جغرافیا و توسعه

جغرافیا و توسعه

جغرافیا و توسعه بهار 1392 شماره 30 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

سنجش میزان رضایت مندی و تمایل به مشارکت شهروندان در اجرای پروژه های زیربنایی شهرداری مورد : شهرداری زاهدان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مشارکت شهروندان پروژه های زیربنایی رضایت شهروندان شهرداری زاهدان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۸۷ تعداد دانلود : ۸۵۷
هدف از انجام این پژوهش، سنجش میزان رضایت شهروندان از اجرای پروژه های زیربنایی شهرداری و تمایل به مشارکت آنان در اجرای این پروژه ها در شهر زاهدان است. روش تحقیق پیمایشی- توصیفی میباشد. جامعه ی آماری پژوهش را کلیه ی ساکنان شهر زاهدان در بهار سال 1390 تشکیل میدهند که با استفاده از فرمول کوکران 382 نفر به عنوان حجم نمونه برای تکمیل پرسشنامه انتخاب شده اند. شیوه ی نمونه گیری نیز متناسب با حجم در مناطق سه گانه شهر زاهدان تعیین گردید. یافته ها نشان میدهد که در مجموع 38/38 درصد شهروندان از عملکرد شهرداری نارضایتی در حد زیاد و خیلی زیاد دارند. بیشترین میزان رضایت مندی با نمره 14/3 (5>1 با میانه 3) در زمینه ی کنترل ساخت و سازها و صدور پروانه ی ساختمان و کمترین میزان رضایت مندی نیز با نمره 49/2 در زمینه ی رسیدگی به خواسته ها و نیازهای شهروندان است. پیرامون مقوله ی تمایل به مشارکت نیز، بیش از دو سوم شهروندان، یعنی 18/65 درصد از شهروندان در حد زیاد و خیلی زیاد برای مشارکت در اجرای پروژه های زیربنایی شهرداری آمادگی دارند که نشان دهنده ی تمایل شهروندان به مشارکت برای رفع مسائل محل زیست خود میباشد. بیشترین میزان تمایل به مشارکت در زمینه ی ایجاد نظم و امنیت در محله با نمره ی 76/3 (5>1 با میانه 3) و کمترین آن در زمینه ی اهمیت مشارکت شهروندان از سوی شهرداری و دیگر سازمان های دخیل در امور شهری با نمره ی 48/2 است. استفاده از مدل تحلیل مسیر نشان میدهد که مقدار ضریب تعیین 8/97 درصد از مجموعه تغییرات متغیّر وابسته توسط مدل تحلیلی پژوهش را تعیین میکند که در آن مؤلفه ی مشارکت شهروندی با ضریب 596/0، تأثیرگذارترین متغیّر بر رضایت مندی شهروندان از اجرای پروژه های زیربنایی است و مؤلفه های رضایت اجتماعی، پایگاه اقتصادی- اجتماعی، اعتماد اجتماعی، آگاهی اجتماعی و سن به ترتیب در رتبه های بعدی اثرگذاری قرار دارند.
۲.

