جغرافیا و توسعه

جغرافیا و توسعه

جغرافیا و توسعه پاییز 1398 شماره 56 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

استفاده از داده های مغناطیس هوابُرد و شواهد ژئومورفیک درجهت بررسی مسیر گسل پنهان دشت خرم آباد (غرب ایران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ژئوفیزیک هوایی شواهد ژئومورفیک خرم آباد گسل پنهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 424 تعداد دانلود : 32
دشت خرم آباد در واحد زاگرس چین خورده واقع شده و دارای گسل های فرعی و اصلی است که برخی از این گسل ها در زیر رسوبات کواترنری مدفون شده اند. از آنجا که وجود این گسل های پنهان با استفاده از داده های ژئوفیزیکی و شواهد ژئومورفیک امکان پذیر است؛ بنابراین در این تحقیق، هدف استفاده از این شواهد درجهت بررسی و شناسایی مسیر امتداد گسل خرم آباد در زیر رسوبات کواترنر دشت خرم آباد است. برای این منظور، داده های برداشت های مغناطیس هوابُرد سال های 1353 تا 1355 منطقه خرم آباد از سازمان زمین شناسی کشور گرفته شد. پس از تصحیح، هم ترازی و ریز هم ترازی و اعمال فیلتر های اصلاحی متداول بر روی این داده ها در نرم افزار اوسیس مونتاج 2 . 4 . 6 و ایجاد پایگاه داده های مغناطیس هوابُرد در این نرم افزار، از شواهد ژئومورفیک و تغییرات ارتفاعی نیز درجهت اثبات وجود گسل پنهان در دشت خرم آباد استفاده شد. نتایج نشان داد که گسل خرم آباد پس از عبور از دامنه کوه های یافته و سفیدکوه وارد دشت خرم آباد شده است و در زیر رسوبات کواترنر در همین راستا امتداد می یابد. وجود ناهنجاری های مغناطیسی خطی در ادامه بخش آشکار گسل خرم آباد، شواهد ژئومورفیک مانند پشته ها، مخروط افکنه ها، پادگانه های رودخانه ای و تغییرات ارتفاعی در مقاطع توپوگرافی پیمایشی، تداوم این گسل را به صورت پنهان اثبات می کند. این خطواره با روند شمال غرب- جنوب شرقی در بخش مرکزی منطقه مورد مطالعه، با طول حدود 38 کیلومتر از فاصله حدود 3 کیلومتری از جنوب شهر خرم آباد عبور می کند؛ بنابراین تحلیل نقشه های مغناطیس هوایی و شواهد ژئومورفیک می تواند در شناسایی گسل های پنهان و مناطق مستعد زمین لرزه های بزرگ کارآمد باشد.
۲.

پایش تغییرات پوشش گیاهی (باغات پسته) با استفاده از پردازش تصاویر ماهواره ای چندزمانه مطالعه موردی: شهرستان انار (استان کرمان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: سنجش از دور طبقه بندی درخت تصمیم شاخص پوشش گیاهی باغات پسته شهرستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 630 تعداد دانلود : 456
شهرستان انار یکی از قطب های اصلی تولید پسته در استان کرمان و در کل ایران است. در سال های اخیر سطح زیر کشت باغات پسته در این منطقه بدون برنامه ریزی و به صورت بی رویه افزایش یافته و درنتیجه موجب شده است تا خسارت زیادی به منابع آبی وارد شده و به دنبال آن باغات زیادی نابود شود. در این تحقیق سعی شده است تا روند تغییرات سطح زیرکشت باغات پسته در این منطقه طی یک دوره 40 ساله مورد پایش قرار گیرد؛ زیرا تغییر در پوشش زمین تأثیر مستقیمی بر اجزاء محیط زیست ازجمله خاک، آب و اتمسفر دارد؛ از این رو برای مدیریت بهینه مناطق طبیعی، آگاهی از روند تغییرات پوشش گیاهی از ضروریات محسوب می شود. بدین منظور از تصاویر ماهواره ای لندست مربوط به 6 دوره مختلف بین سال های 1354 تا 1396 استفاده شد؛ به طوری که با اعمال شاخص پوشش گیاهی ( NDVI ) بر روی تصاویر و استفاده از روش طبقه بندی درخت تصمیم، نقشه های پوشش گیاهی منطقه که شامل دو کلاس اراضی کشاورزی یا همان باغات پسته و اراضی طبیعی یا مراتع می شود، تهیه شد. سپس میزان تغییرات طی دوره های مختلف با استفاده از روش مقایسه پس از طبقه بندی، مشخص شد. نتایج نشان داد تغییرات کمّی پوشش گیاهی طی 40 سال برای منطقه مورد مطالعه گسترده بوده است؛ به طوری که بیشترین رشد باغات پسته طی سال های 1366 تا 1375 اتفاق افتاده و فقط طی مدت 9 سال از 25/7058 هکتار به 54/15498 هکتار رسیده است. همچنین طی سال های 1380 تا 1389 بیشترین کاهش و تخریب باغات پسته به میزان 05/2902 هکتار اتفاق افتاده است. شواهد نشان می دهد که روند کاهش و تخریب باغات پسته به دلیل برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی در بخش های مرکزی و جنوبی دشت انار به شدت ادامه دارد.
۳.

