مطالب مرتبط با کلیدواژه

تربیت


۳۰۱.

ابراهیم (ع) الگوی تربیت موحدانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: دعا تربیت ابراهیم موحدانه نسل موحد اسوه.

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۸ تعداد دانلود : ۳۲۴
تربیت به وسیله الگو از مهم ترین روش های تربیتی است که در آیاتی از قرآن به استفاده از این روش تأکید فراوان شده است. راز این تأکید در کارکرد بالا و اثرگذاری بیشتر این روش نهفته است. ابراهیم 7 از زمره الگوهایی است که در آیاتی از قرآن به الگوگیری از وی تصریح شده است. به کارگیری دعا و استعانت از خدای سبحان در تربیت فرزندان مؤمن و موحد و درخواست از خدای متعال نسبت به سرنوشت نیک فرزندان در سیره تربیتی ابراهیم بسی برجسته است که قرآن از زندگی ایشان روایت می کند. چنانکه وسعت افق دید ابراهیم در درخواست های خود نسبت به سرنوشت نسل خویش و اجابت این درخواست ها و سیر منطقی آن ها که نخست پالایش فکری و روحی و سپس سلامت رفتاری و آنگاه رفع نیازهای مادی فرزندان را شامل می شود از جمله یافته های پژوهش حاضر است که با روش توصیفی - تحلیلی از آیات شریفه به دست آمد. ترویج فرهنگ قرآنی به عنوان هدف بنیادی و کارکرد تربیتی برای مربیان از اهداف کاربردی نتایج پژوهش است. دعا و درخواست از خدای سبحان در تربیت نسلی مؤمن و موحد دارای کارکرد بسیار بالا و قرین توفیق است که اجابت درخواست های ابراهیم 7 گواه این ادعا است.
۳۰۲.

واسازی در جایگاه روش پژوهش کیفی: مطالعه موردی بررسی و تعیین اهداف تربیتی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: واسازی تربیت روابط سلسله مراتبی انتقاد ادبیات.

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۳ تعداد دانلود : ۲۴۴
واسازی یکی از رویکردهای نوین در عرصه روش های کیفی پژوهش است که کاربست های فراوانی در علوم گوناگون داشته است. این رویکرد کیفی، ضمن به کارگیری انتقاد بنیادین در خوانش متن ها و بررسی پدیده های گوناگون، روابط ناعادلانه و سلسله مراتبی میان مفاهیم و پدیده ها را نشان می دهد و زمینه ای برای ارتباط دوسویه و عادلانه تر را فراهم می کند. این روش پژوهشی، چگونگی کاربست اندیشه های فلسفی و ورود آنها به عرصه پژوهش های کیفی را نشان می دهد. «واسازی» را می توان به عنوان روشی کیفی برای بررسی پدیده ها و مفاهیم مختلف به کار گرفت. این پژوهش، واسازی را برای بررسی اهداف تربیتی مدنظر قرار داده، تعیین این اهداف را با نگاه به ضرورت های واسازی مورد تحلیل قرار می دهند. کاربست این دیدگاه در موضوعات آموزشی و تعیین اهداف تربیتی بیانگر این است که اهداف تربیتی تعیین شده برای نظام آموزشی باید ناظر بر عدالت بوده و عناصر فراموش شده و حاشیه ای هر جامعه را مدنظر قرار دهند. همچنین پرورش تفکر انتقادی باید در رأس برنامه ها و اهداف تربیتی قرار گیرد. باید توازن میان اهداف حفظ شده و این اهداف در نسبتی منطقی و موجه با هم قرار گیرند و از شکل گیری روابط سلسله مراتبی سخت و تغییر ناپذیر میان آنان جلوگیری شود. در نهایت، می توان به ضرورت به کارگیری زبان هنری و ادبی در امور آموزشی و تهیه محتوا اشاره کرد و اهداف تربیتی را ناظر بر این اصل تهیه کرد تا رسیدن به آنها راحت تر شود و با به کارگیری زیبایی ها و جذابیت های ادبی و هنری، آموزش را جذاب تر و پذیرفتنی تر کرد تا میزان تحقق اهداف نزد دانش آموزان و معلمان بیشتر شود.
۳۰۳.

