مطالب مرتبط با کلیدواژه

تربیت


۲۶۱.

بررسی اثربخشی دوره پیش دبستانی بر تربیت اخلاقی و رشد ارزش های اجتماعی_اخلاقی کودکان

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی فرهنگی دوره یکم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ 35-42

کلیدواژه‌ها: پیش دبستانی تربیت رشد اخلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۴ تعداد دانلود : ۲۶۸
زمینه و هدف: کودکی یکی از مراحل رشد انسانی است که از آغاز تولد شروع می شود و تا نوجوانی و جوانی ادامه می یابد. این مرحله از مراحل همانند دو مرحله دیگر بسیار مهم و اساسی است. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی دوره پیش دبستانی بر تربیت اخلاقی و رشد ارزش های اجتماعی_اخلاقی کودکان بود. روش: این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود . جامعه آماری در این پژوهش شامل کلیه نو آموزان پیش دبستانی در سال تحصیلی 98-1397، شهر شادگان بود. 30 نفر به طور تصادفی انتخاب شدند به طور تصادفی در دو گروه 15 نفره کنترل و آزمایش تقسیم شدند. یافته ها: نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیری نشان داد که دوره پیش دبستانی تربیت اخلاقی و ارزش های اجتماعی- اخلاقی را افزایش می دهد ( P<0/01 ). نتیجه گیری: می توان نتیجه گرفت دوره پیش دبستانی دوره اساسی و مؤثر است که می تواند زمینه های رشد و تعالی همه جانبه کودکان را فراهم کند.
۲۶۲.

الگوی تنبیه بر اساس آیات قرآنی و سیره علوی در سازمان های آموزشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال چهارم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۱۲) ۷۹-۱۱۸

کلیدواژه‌ها: الگوی تنبیه قرآن سیره علوی تربیت اهداف تنبیه اصول تنبیه روش های تنبیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸۳ تعداد دانلود : ۳۸۴
یکی از روش های ادیان آسمانی برای تربیت انسان و اصلاح مسیر حرکت او «تنبیه» است. در محیط های آموزشی و حرفه ای نیز تنبیه راهکاری برای اصلاح مسیر متربیان و کارکنان و دستیابی به اهداف سازمانی است. با توجه به وجود سازوکار تنبیه در محیط های آموزشی و حرفه ای و بروز آسیب های احتمالی و نیز نبودِ الگویی جامع برای آن، تحقیق حاضر، در پی تبیین اهداف، اصول و روش های تنبیه اسلامی و ارائه الگویی بر اساس آیات قرآن کریم و کلام امام علی(ع) است. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و به روش تحلیل مضمون انجام شد. آیات قرآن و کلام امیر مؤمنان به عنوان جامعه تحقیق و روایاتِ ناظر به اهداف، ضرورت ها و روش های تنبیه، به عنوان نمونه تحقیق مورد استفاده قرار گرفتند. برای مطالعه ادبیات تحقیق از نرم افزارهای قرآنی و حدیثی استفاده کردیم. سازماندهی مطالب با نرم افزار «سیتاوی» و کدگذاری با نرم افزار «مکس کیودا» انجام شد. در فرایند تحلیل مضامین، سه نوع کُد گذاری باز، محوری و انتخابی انجام دادیم. در فرایند تحلیل مضامین قرآنی، به تفسیرهای معتبری همچون تفسیر نمونه، المیزان، نور و الجامع لأحکام القرآن مراجعه و استناد کردیم. بررسی آیات قرآن و کلام امام علی(ع)، نشان داد که سازوکار تنبیه دارای «اهداف»، «آداب و اصول» و «روش های متعدد» است؛ افزون بر این تنبیه غیرعالمانه و غیرعادلانه آفات و آسیب های فراوانی در پی دارد. برخی از «آداب و اصول تنبیه به شیوه اسلامی» عبارت اند از: تعادل در تنبیه و تناسب آن با مقدار خطا؛ پرهیز از تنبیه بیش از ظرفیت؛ توجه به احوال و شرایط تنبیه شونده؛ تنبیه همراه با رفق و نرمی؛ پرهیز از تنبیه در حالت خشم؛ اجرای تنبیه به صورت مرحله ای و آغاز آن از مراتب خفیف؛ پرهیز از تنبیه پس از «تنبّه و اظهار پشیمانی»؛ عجله نکردن در تنبیه و به تعویق انداختن آن؛ پرهیز از تکرار زودهنگام تنبیه؛ تفهیم و تبیین دلیل تنبیه و مصداق تنبیه. به منظور پیشگیری از آفات و آسیب های تنبیه، آموزش مبانی نظری در حوزه «آداب و اصول تنبیه» و «انواع روش های مؤثر و متناسب» و نیز آموزش کارگاهی و عملیاتی چگونگی اجرای تنبیه، به تمامی مدیران و مسئولان ضرورت دارد.
۲۶۳.