الگوسازی بارندگی غرب و جنوب غربی دریای خزر با استفاده از روش های درون یابی فضایی در محیط GIS(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دریای خزر معکوس وزنی فاصله اسپلاین الگوسازی بارندگی درون یابی فضایی کریجینگ معمولی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۹۱ تعداد دانلود : ۸۴۳
تأثیر پدیده های جوی بر کره ی خاکی و به تبع آن زندگی بشر به حدی رسیده است که بی دانشی و عدم مدیریت در این بخش باعث تحمل هزینه های بسیار زیاد خواهد بود. محدوده ی مورد مطالعه با توجه به توپوگرافی و اقلیم حاکم بر آن، از این قاعده مستثنی نبوده و سالانه (در مواقع پر آبی) بارش های رگباری و شدید باعث وقوع سیلاب ها، لغزش در دامنه ها و فرسایش خاک های حاصلخیز آن می شود. لذا برآورد میزان پراکنش بارش در منطقه می تواند به اتخاذ برنامه ریزی های مناسب توسط مدیران در جهت جلوگیری از خسارات کمک اساسی کند. در پژوهش حاضر ابتدا با استفاده از روش های زمین آماری ضمن اینکه میانگین بارش دریافتی مناطق فاقد ایستگاه در محدوده ی مورد مطالعه برآورد شد، میزان دقت آنها نیز با استفاده از انواع مختلف روش های آماری (خطای قدر مطلق میانگین، میانگین خطای بایاس، درصد نسبی خطا و میانگین مربعات خطا) محاسبه گردید. بر اساس نتایج حاصله، روش های معکوس وزنی فاصله، کریجینگ آستانه خطی، دایره ای و نمایی در محدوده ی مورد مطالعه، به ترتیب نتایج درون یابی بهتری را نسبت به سایر روش ها دربر داشته اند لذا در پژوهش حاضر به منظور الگوسازی بارش و همچنین برآورد میزان بارش مناطق فاقد ایستگاه در محدوده ی مورد مطالعه از روش معکوس وزنی فاصله استفاده شد. بدین صورت که لایه های ماهانه، فصلی و سالانه ی بارش دریافتی برای محدوده ی مورد مطالعه ترسیم گردید. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که سامانه های خزری در ماه های اکتبر، نوامبر و دسامبر (فصل پاییز) بیشترین تأثیر و نفوذ را در محدوده ی مورد مطالعه داشته و منجر به ریزش بارش های زیاد در منطقه می گردد.
۳.

رویکرد توسعه ی پایدار محله ای در کلان شهر تهران مورد: محله ی بهار منطقه ی 7(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کلان شهر تهران ساختار برنامه ریزی توسعه ی پایدار محله ای مدیریت نوین شهری محله ی بهار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۵۴ تعداد دانلود : ۱۲۵۲
توسعه ی محله ای در قالب فرآیندی مشارکتی، دموکراتیک و مردم محور از چندین دهه ی گذشته، در کشورهای توسعه یافته، به عنوان محور برنامه های توسعه ی پایدار شهری و مناطق کلان شهری مورد تأکید قرار گرفته است. کلان شهر تهران با تنگناهای متعددی در خصوص مدیریت بهینه ی سازمان فضایی شهر روبروست و رویکرد کنونی در مدیریت کلان و متمرکز آن، به دلیل عدم اتکاء به ساز و کارهای محلی، مشارکت مردم، نظام های پایدار اکولوژیک محلی و لذا برآورده سازی نیازهای واقعی ساکنین، به توسعه ی پایدار شهری منتهی نشده است. لذا توسعه ی محلات شهری، به عنوان نقطه ی آغازین توسعه ی مدیریت پایدار تهران شناخته شده است. هدف غائی رویکرد توسعه ی پایدار محله ای نیز مردم و تأمین نیازهای اولیه و اساسی آنان با توجه به محیط زندگی آنهاست. پژوهش حاضر با تاکید بر این هدف، به دنبال شناخت و آزمون رویکرد نوین محله محوری در نظام مدیریت جدید شهری، در یکی از محلات کلان شهر تهران بوده و از این رو، در چارچوب یک فرضیه، که تغییر بنیادی ساختارهای برنامه ریزی توسعه ی محلات شهری با تأکید بر نظام محله محوری می تواند به پایداری اکولوژیک، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی محلات تهران منجر شود، به نتایجی دست یافته است: ناپایداری محلی در شرایط کنونی، میزان شاخص وابستگی و تعلق خاطر محلی را به طور وسیعی در میان سکنه ی محله ی بهار پایین می آورد. کاهش این شاخص، موجب می شود احساس مسؤولیت افراد محلی نسبت به برنامه های در حال اجرا و نیز طرح های آتی محله و به عبارت بهتر، اهتمام برای افزایش و تعمیم شاخص کیفیت زندگی در بخش های مختلف محله، رو به کاهش گذارد. لذا، سازوکارهای توسعه ی حاکم بر محله ی بهار هیچ گونه انطباقی با شرایط تحقق توسعه ی پایدار در سطح محلی ندارد و برنامه ریزی برای ایجاد تغییرات بنیادی روند فعلی و حرکت به سمت پایداری محلی ضروری است.
۴.

