مجید اسماعیلیان

مسئله جدول زمان بندی دروس دانشگاه، یکی از مسائل زمان بردر هر محیط آموزشیاست. اینمسئله با عوامل زیادی نظیر تعداد دروس، کلاس، استاد، دانشجو و زمان های کاری سروکار داردو محدودیت های سخت و نرم زیادی بر این عواملتأثیر می گذارند. هدف از حل این مسئله انتساب دروس و کلاس به استاد و دانشجو است؛ به گونه ای که در محدودیت های مسئله صدق کنند.این پژوهش از رویکرد برنامه ریزی محدودیت برای حل اینمسئله استفاده می کند. هدف این پژوهش، ارضای حداکثری انتظارات و محدودیت هابه منظور ایجادیک جدولزمان بندیاست.مدل پیشنهادی، از تابع هزینه ای برای حداقل سازی تخطی از محدودیت های نرم استفاده می کند که ضرایب این تابع از روش AHP محاسبه می شوند. این مدل برایگروه مدیریت دانشگاه اصفهان، با زبان برنامه نویسی OPL و بر روی پلتفرم IBM ILOG CPLEX اجرا شد. جدول زمان بندی حاصل شده، با ارضای کامل محدودیت های سخت و ارضای کاملاً رضایت بخش محدودیت های نرم همراه بود. این جدول زمان در مدت زمان کمتر از 20 دقیقه بهدست آمد که در مقایسه با زمان صرف شده در مدل های فراابتکاری و سایر مدل های ریاضی پیشنهادشده برای اینمسئله، بسیار قابلِ ملاحظه است.

زمان بندی کلاس های درس یکی از شاخه های مهم مسااله هاای عماممی زماان بنادی اساتم مسااله زماان بنادی درس ها، به عنمان یک گام از فرایند برنامه ریزی درسی در دانشگاه ها، از جمله چالش هایی است که برنامه ریزان حمزه آممزش با آن مماجه هستندم مساله عبارت است از تخصاص درس هاای دانشاگاهی باه دوره هاای زماانی خاص در طمل هفته برای یک نصم سال تحصاصلی باه طامری کاه محادودیت هاای معصنای ار اا گردنادم در ایا پژوهش، دو مدل برنامه ریزی خطی 1 4 عدد صحصح برای مساله زمان بندی کلاس های درسی ارائه شده اساتم - چند مساله نممنه با استفاده از هر دو مدل، مدلسازی و با نارم افازار GAMS حا و نتصهاه هاای بدسات آماده )تعداد متغصرها و زمان ح ( مقایسه و تحلص شده اندم مقایسه نتصههها نشان می دهد که مادل دوم، تماناایی مادل - سازی مسالههای با اندازه هاای بازرر را داشاته و از پصگصادگی انادازه و محاساباتی کمتاری برخامردار اساتم بنابر ای ، ای مدل برای زمان بندی بهصنه درس های یاک ناصم ساال تحصاصلی در دانشاکده ااتصااد و علامم اداری دانشگاه اصفهان استفاده شده و نتصهههای آن شام جداول زمانبندی دروس اسااتصد، گاروه هاای دانشاهمیان، کلاسهای درس و روزهای هفته ارائه گردیده استم

تکنیکهای تصمیم گیری معمولا برای انتخاب بهترین راه حل استفاده می شوند. به منظور ساده سازی فرآیند تصمیم گیری، روشهای ریاضی بسیاری پیشنهاد شده اند که روش های رتبه بندی ترجیحی برای غنی سازی ارزیابی ها (PROMETHEE) و تکنیک برنامه ریزی خطی برای تحلیل چند بعدی ترجیحات (LINMAP) از پرکاربردترین روشهای تصمیم گیری چندمعیاره می باشند. در تکنیکهای تصمیم گیری چند معیاره، همچون مطالعات مکان یابی گزینه های تصمیم گیری گسسته بوده و هدف انتخاب و یا رتبه بندی گزینه ها با توجه به معیارهای چند گانه است. اما در برخی از مسائل مکان یابی مانند، احداث جایگاه سوخت در طول یک جاده، لازم است، با در نظر گرفتن معیارهای چندگانه و متضاد، مکان بهینه در طول یک پاره خط از اعداد حقیقی تعیین گردد. در پژوهش حاضر به بررسی مسائل تصمیم گیری چند معیاره در حالت گزینه پیوسته(گزینه های تصمیم در طول یک پاره خط) پرداخته شده و علاوه بر استفاده از تکنیک PROMETHEE-IV ، تکنیک LINMAP نیز برای مسائل پیوسته توسعه داده شده و نتایج حاصل از دو تکنیک مقایسه گردیده است. نتایج تجزیه و تحلیل داده های مربوط به یک مثال عددی با استفاده از تکنیک IV-PROMETHEE و LINMAP، به کمک نرم افزارهای اکسل و لینگو نشان دهنده کارایی این دو تکنیک در حل مسائل تصمیم گیری چند معیاره با گزینه های پیوسته است.