تبیین نابرخورداری های معنوی (بر گرفته از آموزه های تربیت عرفانی اسلامی) در تربیت و مواجهه با نیازمتربی از دیدگاه مولانا در راستای تحقق حیات طیبه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال چهارم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۱۲) ۱۴۳-۱۷۸

کلیدواژه‌ها: نابرخورداری های معنوی تربیت مولانا نیاز متربی حیات طیبه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۴ تعداد دانلود : ۷۱۱
هدف از این پژوهش تبیین نابرخورداری های معنوی و اقسام مواجهه با نیاز متربی از دیدگاه مولانا در راستای تحقق حیات طیبه تدوین شده است روش پژوهش تحلیل محتوای ابیات بود. جامعه تحلیل،مجموعه کتابها، ش رحها و مقالات پیرامون آثارمولانا بوده است که به طور هدفمند بر مبنای مقولات پژوهش نمونه گیری و مورد مطالعه قرار گرفت. واحدهای تحلیل ابیات مرتبط بود که ابتدا مشخص سپس مقوله بندی و مورد بحث قرار گرفت و در نهایت معدودی از نابرخورداری های معنوی و انواع مواجهه با نیاز و تاثیر آن در تربیت انسان بیان شد و همزمان با فرایند جمع آوری داده ها به طور پیوسته داده های حاصله مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های حاصله حاکی از این است که شناخت ابعاد نابرخورداری های معنوی برگرفته از آموزه های تربیت عرفانی اسلامی آن چیزی است که سالک و مربی بایستی از آن آگاه شوند، که اهم آن آگاهی از اصالت در ساحات حیات و پاسخ به نیاز هر ساحت فراخور آن و همچنین اصالت مصداق هر ساحت است .و وصول به مطلوب درسایه ی توجه به نابرخورداری های معنوی مد نظر مولانا و عزم به تعالی با عناصر مستخرج از آثار وی ممکن و میسر می شود .چرا که برخورداری از ساحات حیات به معنی میزان بهره مندی از نهایت کارکرد هر ساحت است، در ادامه،این پژوهش، بر انواع مواجهه پاسخ به نیاز متمرکز شده و در هفت قسم پاسخ به نیاز های متربی تشریح و مصداق یابی شده است و سعی شده نظام تعلیم وتربیت را بدین مهم متوجه گرداند که وصول به حیات طیبه در تعلیم وتربیت اسلامی با ارضا و انجام اصیل نیازها میسر خواهد شد .
۲۶۴.

الگوی اهداف تربیت دینی مبتنی بر آموزه های قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نوآوری های آموزشی سال سیزدهم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۵۰ 7 - 30

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم تربیت روابط و شبکه اهداف معناشناسی هم زمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۱ تعداد دانلود : ۴۴۹
در میان عناصر مکوّن تربیت، غایات و اهداف، به سبب جهت دهی به سایر مؤلفه ها (روش ها، اصول، محتوا و ...) محوریت دارند. این پژوهش با استفاده از روش های تحلیل متن در «معناشناسی»1 با رویکرد «هم زمانی»2 به کشف معنا، شبکه مفهومی و طراحی الگوی اهداف تربیت دینی مبتنی بر گزاره های قرآن کریم پرداخته است. از بازشناسی و تبیین چیستی غایت ها و اهداف تربیت بر اساس غایت های مصرّح در خلقت الهی و اهداف فرایند هدایت در قرآن کریم (احسن عملاًًً، عبادت، شکر، اهتداء، رحمت، رشد، فلاح و فوز) و سپس تعیین روابط و شبکه مفهومی حاکم بر آن ها، درمی یابیم که غایت تربیت را «ایمان و عمل صالح» مشخص می کند. این غایت در قالب دو دسته هدف تحقق می یابد؛ اهدافی که خود جزئی از هدف غایی هستند نظیر ایمان و عمل صالح (تقوا به معنای امتثال اوامر و نواهی) و اهدافی که واسطه و معبر رسیدن به اهداف پیشین می باشند (اهداف ابزاری یا عالی). علم آموزی و اندیشه ورزی (تفکر، تذکر، تعقل، تدبر، فقه) از این گونه اند. اندیشه ورزی در طول هدف علم آموزی قرار دارد. اهداف جزئی در سه بخش شناخت یا علم، ایمان و عملکرد (درونی و بیرونی) ارائه گردیده است. رابطه طولی میان این اهداف حاکم است.
۲۶۵.

رابطه فقه القرآن و تربیت جسمانی

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال دوم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۴) 34 - 55

