شهر خلاق

نظریه شهر خلاق سعی دارد تا کیفیتی را شرح دهد که تصویر ذهنی یک شهر را برای شهروندان زیباتر و خاطره آن را ماندگارتر نماید. هدف از مطرح کردن مفهوم کیفیت زندگی شهری در این نظریه، اصلاح تکامل توسعه شهری از مفهوم رشد کمی به توسعه پایدار شهری است. پژوهش های صورت گرفته در سال های اخیر نشان می دهد، شهر مشهد با وجود زیرساخت های مناسب فرهنگی، مذهبی، دانشگاهی، صنعتی و ... در مقایسه با شهرهای موفق فاصله زیادی دارد ولی ظرفیت تبدیل شدن به شهر خلّاق را داراست. این که با وجود ظرفیت های موجود، چه آینده ای برای شهر مشهد متصور است، نیازمند مطالعاتی به روز است، در این راستا پژوهش حاضر به بررسی سناریوهای تحقق شهر خلّاق با تأکید بر شاخص کیفیت زندگی پرداخته می شود. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی و گردآوری اطلاعات با روش اسنادی - کتابخانه ای انجام شده است. با مطالعه منابع تخصصی 37 متغیر مرتبط با موضوع شناسایی و با در نظر گرفتن جنبه های مکانی و غیرمکانی، گویه های اقتصادی، فرهنگی، کالبدی، مدیریتی، فن آوری و زیست محیطی دسته بندی گردید. مهم ترین عامل در دستیابی شهر مشهد به خلاقیت، «میزان تعامل این شهر با سایر شهرهای دارای گردشگری مذهبی» معرفی گردید. براساس نتایج نرم افزار سناریو ویزارد، چهار سناریو قوی برای کلانشهر مشهد شناسایی و از میان 44 وضعیت موجود در مورد تمام سناریوها، تعداد 25% وضعیت ارتقا، %55/29 وضعیت ایستا و %5/45 وضعیت کاهشی دارند. سناریو مشهد خلاق با مطلوبیت 11 عامل کلیدی و با عدد سازگاری 5، محتمل ترین سناریو از نگاه متخصصان بوده و ایده آل ترین وضعیت در چشم انداز 10 ساله جهت ایجاد شهر خلاق در کلانشهر مشهد را نشان می دهد.

تصویر ذهنی گردشگران مجموعه ای از خاطرات، احساسات، باورها و ایده ها یی که فرد از یک مقصد گردشگری به دست می آورد. گردشگری خلاق شکل پایداری از گردشگری است که فرصت توسعه ظرفیت های خلاقانه را از طریق مشارکت فعال در دوره ها و تجارب یادگیری خاص یک مقصد گردشگری فراهم می سازد، در این میان برخورداری از مهم ترین مراک ز فرهنگ ی و م واردی از ای ن قبیل می تواند زمینه مناسبی را برای توسعه گردشگری شهری فراهم آورد. گردشگری خلاق در راستای گردشگری فرهنگی، باعث تحول این صنعت شده است و مؤلفه های آن از طریق دارایی ها و سرمایه های ناملموس و از نظر رویکرد مبتنی بر منابع راهبردی موجب دستیابی به مزیت رقابتی پایدار می شود که شهرت سازمانی و تصویر ذهنی از مهم ترین این دارایی ها هستند. این پژوهش به تأثیرات شاخص های گردشگری خلاق در تصویر ذهنی گردشگران تأکید دارد. پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت ازجمله تحقیقات توسعه ای    کاربردی است و به لحاظ روش ازجمله تحقیقات توصیفی   تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش گردشگران داخلی و خارجی منطقه 12 تهران است که با استفاده از فرمول کوکران و به روش تصادفی ساده 384 نفر (گردشگران داخلی 334 نفر و خارجی 50 نفر) به منزله حجم نمونه انتخاب شدند. مؤلفه و شاخص های تحقیق شامل 9 مؤلفه و 50 گویه است. یافته های این پژوهش نشان می دهد مؤلفه های جذابیت گردشگری و محیط زیرساخت در رتبه اول و مؤلفه های برآورده شدن انتظارات و تمایل به بازدید مجدد در رتبه های آخر قرار دارند. نتایج مشخص کرد که برای بهبود تصویر ذهنی گردشگران در منطقه 12 شهر تهران باید به مؤلفه های کیفیت درک شده، برآورده شدن انتظارات، جذابیت مقصد، تصویر عاطفی، سرگرمی و فعالیت، جذابیت گردشگری با توجه به جنبه های تاریخی و فرهنگی این منطقه از طریق گردشگری خلاق بیشتر توجه شود.