کاربرد انواع روش های درون یابی به منظور پایش و تحلیل فضایی خشکسالی مورد: استان خراسان رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خراسان رضوی پایش خشکسالی درون یابی اسپیلاین بارش استاندارد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۹۳ تعداد دانلود : ۱۴۰۷
خشکسالی یکی از پیچیده ترین بلایای طبیعی است. این پدیده دارای ویژگی های متفاوتی است که توسط شاخص های متفاوتی محاسبه می گردد. از آنجایی که این شاخص ها متکی به متغیّرهای اقلیمی و ایستگاه های هواشناسی می باشند بنابراین قابلیت ثبت آنها در تمامی مکان ها به شکل پیوسته نیست. بر این اساس جهت تخمین مقدار متغیّرهای هواشناسی در مکان های نمونه برداری نشده و تهیه نقشه های پیوسته از روش های درون یابی فضایی استفاده می شود. در این پژوهش ابتدا با استفاده از شاخص استاندارد بارش (SPI) شدت خشکسالی محاسبه گشته سپس به منظور ارزیابی روش های مختلف درون یابی چندین روش درون یابی فضایی از قبیل کریجینگ عمومی، کوکریجینگ، فاصله معکوس وزن دار (IDW)، چند جمله ای محلی، اسپیلاین کاملاً منظم، اسپیلاین با کشش و اسپیلاین صفحه نازک به کار برده شد و به منظور مقایسه روش های درون یابی از روش ارزیابی متقاطع و همچنین محاسبه معیارهای خطا گیریRMSE, MBA, MSE و شاخص %G استفاده گردید. نتایج به دست آمده نشان داد که بهترین روش برای درون یابی شدت خشکسالی شاخص SPI، روش کریجینگ عمومی می باشد چرا که در اکثر ماه ها دارای کمترین خطا بوده و همچنین در 9 ماه از سال مقدار %G در آن مثبت محاسبه شده است. در واقع این روش دارای کمترین انحراف می باشد. بیشترین خطا مربوط به روش درون یابی روش اسپیلاین صفحه نازک است در واقع هر سه معیار ارزیابی، مقادیر بالای خطا را نسبت به دیگر روش ها نمایش می دهد.
۵.

تحلیل شاخص های توسعه و سطح بندی دهستان های استان یزد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه نیافتگی توسعه ی روستایی شاخص های توسعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۴۲ تعداد دانلود : ۹۳۲
در کشورهای جهان سوم وجود انواع دوگانگی های نامطلوب نظیر؛ دوگانگی منطقه ای به دلایل متعددی در مسیر توسعه یافتگی آنها مشکلاتی ایجاد میکند. این نابرابری در مناطق روستایی وضعیت حادتری دارد. به همین خاطر نخستین قدم در برنامه ریزی، خصوصاً در برنامه ریزی توسعه ی روستایی شناخت صحیح از وضعیت فعلی مناطق روستایی است. این پژوهش با علم به این موضوع و در راستای برنامه ریزی توسعه ی روستایی در استان یزد انجام گردیده است. نوع تحقیق کاربردی- توسعه ای بوده و اطلاعات لازم به وسیله مطالعات اسنادی جمع آوری شده اند و با استفاده از روش تحلیل عاملی، وضعیت 51 دهستان استان یزد بر اساس شاخص های زیربنایی، فرهنگی، ورزشی، آموزشی، اقتصادی و جمعیّتی مطالعه شده است. تعداد 39 متغیّر که در پنج عامل خلاصه شده اند و سپس سطح توسعه یافتگی مناطق روستایی تعیین گردیده است و در آخر با بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی، نقشه ی مورد نیاز برای تحلیل این سطوح در دهستان های مورد مطالعه تهیه گردیده است. جامعه ی آماری این تحقیق را مناطق روستایی استان یزد بر اساس آخرین تقسیمات سیاسی سال 1385 تشکیل می دهد. بر اساس نتایج این تحقیق دهستان های استان یزد از لحاظ سطح توسعه یافتگی از تعادل متناسبی برخوردار نیستند به طوریکه 4/80 درصد دهستان ها در گروهای 6، 7، 8 و 9، و فقط 6/19 درصد دهستان ها در 5 گروه اول قرار دارند. در بین این دهستان ها، دهستان های شیرکوه، میانکوه و فجر دارای بیشترین سطح توسعه یافتگی هستند که در گروه یک قرار دارند و دهستان های دستگردان، فراغه، مهرآباد، بهادران، اسفندار و چلگه دارای پایین ترین سطح توسعه یافتگی هستند و در گروه 9 جای می گیرند.
۶.