کلیدواژه‌ها: تربیت تربیت جسمانی احکام فقهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۴ تعداد دانلود : ۳۴۶
تربیت فرایند پرورش دادن و به فعلیت درآوردن استعدادهای گوناگون انسان در ابعاد مختلف آن با اصول و برنامه ای از پیش تعیین شده است، به گونه ای که انسان ها در حرکتی آزادانه و آگاهانه با پذیرش درونی، رشد و بالندگی خویش را در مسیر حرکت به کمال و ارزش های مطلوب استمرار بخشند. تربیت از منظرهای گوناگون به انواعی تقسیم می شود که یکی از آنها تربیت جسمانی است. پرسش اصلی این است که چه رابطه ای میان احکام فقهی قرآنی و تربیت جسمانی وجود دارد؟ به بیان دیگر آیا احکام فقهی قرآنی به گونه ای تشریع شده اند که در راستای تربیت جسمانی هم باشند یا تنها به تربیت روحی و عقلانی توجه کرده اند. پژوهش پیش رو به روش توصیفی- تحلیلی و براساس منابع کتابخانه ای به این پرسش پاسخ می دهد و به این نتایج دست یافته است: 1. فقه القرآن سه مبنا دارد: اختیار تکوینی، توانایی فردی و سرشت تشخیص خوبی از بدی و درستی از نادرستی. 2. قرآن کریم در سه بُعد تغذیه، بهداشت و ورزش احکامی را در راستای تربیت جسمانی مطرح کرده است. 3. از دیدگاه قرآن طیب بودن و ضررنداشتن تغذیه معیار تغذیه برای تربیت سالم جسمانی است؛ بنابراین احکامی که موجب ضرر به جسم باشد، از دیدگاه قرآن وجود ندارد، به جز موارد تزاحمِ با اهم مانند جهاد. رویکرد فقهی - قرآنی می تواند بیانگر نوآوری و اهمیت پژوهش پیشِ روی باشد.
۲۶۶.

تأثیر روش «فرزندپروری مسئولانه» در گسترش معروف و پیشگیری از منکر با تأکید بر محبت و مراقبت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 85-104

کلیدواژه‌ها: امر به معروف نهی از منکر فرزندپروری مسئولانه محبت خانواده تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۳ تعداد دانلود : ۳۰۶
از راه های زیربنایی برای گسترش امر به معروف و نهی از منکر، درونی کردن ارزش های دینی است که از آغاز کودکی و از درون خانواده تحقق می یابد. هدف این مقاله بررسی تأثیر سبک های فرزندپروری در تربیت کودکان و نقش آن در گسترش معروف و پیشگیری از منکر است. در این زمینه، سبک های فرزندپروری مطرح شده از سوی روان شناسان و اسلام تبیین و مقایسه شده و تأثیر اساسی ترین مؤلفه های فرزندپروری، یعنی «محبت» و «مراقبت» بررسی شده است. برخی از رهیافت های این پژوهش کاربرد سبک های فرزندپروری صحیح در مراحل رشد متفاوت است، هرچند بر محبت در تمام مراحل، تأکید فراوان شده است. «محبت»، همانندسازی و پیروی فرزندان را به دنبال دارد و «روش مسئولانه و محبت آمیز» موجب تسهیل درونی شدن ارزش های اسلامی می گردد. به طور معمول، کودکانی که والدین آنها مؤمن و متعهد باشند و با این روش تربیت شوند، با وارد شدن در هر گروه اجتماعی، خود به خود عامل به معروف و دوری کننده از منکر خواهند بود.
۲۶۷.

دلالت های تربیتی مفهوم «ایمان» از منظر ملاصدرا(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 53-70

کلیدواژه‌ها: ایمان عمل تربیت دلالت های تربیتی ملاصدرا عقل معرفت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۷ تعداد دانلود : ۴۶۰
در بحث رابطه «ایمان با عقل»، دو دیدگاه متضاد وجود دارد: 1. عقل گرایی که ایمان را با عقل سازگار می داند. 2. ایمان گرایی که ایمان را با عقل ناسازگار می داند. در این تحقیق، که از نوع مطالعات کیفی است و به روش توصیفی تحلیلی و استنتاجی (الگوی فرانکنا) به نگارش درآمده، پس از تبیین ماهیت «ایمان» از منظر صدرالمتألهین به عنوان فیلسوفی عقل گرا، که ایمان را معادل حکمت می داند، مبانی و اصولی برای تربیت دینی استنباط شده است؛ ازجمله انسان موجودی عاقل و ایمان امری معرفتی است؛ انسان موجودی مختار و ایمان امری اختیاری است؛ ایمان امری مشکّک و ظرفیت های ایمانی انسان ها متفاوت است؛ انسان موجودی کمال طلب و وصول به مراتب عالی ایمان مستلزم استمرار و مداومت بر ایمان و عمل است؛ انسان متمایز از سایر حیوانات و فصل ممیز او ایمان است؛ انسان موجودی است وحدت نگر، و عقل و دین باهم توافق و اتحاد دارند. اعتقاد این نوشتار بر این است که با توجه به مبانی و اصول مذکور، می توان متربی مؤمنی تربیت کرد، بدون اینکه تربیت دینی در معرض اتهام تلقین قرار گیرد.
۲۶۸.