گردشگری شهری با کالبد شهر تعامل پیچیده ای دارد که گاهی این دو را نمی توان از هم تفکیک کرد. این ارتباط دو سویه و متقابل بوده، از یک طرف شهر با ظرفیت ها، خدمات و عناصر خود گردشگری را یاری می نماید و از طرف دیگر گردشگری باعث افزایش رونق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شهر می شود. شکلی از گردشگری پایدار، خلاقیت شهری است. شکل گیری شهر خلاق و گردشگری خلاق از جدیدترین رویه های مدیریت موفق شهری در راستای جذب سرمایه های مادی و غیرمادی محسوب می شود. بر همین اساس هدف این پژوهش شناسایی پیشران های کالبدی موثر بر گردشگری شهر خلاق تبریز با رویکرد آینده پژوهی می باشد. روش تحقیق بصورت توصیفی – تحلیلی بوده و به لحاظ هدف کاربردی می باشد. روش گردآوری داده ها به صورت کتابخانه ای و میدانی است. همچنین از 563660 خانوار موجود در شهر تبریز، 400 نفر سرپرست خانوار میان مناطق ده گانه از طریق فرمول کوکران به صورت تصادفی و نیز 15 نفر از کارشناسان و خبرگان شهری برای پرسشگری انتخاب شدند و در نهایت برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS و MICMAC استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که شاخص های مربوط به ابعاد زیرساخت و تجهیزات شهری، طبیعی و محیطی، فناوری، کالبد بنا و خدماتی - رفاهی به ترتیب با میانگین وزنی «835/0، 794/0، 745/0، 595/0 و 492/0» بیشترین تاثیر را بر گردشگری خلاق شهر تبریز داشته اند. همچنین بر اساس مدل تحلیل مسیر، عوامل تاثیرگذار بر گردشگری خلاق شهر تبریز به صورت مستقیم و غیرمستقیم مشخص گردیدند. و در نهایت تمامی عوامل کالبدی موثر بر گردشگری خلاق شهر تبریز به صورت اکتشافی (اثرات متقاطع) سطح بندی گردیدند.

شهرها مکان اصلی ظهور خلاقیت و نوآوری هستند که این خلاقیت به جهت موفقیت اقتصادی آنها امری حیاتی و مهم قلمداد میشود. توسعه خلاق شهرها نیازمند زمینههای مختلفی است که از مهم ترین آنها به برند سازی شهری و توسعه مشارکت شهروندی می توان اشاره نمود؛ لذا هدف اصلی مقاله حاضر بررسی تأثیر اقدامات مدیریت شهری شهر رشت در حوزه های مختلف، بر تحقق برند شهر خلاق خوراک این شهر می باشد که در انتها به ارائه راهکار و پیشنهادهایی به منظور تحقق این هدف پرداخته شده است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی - کمی با ماهیت کاربردی می باشد. برای جمع آوری اطلاعات پژوهش از پرسشنامه با طیف لیکرت استفاده شده است. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی 500 پرسشنامه میان ساکنین و شهروندان این شهر توزیع شده است. داده های به دست آمده از این پرسشنامهها به صورت کمی وارد نرم افزار SPSS شده و سپس با استفاده از نرم افزار Smart PLS3 به مدل سازی و تجزیه وتحلیل یافتههای پژوهش پرداخته شده است. نتایج پژوهش نشان داد که شاخص های "تحول اقتصادی"، "شبکه سازی و مشارکت پذیری"، "استفاده از ظرفیت های تاریخی و فرهنگی" و "ساختار سازمانی در حوزه سیاست گذاری شهر خلاق" به ترتیب بیشترین اثرگذاری را بر تحقق برند سازی شهر رشت دارند.

به کارگیری استراتژی های شهرهای خلاق یکی از راهکارهای پیش روی بسیاری از شهرهای امروزی است. شهرهایی که با مشکلاتی در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی مواجه اند، می توانند با اولویت قرار دادن عناصر خلاق در عرصه های مختلف، چنین مسائلی را تعدیل دهند. شهر خلاق نه تنها فضایی است که در آن خلاقیت رشد می کند بلکه سازماندهی و مدیریت آن به طور خلاقانه طرح ریزی می گردد. در پژوهش حاضر به سنجش و اولویت بندی مناطق پنج گانه شهر اردبیل بر اساس شاخص های شهر خلاق پرداخته شده است. گردآوری داده ها و اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) می باشد. جامعه آماری پژوهش مناطق پنج گانه شهر اردبیل می باشد که 385 نفر با روش تصادفی ساده به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای وزن دهی به شاخص ها از روشی به نام MEREC و برای سنجش و اولویت بندی مناطق از مدلWASPAS استفاده شده است. نتایج بر اساس کل شاخص ها نشان می دهد، منطقه یک با مقدار 539/0 و وضعیت خوب در رتبه اول، منطقه دو با مقدار 537/0 و و ضعیت خوب در رتبه دوم، منطقه سه با مقدار 465/0 و وضعیت متوسط در رتبه سوم، منطقه چهار با مقدار 436/0 و وضعیت متوسط در رتبه چهارم و منطقه پنج با مقدار 425/0 و وضعیت متوسط در رتبه آخر قرار گرفته است.