بررسی میزان فرسایش خاک و رسوب دهی در حوضه ی آبخیز مشکین چای به روش EPM(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فرسایش خاک GIS مدل EPM حوضه ی مشکین چای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰۷ تعداد دانلود : ۶۴۵
حوضه ی آبخیز مشکین چای با وسعتی معادل 9/521 کیلومترمربع، بخشی از دامنه ی شمالی سبلان- قوشه داغ و قسمتی از فرورفتگی ساختمان مشکین- اهر می باشد. حاکمیت اقلیم نیمه مرطوب سرد با متوسط بارش سالانه 9/372 میلیمتر، شیب نسبتاً زیاد دامنه ها و سازند های حساس به فرسایش موجب شده تا حوضه ی مورد مطالعه به شدت فرسایش پذیر باشد. علاوه بر عوامل طبیعی ذکر شده آثار فعالیّت های انسانی به صورت تغییر کاربری اراضی در حوضه ی مورد مطالعه فرسایش را شدت بخشیده است. هدف از این تحقیق مشخص نمودن وضعیت رسوبدهی حوضه ی آبخیز مشکین چای در ارتباط با عوامل مؤثر در تولید رسوب می باشد. در این راستا از نرم افزار ARC GIS، تصاویر ماهواره ای IRS، داده های ایستگاههای هیدرومتری، هواشناسی، نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی در اجرای مدل EPMمورد استفاده قرار گرفت. بررسی نتایج حاصل نشان می دهد که سه عامل مهم توپوگرافی، لیتولوژی و تغییرات کاربری اراضی در کنترل فرسایش و رسوب نقش مهمی ایفا نموده اند. مقدار ضریب شدت فرسایش (Z) عدد 2، میانگین مقدار کل رسوب 10123764 متر مکعب در سال، دبی رسوب ویژه 9/19397 و فرسایش ویژه 3/21553 به دست آمد که نشان دهنده ی فرسایش خیلی شدید در حوضه ی آبخیز مورد مطالعه است.
۷.