نقش عناصر اساسی نظام اقتصادی اسلام در تحقق اهداف تربیت دینی (اسلامی)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 39-60

کلیدواژه‌ها: اقتصاد نظام اقتصادی اسلام تربیت تربیت دینی تولید طیب کار توزیع عادلانه رزق حلال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۹ تعداد دانلود : ۲۲۴
اقتصاد علمی است که رفتار و روابط انسان را با اشیای مادی مورد نیاز او مطالعه می کند و به بهبود رفاه مادی و معنوی بشر در جامعه کمک می کند. نوع مکتب و نظام اقتصادی حاکم بر جامعه، تأثیر متفاوتی بر تربیت، متفاوت خواهد داشت. اگر اقتصاد را شناخت، ارزیابی و انتخاب روش هایی که بشر برای تولید و توزیع کالا و خدمات، از منابع محدود یا غیر آماده، به منظور مصرف به کار می گیرد، بدانیم، می توان گفت: اقتصاد در جامعه دینی، از طریق عوامل خود، با فراهم ساختن زمینه تولید کالای طیب و توزیع عادلانه آن، موجب مصرف رزق حلال در جامعه خواهد شد. در نتیجه، پاکی جسم، روح و طینت آدمی است که مسیر حرکت انسان را به سوی کمال و قرب الهی آسان تر می سازد. این نوشتار، با روش توصیفی تحلیلی و اسنادی، به تبیین علم اقتصاد، عوامل و کارکردهای آن و نقش هریک از آنها در تربیت دینی می پردازد. نتیجه اینکه عواملی همچون کار، اهمیت و تقدس آن در اسلام، تولید طیب، تلاش برای کسب رزق حلال، توزیع عادلانه ثروت و خدمات، انفاق در راه خدا، دستگیری از مستمندان و... از جمله عناصر اساسی در اقتصاد اسلامی، دارای نقش تربیتی است.
۲۶۹.

نقدی بر کفایت معنایی واژه «تربیت»، و ارائه بدیل هایی برای آن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۹) 73-84

کلیدواژه‌ها: تربیت تزکیه ادب تأدیب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۹ تعداد دانلود : ۴۲۰
مفاهیم تربیتی در قرآن، روایات و در طول تاریخ تربیت اسلامی، ذیل واژه های مختلفی مطرح شده اند. با وجود این، امروزه «تربیت» یکه تاز واژگان ذیل مفاهیم مربوط به رشد و تعالی انسان شده است؛ و مفاهیم تربیتی به ناچار در قالب تنگ این واژه به حصار آمده اند. در این پژوهش با روشی انتقادی، کفایت معنایی واژه «تربیت» در دو محور معنای لغوی، و هویت تاریخی این واژه بررسی می شود و سپس دو واژه «تزکیه» و «تأدیب» به عنوان بدیل های واژه «تربیت» معرفی شده اند و مورد تحلیل قرار می گیرند. نتایج نشان می دهد، از معنای لغوی واژه «تربیت» نمی توان مفاهیم بلندی ذیل تعالی انسان استخراج کرد؛ همچنین این واژه در تاریخ اندیشه های تربیت اسلامی نیز، در حاشیه بوده است و نقشی محوری نداشته است؛ در صورتی که «تزکیه» از نظر معنای لغوی و کاربرد در متون دینی از غنای بیشتری نسبت به واژه «تربیت» برخوردار است؛ چنانچه در قرآن، به جای عبارت «تعلیم و تربیت»، عمدتاً از «تعلیم و تزکیه» استفاده شده است. همچنین «تأدیب» نیز در مقایسه با «تربیت»، از هویت تاریخی متقن تری برخوردار است و توانسته است در حدود دوازده قرن، تک واژه مسلط در متون تربیت اسلامی باشد.
۲۷۰.

مفهوم شناسی محیط در قرآن کریم و نقش تربیتی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و هشتم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۷ 33-62

کلیدواژه‌ها: محیط تربیت قرآن آموزه های قرآنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴۹ تعداد دانلود : ۵۴۱
هر فرد در محیط های گوناگونی قرار می گیرد و تربیت و شخصیت او از این محیط ها اثر می پذیرد. ازاین رو، این پژوهش، به تبیین نقش محیط در تربیت انسان پرداخته است. برای بیان نقش محیط در قرآن، از روش تحلیل محتوای کیفی متن استفاده شده است؛ به این نحو که پس از مشخص کردن واحدهای تحلیل، انواع محیط تقسیم بندی شدند و مورد تحلیل و تفسیر قرار گرفتند. طبق آیات به دست آمده، انواع مختلف محیط در دو مقوله اصلی دنیوی و غیر دنیوی تقسیم بندی شدند. محیط دنیوی شامل دو مقوله فرعی با عناوین محیط انسانی و محیط غیر انسانی است. محیط فردی و محیط جمعی شامل خانواده و جامعه، ذیل محیط انسانی و محیط مشهود شامل طبیعت و جغرافیا و محیط نا مشهود شامل ملائکه و شیطان، ذیل محیط غیر انسانی ارائه شدند. در این پژوهش، محیط غیردنیوی نیز در دو حیطه محیط برزخی و محیط اخروی تبیین شد. محیط فردی، خانواده، جامعه، مشهود و نامشهود می توانند زمینه ساز و آسیب زا باشند؛ اما محیط برزخی و اخروی در این پژوهش، تنها در حیطه محیط های زمینه ساز تربیت معرفی شدند. محیط فردی، محیطی است که فرد هر عملی را نسبت به خود، دیگران و خدا انجام دهد، اثر آن عمل در خودِ او مشخص خواهد شد. در محیط خانواده، پاکی و صالح بودن والدین و به خصوص مادر و سنخیت میان آن دو، از عوامل اثرگذار بر تربیت، در محیط جامعه نیز، قلمروهای مختلف اعم از اجتماعی، مذهبی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و روابط انسانی و اثر آنها بر تربیت، تبیین شد. محیط مشهود بیان کرد که هر حیطه از زمین، اثر متفاوتی بر انسان دارد. همچنین ملائکه با یاری رساندن به انسان ها و دفع ضرر و بلاها از آنها و شیطان با وسوسه کردن انسان و دعوت او به سوی بدی و زشتی در تربیت انسان نقش دارند. در نتیجه نهایی این بحث، هر محیطی که فرد را به خدا نزدیک تر کند، برای تربیت، مناسب تر است.
۲۷۱.