شهرهای خلاق به عنوان مدلی جدید در برنامه ریزی شهری جهت کمک به توسعه شهرها مطرح است. در این بین یکی از فرصت های توسعه شهری که توسط شبکه شهرهای خلاق یونسکو جهت استفاده از پتانسیل های موجود در شهرها مطرح شد، خوراک شناسی است که به عنوان فعالیتی فرهنگی و خلاقانه، ریشه عمیقی در زندگی روزمره شهروندان دارد. این پژوهش به دنبال واکاوی عملکرد شهر خلاق خوراک شناسی رشت در راستای توسعه شهری و تبیین مدلی بر آن است. روش پژوهش به صورت کیفی و با استفاده از نظریه داده بنیاد (زمینه ای) می باشد. حجم نمونه آماری با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی و تا زمان اشباع داده ها و حاصل نشدن مفهوم جدید از طریق مصاحبه ها ادامه یافت که براساس آن، 25 نفر در قالب مصاحبه نیمه ساختاریافته مشارکت داشتند که 13 نفر از آنان شامل مدیران شهری رشت، مسئولان طرح شهر خلاق خوراک، کارشناسان حوزه شهری، متخصصان توسعه گردشگری، اعضای هیئت علمی دانشگاه، رستورانداران و آشپزان و 12 نفر نیز شامل شهروندان شهر رشت بودند. از اطلاعات گردآوری شده، طی مراحل سه گانه کدگذاری داده بنیاد (باز، محوری و گزینشی) و با توجه به شرایط مقوله ها (علّی، زمینه ای، پدیده محوری، مداخله ای، بازدارنده، راهبردها، پیامد) در نهایت مدل نهایی پژوهش شکل گرفت. نتایج پژوهش نشان می دهد که مقوله «اهمیت برنامه ریزی و برندسازی» از شرایط علّی، مقوله «ارزش های فرهنگی و غذایی» از شرایط زمینه ای، مقوله «اقدامات در حوزه شهر خلاق» از شرایط مداخله ای، مقوله «نابسامانی و عدم قاطعیت مدیریت شهری در جهت توسعه شهر خلاق خوراک شناسی» از شرایط بازدارنده شهر خلاق خوراک شناسی رشت هستند و بر عملکرد آن تأثیر می گذارند که به طورکلی عملکرد شهر خلاق رشت مطلوب نیست. جهت بهبود عملکرد این شهر، سه راهبرد «آموزش و مشارکت جامعه و اصناف»، «تحقق پروژه های خلاقانه» و «مدیریت تبادل اطلاعات و ارتباطات» ارائه گردید و با اعمال این راهبردها، پیامد «تقویت و توسعه همه جانبه شهر خلاق خوراک شناسی» به وقوع می پیوندد که خود متشکل از سه مقوله پایه «افزایش مدیران و شهروندان خلاق و مشارکت جو»، «توسعه گردشگری در حوزه خوراک» و «بهره وری اقتصاد محلی و شهری» است. نتایج تحقیق به درک مؤلفه های کلیدی در عملکرد شهر خلاق خوراک شناسی شهر رشت توسط برنامه ریزان، مسئولان و مدیران شهری و شهروندان کمک می کند.

شهرهای نام آور برای تثبیت جایگاه خود همواره در تلاش اند تا خود را به یکی از انگاره های جدید ربط دهند. یکی از این انگاره ها شهر خلاق است. شهرها با ملحق شدن به شبکه شهرهای خلاق در پی افزایش توان اقتصادی خود می باشند و برای نیل به این رشد اقتصادی به تدوین سیاست ها و استراتژی هایی دست زده اند که یکی از آن ها برندسازی شهری است، زیرا اصلی ترین رسالت برندینگ شهری کمک به رشد اقتصادی شهر است. پژوهش حاضر بر آن است تا نقش و تاثیر برندسازی شهری را بر تحقق مفهوم شهر خلاق موردآزمون قرار دهد. پژوهش از نظر هدف، کاربردی و روش انجام آن توصیفی_تحلیلی می باشد. نتایج رابطه و همبستگی معنی داری را بین مولفه های برندسازی و شاخص های شهر خلاق نشان می دهد و آنها را مکمل و تقویت کننده ی یکدیگر می داند. همچنین نتایج رتبه بندی مناطق شهری از منظر مولفه های مذکور نشان می دهند که مناطق 5 و 1 نسبت به دیگر مناطق در وضعیت بهتری به سر می برند و با توجه به اینکه عنوان شهر خلاق مطرح می باشد و نه مناطق شهری خلاق، لذا توصیه می گردد، مدیریت شهری در راستای توازن مناطق شهری و توزیع مناسب و عادلانه ی خدمات، زیرساخت ها و ... به اتخاذ سیاست ها و استراتژی های مناسب اقدام نماید.