طرح ریزی فرآیند شامل تعیین مناسبترین و کارآمدترین فرآیندهای ساخت )مونتاژ( و نیز تعیین توالی آنها به منظور تولید یک محصول )قطعه(، مطابق با مشخصه های مورد نیازی است که در مستتندات طرا حی محصول، ذکر شده است. در مقاله حاضر در رویکردی یکپارچه به بهینه سازی برنامه ریزی فراینتد و زمانننتدی با در نظر داشتن پارامترهای کیفی موثر در سیستم ساخت و تولید کارگاهی و انعطاف پذیر پرداخته شده است. برای حل مسئله، از تلفیق الگوریتم های فراابتکاری و سیستم استنتاج فازی در قالب توابع هدف چندگانه و آرمانی شامل کمینه سازی هزینه و زمان پردارش قطعات و بیشینه سازی مطلوبیت طرح فرایند )از نظر پارامترهای کیفی جریان مواد، پایداری، سهولت جابه جایی و ارتباط نظارتی( با استفاده از پایگاه دانش فازی و با توجه به محدودیتهای سیستمی و آرمانی استفاده شده است. نتایج مطالعه حاکی از آن است که الگوریتم فراابتکاری شبیه سازی تبریدعسل کارایی بهتری در حل مدل پیشنهادی دارد

در این پژوهش مدل ریاضی جهت زمانبندی پروژه هایی با محدودیت منابع در حالت چند مد و با هدف بیشینه سازیNPV ارائه شده است. مدل ارائه شده برگرفته از مسئله MRCPSP- GPRمی باشد. در این پژوهش ابتدا یک مدل ریاضی که قادر به ارائه جواب دقیق باشد جهت حل نمودن مسائل MRCPSP- GPRارائه خواهد شد، سپس مدل برای محاسبه هزینه اضافه کاری، در نظر گرفتن جریمه دیرکرد، پاداش زودکرد و تاثیر آن برروی NPVپروژه تعمیم می یابد. در نظر گرفتن هزینه های اضافه کاری و پاداش و جریمه زمان تحویل به طور همزمان در تصمیم گیری، زمانبندی و مقدار واقعی NPV پروژه تاثیر بسیاری خواهد داشت. برای نزدیکتر شدن نتیجه مدل به شرایط واقعی، دو سیاست پرداخت کلاسیک در قالب تابع هدف مدل ارائه شده است. جهت اثبات عملکرد مدل یک مسئله استاندارد با دو سیاست پرداخت مدل سازی و حل شده است. در نهایت، 36 نمونه پروژه ی استاندارد با سایزها و پارامترهای مختلف توسط مدل زمانبندی شده و نتایج آن مورد تحلیل قرار گرفت.