تأملی در نسبت عادت با تربیت از منظر شهید مرتضی مطهری و ویلیام جیمز رویکرد تطبیقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال پانزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۲ 55 - 75

کلیدواژه‌ها: عادت تربیت مطهری جیمز عادت فعلی عادت انفعالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹۷ تعداد دانلود : ۳۸۳
این مقاله در پی بازشکافت مقایسه ای نسبت عادت با تربیت از نگاه شهید مرتضی مطهری و ویلیام جیمز است تا روشن شود که از نگاه آنان تعریف تربیت چیست، عادت چه تعریفی دارد، نسبت میان عادت و تربیت کدام است. در این پژوهش بنیادی−تاریخی که به روش توصیفی−تحلیلی انجام شده، برای بازشکافت دیدگاه دو دانشمند یاد شده درباره عادت و نسبت آن با تربیت، اطلاعات لازم گردآوری و سامان داده شد، سپس یافته های موجود تحلیل و این نتیجه حاصل شد که هر دو با ایجاد عادات در متربی موافق اند و اصولاً عادت را یکی از روش های تربیتی شمارده اند. شهید مطهری با تقسیم عادت به فعلی و انفعالی کوشیده است جایگاه عادت مثبت و منفی را در تعلیم و تربیت بازشکافد. از نگاه جمیز اصولاً تربیت همان عادت نیک است. وی تلاش کرده است نظر معلمان و دانش آموزان را به اهمیت و نقش عادت در تعلیم و تربیت جلب و بر آنان روشن کند که نیک بختی و بدبختی بشر در گرو عادت است. گرچه نمی توان گفت باور آنها درباره نسبت عادت با تربیت دقیقاً یکسان است؛ اما در مجموع نظر آن دو به ایجاد عادت و نسبت آن با تربیت، مثبت، موافق و به لحاظ ماهوی یکی است. اشاره به مشترکات و متفرقات دیدگاه مطهری و جیمز در حوزه یاد شده دیگر دستاورد این جستار است.
۲۷۲.

ساختار دهی اهداف کلان تعامل مسجد و کودک و نوجوان و دلالت های آن برای خط مشی گذاران حوزه فرهنگ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی بسیج سال بیست و یکم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۷۹ 115 - 144

کلیدواژه‌ها: مدیریت فرهنگی مسجد کودک و نوجوان خط مشی فرهنگی تربیت الگوسازی ساختاری-تفسیری (ISM)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۱ تعداد دانلود : ۲۵۷
هدف پژوهش: کودک و نوجوان از مهم ترین سرمایه های انسانی محسوب می شود و مسجد نهادی اصیل است که می تواند در تربیت اسلامی کودک و نوجوان نقش آفرین باشد. تصمیم گیران فرهنگی برای آن که تعامل مسجد و کودک و نوجوان را محقق نمایند لازم است ابتدا روابط و تقدم و تاخر عوامل موثر بر تعامل مسجد و کودک و نوجوان را در نظر بگیرند تا مسیر پیاده سازی این مفاهیم تسهیل گردد. بنابراین هدف این پژوهش کشف الگوی روابط مولفه های مرتبط با تعامل مسجد و کودک و نوجوان است. روش پژوهش: با استفاده از روش مدل سازی ساختای-تفسیری (ISM) الگوی روابط مؤلفه های راهبردی در زمینه تعامل مسجد و کودک و نوجوان، از منظرخبرگان این حوزه کشف و سطح بندی شده اند. نتایج این مطالعه نشان می دهد که مولفه های مرتبط با «پشتوانه های سیاستی و قانونی، حمایت سازمان های متولی، استقرار زیر ساخت های نرم افزاری و محوریت امام جماعت» از بالاترین نفوذ و سطح تاثیر در میان سایر مولفه ها برخوردارند. علاوه بر آن چهار مولفه «پیوند تشکل های درون مسجدی با مسجد، همگرایی تشکل های برون مسجدی با محوریت مسجد، در دسترس بودن محصولات مورد نیاز فعالان فرهنگی، متناسب سازی فضای فیزیکی» به عنوان عوامل توانمند ساز در لایه میانی قرار می گیرند. در نهایت مولفه های «ایفای نقش آموزش و پرورش، تحقق نقش آفرینی مسجد در محیط پیرامونی» دارای بیشترین وابستگی و به عنوان نتایج تحقق سایر مولفه ها استخراج شده اند. الگوی روابط مولفه ها در مدلی شش سطحی ارائه شده است.
۲۷۳.