شناسایی سازه های مؤثر بر رفتارهای سازگاری کشاورزان گندم کار تحت شرایط تغییرات آب و هوایی (مورد مطالعه: شهرستان کرمانشاه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تغییرات آب و هوایی رفتار سازگاری ادراک خطر باور کشاورزان کرمانشاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 687 تعداد دانلود : 60
تغییرات آب و هوایی و پیامدهای آن، چالش های مهمی را بر بخش کشاورزی تحمیل کرده است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی سازه های مؤثر بر رفتارهای سازگاری کشاورزان گندم کار شهرستان کرمانشاه در مواجهه با تغییرات آب و هوایی انجام شد. جامعه آماری پژوهش حاضر کشاورزان گندم کار شهرستان کرمانشاه به تعداد 30000 نفر بود که 380 نفر از آن ها براساس جدول کرجسی و مورگان به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند . برای انتخاب نمونه مورد مطالعه از روش نمونه گیری چند مرحله ای طبقه ای خوشه ای تصادفی متناسب با حجم جامعه آماری بهره گرفته شد. ابزار گرد آوری اطلاعات پرسشنامه ای محقق ساخت بود که روایی صوری آن توسط متخصصان مورد تأیید قرار گرفت و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ بررسی شد (89/0-54/0). نتایج نشان داد که متغیّرهای سودگرایی، نگرانی و دغدغه، خودکارآیی، اِدراکِ خطر، باور و متغیّر دانش با تأثیرگذاری بر متغیّر فعالیت ها و شیوه های تولیدی در مزرعه توانستند 38 درصد از تغییر پذیری متغیّر فعالیت ها و شیوه های تولیدی در مزرعه را تبیین کنند. همچنین متغیّرهای نگرانی و دغدغه، باور و دانش بر مدیریت مالی مزرعه تأثیرگذار بودند و این متغیّرها توانستند 22 درصد از تغییر پذیری مدیریت مالی مزرعه را تبیین کنند. ازطرفی متغیّرهای نگرانی و دغدغه، خودکارآیی، باور و دانش با تأثیرگذاری بر بیمه و برنامه های دولتی توانستند 25 درصد از تغییر پذیری بیمه و برنامه های دولتی را تبیین کنند.
۴.

تلفیق اصول رشد هوشمند و استراتژی توسعه میان افزا در شناسایی ظرفیت های کالبدی توسعه درونی شهر (مطالعه موردی: منطقه 3 تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رشد هوشمند توسعه میان افزا منطقه 3 تبریز GIS