ناپایداری منابع درآمدی شهرداری ها در ایران ازجمله چالش های مدیریت شهری است. هدف پژوهش حاضر، تحلیل ساختار درآمدی شهرداری شهر یاسوج ازنظر منابع مالی پایدار و ناپایدار، همچنین ارائه ی راهبردها و استراتژی های مناسب جهت تأمین منابع درآمدی پایدار برای شهرداری است. پژوهش حاضر، کاربردی و روش پژوهش، شبه ریاضی است. نمونه ی آماری پژوهش، منابع درآمدی شهرداری شهر یاسوج بین سال های 98-1394 است. تعداد 19 نفر از کارشناسان و خبرگان متخصص جهت شناسایی منابع درآمد جدید شهرداری شهر یاسوج به صورت هدفمند انتخاب شدند. نمونه برداری به صورت طبقاتی و نمونه برداری هدفمند است. روش های تجزیه وتحلیل داده ها و اطلاعات مورد نیاز در پژوهش حاضر مبتنی بر دو بخش کیفی (تحلیل های تطبیقی و مقایسه ای) و کمی- کیفی (مدل اثرات متقاطع  و مدل سایب) است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد در بین سال های 98- 1394، منابع مالی ناپایدار وصول شده توسط شهرداری نسبت به منابع مالی و درآمدی پایدار در حال افزایش بوده است. لذا در سال های 1397 و 1398، منابع مالی ناپایدار وصول شده توسط شهرداری نسبت به سال های قبل، افزایش و به ترتیب به 45/48 و 58/51 درصد رسیده است. درواقع می توان گفت که در طول سال های 1398- 1395، محور اصلی شهرداری جهت تأمین منابع مالی خود مبتنی بر درآمدهای ناپایدار (معادل 41 درصد) بوده است. لذا بخش اساسی درآمدزایی شهرداری از منابع مالی ناپایدار و براساس تخلفات ساختمانی و ساخت وسازهای غیرقانونی ازجمله (جرائم و تخلفات ساختمانی، فروش تراکم، جریمه ی کمیسیون ماده صد شهرداری، درآمد حاصل از تغییر کاربری ها و جریمه ی سد معبر) بوده است. نتایج چشم انداز جامع حاصل از پژوهش نشان داد که مهم ترین الگوریتم های خلاق استخراج شده جهت درآمدزایی پایدار شهرداری شهر یاسوج شامل مدیریت جامع دکل ها و آنتن ها، مشارکت و سرمایه گذاری شهرداری از شرکت های دانش بنیان و همچنین استارت آپ ها، .... مبتنی بر راهبرد BOT مانند احداث پارکینگ طبقاتی، مجمع تجاری و ... خواهد بود.

گردشگری سالمندان به عنوان بخش مهمی از صنعت گردشگری در بسیاری از اقتصاد های توسعهیافته به رسمیت شناخته شدهاست. لازمه این که یک منطقه گردشگری بتواند از این ظرفیت ها بهره گیرد این است که تحقیقات جامع و کاملی در این زمینه داشته باشد. این بخش از بازار گردشگری برای رشد و ارتقاء و جذب هرچه بیشتر گردشگران به مقصد هایی نیاز دارد که امکانات موردنیاز از هر لحاظ برای سهولت و راحتی سالمندان برایشان در آنجا فراهم شود. برای تحقق این امر در توسعه شهرهای مقصد گردشگری سالمندان تحولاتی صورت می گیرد که در برخی موارد میتوان از آن به عنوان خلاقیت نام برد که در نتیجه ظهور شهرهای خلاق را درپی دارد. هدف از این مقاله سنجش رابطه میزان رونق گردشگری نقرهای در ایجاد شهر خلاق است. در بخش توصیف مفاهیم و مبانی نظری تعدادی از مقالات داخلی و خارجی موردمطالعه قرارگرفت و در نهایت تعداد 380 پرسش نامه طراحیشد که توسط شهروندان شهر رامسر در ارتباط با این مقصد پاسخدادهشده و مورد بررسی قرارگرفته است. در این پژوهش از نرم افزار اسمارت پی ال اس 3   برای تجزیه وتحلیل داده ها استفاده شده است. برای سنجش پایایی داده ها نیز از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده که تمامی متغیرها از آلفای کرونباخ بالای 7/0 داشته اند. باتوجه به نتایج به دست آمده این طور مشاهده شد که حضور گردشگران نقره ای بر شاخص های شهر خلاق تأثیرگذار است و این تأثیرگذاری در جهت مثبت نیز می باشد. بیشترین تأثیر گردشگری نقره ای بر شاخص کیفیت زندگی می باشد. زیرساخت های شهری محرک توسعه اقتصادی و اجتماعی است باتوجه به نتایج حاصل از آزمون ها مشاهده شده است که گردشگری نقره ای بر میزان مشارکت و فعالیت جامعه محلی در شهر رامسر تأثیرگذاری ضعیف تری دارد. این امر می تواند ناشی از این باشد که باتوجه به انجام برنامه ریزی ها از سوی سازمان ها، نقش افراد در مشارکت در این زمینه کم رنگ بوده است، برای افراد بومی در طرح ها جایگاهی معین نشده است، در نتیجه مشارکت ندادن جامعه بومی در فرایند برنامه ریزی، این خود یک عدم شفافیت و پاسخگویی محسوب می شود که افراد سازمان ها ناچار به پنهان کاری می شوند.