مدیریت شهری جمع آوری مواد زاید خانگی با استفاده از مدل swot مورد: نورآباد فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت شهری مدل SWOT شهر نورآباد مواد زاید خانگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵۸ تعداد دانلود : ۸۸۸
واضح است که تنها رسیدگی به زیبایی شهرها، احداث خیابان ها،تعریض معابر و... توسعه ی همه جانبه شهرها را باعث نمی شود بلکه نگرش سیستمی به عناصر شهری و اهمیت دادن به این عناصر و ایجاد هماهنگی میان آنها معضلات شهری را کاهش می دهد. یکی از این عناصر موضوع جمع آوری مواد زاید خانگی است که در شهر نورآباد همانند هر شهر دیگری قسمت قابل توجهی از بودجه ی شهرداری را صرف خود میکند. متأسفانه علیرغم هزینه ی سنگینی که هر ساله بابت جمع آوری و دفع این مواد زاید انجام می شود به دلیل فقدان طرح و برنامه ی مشخص، کمبود امکانات و تجهیزات، جایابی نامناسب محل دفن زباله ها و... نتایج قابل قبولی که موجب توسعه ی پایدار شهری را فراهم کند، حاصل نشده است. بر این اساس هدف پژوهش حاضر ارائه ی راه حل هایی برای بهبود وضعیت مدیریت مواد زاید خانگی در شهر نورآباد می باشد. روش تحقیق در پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی بوده که برای جمع آوری داده های مورد نیاز از شیوه های میدانی (پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) و اسنادی استفاده شده است. جامعه ی آماری تحقیق شامل تمام خانوارهای شهر نورآباد بود که بر اساس فرمول کوکران تعداد 125 خانوار به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. همچنین در راستای تحلیل عوامل مؤثر بر موضوع پژوهش از مدل swot استفاده گردیده است.نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که ضعف مدیریتی و عدم کفایت بودجه، کمبود تجهیزات، بالا بودن تعداد مهاجران روستایی عمده ترین موانع اعمال مدیریت کارآمد در زمینه ی جمع آوری مواد زاید خانگی شهر نورآباد می باشد. از سوی دیگر انگیزه های فراوان مشارکت مردمی، امکان سرمایه گذاری، علاقمندی بخش خصوصی، مستعد بودن شهر برای ایجاد کارخانه کمپوست و علاقمندی مردم به تفکیک زباله در مبدأ به عنوان عواملی شناخته شدند که می تواند در فرآیند توسعه ی پایدار شهر نورآباد به عنوان نقاط قوت لحاظ شوند.
۸.

تحلیل روند دما در برخی از ایستگاه های مناطق خشک و نیمه خشک کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تغییر اقلیم رگرسیون خطی روند دمایی آزمون من-کندال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰۴ تعداد دانلود : ۷۵۲
تغییر اقلیم و افزایش دما از مسایل مهم زیست محیطی بشر به حساب می آید. با بررسی روند تغییرات میانگین دمای هوا می توان تغییرات اقلیمی در منطقه را ردیابی نمود. پژوهش های انجام شده در جهان به طور عمده بیانگر افزایش تدریجی دمای متوسط است. در این تحقیق به منظور شناسایی تغییرات زمانی پارامتر های دمایی (حداقل، حداکثر و متوسط) از مشاهدات 10 ایستگاه سینوپتیک در دوره 1384-1335 در مناطق خشک و نیمه خشک کشور استفاده شده است. در این تحقیق از روش رگرسیون خطی و نیز با توجه به ماهیت غیرخطی بودن عناصر اقلیمی از روش نا پارامتریک من-کندال بهره گرفته شده است، که معنیداری در هر دو روش، نتایج تقریباً یکسانی را نشان می دهد. نتایج در دوره ی مشترک آماری نشان داد که در دمای حداکثر، حدود 70 درصد ایستگاه ها و در دمای متوسط و حداقل حدود 90 درصد ایستگاه ها شاهد روند معنیدار مثبت سالانه بودند. بیشترین تغییرات در بین پنج دهه ی مورد مطالعه، به میزان 49 درصد در دهه های سوم و چهارم به وقوع پیوسته است. روند افزایشی دما به خصوص برای میانگین های ماهیانه دمای حداقل شبانه مشهودتر بود. نتایج نشان داد که استثنائاً در شهر بیرجند، در بعضی ماه ها روند معنی دار منفی به وقوع پیوسته است.
۹.