درآمدی بر حکمت وجودی شیطان در منظومه تربیتی قرآن

نویسنده:
منبع: الاهیات قرآنی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۳ 81 - 95

کلیدواژه‌ها: حکمت وجودی شیطان نظام احسن نفس اماره تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۱ تعداد دانلود : ۸۶۰۷
داستان فریب خوردن آدم ابوالبشر از شیطان، بیان گر شدت دشمنی او با بنی آدم است. قرآن برای او اوصافی چون دشمنی دیرینه با انسان و قدرت نفوذ در بشر و درعین حال ضعف نقشه هایش برای مؤمنان را ذکر کرده است. از سوی دیگر قرآن کریم آفرینش الاهی را احسن و نیکو دانسته است. در این رهگذر، پژوهش حاضر پاسخ گو به این پرسش است که قرآن کریم چه جایگاهی برای شیطان در نظام احسن قائل است؟ روش پژوهش در این مقاله روش توصیفی از نوع تحلیل محتواست. پس از مراجعه به منابع تفسیری و کنار هم قرار دادن آیاتی که درباره موضوع شیطان است واژه شیطان و حقیقت وجودی اش تبیین شده و سپس حکمت وجودی شیطان و جایگاهش در منظومه تربیتی قرآن مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های این مقاله گویای آن است که براساس نگره توحید ربوبی، همه اشیاء در عالم مظهر اسماء الله هستند و شیطان نیز در این عرصه مظهر اضلال الهی است. هم چنین اگر شیطان نبود تفاوت انسان های پاک از ناپاک روشن نمی گشت و تربیت انسان به معنای درست آن تحقق نمی یافت. مضافا این که حتی اگر تنها نفس اماره در وجود انسان نهادینه می شد بدون وجود وسوسه های شیطانی، تربیت انسان به کمال نمی رسید..
۲۷۴.

تدوین الگوی تربیت جهادی دانشجویان دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۱ 139 - 185
تعداد بازدید : ۴۴۲ تعداد دانلود : ۲۸۳
موفقیت هر سازمان تربیتی و آموزشی از جمله دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین(ع)، در راستای تحقق اهداف تربیتی و آموزشی، در گرو برخورداری از یک نظام آموزشی کارآمد، منسجم و پویا است. از این رو پژوهش حاضر با هدف دستیابی به الگوی تربیت جهادی دانشجویان دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین(ع)، از طریق شناسایی، ارزیابی و تحلیل وضعیت موجود، در این دانشگاه صورت گرفته است. مهم ترین سؤالی که نتایج این پژوهش را به خود معطوف کرده، این است که الگوی تربیت جهادی دانشجویان دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین(ع) بایستی چگونه باشد؟ در این پژوهش از روش کمی (توصیفی، پیمایشی) بهره گیری شده و جامعه آماری آن شامل تعداد60 نفر از مدیران و فرماندهان صاحب نظر در این زمینه در دانشگاه است. بنابراین، روش انتخاب نمونه تحقیق، هدف مند بوده است. جهت گردآوری داده ها از روش میدانی و اسنادی استفاده شده و ابزار گردآوری داده ها در روش میدانی، پرسش نامه و در روش اسنادی، بررسی مبانی نظری و بررسی مستندات بوده است. در تحلیل داده ها از روش کمّی (آمار توصیفی و استنباطی) استفاده شده که در نهایت، نتیجه ای که از این پژوهش به دست آمده، ارائه الگوی تربیت جهادی دانشجویان در دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین(ع) بوده است.
۲۷۵.

بررسی نقش تربیتی معلم در فرآیند تعلیم و تربیت

نویسنده:
منبع: مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه شناسی سال سوم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۱۲) حلد دوم 43-56

کلیدواژه‌ها: تعلیم و تربیت تربیت معلم دانش آموزان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۳۷ تعداد دانلود : ۱۱۵۷
هدف این مقاله بررسی نقش تربیتی معلم در فرآیند تعلیم و تربیت میباشد. پژوهش به شیوه توصیفی و از نوع تحلیل اسنادی انجام شده است. با توجه به روش پژوهش، جامعهی آماری پژوهش شامل کلیه اسناد، مدارک و منابع مرتبط با موضوع مورد بررسی میباشد. پژوهشگر کوشش نموده تا نقش تربیتی معلم را به گونهای تبیین کند، که خواننده دریابد که، شاخصترین و ممتازترین مؤلفه تعلیم و تربیت، «معلم» است که بنیانی برای رویارویی با چالشها و بحرانهای حال و آینده تعلیم و تربیت محسوب میشود. معلم و نقش آن در تعلیم و تربیت از مسایلی نیست که در آن کسی تردید روا دارد. معلم از عوامل مهم تاثیرگذار در امور تعلیم و تربیت میباشد (نوری، 1382). در یک نگاه دقیق، تعلیم و تربیت در کانون رشد فردی و اجتماعی قرار میگیرد. با این ویژگی محوری، هیچ نهاد دیگری به اندازهی تعلیم و تربیت با چالش اساسی و بنیادی روبرو نبوده و نیست. امروزه نمیتوان ضرورت، فوریت و نیز اعجاز تعلیم و تربیت را برای آینده کم ارزش شمرد. بنیان همبستگی اجتماعی، پیشرفت همه جانبه جامعه، توسعه پایدار، تعالی انسانیت و صلح و دوستی، به تعلیم و تربیت وابسته است. البته نیل به این اهداف، در گرو عوامل متعددی است. البته نگرش نظامند ایجاب میکند که همه مؤلفهها را مورد توجه قرار دهیم؛ لیکن با توجه به موضوع بحث، میتوان نقش برخی عناصر از جمله معلم را برجسته تر دانست. لذا با چنین تأکیدی، آنچه فوریت دارد، تغییر نگاه نسبت به «نقش تربیتی معلم در تعلیم و تربیت» است. نقشی که به مراتب از نقش منتقل کننده مفاهیم و مطالب علمی به فراگیران، فراتر میرود.
۲۷۶.