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 295 تعداد دانلود : 179
توسعه میان افزا که بخش اساسی رشد هوشمند شهری است، درواقع راهکاری عملی برای جلوگیری از گسترش کالبدی شهر در زمین های توسعه نیافته پیرامون شهری و نواحی سبز روستایی و توسعه زمین های خالی و متروکه داخل مناطق شهری است و به نوعی حمایت کننده احیا و تجدید حیات شهری است. تلاش های زیادی برای برطرف ساختن اثرات منفی گسترش پراکنده شهرها به عمل آمده که عمده ترین آن ها راهبرد رشد هوشمند است. پژوهش حاضر با ماهیت توسعه ای کاربردی و روش توصیفی- تحلیلی با بهره گیری از روش های کمّی و آماری ازجمله رگرسیون چندگانه، معادلات ساختاری و تحلیل چند متغیّره فازی بر پایه سیستم اطلاعات جغرافیایی،   GIS به بررسی میزان و اولویت بندی شاخص های رشد هوشمند شهری در منطقه 3 کلان شهر تبریز پرداخته است. داده های مورد نیاز با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و بررسی میدانی در سطح خانوار گرد آوری شده و حجم نمونه طبق فرمول کوکران معادل 373 خانوار برآورد شد. در مجموع تعداد 26 شاخص رشد هوشمند شهری در قالب 3 شاخص مکنون اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی مورد بررسی قرار گرفتند. با استفاده از آزمون بارهای عاملی در نرم افزار   LISREL شاخص های آشکار براساس درجه اهمیت و تأثیرگذاری اولویت بندی و خلاصه سازی شده و برای تهیه نقشه شاخص های مؤثر، از مدل منطق فازی در قالب سیستم اطلاعات جغرافیایی  (GIS) استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی آن است که همه قسمت های منطقه 3 کلان شهر تبریز برای رشد هوشمند یکسان نیست. از سوی دیگر، در بین شاخص های رشد هوشمند، به ترتیب درجه اهمیت، می توان گفت شاخص اجتماعی با 66/0درصد، شاخص کالبدی 8/20 درصد، شاخص زیست محیطی با مقدار 1/13درصد، در تبیین رشد هوشمندی کل منطقه مطالعاتی نقش داشته اند که نشانگر مهم بودن شاخص اجتماعی نسبت به سایر است و درنهایت با ارائه پیشنهادهایی، بر تقویت شاخص های مؤثر براساس اولویت آن ها تأکید شد.
۵.

بررسی وضعیت شاخص های توسعه در شهرستان های کرمانشاه با استفاده از تکنیک ادغام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه توسعه یافتگی ویکور کپلند استان کرمانشاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 368 تعداد دانلود : 668
استفاده از شاخص های توسعه و ترکیب آن ها، به مسئولان برنامه ریزی درجهت درک بهتر وضعیت مناطق کمک خواهد کرد و همچنین به آن ها در جریان تصمیم گیری یاری خواهد رساند تا اقدامات بعدیشان، درجهت تعادل منطقه ای باشد و عدالت اجتماعی در بین مناطق برقرار شود. در این راستا هدف این پژوهش تعیین و تحلیل سطوح برخورداری شهرستان های استان کرمانشاه در شاخص های توسعه با استفاده از تکنیک های ادغام است. بدین منظور 14 شهرستان از لحاظ شاخص های ترکیبی توسعه در قالب 40 شاخص قابل سنجش بررسی شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل آنتروپی و تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره ویکور، تاپسیس، saw و درنهایت از مدل کپلند استفاده شد که شهرستان های استان کرمانشاه در چهار سطح (توسعه یافته، نسبتاً توسعه یافته، درحال توسعه و محروم از توسعه) دسته بندی شده است. نتایج پژوهش بیانگر این است که 29/14 از شهرستان ها توسعه یافته (قصرشیرین و پاوه) ، 71/35 از شهرستان ها نسبتاً توسعه یافته (سنقر، دالاهو، گیلان غرب، صحنه و کنگاور)، 71/35 از شهرستان ها درحال توسعه (اسلام آباد غرب، هرسین، ثلاث باباجانی، روانسر و سرپل ذهاب) و 29 /14 از شهرستان ها محروم از توسعه (جوان رود و کرمانشاه) هستند که نشان دهنده اختلاف بین شهرستان ها ازلحاظ برخورداری از شاخص های توسعه است؛ به طوری که ت وزیع شاخص های توسعه چندان با میزان جمعیت شهرستان ها انجام نشده است.
۶.

