در این پژوهش چگونگی شکل گیری عملیات زمانی در دوره راهنمایی شهر تهران بررسی شد. 1020 دانش آموز ) 510 دختر و 510 پسر( پایه های تحصیلی اول تا سوم راهنمایی از پنج منطقه اقتصادی- اجتماعی شهر تهران با روش نمونه برداری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند و آزمون جا به جایی مایعات پیاژه )ترتیب توالی رویدادها و مدت زمان( در مورد آنها به اجرا درآمد. تحلیل داده ها نشان داد: 1( توانایی قضاوت کودکان در مورد مدت زمان و توالی وابسته به آن با افزایش سن به تدریج افزایش یافت اما هیچیک از آزمودنی های پژوهش به حد نصاب موفقیت ) 75 %( نرسیدند. 2( بین دو جنس تفاوت معناداری مشاهده نشد. 3( میانگین نمره های ترتیب توالی در مناطق غیرمرفه ) 9، 16 ( پایین تر از میانگین نمره های منطقه سه بود. 4( مقایسه نتایج کودکان ایرانی با همتاهای خارجی یک تأخیر قابل ملاحظه ای را نشان داد؛ تا پایان مرز سنی این تحقیق نه تنها مفهوم ترتیب توالی استقرار نمی یابد بلکه در گستره سنی مورد آزمایش، در اکتساب مفهوم مدت زمان نیز کی روند تحولی ناچیز مشهود است. با توجه به عدم وجود تفاوت های زیربنایی، می توان این یافته ها را به موانع موجود در راه تجربه های ارتجالی و تفویض های اجتماعی در آموزش رسمی نسبت داد.