منظر

معماران ایرانی در طرح باغ و خانه ایرانی یک حوض آب نما در جلوی ایوان های کوشک یا بنای اصلی احداث می کردند، که البته جدای از حوضی مرکزی حیاط و در میان درختان بود. بعضی بر این باورند که این حوض، کارکرد آب نما داشته به طوری که با آبی راکد آینه ای برای نمایش تصاویری از نمای اصلی ایوان به ناظرین در معماری ایرانی بوده است. در این حالت، فواره که جزو جدایی ناپذیر حوض های ایرانی است، بی دلیل در این حوض می جهد و باعث تلاطم سطح آینه ای آب می شود و نمایش تصویر مورد نظر را مخدوش می کند. تاریخ معماری ایران از قبل از اسلام گواهی بر حضور حوض استخری در جلوی ایوان اصلی می دهد. حضور این حوض به تقدس حضور اَناهیتا و محل باروری وی به مهر مهم بوده است. بر اثر انعکاس تابش آفتاب بر سطح این حوض که دایم متلاطم بود، هماوردی نور و ظلمت در ایوان اصلی به نمایش در می آمد و در بهترین محل، این حوض در قسمت جنوبی و جلوی ایوان کوشک اصلی، وقت نیم روز ایران کهن و اذان ظهر شرعی اسلامی را با نمایش رقص نور و سایه در ایوان اعلان می کرده است.

منظره پردازی و گرایش به طبیعت در مینیاتور شاخه ای از هنر طبیعت گرای ایران باستان است که ریشه در باورها و آیین های نیاکان ما دارد. آنچه فضای مینیاتور را با خیال و رویا و به عقیده جمعی از اندیشمندان به عالم مثال و عالم تجرید پیوند می زند، شیوه قرار گیری عناصر واقعی و طبیعی است که در زمان و مکانی واقعی نمی گنجد و به گونه ای غیر متعارف، رویایی و نمادین در کنار هم قرار گرفته اند. این مقاله با استناد به نگاره همای و همایون در باغ شاهی، حضور طبیعت واقعی و نمادین را در این اثر بررسی می کند و در نهایت شیوه خاص پردازش طبیعت در نگارگری ایرانی را در راستای ضرورت تبیین مفهوم قدسی طبیعت در دوران پیش از اسلام ارزیابی می کند.

از شهرهایى با شبکه خیابان هاى بدون خودرو و معروف به شهرهاى مخصوص عابران پیاده می توان به عنوان بهترین مکان هاى زیست در دنیا نام برد. این نوع از شهرها که در آن زیبایى، لذت، راحتى و شبکه اى از خیابان ها و میادین مخصوص عابران پیاده موج می زند در بسیارى از مناطق تراز اول دنیا در حال افزایش است که از مهم ترین این شهرها می توان استکهلم ، کپنهاگ ، مونیخ، فرانکفورت و رم را نام بر د. این مقاله بر آن است که با شناسایى یکى از مهم ترین پیاده راه هاى جهان با نام «استروگت» در شهر کپنهاگ دانمارک، عوامل مؤثر بر کارامدى آن را تبیین کند. تحلیل ها نشان می دهد تجارب جهانى انجام شده در زمینه بهسازى و نوسازى بافت هاى قدیمى، مزایا و منافع بسیارى را در زمینه به کارگیرى ایده پیاده راه در تجدید حیات بافت هاى قدیمى نشان می دهد.

