راهبرد امنیت منطقه ای ایران در بحران امنیتی خاورمیانه: ویژگی ها و اهداف (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

اﯾﺮان در ﯾﮏ دﻫﻪ اﺧﯿﺮ در ﻣﺤﯿﻂ اﻣﻨﯿﺘﯽ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧ ﻪ ﺑ ﺎ ﻣﻌﻀ ﻼت اﻣﻨﯿﺘ ﯽ ﻣﺘﺮاﮐﻤﯽ ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻌﯽ در رﻓﻊ آﻧﻬﺎ دارد. ﺑ ﺎ ﺗﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻪ ﺗ ﻼش ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺗﻌﻤﯿﻖ ﺣﻀﻮر ﻗ ﺪرت ﻫ ﺎی ﻓﺮ اﻣﻨﻄﻘ ﻪ ای و ﻋ ﺪم واﮔﺬاری ﻧﻘﺶ ﻓﻌﺎل ﺑﻪ اﯾﺮان، اﯾﻦ ﮐﺸﻮر راﻫﺒ ﺮد اﻣﻨﯿ ﺖ ﻣﻨﻄﻘ ﻪ ای ﺧ ﺎص ﺧﻮد را ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺤﺮان ﻫﺎی ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ در ﭘ ﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ. ﻣﻘﺎﻟ ﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ روش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ-ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺑﻪ واﮐﺎوی راﻫﺒﺮد اﻣﻨﯿﺖ ﻣﻨﻄﻘ ﻪ ای اﯾ ﺮان در ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ ﻣﯽ ﭘﺮدازد. ﺳﺌﻮال اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ راﻫﺒﺮد اﻣﻨﯿت ﻣﻨﻄﻘﻪ ای اﯾﺮان در ﺑﺤﺮان اﻣﻨﯿﺘﯽ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ ﭼﯿﺴﺖ و از ﭼ ﻪ وﯾﮋﮔ ﯽ ﻫ ﺎ و اﻫﺪاﻓﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ؟ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ راﻫﺒﺮد اﻣﻨﯿﺖ ﻣﻨﻄﻘ ﻪ ای اﯾﺮان ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﻮازﻧﻪ ﻗﻮای ﺣ ﺎﮐﻢ ﺑ ﺮ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧ ﻪ و ﮐﻨ ﺎر ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪن از ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﻣﻨﯿﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪ ای، در ﻗﺎﻟﺐ اﻣﻨﯿﺖ ﺑﻬﻢ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ وﯾﮋﮔ ﯽ ﻫ ﺎی اﯾ ﻦ راﻫﺒ ﺮد ، ﺣﻀ ﻮر ﻓﻌ ﺎل در ﺗﺤﺮﮐ ﺎت ﺳﯿﺎﺳ ﯽ ﺣﻠﻘﻪ ﻫﺎی اﻣﻨﯿﺘﯽ ﻓﻮری و ﻏﯿﺮﻓﻮری، دﻓ ﺎع ﻓﻌ ﺎل ﺗﻬ ﺎﺟﻤﯽ، ﺗﻘﻮﯾ ﺖ ﺗ ﻮان ﺑﺎزدارﻧﺪه ﻣﻮﺷﮑﯽ و ﻫﻤﮑﺎری ﻫﺎی ﺗﺎﮐﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺸ ﻮرﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ روﺳ ﯿﻪ اﺳﺖ. ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ اﻫﺪاف اﯾﻦ راﻫﺒﺮد، ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﺮورﯾﺴﻢ ﺗﮑﻔﯿﺮی، اﯾﺠﺎد ﺗﻮازن در ﺑﺮاﺑﺮ اﺋﺘﻼف ﻫﺎی ﺿﺪاﯾﺮاﻧﯽ و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ راﻫﺒﺮد ﻧﯿ ﺎﺑﺘﯽ ﺳﯿﺎﺳ ﺖ ﺧ ﺎرﺟﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎ در ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ اﺳﺖ.