تحلیل توانمندی های بخش کشاورزی استان خراسان جنوبی در راستای توسعه ی پایدار با استفاده از مدل SWOT(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بخش کشاورزی توسعه پایدار وزن دهی مدلSWOT توانمندی ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۶۳ تعداد دانلود : ۱۱۰۲
امروزه امکان سنجی توسعه ی بخش های اقتصادی با استفاده از مدل های تحلیلی رواج گسترده ای یافته است. در این مقاله هدف بر آن است تا توانمندی های بخش کشاورزی استان خراسان جنوبی در جهت توسعه ی پایدار با استفاده از مدل(SWOT)؛ مشتمل بر چهار مفهوم قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و تهدیدها مورد سنجش قرار گیرد. روش پژوهش بر مبنای هدف، از نوع کاربردی و بر مبنای ماهیت و روش، از نوع تحقیقات توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است. برای تعیین، وزن دهی و رتبه بندی مؤلفه های بخش کشاورزی منطقه ی مورد مطالعه از نظر مردم(کشاورزان) و150 کارشناس بخش کشاورزی استان در سازمان های مختلف با زمینه های تخصصی مختلف از جمله زراعت، باغداری، آبخیزداری، خاکشناسی، آبیاری، اقتصاد کشاورزی و... استفاده شده و نقاط مثبت و منفی کشاورزی منطقه برای رسیدن به توسعه ی پایدار شناخته شد. نتایج نشان داد که پتانسیل موجود برای گسترش بخش کشاورزی مهیا است؛ بر این اساس مهم ترین عامل در زمینه ی فرصت ها، عامل تجربه موفق اجرای طرح ساماندهی نظام خرده دهقانی با امتیاز وزنی 0.1864؛ مؤلفه عدم تناسب اعتبارات آبخیزداری به عنوان مهم ترین تهدید با امتیاز 0.2208؛ مهم ترین نقطه قوت، پتانسیل بالای تولید محصولات باغی (زرشک، زعفران، عناب، زیتون و...) با امتیاز بالای 0.1944 و مؤلفه کمبود آمار و منابع اطلاعاتی صحیح و منسجم با امتیاز وزنی 0.1716 به عنوان مهم ترین عوامل خارجی و داخلی کشاورزی استان خراسان جنوبی قلمداد می شود. همچنین کل استراتژی های ارائه شده در 26 مورد گنجانده شده، که اولویّت اول با استراتژی افزایش بهره وری از منابع آبی و تدوین الگوی کشت بر اساس ماتریس QSPM امتیاز بالای 15.6591 را کسب کرده است. استراتژی های برداشت متعارف از منابع آب استان...، برنامه ریزی درخصوص پیشگیری و کاهش اثرات خشکسالی و...، کاهش روند بیابان زایی...، ایجاد ساز و کار مناسب با معیارهای فنی و علمی... به ترتیب با کسب امتیازات 15.4242، 15.1402، 15.0706، 15.0638، در رتبه های 2 تا 5 قرار گرفته اند. همچنین استراتژی توسعه محصولات مزیّت دار زعفران و زرشک با کسب امتیاز 14.3886، در سطح جهانی می توانند شرایط پایداری را برای استان خراسان جنوبی و به ویژه مراکز روستایی منطقه در بخش کشاورزی به وجود آورند.
۱۰.

