تبیین مفهوم برنامه درسی دگرگون شونده با نظر به کاربرد آن در توسعه خلاقیت دانش آموزان در نظام آموزشی ایران (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

هدف کلی پژوهش تبیین مفهوم برنامه درسی دگرگون شونده با نظر به کاربرد آن در توسعه خلاقیت دانش آموزان در نظام آموزشی ایران در سال 1398 بود. در این مطالعه از روش پژوهش کیفی از نوع کاوشگری فلسفی انتقادی استفاده شد. حوزه پژوهش شامل کتب، کلیه مقالات و منابع علمی در دسترس چاپی و دیجیتالی مرتبط با برنامه درسی دگرگون شونده از سال 1979 تا 2019 بود. در این پژوهش از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شد. بررسی متون و اسناد مرتبط با برنامه درسی دگرگون شونده به صورت تدریجی انجام شد و تا اشباع نظری ادامه یافت. با بررسی 3 مقاله و 10 فصل از کتب مختلف اشباع نظری محقق گردید. با استفاده از «ابزار بررسی مستندات» اطلاعات جمع آوری شد. در گام اول و دوم با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی نظام مقوله بندی استقرایی و کدگذاری موضوعی و در گام سوم پژوهش با استفاده از روش تأملی داده ها تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها نشان داد برنامه درسی دگرگون شده دارای شش مفروضه اصلی همایند و همبسته است. مقایسه مفروضات برنامه ی درسی دگرگون شونده بر اساس معیار خلاقیت نشان داد که ضمن همایندی ابعاد آن، برنامه ی درسی به عنوان کیهان شناسی، خلاقیت داستانی، برنامه ی درسی به عنوان پیچیدگی، تحمل ابهام، برنامه درسی بعنوان گفتگو، تلفیق تفکر عقلانی و تفکر روایتی، برنامه درسی بعنوان کورره، «شدن»، برنامه درسی بعنوان اجتماع، روابط و برنامه درسی بعنوان مجموعه تجارب یادگیری دانش آموزان، همگامی پیشینی و برآمدنی بودن را مورد تأکید قرار داده و در بهبود خلاقیت مؤثرند. برنامه درسی دگرگون شونده از قبل معین نیست بلکه یک واقعیت دگرگون شونده و تحولی است.