شناسایی عدم قطعیت ها، پیشران ها و راهبردهای پایداری معیشت وابسته به مرتع داری در جوامع روستایی (مطالعه موردی: مراتع ایران تورانی سیستان و بلوچستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مرتعداری عدم قطعیت ها پیشران ها راهبردهای پایداری معیشت پایدار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 954 تعداد دانلود : 567
این مطالعه سعی دارد عدم قطعیت ها، پیشران ها و راهبردهای پایداری معیشت مرتع داری در روستاهای سیستان و بلوچستان را شناسایی کند. بدین منظور از مصاحبه عمیق با خبرگان دانشگاهی و اداری استفاده شد. در این پژوهش برای انتخاب نمونه ها از نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی استفاده شد. روایی مصاحبه ها تایید شد و برای تایید پایایی مصاحبه ها نیز از روش باز آزمایی استفاده شد. پیشرانهای کلان یا کلان روندها تعیین و عدم قطعیت ها با رویکرد استیپ در 5دسته کلی قرار گرفت و نیروهای پیشران متناظر با عدم قطعیت ها شناسایی و با سیر مراحل دلفی و کسب سطح توافق 75درصد به عنوان پیشران های کارا استخراج گردید. نتایج نشان داد در همه گروه ها عدم قطعیت وجود داشته و برنامه ریزی می بایست متناسب با آن انجام گیرد. بیشترین خوشه های عدم قطعیت در حوزه هایی مانند خدمات حمایتی، مدیریت طرح مرتع داری، توان تولید مراتع و پوشش گیاهی و منابع آب شناسایی گردید. در زمینه پیشران ها نیز عامل مدیریت (سیاسی-مدیریتی- قانونی) مهم ترین پیشران های اثرگذار بر پایداری معیشت روستایی معرفی گردید. در خاتمه راهبردها با نظر نخبگان و فرایند دلفی تعیین و از میان راهبردهای محوری، 30 راهبرد که دارای وزن اثرگذاری تقریبی 80 درصد بودند منطبق با نظریه پارتو به عنوان سناریو محوری انتخاب و معرفی شدند. نتایج این پژوهش نشان داد در برنامه ریزی پایدار معیشت مرتع داری برای روستائیان و عشایر مهم ترین ارکان مدیریت و قانون گذاری، اقتصاد منابع طبیعی و توان تولید مراتع می باشند. در کنار این موارد، ارکان انسانی، فرهنگی اجتماعی و زیرساخت ها نیز سهم خاص خود را دارند و پایداری معیشت مرتع داران زمانی حاصل می شود که برنامه ها بر اساس سناریوهای دینامیک و فراگیر بنا شوند و علاوه بر ایجاد استراتژی های محوری در حوزه های اجتماعی، اقتصادی، علم و فناوری، محیط زیست و سیاست و قانون گذاری، راهبردهای اجرائی مدنظر قرار گرفته و با تأمین نیازهای مبنایی زمینه پویایی و پایداری ایجاد گردد.
۷.

پهنه بندی آگروکلیمای کشت زعفران در استان خراسان شمالی: رهیافتی برای تغییر الگوی کشت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پهنه بندی کشت زعفران AHP استان خراسان شمالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 147 تعداد دانلود : 865
مشکلات مربوط به تغییر دما، شوری خاک و افت شدید سطح سفره های آب زیرزمینی از یک سو و خشکسالی های اخیر توأم با مسائل عدیده باعث شده مصرف آب در بخش کشاورزی با اصلاح الگوی کشت کاهش یافته و محصولات سازگار با نیاز آبی کم و منطبق با آب و هوایی جایگزین محصولات فعلی شود. این پژوهش به منظور مکانیابی مناطق مستعد کشت و با در نظر گرفتن نیازهای اکولوژیک زعفران مبتنی بر روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شده و در محیط نرم افزار ARC/GIS10.3 مدل سازی و سپس تحلیل فضایی اطّلاعات صورت گرفت. پارامترها و داده های مورد استفاده شامل اطّلاعات مربوط به زمین و خاک و داده های اقلیمی با طول دوره آماری مشترک30 ساله (1394-1364) از ایستگاههای سینوپتیک و کلیماتولوژی مناطق مختلف استان و همچنین از 4 ایستگاه سینوپتیک استان های مجاور استخراج شدند سپس بر اساس اهمیت هر پارامتر با استفاده از مدل AHP به وزن دهی معیارها در سطح منطقه مورد مطالعه پرداخته شد. برای تحلیل فضایی، اطّلاعات به نرم افزار Expert choice وارد و خوشه بندی، ارزش گذاری معیارها و تلفیق اطّلاعات و در نهایت لایه نهایی تولید گردید.نتایج نشان داد 47.1 درصد از اراضی استان خراسان شمالی برای کاشت زعفران در کلاسهای کاملاً مناسب و نسبتاً مناسب، 35.99 درصد اراضی دارای تناسب بحرانی و 16.89 درصد اراضی در کلاس نامناسب قرار گرفتند.دشت های کاملاً مناسب کاشت محصول زعفران شامل دشت های جاجرم،اسفراین،گراتی،صفی آباد و پسکرانه های فاروج و شیروان و در کلاس های نامناسب دشت های بجنورد، مانه و سملقان، راز و جرگلان و پسکرانه های فاروج، شیروان و اسفراین قرار دارند.
۸.