بازکاوی و مقایسه جایگاه عادت در تربیت از دیدگاه مرتضی مطهری و امانوئل کانت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مطالعات اسلام و روانشناسی سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۶ 105 - 123

کلیدواژه‌ها: مطهری کانت عادت فعلی عادت انفعالی تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۷ تعداد دانلود : ۳۰۶
این جستار در پی بررسی رابطه عادت با تربیت از دیدگاه مرتضی مطهری (1298−1358ه.ش) و امانوئل کانت[1] (1724−1804م)، فیلسوف آلمانی است تا از این رهگذر معلوم شود: تربیت چگونه تعریف می شود؛ عادت چه تعریفی دارد و چه نسبتی میان عادت و تربیت حاکم است. در این پژوهش بنیادی−تاریخی که به روش توصیفی−تحلیلی انجام شده است، برای بازشکافت دیدگاه مطهری و کانت درباره عادت و نسبت آن با تربیت، به گردآوری اطلاعات لازم و تحلیل آنها پرداخته شد و برپایه یافته های موجود معلوم شد که: الف) مطهری درمجموع با ایجاد عادات در متربی موافق است و حتی عادت را یکی از روش های تربیتی می داند؛ ب) وی برای تبیین دیدگاه برگزیده خود در اقدامی ابتکاری، عادت را به فعلی (تکرار تأثیر و فعل/ مثبت) و انفعالی (تکرار تأثر و انفعال/ منفی) تقسیم کرده است؛ 3) بنا بر قول مشهور، کانت عادت را برای تربیت، زیانبار خوانده است؛ ج) به نظر نگارنده، کانت بی آنکه عنوان کند یا حتی متوجه باشد، از عادت چنان یاد کرده است که گویی به تقسیم عادت به فعلی و انفعالی باور دارد و اولی را بخشی از تربیت و دومی را مخالف آن می داند؛ د) بنابراین و به ادعای بی سابقه این مقاله، نگرش مطهری و کانت نسبت به عادت و تربیت (با چشم پوشی از جزئیات)، بسیار به هم نزدیک و بلکه یکی است. <br clear="all" /> [1] .Immanuel Kant
۲۷۷.

تنگناهای تربیتی شبکه های اجتماعی مجازی بر کودکان و نوجوانان و راه کارهای پیشگیرانه با تأکید بر آموزه های تربیتی قرآن و احادیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تربیتی بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۰ 118-136

کلیدواژه‌ها: تنگناهای تربیتی شبکه های اجتماعی مجازی تربیت کودکان نوجوانان قرآن احادیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۵ تعداد دانلود : ۳۷۹
امروزه با توجه به گسترش اینترنت و رسانه های اجتماعی، محیط های تربیتی جدیدی به نام شبکه های اجتماعی ظهور و گسترش یافته اند که به دلیل امکانات و قابلیت های منحصربفردشان، کودکان و نوجوانان را مجذوب خود کرده اند. به دلیل خنثی نبودن فناوری، کودکان و نوجوانان با فرصت ها و تنگناهای تربیتی متعددی از طریق شبکه های اجتماعی مواجهه هستند. بنابراین هدف پژوهش حاضر، بررسی تنگناهای تربیتی شبکه های اجتماعی بر کودکان و نوجوانان و ارائه راه کارهای پیشگیرانه با تأکید تأکید بر آموزه های تربیتی قرآن و احادیث. روش پژوهش حاضر، کیفی و از نوع توصیفی- تحلیلی (تحلیل محتوای کیفی) و استنباط قیاس عملی است. یافته های پژوهش نشان داد؛ مهمترین تنگناهای تربیتی شبکه های اجتماعی بر تربیت کودکان و نوجوانان شامل هنجارشکنی (نظیر قانون شکنی، خشونت و پرخاشگری، آزادی جنسی و ترویج محتوای مبتذل، ترویج و عادی سازی روابط نامشروع دختران و پسران، ترویج تجمل گرایی و مصرف گرایی افراطی، نقض برخی از فضیلت های اخلاقی و دینی، روزمرگی و کلیشه گرایی)، اعتیاد به شبکه های اجتماعی و دوری از خداوند و تجاوز به حریم خصوصی است. همچنین فرهنگ سازی، ارتقای نظارت آگاهانه والدین، صیانت از حریم خصوصی، پر کردن اوقات فراغت و تأکید بر اهمیت عزت نفس و پرورش مهارت های آن از جمله راه کارهای پیشنهادی است که بررسی قرآن و احادیث جهت کاهش تأثیرات منفی تربیتی شبکه های اجتماعی ما را بدان رهنمون می کند.
۲۷۸.