هدف این پژوهش، تعیین عوامل مؤثر بر ساختار سرمایه شرکت های پذیرفته شده در بورس های اوراق بهادار منتخب جهان و بورس اوراق بهادار تهران و مقایسه این عوامل در بورس های منتخب با بورس ایران است. عوامل تعیین کننده ساختار سرمایه در این پژوهش در دو سطح شرکت و کشور مورد بررسی قرار می گیرد. در مطالعات اخیر به طور صرف فرضیه ها مورد آزمون بین المللی قرار گرفته است، اما در این مطالعه ضمن مقایسه نتایج بین گروه کشورها، وضعیت ایران با سایر کشورها نیز مقایسه شده و بر اساس آن توصیه سیاستی ارائه شده است. جامعه آماری پژوهش شرکت های پذیرفته شده در بورس های منتخب جهان و بورس ایران است. برای این منظور از پایگاه داده Compustat Global Vantage و پایگاه داده های بانک جهانی و نرم افزار تدبیرپرداز استفاده می شود. برای تجزیه و تحلیل داده های روش رگرسیون ترکیبی آنها استفاده می شود و از نرم افزارهای اکسل و 6EViews و آماره آزمون های F و t بهره گرفته می شود. نتایج پژوهش تأثیر متغیرها بر ساختار سرمایه در کل جهان، کشورهای در حال توسعه، کشورهای توسعه یافته، ایران و مقایسه تأثیر عوامل در کشورهای در حال توسعه با توسعه یافته و مقایسه ایران و جهان و ایران با کشورهای در حال توسعه را منعکس کرده است.

در مباحث مدیریت، بررسی و ارزیابی طرح های سرمایه گذاری نقش کلیدی و تعیین کننده ای دارد. معمولا منابع سرمایه گذاری روش هایی مانند نرخ بازده حسابداری، دوره بازگشت سرمایه، نرخ بازده داخلی و ارزش فعلی خالص (NPV) را جهت تصمیم گیری در این حوزه معرفی می کنند و از میان آنها روش ارزش فعلی خالص را به عنوان معتبرترین روش توصیف می نمایند. روش ارزش فعلی خالص و سایر روش های ارزیابی سنتی، با ثابت فرض کردن عوامل درگیر در سرمایه گذاری، عدم اطمینان موجود در سرمایه گذاری را در نظر نمی گیرند. هدف اصلی این پژوهش، لحاظ کردن عدم اطمینان موجود در طرح های سرمایه گذاری و ارائه الگویی جهت ارزیابی تصمیم های سرمایه گذاری با استفاده از سیستم داینامیک و اختیار سرمایه گذاری است. در الگوی طراحی شده، از اختیارت به عنوان سناریویی برای بررسی تغییرات استفاده شده است. برای تعیین متغیرهای اصلی مدل از روش تئوری برخاسته از داده ها استفاده گردیده است. نتایج نشان می دهد که سرمایه گذاری به میزان 1011*3 ریال برای ایجاد ظرفیتی جدید به اندازه 300000 واحد در ماه، به همراه کاهش قیمت فروش محصول از 1200000 ریال به 850000 ریال می تواند بیشترین سودآوری را در بازه مشخص شده یعنی پایان سال دهم، در مدل شبیه سازی شده، داشته باشد. همچنین دو اختیار توسعه و انقباض در قالب سناریویی مشخص لحاظ گردیده و نتایج مربوطه به دست آمده است.

روش های متفاوتی جهت اولویت بندی و انتخاب قابلیت های چابکی سازمان ارائه گردیده است که اغلب آنها جزء روش های تصمیم گیری چند معیاره جبرانی می باشند. در این مقاله تلاش می شود با بهرهگیری از تکنیک های تحلیل پوششی داده ها ((DEA،و تاپسیس فازی، رویکردی جهت اولویت بندی قابلیت های چابکی بر اساس نیازهای محیطی سازمان، ارائه گردد. پژوهش حاضر در دو مرحله متوالی انجام گرفته است. در مرحله اول محرک های چابکی سازمان شناسایی شده و در مرحله دوم قابلیت های چابکی بر اساس اثربخشی و تاثیرشان جهت غلبه بر محرک های استخراج شده از مرحله اول، اولویت بندی می گردند. در مرحله اول محرک های چابکی سازمان با بهره گیری از تکنیک تاپسیس فازی و رویکرد برنامه ریزی کسری و بر اساس سه معیار دشواری پاسخگویی، میزان اثرگذاری بر فعالیت های سازمان و شدت تغییر، رتبه بندی شده و محرک های کلیدی انتخاب می شوند. در مرحله دوم، با استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده های فازی، قابلیت های چابکی استخراج شده از ادبیات تحقیق بر مبنای تاثیرشان بر عوامل محرک کلیدی، ارزیابی و اولویت بندی می شوند. روش ارائه شده در یکی از صنایع بزرگ قطعه ساز دولتی مورد آزمون قرار گرفته است.

