مراتع (32/03) و مناطق مسکونی (33/37) محدوده مورد مطالعه در طی دوره مورد بررسی به هم نزدیک می باشد، این امر بدین دلیل است که از یک سو محدوده مورد مطالعه به لحاظ صنعتی و کارگاهی رشد چندانی نداشته است و از سوی دیگر زمین های زراعی، باغات و مناطق مسکونی در تداخل باهم و یا به فاصله اندکی از هم استقرار یافته اند و در نتیجه دمای مناطق مسکونی را کاهش داده اند.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۷۱