انتخاب منطقه نمونه گردشگری در استان خراسان جنوبی با استفاده از تکنیک ANP(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تصمیم گیری چند معیاره خراسان جنوبی سیستم پشتیبان تصمیم صنعت گردشگری منطقه نمونه گردشگری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 636 تعداد دانلود : 854
گردشگری یکی از پویاترین فعالیت های اقتصادی عصر حاضر است که در توسعه پایدار محلی نقش مهمی دارد و اولویت توسعه آن نیازمند شناخت عوامل تأثیرگذار و محدودکننده طبیعی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در هر منطقه است. در عین حال، مناطق نمونه گردشگری به سبب دارا بودن مجموعه ای از جاذبه های طبیعی و تاریخی از اهمیت خاصی در نزد گردشگران برخوردار هستند. بر این اساس هدف از انجام این پژوهش انتخاب و اولویت بندی مناطق نمونه گردشگری بین سه منطقه"بنددره بیرجند، باغستان آبگرم فردوس و منطقه نمونه قائن" در استان خراسان جنوبی با استفاده از روش ANP است. به همین منظور برای به دست آوردن نتایج مناسب در زمینه اولویت بندی مناطق نمونه گردشگری در استان خراسان جنوبی از ساختار سطح بالای ANP شامل زیر شبکه های (BOCR) سود، فرصت، هزینه و خطر استفاده شد. نتایج به دست آمده از تحلیل ANP نشان داد که مناطق باغستان- آبگرم فردوس، بند دره بیرجند و منطقه نمونه قائن به ترتیب با وزن های 59/0، 28/0 و 12/0 در اولویت اول تا سوم قرار دارند. از بین زیر شبکه ها، زیر شبکه سود با وزنی معادل 33/0 از اهمیت بیشتری نسبت به سایر زیر شبکه ها برخوردار است. همچنین معیار استراتژیک پتانسیل های گردشگری با وزنی معادل 51/0 از اولویت بالاتری نسبت به سایر معیارها برخوردار است.
۹.

تبیین نقش آفرینی جغرافیایی- سیاسی مهاجرت در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مهاجرت ایران پراکندگی جغرافیایی جمعیت همگونی - ناهمگونی جمعیت ساختار سیاسی متمرکز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 618 تعداد دانلود : 515
اگرچه مهاجرت یکی از ابعاد مهم توسعه اقتصادی - اجتماعی قلمداد می شود، ولی، امروزه با توجه به سطح بالای مهاجرت و تحرکات جمعیتی بین نواحی مختلف جغرافیایی - اقتصادی - فرهنگی - اجتماعی و به تبع آن شکل گیری انواع ناهنجاری های فضایی به ویژه از نوع فرهنگی - اجتماعی و بنابراین ایجاد زمینه برای بروز انواع مشکلات و بحران های سیاسی، فرهنگی - اجتماعی و اقتصادی و ...، موضوع مهاجرت به یکی از مسائل پیچیده برای جوامع مهاجرپذیر و حتی مهاجرفرست تبدیل شده که، جامعه ایران علی الخصص با توجه به ترکیب خاص سرزمینی و جمعیتی از لحاظ فرهنگی - قومیتی، سیاسی و اقتصادی برای مطالعه این موضوع نمونه بارزی بشمار می رود.  به طور کلی، با توجه به نتایج این پژوهش، از منظر جغرافیایی - سیاسی، مهاجرت در سازماندهی سیاسی، فرهنگی - اجتماعی و اقتصادی فضای ایران، به ویژه فضای جغرافیایی مهاجرپذیر و مهاجرفرست نقش بسزایی ایفا می کند و حتی با توجه به خلق چشم اندازهای جدید فرهنگی و اقتصادی، پتانسیل بالایی برای ایجاد مشکلات و بحران های مختلف امنیتی در کشور دارد. درمجموع، در این پژوهش سعی شده پتانسیل های نقش آفرینی جغرافیایی - سیاسی مهاجرت، با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی، و در ارتباط با موضوع پراکندگی جغرافیایی جمعیت، همگونی - ناهمگونی جمعیت و ساختار سیاسی متمرکز ایران مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.
۱۰.