با ادامه تسلط جمعیت شهری در سطح جهانی، افزایش روندهای تغییر اوضاع و پیش بینی های سازمان ملل، برنامه ریزان شهر، مبتکران و محققان شهری به طور فزاینده ای در حال کار بر روی ابتکارات جدید و نوآوری های مثبت در جهت ایجاد شهرهایی خلاق با عملکرد خوب، مرفه و پایدار و قابل زندگی هستند. با توجه به اهمیت این موضوع در پژوهش حاضر به بررسی و رتبه بندی جایگاه مهمترین محورهای مرتبط با توسعه شهر خلاق در شهر شیراز نسبت به شاخص های شهر خلاق پرداخته شده است. نوع پژوهش از نظر هدف کاربردی – توسعه ای و از نظر روش توصیفی – تحیلی و پیمایشی است. اطلاعات مورد نظر از طریق مطالعات کتابخانه ای و همچنین مطالعات میدانی به دست آمد و برای تجزیه و تحلیل از روش AHP و مدل Waspas استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شامل کارشناسان و متخصصان حرفه برنامه ریزی شهری، مسئولان و متولیان سازمان ها و ادارات مربوطه در شهر شیراز می باشد که به صورت سرشماری انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد در معیار اجتماعی – فرهنگی، محدوده حافظیه تا سعدیه، در معیار اقتصادی، مجموعه شاهچراغ در معیار کالبدی- اکولوژی و سازمانی-مدیریتی محدوده باغ عفیف آباد تا باغ ارم در جایگاه اول قرار گرفتند و در نهایت پیشنهاداتی به  تفکیک اولویت زمانی و مکانی ارائه شده است که به عنوان نمونه تعدادی  از آنها ارائه شده است: مشخص کردن طرح های کاربردی و قابل توجیه اقتصادی برای شهر خلاق در شیراز، آموزش نیروهای متخصص اقتصادی در زمینه شهر خلاق ؛تعریف چشم اندازها و سیاستهای اشتغال محور با رویکرد خلاق در شهر شیراز.

در ادبیات شهرسازی جدید، فضای شهری خلاق به عنوان محل شکل گیری خلاقیت، دانایی، صنایع خلاق و نوآور و اقتصادی در یک رویکرد ترکیبی درنظرگرفته شده است. اگر بپذیریم که محور تمام موارد فوق حضور سرمایه های انسانی خلاق و نوآورند، بنابراین فضاهای شهری باید از شرایطی برخوردار باشند که بتوانند این سرمایه ها را جذب و حفظ کنند که نشان از اهمیت پرداختن به خلاقیت در طراحی یا شیوه های آموزش خلاق در طراحی معماری دانشگاه ها و مراکز آموزشی برای تربیت معماران و طراحان شهری خلاق دارد. در هنر و معماری نیز، اندیشه و اندیشه ورزی بخشی اساسی از فرآیند آفرینشگری هنری بشمار رفته و می رود؛ چنانکه معماری در طول تاریخ، محملی برای بیان اندیشه و تمنیات ذاتی بشری بوده است که تلاش داشته تا تبلور درونمایه های فکری و فرهنگی خود را به ترسیم و تجسیم مادی قرین کند. بر این اساس خلاقیت و نوآوری از موضوعاتی است که در هنر معماری و شهرسازی جایگاهی خاص داشته است، چنانچه امروزه مفهوم شهر خلاق و معماری شهری خلاق از مضامین بدیع در دانش معماری شهری است. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی ابعاد نظری شهرهای خلاق پرداخته شده است و نظریه ها، الگوها، روشها و تکنیک های خلاقیت در این رابطه بیان و جمعبندی شده است. در پایان نیز روش شناختی، الگوها، نظریه ها، روشها و تکنیک های خلاقیت در شهرهای خلاق و معماری آن و حتی سیستم طراحی معماری پرداخته می شود.