هدف از زمانبندی تعمیرات پیشگیرانه انجام مجموعه­ای از کارهای PM به منظور کاهش توقفات و حداکثر کردن قابلیت اطمینان تجهیزات است. در مقاله گوپالاک و همکاران(1997) یک مدل­ برنامه ریزی عدد صحیح و چهار روش ابتکاری برای حل مساله زمانبندی تعمیرات پیشگیرانه توسعه داده شده است. در مدل­ ریاضی و روش­های ابتکاری ارائه شده، فرض بر این است که ترکیب کارگران و حالات ممکن انجام کارها، مشخص است. تعیین ترکیب کارگران مشکل و زمان­بر بوده و حالات ممکن به شکل نمایی افزایش می­یابد. در این پژوهش، یک روش ابتکاری برای تعیین تمامی ترکیبات ممکن انجام هر کار توسط کارگران ارائه شده است. علاوه بر این، چهار روش ابتکاری برای زمانبندی تعمیرات پیشگیرانه در حالت وجود نیروی کار چند مهارته بررسی شده که بدون نیاز به تعیین ترکیب کارگران یک جواب موجه نزدیک به بهینه برای مساله زمانبندی تعمیرات پیشگیرانه ارائه می­نمایند. با طراحی مسائل مختلف (81 مساله) و ارائه یک مدل شبیه سازی، کیفیت جواب­های به دست آمده از روش­های ابتکاری جدید با روش­های ابتکاری ارائه شده توسط گوپالاک و همکاران(1997) مقایسه شده است. نتایج نشان می­دهد روشهای ابتکاری پیشنهادی کاراتر بوده و جواب­های نزدیکتری به جواب بهینه ارائه نموده­اند. میانگین کیفیت جواب( SQ ) در الگوریتم­های پیشنهادی 1.86% و در الگوریتم­های گوپالاک و همکاران 8.32% است. الگوریتم­های جدید در مدت زمان حل نیز برتری خوبی به الگوریتم­های قدیمی دارند. میانگین زمان حل مسائل توسط الگوریتم­های پیشنهادی 0.78 ثانیه و توسط الگوریتم­های گوپالاک و همکاران 6.43 ثانیه است.

هدف از طرح ریزی و زمانبندی تعمیرات پیشگیرانه انجام یک سری از فعالیت¬ها و وظایف به منظور کاهش یا حذف توقفات تولید و حداکثر کردن قابلیت اطمینان تجهیزات تولیدی می باشد. بازرسی، تعمیر و جایگزینی(تعویض) تجهیزات تولیدی از فعالیت¬های محوری و اساسی تعمیرات پیشگیرانه(PM) می¬باشند. یک هدف¬های مهمِ انجام تعمیرات پیشگیرانه، حداقل کردن زمان توقف تجهیزات و ماشین آلات تولیدی است. برای رسیدن به این هدف، مدیریت باید منابع و پرسنل ماهر تعمیراتی را به شکل کارآ و موثر به فعالیت¬های تعمیراتی تخصیص داده و برنامه زمانبندی تعمیرات پیشگیرانه را مشخص نماید. مدل¬های ریاضی مختلفی برای حل مساله زمانبندی تعمیرات پیشگیرانه و تخصیص نیروی کار ماهر به فعالیت¬ها و وظایف تعمیراتی که نیازمند چندین مهارت هستند، توسعه داده شده است. تحقیقات انجام شده در این زمینه دارای چندین نقص و کاستی است. در مدل¬های ارائه شده، شیوه تعیین ترکیب مهارت¬ها، حل نشده و فرض بر این است که ترکیب مهارت¬ها و حالات ممکن انجام کارها، مشخص است. مساله تعیین ترکیب مهارت¬ها، به مفهوم تعیین تمامی حالات ممکن تخصیص نیروی کار ماهر برای انجام یک فعالیت است. تعیین ترکیب مهارت¬ها کاری بسیار مشکل است زیرا تعداد حالات ممکن با افزایش تعداد فعالیت¬ها، مهارت¬ها و پرسنل به شکل نمایی افزایش پیدا می¬کند. در این پژوهش یک روش یکپارچه جهت زمانبندی تعمیرات پیشگیرانه در حالت وجود نیروی کار چند مهارته مورد بررسی قرار گرفته و دو مدل جدید جهت زمانبندی تعمیرات پیشگیرانه ارائه شده که جواب بهینه و ترکیب مهارت¬ها را مشخص می¬نماید.