ارزیابی شدت و ریسک بیابان زایی و ارائه برنامه مدیریت منطقه مورد مطالعه: دشت سگزی اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بیابانزایی مدل مدالوس ریسک مدیریت اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 457 تعداد دانلود : 696
بیابان زایی خطری جدی برای بسیاری از کشورهای جهان و به ویژه کشورهای در حال توسعه مانند ایران است. مناسب ترین روش برای تعیین شدت خطر بیابان زایی استفاده از مد لهای تجربی است. این پژوهش با هدف ارزیابی شدت خطر و ریسک بیابانزایی در منطقه بیابانی دشت سگزی اصفهان انجام شد. نتایج نشان داد شدت خطر بیابانزایی منطقه براساس مدل مدالوس در سه کلاس خیلی کم(5.6) ، زیاد(21.13) و خیلی زیاد(73.27) قرار گرفت. معیارهای اقلیم ( امتیاز 193)، فرسایش بادی (امتیاز 176) و عامل مدیریت و سیاستگذاری (امتیاز 172) بیشترین تأثیر را در شدت بیابانزایی منطقه داشته اند. ریسک بیابان زایی منطقه نیز با استفاده از نقشه شدت، ارزیابی عناصر در معرض خطر و آسیب پذیری عناصر در معرض خطر تهیه شد. نتایج ارزیابی ریسک محاسبه و در پنج کلاس خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد طبقه بندی شد به طوری که کلاسهای زیاد و خیلی زیاد 40 درصد منطقه را به خود اختصاص داده و بیشترین کلاس مربوط به ریسک بیابانزایی خیلی کم با 39 درصد مساحت می باشد. براساس نتایج به دست آمده از ریسک، واقعیّت زمینی و نظرات کارشناسی برنامه مدیریتی مناسب پیشنهاد و ارائه گردید. در شرایط بحرانی و بر مبنای ارزشهای ریسک خیلی زیاد، برنامه ها و اقدامات کنترلی، مانند مدیریت صحیح و استفاده از روشهای آبیاری نوین و گیاهان زراعی مقاوم به شوری، احداث بادشکن و همچنین در برخی مناطق، حفظ وضعیّت موجود برای جلوگیری از خطر بیابانزایی، قابل اجرا می باشد.
۱۱.