1- مقدمه در عصر جهانی شدن و اطلاعات رقابت اصلی برای دستیابی ایده هاست و شهرها به عنوان مراکز اصلی پرورش و جذب ایده ها نقشی محوری در این رقابت دارند. از این رو شهرها سعی می کنند زمینه را برای بروز ابتکارات، نوآوری ها و خلاقیت ساکنین خود و نیز جذب نیروهای فکری و خلاق فراهم آورند. برای اینکه محیط شهری بتواند منجر به ظهور خلاقیت افراد شده و نیز افراد خلاق را از بیرون جذب نماید باید حائز شرایط و ویژگی های خاصی باشد. در این تحقیق سعی بر آن است که مفهوم، ویژگی ها و ابعاد شهر خلاق مورد بررسی قرار گیرد. 2- روش های مورد استفاده در تحقیق: این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی رویکرد شهرهای خلاق در برنامه ریزی پرداخته و در این راستا از شیوه های اسنادی و کتابخانه ای جهت جمع آوری اطلاعات استفاده کرده است. 3- بحث و یافته ها: فلسفه وجودی شهر خلاق این است که همیشه در یک مکان پتانسیل های خلاقی وجود دارد. لیکن باید شرایط به گونه ای باشد که مردم فکر کنند برنامه ریزی نمایند و در استفاده از فرصت های بوجود آمده، ابتکار عمل داشته باشند و مسائل شهری مهار نشدنی را اداره نماید. زیرساخت های خلاق محدود به مواردی چون شبکه راهها ، فاضلاب، ساختمان و... نیست بلکه ترکیبی از سخت افزار و نرم افزار است . نرم افزارهای شهر خلاق شامل نیروی کار ماهر و انعطاف پذیر، متفکران پویا، خالقان آثار و مجریان می باشد. خلاقیت نه تنها داشتن ایده است بلکه ظرفیت کاربرد این ایده ها نیز هست. شهر خلاق، استعداد ها را شناسایی، پرورش و جذب می کند و امکان تداوم آن را نیز فراهم می سازد. شهر خلاق را می توان رویکردی جایگزین برای احیای شهری دانست.نقطه کانونی شهر خلاق، فرهنگ، آموزش، جو یا فضای خلاقیت است. خلاقیت در احیا و توسعه مجدد شهری بسیار مهم است . در این رویکرد اقتصاد فکری یا اقتصاد خلاق از اهمیت بسزایی برخوردار است. به عبارتی دیگر شهر خلاق تغییر از اقتصاد کارخانه ای به اقتصاد فکری یا خلاق و دوری از رویکرد دولت محوری به حکمروایی یا همکاری مابین دولت، شرکت ها و NGO هاست. پایه های شهر خلاق را می توان در سه زمینه اقتصاد، فرهنگ و مکان در نظر گرفت. محیطهای قابل اعتماد شهری با آزادی های تفریحی و فرهنگی مدیریت می شوند تا افراد خلاق را جذب و حفظ کنند.این نیروی کار در عوض، ثروت را در اقتصاد دانش بنیان گسترش می دهد. شهرها برای تولید ثروت، باید محیطهای شهری قوی از نظر فرهنگی از طریق برنامه های بهتر که بین مکان، اقتصاد و فرهنگ یکپارچگی، ایجاد نماید، بسازند. با توجه به اهمیت بالای فرهنگ در شهر خلاق برنامه ریزان شهری باید رویکردی فرهنگی در برنامه ریزی هایشان داشته باشند و از منابع فرهنگی شهر برای توسعه آن استفاده نمایند. «منابع فرهنگی در افراد شامل خلاقیت، مهارت و استعداد می باشد. آنها مانند ساختمانها، شی نیستند بلکه مانند نمادها، فعالیتها و مجموعه ای از تولیدات محلی در هنر، خدمات و صنایع می باشند. خلاقیت شیوه بهره برداری از این منابع و کمک به رشد آنهاست. وظیفه برنامه ریز شهری نیز شناسایی، مدیریت و بهره برداری از این منابع است. به طور خلاصه شهرهای خلاق را می توان با واژگانی چون تحمل پذیرش گروههای مختلف اجتماعی، قومی وفرهنگی،قدرت حل مسائل مختلف مدنی، ایجاد محیطی برای جذب افراد خلاق و مبتکر، ایجاد فضایی برای پرورش خلاقیت ها و ایده ها به کارگیری ایده های ساکنین در جهت حل مسائل، رشد اقتصادی و توسعه معرفی نمود. همچنین با توجه به اهمیتی که رویکرد شهر خلاق به ایده ها و نوآوری افراد دارد از نظر مدیرتی می توان مدیریت این شهر ها را بر پایه حکمروایی دانست بطوریکه همه افراد می توانند در تصمیم گیری های توسعه شهری شراکت داشته باشند. 4- جمع بندی و نتیجه گیری: شهرهای خلاق ، مراکزی هستند که ویژگی های منحصر به فردی را در خود جای داده اند و محیطی جذاب برای فعالیت و زندگی افراد متخصص، هنرمند، پژوهشگر و در یک کلام افراد خلاق فراهم می سازند. فرهنگ، نقطه کانونی شهرهای خلاق است؛ به طوری که سایر بخش ها متاثر از این بخش است. اقتصاد این شهرها پیوند خورده با فرهنگ و منابع فرهنگی است اصطلاحاتی چون صنعت هنر، صنایع فرهنگی و صنایع خلاق -که خمیرمایه آن فرهنگ و هنر است- واژگان رایج در اقتصاد این شهرهاست. این شهرها برای رسیدن به خلاقیت باید بتوانند افراد خلاق یعنی نویسندگان، شاعران، پژوهشگران، هنرمندان ، مهندسین و... را جذب کنند. این عده افرادی هستند که به دنبال محیطهای جذاب می گردند و از این رو در مکانهایی مستقر می شوند که شرایط محیطی و فرهنگی و اقتصادی به بهترین شکل فراهم باشد. از این رو باید محیطی جذاب از لحاظ کالبدی، نهادی، اقتصادی و فرهنگی برای بروز خلاقیت افراد ساکن و نیز جذب افراد متخصص و خلاق از بیرون مهیا سازند. در نهایت، در یک جمع بندی کلی می توان موارد زیر را به عنوان ویژگی های عمده شهرهای خلاق، برشمرد: الف: قدرت جذب گروههای مختلف انسانی با فرهنگ های مختلف ب: فراهم نمودن بستری مناسب جهت ظهور ایده های ساکنین و تبادل این ایده ها و در نهایت استفاده از آن ها جهت حل مشکلات و مسائل و نیز توسعه اقتصادی، اجتماعی و شهری پ: دسترسی شهر خلاق به استعدادها و منابع انسانی و فکری(طبقه خلاق) ت: دسترسی این شهرها به فناوری های سطح بالا و داشتن اقتصادی خلاق ث: قدرت و توان ویژه این شهرها در مواجهه با بحران هایی چون فقر، بی خانمانی، بافت های فرسوده و... ج: وجود حمکروایی خوب در این شهرها: بطوریکه می توان سه عنصر، دولت محلی، NGO ها و بخش خصوصی را در کنار هم و در تعامل با هم دید. چ:جایگاه ویژه فرهنگ در ابعاد مختلف شهر و نیز سیاستها و برنامه های شهری و استفاده موثر از تمام منابع فرهنگی ح: وجود رویکردی جهانی-محلی به توسعه در شهرهای خلاق: بدین صورت که برای موفقیت در رقابت اقتصادی در عرصه جهانی به پتانسیل ها و مسائل درونی خود به دیدی جهانی می اندیشند و سعی می کنند حداکثر استفاده را از ویژگی های منحصر به فرد خود داشته باشند. چرا که هر مکان ویژگی هایی دارد که در سایر مکان ها ممکن است وجود نداشته باشد و همین ویژگی منحصر به فرد می تواند مزیتی رقابتی برای یک شهر باشد.