بررسی و تحلیل همدیدی سه رخداد تگرگ شدید در استان فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: استان فارس تحلیل همدیدی سردچال نقشه هوا تگرگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰۱ تعداد دانلود : ۷۸۵
ریزش تگرگ های شدید نقش مؤثری در ایجاد سیلاب های ناگهانی داشته و خسارت های زیادی را به بخش کشاورزی ایران و استان فارس وارد می سازد. جهت مقابله با کاهش خسارت های ناشی از آن، شناخت شرایط همدیدی ایجاد این پدیده ی مخرب لازم است. جهت بررسی شرایط همدیدی و دینامیکی پدیده ی تگرگ در استان فارس از داده های روزانه ی بارش تگرگ 14 ایستگاه همدیدی استان فارس در یک دوره ی آماری 4 ساله (1388-1385) استفاده شد. سپس 3 نمونه از بارش های شدید تگرگ در منطقه در طول دوره ی آماری شناسایی و انتخاب گردید. سپس با استفاده از داده های مرکز NCEP/NCAR نقشه های همدیدی تراز دریا، 850 و 500 هکتوپاسکال ، وزش رطوبتی، اُمگا و چرخندگی در محیط نرم افزار GrADS و نیز با استفاده از نرم افزار GIS نقشه ی توزیع بارش تگرگ در روز اوج بارش برای سه دوره ی انتخابی ترسیم شد. برای محاسبه ی شاخص های ناپایداری شولتر (Si) و ویتینگ (Ki)، از داده های جو بالای ایستگاه شیراز استفاده شد. سرانجام با استفاده از نقشه ها و داده های مذکور، شرایط همدیدی و الگوهای ریزش تگرگ در هر دوره ی انتخابی در منطقه مشخص گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد که در هر سه دوره ی انتخابی ریزش تگرگ در استان در فروردین ماه و در اثر تشکیل و تقویت کم فشار بریده (سردچال) در سطح 500 هکتوپاسکال و ایجاد کم فشار و ناپایداری در سطح دریا می باشد. بررسی الگو های جوّی نشان داد که عامل ایجاد این پدیده در منطقه، نتیجه ی تقویت و گسترش سامانه های کم فشار واقع در شرق دریای سرخ و عربستان است. این سامانه های کم فشار با عبور از روی آب های جنوبی کشور، رطوبت کسب کرده و در نواحی مرکزی، جنوب غربی و منطقه ی مورد مطالعه ایجاد ناپایداری و ریزش تگرگ می کنند. همچنین ریزش هوای سرد از لایه های میانی جو توسط پدیده ی سردچال، شرایط گسترش این سامانه های کم فشار جنوبی و شکل گیری جریان های ناپایدار و حرکت آن به سوی ایران و منطقه را فراهم می کند. بنابراین، ریزش هوای سرد از ترازهای میانی همراه با تغییرات شدید دما در لایه های بالایی و پایینی جو، باعث ناپایداری و صعود شدید هوا، تشکیل ابرهای کومولونیمبوس و ریزش شدید تگرگ در دوره های انتخابی در استان فارس شده است.
۱۱.

نقش گسل کرند در تحول شکل چین ها در شمال غرب زاگرس مورد: ناودیس ریجاب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زاگرس ریجاب ناودیس ارتفاع یافته گسل کرند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷۱ تعداد دانلود : ۹۵۸
گسل کرند به طول 45 کیلومتر و با ساز و کار رو رانده از مهمترین ساختارهای ریخت زمین ساختی بخش شمال غرب زاگرس چین خورده در اطراف سر پل ذهاب است. قرار گرفتن شماری از زمین لرزه های سده بیستم در امتداد این گسل نشان دهنده ی فعال بودن آن در حال حاضر است. مهمترین کارکرد گسل کرند جابجایی لایه های آهکی- دولومیتی زاگرس در محدوده ی ناودیس ریجاب از شمال شرق به جنوب غرب، کج کردن ساختمان ناودیس ریجاب به طرف جنوب غرب و وقوع گسیختگی در کمر یال جنوب غربی ناودیس ریجاب بوده است. وقوع گسیختگی طیّ فرایند تنش خمشی صورت گرفته و در نتیجه متعاقب آن قطعات حاصل از شکستگی دچار جابجایی چرخشی نیز شده اند. این رویداد باعث شکل گیری یک سری گسل های طولی و عرضی شده است که ساختمان آهکی- دولومیتی ناودیس ریجاب را در جهات مختلف بریده اند. نتایج حاصل از بررسی این تحقیق که به دو روش تطبیقی و میدانی یعنی با تطبیق و تفسیر نقشه های توپوگرافی با هیدروگرافی و خط واره ها، ترسیم و تفسیر مقاطع زمین شناسی، تفسیر عکس های هوایی و ماهواره ای و همچنین مشاهدات محلی صورت گرفته است، نشان داده است که تحول ناودیس ریجاب در این سامانه ی گسلی نه تنها موجب ارتفاع یافتگی آن به شکل یک قلعه طبیعی شده است بلکه زمینه ساز شکل گیری تقریباً تمام عوارض دیدنی آن مانند تندآب ها، آبشارها، تنگ ها و دره های عمیق نیز بوده است. ناودیس ریجاب به خاطر داشتن این مناظر به صورت یک کانون مهم گردشگری در استان کرمانشاه درآمده است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۷۵