سطح بندی توسعه کشاورزی در شهرستان های استان فارس با ترکیب شبکه عصبی مصنوعی و GIS(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه کشاورزی شبکه عصبی پرسپترون استان فارس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 568 تعداد دانلود : 555
دراین پژوهش با هدف ارزیابی و درجه بندی توسعه کشاورزی شهرستان های استان فارس و با استفاده از آمار کشاورزی سالنامه آماری سال 1393 استان، فهرستی از 98 شاخص توسعه کشاورزی در قالب پنج گروه عمده (بهره برداری کشاورزی، عملکرد، مکانیزاسیون کشاورزی، دامپروری و خدمات زیربنایی و سایر خدمات کشاورزی) استخراج و پس از وزن دهی شاخص ها، با روش شبکه عصبی مصنوعی توسعه کشاورزی شهرستان ها مورد بررسی قرار گرفت. محاسبات پژوهش با استفاده از نرم افزارهای Excel و MATLABR2015a انجام شد. نتایج حاصل از سنجش سطح توسعه کشاورزی شهرستان-ها نشان داد که، شهرستان شیراز (518/1) و مرودشت (473/1) رتبه اول و دوم را به خود اختصاص داده اند که حاکی از آن است که خرد نشدن مزارع و باغ ها، تاثیر شگرفی بر بالا بودن سرانه ی سطح زیرکشت زراعی و باغی به ازای هر بهره بردار داشته است. این موض وع از یک طرف باعث توسعه ی بهتر سامانه های آبیاری تحت فشار شده است (با توجه به بالا بودن جایگاه آبیاری تحت فشار در این شهرستان ها) و از طرف دیگر زمینه ی اس تفاده از ف ن آوری ه ای دیگر را نیز فراهم می کند. شهرستان زرین دشت (590/0) و لامرد (495/0) رتبه 28 و 29 را بدست آوردند. مساحت کم زمین کشاورزی و قطعه قطعه شدن اراضی در شهرستان های زرین دشت و لامرد از علل کاهش عملکرد تولید و سرمایه گذاری در بخش کشاورزی است. همچنین، در خصوص خوشه 1 شاخص خدمات زیربنایی و سایر خدمات کشاورزی با وزن 2027/0 و در خوشه 2 شاخص عملکرد با وزن 2016/0 بالاترین اهمیت را به خود اختصاص داده اند. جا دارد که دولت در راستای سیاست های عدالت محوری خود و رفع محرومیت زدایی به مناطق کمتر توسعه یافته رسیدگی بیشتری داشته باشد و با کشف استعدادهای ذاتی و نهفته هر منطقه به گسترش تخصص گرایی در تولید فراورده های مختلف کشاورزی اعم از زراعی، دامی و غیره بپردازد.
۱۲.

ارزیابی اثرات اجتماعی طرح های توسعه بر جوامع محلی مطالعه موردی: طرح احداث بندر چمخاله(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ارزیابی اثرات اجتماعی طرح توسعه جامعه محلی چمخاله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 198 تعداد دانلود : 836
طرح های توسعه ای همواره پیامدهای مثبت و منفی به همراه داشته که بیشترین پیامدهای این طرح ها، متوجه جوامع محلی است؛ بنابراین جهت برآورد پیامدها و تقلیل اثرات منفی طرح های توسعه، لازم است تا ارزیابی اثرات اجتماعی در مورد طرح ها انجام گیرد. لذا در این پژوهش، به ارزیابی اثرات اجتماعی طرح احداث بندر چمخاله بر جوامع محلی پرداخته شد. بدین منظور اثرات طرح بر 7 شاخص کیفیت زندگی، فرصت رشد و توسعه، انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی، اقتصاد، محیط بیولوژیکی و محیط فیزیکی مورد بررسی قرار گرفت. به منظور جمع آوری اطلاعات از مشاهدات میدانی، مصاحبه های فردی و گروهی و همچنین ابزار پرسشنامه استفاده شد. جامعه آماری پژوهش 8840 نفر جمعیت شهر چاف و چمخاله در سال 1395 بوده که بر اساس فرمول کوکران، 400 پرسشنامه به روش تصادفی طبقه ای توزیع گردید. داده های حاصل از پرسشنامه از طریق آمار توصیفی در محیط نرم افزار SPSS 20 و آمار استنباطی در محیط نرم افزار8.80 LISRELمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثرات احداث بندر بر شاخص های کیفیت زندگی، فرصت رشد و توسعه و اقتصاد به دلیل توسعه منطقه، توسعه زیرساخت ها، ایجاد فرصت های شغلی جدید و ایجاد سرمایه گذاری های جدید در منطقه که سبب ارتقای سطح زندگی و بهبود وضعیت معیشتی و رفاه نسل های آینده می گردد، مثبت خواهد بود. اما تأثیر احداث بندر بر شاخص های انسجام اجتماعی و محیط فیزیکی و بیولوژیکی، به دلیل ایجاد تضادهای فرهنگی بین جمعیت مهاجر، عملیات لایروبی، عملیات خاک برداری و خاک ریزی، تردد وسایل نقلیه سنگین و آلودگی ناشی از آب توازن کشتی ها که تأثیرات مهمی بر محیط زیست منطقه بر جای می گذارند، منفی خواهد بود. بر این اساس لازم است با اقداماتی نظیر محدود کردن عملیات لایروبی در طول دوره های حساس زندگی جانداران و احیا و توسعه پوشش گیاهی با گونه های بومی و سازگار با شرایط منطقه، اثرات منفی حاصل از طرح را تا حد زیادی کاهش داد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۷۱