شهرهای قرن بیست و یکم با سرعت بسیار زیادی در حال دگرگونی در شکل و اندازه خود می باشد. این دگردیسی در قرن حاضر باعث شتابزدگی رشد شهری بدون برنامه ریزی برای اصلی ترین عنصر شهر یعنی انسان شده است. اما آیا شهرها توانسته اند به تناسب این افزایش جمعیت، خود را وفق دهند و نیازهای انسان ساکن در بطن خود را جوابگو باشند. شهرهای امروز ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده بلکه بیش از سایر کشورها گاه درگیر این موضوع بوده است. از لحاظ تاریخی، خلاقیت همواره نیروی محرک شهرها بوده و شهرها به لحاظ وجود خلاقیت تداوم حیات داشته اند. شهر خلاق مکانی برای رشد خلاقیت افراد و فضایی باز برای پیشرفت و سرمایه گذاری خلاق و ایجاد رشد خلاق شهری در بستر آرامش و آسایش برای آینده گان است. شهر خلاق به دنبال زدودن خمودگی از فضاهای شهری است که انسان را با سرعت سرسام آوری به سمت پرتگاه زوال شهری و انسانی سوق می دهد. در این پژوهش دیدگاه فلوریدا در رابطه با شاخص های خلاقیت شهری با استفاده از 384 پرسش نامه که با استفاده از روش لیکرت طراحی شده است؛ ابتدا با روش SPSS مورد تحلیل قرار گرفت؛ برای وزن دهی شاخص های خلاقیت، مدل تحلیل شبکه ای ANP در نرم افزار Super Decision و برای تحلیل متغیرهای شاخص های خلاقیت شهری از مدل تصمیم گیری چند معیاره تاپسیس استفاده شد. ننایج نشان دهنده می دهد، با توجه به شاخص های دیدگاه فلوریدا، منطقه تاریخی فرهنگی هشت کلانشهر تبریز با امتیاز 9313/0 در مقدار CLi مدل تاپسیس دررتبه یک قرار دارد. نتایج حاصل از آنالیز پرسش نامه ها نیز نشان داد که منطقه تاریخی فرهنگی هشت کلانشهر تبریز با امتیاز 7941/3 در رتبه نخست مناطق شهری قرار گرفته است. بنابراین می توان نتیجه گرفت در شاخص های مورد بررسی پژوهش، منطقه تاریخی فرهنگی کلانشهر تبریز در رتبه نخست در میان سایر مناطق جای گرفته است.

هدف پژوهش حاضر بررسی توزیع کاربری ورزشی در سطح شهر ساری با رویکرد شهر خلاق در راستای بهبود بهره مندی شهروندان از فضاهای ورزشی در شهر ساری می باشد. با توجه به هدف پژوهش حاضر و مؤلفه های مورد بررسی، نوع پژوهش کاربردی و روش انجام آن با توجه به ماهیت کار روش توصیفی-تحلیلی است و با توجه به همین روش به پراکنش کاربری ورزشی در شهر ساری از منظر راهبرد شهر خلاق پرداخته شده است. از روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و اسنادی و انجام مصاحبه و مشاهدات میدانی و ابزار پرسشنامه ی محقق ساخته نیز بهره گرفته شد. پرسشنامه مذکور در 31 گویه 6 بعد، بطور تصادفی میان 400 نفر از استفاده کنندگان اماکن و تجهیزات ورزشی محلات شهر ساری توزیع شد. داده های گرآوری شده با نرم افزار های آماری اس پی اس اس و اسمارت پی ال اس (3) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد: رابطه بین پراکنش کاربری ورزشی ساری با ابعاد (اجتماعی، ورزشی، فرهنگی، کالبدی، ارتباطی و کارآفرینی) و نیز رابطه هر بعد با معیارهای خودش مثبت و معنی دار است و معیار شاخص نیکویی برازش مدل (611/0=GOF) است. درنتیجه، برازش مدل کلی پژوهش مناسب است و ساختار مدل تناسب خوبی با داده ها دارد. بنابراین برای رسیدن به بهره مندی بالا از فضاهای شهر ساری با رویکرد شهر خلاق توصیه می شود که مدیران شهری برای تهیه طرح ها در زمینه ورزشی از نظرات و پیشنهادات شهروندان استفاده کنند و هنر و توجه به فرهنگ های ورزشی کهن و احیای آن برای ایجاد خلاقیت در شهر ساری را به کار گیرند.