"از عوامل مهم بقا در محیط پر رقابت امروزی، کاهش هزینه‌های تولید محصول می‌باشد. انتخاب تأمین‌کنندگان مناسب می‌تواند به شکل قابل ملاحظه‌ای هزینه‌‌های خرید را کاهش و قابلیت رقابت‌پذیری سازمان را افزایش دهد، چرا که در بیشتر صنایع، هزینه مواد خام و اجزای تشکیل‌دهنده محصول، قسمت عمده‌ای از بهای تمام شده محصول را در بر می‌گیرد. هدف از این مقاله ارائه یک روش تصمیم‌گیری فازی برای مسائل انتخاب تأمین‌کنندگان در زنجیره تأمین است. در دهه اخیر چگونگی تعیین مناسبترین تأمین‌کننده به‌عنوان یک عامل استراتژیک در زنجیره تأمین موردتوجه قرار گرفته است. ماهیت این نوع تصمیمها معمولاً پیچیده و فاقد ساختار مشخصی است و بسیاری از معیارهای عملکرد کمی و کیفی از قبیل، کیفیت،قیمت، انعطافپذیری و زمان تحویل باید برای تعیین مناسبترین تأمین‌کننده مورد توجه قرارگیرد. در این مقاله از عبارتهای کلامی که به‌وسیله خبرگان ارائه می‌شود برای ارزیابی و تعیین عملکرد هر تأمین‌کننده نسبت به هر معیار و تعیین وزن معیارها استفاده شده است. رتبه‌بندیهای کلامی به‌وسیله اعداد فازی مثلثی و ذوزنقه‌ای بیان شده‌اند و در نهایت از روش تصمیم‌گیری چند معیاره (MCDM) در محیط فازی برای انتخاب تأمین‌کنندگان استفاده شده و یک روش برای محاسبه وزن و رتبه‌بندی گزینه‌ها در تکنیکTOPSIS فازی ارائه شده است. در نهایت یک مثال برای نشان‌دادن فرایند حل ارائه شده است."

"در این مقاله، یک مدل جدید برای مکان یابی مراکز توزیع ارائه شده که هزینه های مربوط به موجودی کالا و ذخیره اطمینان را شامل می‌شود. دراین مدل، هزینه حمل کالا از تأمین کننده به مراکز توزیع که‌ بیان کننده مقیاس اقتصادی استفاده از اقلام ثابت هزینه می‌باشد نیز در مدل وارد شده و مسأله به صورت یک مدل برنامه ریزی غیر خطی عدد صحیح صفر و یک فرموله شده است. از نرم افزار «اکسل» برای مدل سازی و حل مدل استفاده شده و در نهایت در مورد تحلیل حساسیت نتایج به تغییر در پارامترهای کلیدی مدل، چون هزینه های ثابت ایجاد مراکز توزیع و هزینه ثابت سفارش بحث شده است. در نتیجه کاربرد تجارت الکترونیک این نوع هزینه‌ها کاهش چشمگیری داشته است. در این شرایط برای کاهش هزینه کل، باید تعداد مراکز توزیع افزایش یابد."