راهکارهای اجرایی مناسب نظام تامین، تربیت و توسعه حرفه ای معلمان مبتنی بر سند تحول بنیادین از نظر معلمان

نویسنده:
منبع: پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش سال سوم مهر ۱۳۹۹شماره ۲۸ 14 - 1

کلیدواژه‌ها: راهکارهای اجرایی نظام تامین تربیت توسعه سند تحول بنیادین توسعه حرفه ای معلمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۹ تعداد دانلود : ۸۹۷
این پژوهش با هدف شناسایی راهکارهای اجرایی مناسب نظام تامین، تربیت و توسعه حرفه ای معلمان مبتنی بر سند تحول بنیادین از نظر معلمان و به روش توصیفی – تحلیلی انجام شد. کلیه معلمان مقطع ابتدایی منطقه 1 شهر کرج (مدارس دولتی) به تعداد 780 جامعه آماری تحقیق را تشکیل دادند از جامعه مورد نظر با بهره گیری از فرمول کوکران حجم نمونه 257 نفر تعیین شد. روش نمونه گیری تصادفی ساده بود. جهت گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته 20 گویه ای استفاده شد که روایی آن بصورت صوری و محتوایی توسط اساتید متخصص تایید شده و ضریب آلفای کرونباخ جهت تایید پایایی 81/0 بدست آمد. نتایج بررسی و آزمون های انجام شده با نرم افزار spss و تی تک نمونه ای نشان داد که راهکارهای اجرایی مناسب نظام تامین، تربیت و توسعه حرفه ای مبتنی بر سند تحول بنیادین از نظر معلمان شرکت کننده در آزمون درحد قابل قبول و مطلوبی است. همچنین در مورد زیر مقیاس های آزمون نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داد میزان راهکارهای اجرایی مناسب نظام تامین حرفه ای معلمان شرکت کننده در آزمون در حد قابل قبول و مطلوبی است.
۲۷۹.

حقیقت ولایت و جایگاه آن در تربیت انسان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم مهر ۱۳۹۹ شماره ۲۷۴ 9-20

کلیدواژه‌ها: ولایت امامت انسان تربیت قرب الهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۶ تعداد دانلود : ۴۶۲
نظام تربیت اسلامی، بر مبنای صراط مستقیم و راهنمای راه، هدایت الهی و آگاهی بخشی نسبت به مقصد و هدف نهایی و عوامل بازدارنده از هدف نهایی، طراحی شده است. در این راستا، بحث ولایت ولی خدا، به عنوان راهنمای راه و به عنوان اسوه و الگوی عملی و پیشرو راه، اهمیت بسیاری دارد. چه اینکه سعادت و کمال و لذت و عزت انسان در جوار قرب الهی است و بدون شناخت ولیّ خدا و پذیرش ولایت او نمی توان راه رسیدن به خدا را کشف کرد. در صورت عدم شناخت حقیقت ولایت و عدم علم به جایگاه آن در تربیت انسان، رکن مهمی از ارکان تربیت نادیده گرفته می شود. روش پژوهش، بررسی تحلیلی معارف عقلی و نقلی در جهت کشف حقیقت ولایت و جایگاه آن در تربیت انسان است. لزوم تمسک به ولایت معصوم برای رسیدن به هدف متعالی، بیانگر اهمیت و جایگاه ولایت است و البته در شرایط غیبت یا عدم دسترسی به معصوم، نوبت می رسد به شبیه ترین فرد به معصوم در علم و عمل. لذا ولایت خدا یعنی دنباله روی از معصوم و دنباله روی از کسی که دنباله رو معصوم است و معصوم هم که مقصدش قرب الهی است پس طی این مسیر مقصدش خداست.
۲۸۰.

تأثیر الگو در تربیت عبادی کودک

نویسنده:
منبع: مطالعات دین پژوهی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۷ 33 - 44

کلیدواژه‌ها: الگو تربیت تربیت عبادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۸۷۶
در دین اسلام به تربیت دینی و به ویژه تربیت عبادی کودکان تأکید بسیاری شده است تا زمینه دست یابی کودکان به مراحل عالی کمال انسانی فراهم شود. پژوهش حاضر روش الگویی و تأثیر آن در تربیت عبادی کودکان را بررسی می کند. این پژوهش به روش توصیفی–تحلیلی نوشته شده است. والدین و مربیان الگویی مناسب برای آشنایی کودکان در انجام اعمال عبادی معرفی شده اند. در این تحقیق مواردی از مراحل تمرین و آماده کردن کودکان شامل زمینه سازی برنامه های عبادی و انجام آنها در مقابل چشم کودکان و آموزش مسائل عبادی به آنها بیان شده است. در انتها نیز روش های تربیت عبادی کودکان شامل روش رفق و مدارا، عدم تحمیل عبادات، تداوم و استمراربخشی و روش تشویق و تنبیه بیان شده است.