برندسازی شهرخلاق رویکردی مهم در توسعه گردشگری شهری بوده که امروزه این رویکرد ذیل شناسایی ابعاد هویتی و فرهنگی شهر ها مورد توجه است. هدف از این پژوهش شناسایی موثرترین مؤلفه های هویتی و بومی در ارتقاء برندسازی شهر خلاق رشت است. برای دست یابی به هدف تحقیق، براساس مطالعات مبانی نظری، چهار شاخص کلیدی در زمینه هویت های بومی محلی شهر رشت مشخص شدند و تأثیر هر کدام در برندسازی شهر خلاق مورد تحلیل قرار گرفت. اطلاعات به دست آمده از 384 پرسشنامه، توسط نرم افزار SPSS و SmartPLS3 پردازش شد و نتایج پژوهش نشان داد که به ترتیب جاذبه های طبیعی و فرهنگ غذایی، جذابیت بیشتری در بین گردشگران و بازدیدکنندگان این شهر داشته اند؛ اما از سویی دیگر نتایج مدل سازی و بررسی تأثیر شاخص های مطرح شده، نشان از تأثیر بالای فرهنگ غذایی این محدوده بر برندسازی شهر رشت دارد. همچنین آداب و رسوم بومی و معماری و شهرسازی بومی در جایگاه بعدی شاخص های موثر بر برندسازی قرار می گیرند.

پدیده شهری شدن جهان اتفاق افتاده است. چنان چه به تقریب ۴۰۰ شهر در جهان وجود دارد که جمعیت هر یک از آنها بیش از یک میلیون نفر می باشد. در نتیجه افزایش شدید جمعیت، تعادل و توازن شهرها از بین رفت. بر این اساس مشکلات و چالشهای فراوانی از جمله اسکان غیررسمی و زاغه نشینی، بافت های ناکارآمد، نابسامان و فرسوده، فقر شهری، آلودگی های زیست محیطی، بصری، هوا، آسیب های اجتماعی و فرهنگی، گسست طبقات اجتماعی، ترافیک، کاهش روابط متقابل اجتماعی، از بین رفتن داراییهای طبیعی، اقتصاد غیررسمی و غیره فراروی کلانشهرها قرار گرفت. از این رو، برای مقابله با این چالشها و مسائل محیطی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و نهادی باید به ارایه راهکارهایی خلاقانه، نوآورانه و مبتنی بر دیدگاه های آینده پژوهانه همت گمارد. لذا لزوم تدوین یک الگوی مطلوب کلانشهر آینده مبتنی بر نظریات شهر خلاق برای کلانشهرها ضروری است؛ چنان چه انگیزه اصلی پژوهش حاضر توجه به این نکته ظریف و اثرگذار می باشد. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش ANP فازی استفاده می شود. نتایج نشان دهنده آن است که شاخص کالبدی (A3) بیشترین نزدیکی را به جواب ایده آل مثبت و بیشترین فاصله را از جواب ایده آل منفی دارا می باشد و الویت نخست مدل عوامل تحقق شهر خلاق با رویکرد توسعه پایدار شهری از لحاظ معیارهای موردنظر برای تاب آوری مدل عوامل تحقق شهر خلاق با رویکرد توسعه پایدار شهری می باشد.

مقدمه: شهرها مظهر و تجلی گاه هر نوع فناوری و تکنولوژی جدید هستند. در عصر حاضر که عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات است، اثرات این فناوری نوین در شهرها و به خصوص ساختار کالبدی- فضایی شهر قابل توجه می باشند. شهر کرمانشاه از لحاظ زیرساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات دارای مسائل و مشکلاتی زیادی است که بر شهرها اثرات مثبت و منفی می گذارد هدف پژوهش: هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر شاخص های فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی (ICT) بر ساختار کالبدی - فضایی با رویکرد شهر خلاق در شهر کرمانشاه است. روش شناسی تحقیق: روش انجام پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی بوده که اطلاعات آن از طریق مطالعات کتابخانه ای و از طریق تکمیل پرسشنامه جمع آوری گردیده است و جهت تجزیه و تحلیل یافته ها از مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) و آزمون تحلیل عاملی تأییدی دو عاملی مرتبه اول استفاده شد. قلمرو جغرافیایی پژوهش: محدوده مورد مطالعه شهر کرمانشاه است. یافته ها و بحث: نتایج پژوهش نشان داد که از بین شاخص های موردسنجش، فناوری اطلاعات با امتیاز 79/0 و گویه های (کاهش استفاده از وسایل حمل ونقل شهری(ICT 4)، اف زای ش ن ف وذپ ذی ری در فعالیت های شهری به صورت مجازی (ICT 8)، و متغیر تأمین اطلاعات از طریق فناوری های نوین (ICT 9)، از بین شاخص های مورد سنجش شهر خلاق به امتیاز 64/0 گویه های افزایش فعالیت های خلاق (KH1) و میزان استقبال و پذیرش مدیریت شهری کرمانشاه از ایده های خلاق (KH4) و از بین شاخص های موردسنجش، ساختار کالبدی - فضایی با امتیاز 73/0 گویه های (تأثیرپذیری فضاهای شهری از داده-های بصری(p.s3)، تحول در مفهوم فضا و فضای شهری(p.s8)، تبدیل فضاهای شهری به فضاهای ملاقات (p.s9)، غلبه فعالیت های شهری بر کالبد وفضای فیزیکی آن(p.s11)، تبدیل خیابان ها به قلمرو پیاده(p.s14)) اهمیت بیشتری دارند. نتایج: رابطه معنی داری بین شاخص های فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی (ICT)، شهر خلاق و ساختار کالبدی- فضایی شهر کرمانشاه وجود دارد.