"هدف از این تحقیـق نشان¬دادن توانمندی روش ‌شبیه‌سازی‌ کامپیوتری در ارتقای بهره‌وری و متوازن‌سازی سیستم تولیدی است. این تحقیق سعی دارد تا نخست با تبیین مدلهای شبیه‌سازی و ابعاد کاربردی آن نگاه خاص خود را بر موضوع بهره‌وری انداخته و توانمندی این روش را در عرصه بهبود بهره‌وری نشان دهد. در این راه پاره‌ای از مطالعات به عمل آمده¬ - که بر مدار بهره‌وری صورت گرفته- ارائه شده است که با تبیین آنها به دنبال تشریح و اثبات توانمندی خاص شبیه‌سازی کامپیوتری در حیطه بهبود و ارتقای بهره‌وری می¬باشد. مطالعه موردی با شناسایی سیستم مطالعه شده و طراحی مدل سیستم موجود ( مدل AS-IS ) و تحلیل و بررسی نتایج حاصل از آزمایشهای مدل مذکور آغاز شد. در مرحله بعدی با مشخص¬کردن ضریب بهره¬برداریِ نیروی انسانی وسایل، تجهیزات و شناسایی نقاط گلوگاهی سیستم - که موجب کاهش کارایی و عملکرد آن می¬شود - اقدام به طراحی راهکارهای بهبود دهنده پیشنهادی(مدلTO-BE) شد. در نهایت با انجام آزمایشهای شبیه‌سازی و مقایسه و تحلیل نتایج خروجی‌های به دست آمده از مدل AS-IS و مدلهای TO-BE مشخص شد که یکی از سناریوهای پیشنهادی از میان راهکارهای بهبود دهنده، مناسبترین عملکرد را داشته است ."

"در این مقاله سعی شده است تا عدم اطمینان موجود در فرایند ‌تصمیم‌گیری چند معیاره بررسی و تحلیل شود.¬ در فرایند تصمیم‌گیری چند معیاره دو نوع عدم اطمینان، رتبه‌بندی گزینه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد: 1‌ـ عدم اطمینان موجود در قضاوتها و عناصر ماتریس تصمیم )ماتریس‌بازده ( به‌وسیله توزیع احتمال مربوط به آن بیان می‌شود، البته فرض اساسی این است که عدم اطمینان موجود در ماتریس تصمیم در نتیجه شک و تردید تصمیم گیرنده در مورد صحت قضاوتها بوده و در نتیجه عدم توافق تعدادی از تصمیم گیرند‌گان نمی¬باشد؛ 2‌ـ عدم اطمینان مربوط به شرایط و خصوصیات آینده محیط تصمیم‌گیری که به‌وسیله مجموعه‌ای از سناریوها بیان می¬شود. سناریو‌ها در حقیقت تجزیه شرایط آینده محیط تصمیم‌گیری به تعدادی وضعیت مجزا می‌باشد. این نوع عدم اطمینان در فرایند تصمیم‌گیری چند معیاره کمتر توجه شده است. هر دو منبع عدم اطمینان می‌توانند منجر به نقض شدن رتبه‌بندیها و کاهش میزان اطمینان تصمیم¬گیرنده به نتایج به دست آمده شود. با استفاده از روش شبیه‌سازی می‌توان تأثیر هر دو نوع عدم اطمینان را در تعیین وزن نسبی و رتبه‌بندی نهایی گزینه¬ها بررسی کرد. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که با افزایش میزان عدم اطمینان عناصر ماتریس تصمیم، احتمال نقض شدن رتبه‌بندیها و عدم اطمینان به آنها افزایش پیدا می‌کند. در این شرایط می‌توان یک تعبیر احتمالی از رتبه‌بندی نهایی گزینه¬ها ارائه کرد."

در اواخر دهه 80 «گلدرات» فیزیکدان یهودی ، روشی بر پایه اهداف و رویه های کار کارخانجات ارائه داد که فلسفه حاکم بر آن با نام تئوری محدودیتها (THEORY OF CONSTRAINTS = TOC) و راهکارهای اجرایی آن به نام فناوری تولید بهینه ، شهرت یافت . تئوری محدودیتها مبتنی بر بهبود مستمر بوده و تمرکز اصلی آن بر شناسایی محدودیتها و گلوگاههای تولیدی به منظور افزایش مستمر دستیافت کل کارخانجات است ، اجرای موفق تئوری محدودیتها مستلزم اجرای الگوریتمی با 5 گام اساسی و توجه به قواعد خاصی است .