احیاء و نوزایی هویت ایرانی؛ بررسی مقایسه ای ایران ساسانی و صفوی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

هویت ملی پدید ه ای مدرن است که در بطن مدرنیته و الزامات جهان جدید پدید آمد. کشورهای تازه تأسیس جهت تداوم بقاء و مشروعیت خود نیاز به تکیه دادن بر پاره ای از سنت ها و میراث گذشتگان داشتند؛ اما در برخی از جوامع، این هویت و آگاهی ملی صرفاً محصول مدرنیته نبوده، ریشه در گذشته های دور دارد. به عبارت دیگر آگاهی به هویت و ملیت، مقدم بر شکل گیری جنش های «ملیت خواه» بود که خواستار «ملت سازی» بودند. بررسی دوره های ساسانی و صفوی و اقداماتی که در پیشینه دولت مداری ایران صورت گرفته است، اهمیت زیادی در مطالعات هویتی دارد. این پژوهش سعی دارد با بررسی مدلول های هویتی در طول تاریخ ایران نشان دهد که چگونه هویت ایرانی در عصر پیشامدرن شکل و تداوم یافت و به عنوان یک میراث به ایران معاصر منتقل شد. مطالعه و بررسی دوره های مذکور نشان می دهد که هویت ایرانی ارتباط مستقیمی با استقرار دولت مداری ایرانی داشته و به هنگام ضعف دولت در کشور، اندیشه هویت در بین نخبگان و دانشمندان استمرار می یافت. این تحقیق همچنان نشان می دهد که مفهوم وطن به عنوان یکی از ارکان هویت از گذشته های بسیار دور در اندیشه و سیاست ایران حضور داشت.