پایداری شهرها به عوامل متعددی از جمله سیستم حمل و نقل کارا و کارامد وابسته است . رشد سیستم حمل و نقل شهری در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه در گذشته پیامد های یکسان و برابر برای ساکنین خود فراهم نکرده است و الزاماً موجب پایداری این شهرها نشده است. سیستم حمل و نقل پایدار شهری بایستی تحرک و دسترسی را برای تمامی اقشار مختلف شهری به طور برابر، ایمن، راحت و مناسب فراهم آورد. تحقق این موضوع گرچه برای همه افراد با سطح درآمدی متفاوت بسیار پیچیده و از چالش های شهرها ی بزرگ و متروپولیتن هاست، اما تجربه بسیاری از شهرهای توسعه یافته و در حال توسعه نشان می دهد که این موضوع به کمک طراحی شهری دست یافتنی است به شرطی که سیستم های حمل و نقل شهری در پیوند باهم دیده و نیاز های همه کاربران در طراحی ها در نظر گرفته شوند. بنابراین تحقق پایداری سیستم حمل و نقل شهری بدون در نظر گرفتن نیازهای شهروندان و طراحی مناسب فضاهای شهری برای کلیه استفاده کنندگان حمل و نقل شامل موتوری و غیر موتوری نظیر پیاده و دوچرخه امکان پذیر نیست. رویکرد کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه گرچه در میزان سرمایه گذاری ، توسعه زیرساخت ها و به کارگیری تکنولوژی حمل و نقل شهری متفاوت است، اما به دنبال سلطه بدون وقفه اتو مبیل شخصی در شهر ها در قرن پیش، اکنون توجه به توسعه و گسترش حمل و نقل عمومی در اغلب شهرها با توجه به آلودگی هوا، شلوغی و ازدحام بسیار بیشتر از گذشته احساس می شود و دسترسی ایمن و راحت پیاده و دوچرخه در پیوند با سیستم های حمل و نقل عمومی به یک ضرورت اساسی تبدیل شده و مورد توجه دوباره طراحان شهری قرار گرفته است . هدف از طرح این موضوع، بررسی اهمیت دسترسی مناسب و راحت به ایستگاه های حمل و نقل عمومی برای کلیه کاربران به خصوص پیاده و دوچرخه است. در این مقاله تلاش شده تا نشان داده شود که پیاده ها و دوچرخه سوارها ریسک پذیرترین اقشار استفاده کننده از فضای عمومی و ترافیک مختلط شهری هستند و در صورتی که طراحی شهری، دسترسی ایمن و راحت پیاده و دوچرخه را به سیستم حمل و نقل عمومی در نظر نگیرد می تواند به عنوان عاملی باز دارنده برای استفاده کنندگان از این سیستم ها ، و باعث کاهش کارایی آنها و مشوقی برای استفاده بیشتر از اتومبیل شخصی شود.

شکلی ساده از تعریف زندگی یک شهر، همنشینی کالبد شهر و ساکنین و شهروندان است. از آنجایی که هرکدام از این دو طول عمر مساوی و برابر یکدیگر ندارند لذا نسل هایی از هرکدام با دیگری هم عصر می شود و همپوشانی زمانی اتفاق می افتد. بدان معنی که نسلی از انسان ها، زندگی نسلی و گروهی از ساختمان ها و عناصر شهری را تجربه می کنند. آن نسل از ساختمان ها بعد از مدتی فرسوده یا تغییر شکل و کاربری داده می شود و یا به طور کلی بازسازی می شود. در مقابل، ساکنین نیز جای خود را به فرزندان و یا مهاجرین می دهند. در طول زمان ارتباط این دو فرایند در حال تغییر، زندگی شهر را تحقق می بخشد. کیفیت این ارتباط و نوع تصمیم گیری شهروندان در رابطه با نحوة ارتباط با کالبد شهر خود، منظر شهر را ساماندهی می کند و رویکردهای متفاوت تصمیم گیری که در حالت ایده آل می بایست بر مبنای شنلخت انسانی باشد، کیفیت های مختلفی از زندگی شهری را ارایه می دهد. در تجربیات شهری همواره مباحثی چالش برانگیز، مبنی بر چگونگی ارتباط کالبد شهر و شهروندان در جریان بوده است. این مقاله بر آن است تا از طریق بررسی تاریخی تجربه ای در منهتن که بار تغییرات این دو متغیر در مقابل یکدیگر را آزموده است، رویکردهای مختلف تصمیم گیری در هر دوره را بیان کند.

تداوم رشد انسان در گرو زندگی و تعاملات اجتماعی است و موجودیت شهر با حضور انسان ها در آن معنا پیدا می کند. یکى از فضاهاى جمعى که می تواند نقش حایز اهمیتى در ارتقاى فعالیت هاى اجتماعى ـ فرهنگى جامعه ایفا کند، پیاده راه است. حرکت عابر پیاده در پیاده راه ها، به واسطه طراحى مناسب و شناخت مبتنى بر جنبه هاى منظرین شهر، موجب افزایش ادراک، ارتقاى هویت و احساس تعلق به محیط و زیبایى می شود. در آستانه هزاره سوم بسیارى از کشورهاى توسعه یافته، پیاده مدارى را در حد چشم انداز توسعه شهرى ارتقا داده و به گسترش پیاده راه ها پرداخته اند. خیابان صبا با دارا بودن پتانسیل کافى و نقش پررنگ گذر فرهنگ و هنر در طرح جامع تهران، به علت عدم توجه به منظر شهرى در روند طراحى، نتوانسته پاسخگویى مناسب در راستاى نیاز ساکنان باشد. لذا این نوشته درصدد است با استناد به دانش منظر شهرى، پیاده راه خیابان صبا را به مثابه یک فضاى جمعى تحلیل و ارزیابی کرده و با بررسى و ارایه ""پهنه بندى تلفیقى"" خیابان صبا که بر اساس پهنه هاى غالب آن، شامل : ""پهنه بندی تاریخى"" ،""پهنه بندی فعالیتى"" و ""پهنه بندی سبک معمارى"" است، راهکارهایى در راستاى ارتقاى هویت و کیفیت فضایى پیاده راه صبا ارایه دهد.