مبانی فلسفی تربیت انسان در حکمت متعالیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نفس تربیت هویت تعلقی حرکت جوهری دامنه تربیت ملاصدرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۹ تعداد دانلود : ۳۹۳
در این مقاله و با استفاده از روش تحلیل و استنتاج، تلاش شده تا طرحی از پیامدهای دیدگاهِ فلسفی ملاصدرا در حوزه تربیت، ارائه گردد. چنین طرحی میتواند چارچوب و چشم اندازی از تربیت دینی و الهی را در فضای غبار آلود و بحران زده نظامهای تربیتیِ سکولار، برای ما ترسیم نماید. ارتزاق از سرچشمه وحی و روایات و تلفیق برهان با شهود در فلسفه صدرایی، جایگاهی ویژه به این فلسفه بخشیده است. ابتکار ملاصدرا درطرح هویتِ تعلقی نفس، ضمن حل معمای ناگشوده ارتباط نفس با بدن، امکانِ تحولِ ذاتی نفس(در مقابل تحول در اعراضِ نفس) را اثبات، و ضرورتِ عقلی تربیت را تبیین مینماید. در طرح انسانشناسی فلسفی ملاصدرا، نفس، هم برای حدوث و هم برای تحقق هویت خویش به بدن نیاز دارد. بدن میدانِ ظهور نفس، محل افعالِ آن، و تنها سرمایه انسان برای خلق هویت خویش است. بدن، نقشی پیچیده و منحصر بفرد در فرآیند تربیتِ انسان، برعهده دارد. دستی ابی ب ه تص وی ری روشن از چگونگیِ تبدیلِ وج ودی م ادی(ن ط ف ه)، ب ه انس انی مج رد و اب دی، رم ز گش ایی از نظ ریه ح رک ت ج وهری او و بیان حقیقتِ تربیت است. در نهایت، ملاصدرا با طرح نظریه جسمانیهالحدوث روحانیه البقا بودنِ نفس، نشان میدهد که دامنه و نهایت تربیتِ انسان از چشم اندازی بیکرانه، عمیق و شگفت انگیز برخوردار است.
۳۰۴.

نگرشی شناختی- وجودی در رشد و تربیت ارادی «شخصیت» بر مبنای اندیشه ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شخصیت عقل اراده تربیت علم حکمت متعالیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۹ تعداد دانلود : ۳۲۳
«من» یا «خود» در نظریه» صدرایی با خودآگاهی عجین است. پیدایش و ظهور «من» با آگاهی از خود آغاز شده و سپس با آگاهی نیز تکامل و رشد یافته و دارای مراتب گوناگون میگردد. آنچه این نوشتار بر اساس مبانی فکری ملاصدرا درصدد بیان آن است، در نظر گرفتن رشد «من» یا «شخصیت» است. «شخصیت» بمعنای اصطلاحی آن، که در اثر تربیت و عوامل مؤثر دیگر ایجاد میگردد، در حوزه «منِ» متعالی و رشدیافته شکل میگیرد، زیرا «من» از همان آغاز پیدایش، شخص و یک هویت وجودی خاص است، اما شخصیت که بیشتر نمایانگر صفات و ویژگیهای ارادی فرد است، در مراحلی از سیر تکاملی و تربیت صحیح عقلانی آن بروز می یابد. جستار حاضر با بررسی تحلیلی خاص، فرایند این رشد صحیح را که عمدتاً پس از بلوغ حاصل میشود، واکاوی میکند.
۳۰۵.

جایگاه قوه خیال در صدور افعال و نتایج تربیتی آن (با تأکید بر مبانی نفس شناسی صدرالمتألهین)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قوه خیال فعل تربیت صدرالمتألهین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۶ تعداد دانلود : ۴۷۶
مراحل صدور فعل نزد فیلسوفان مسلمان به دو مرحله «مبادی ادراکی» و «مبادی تحریکی» تقسیم میشود. تحلیلهای ناظر به جایگاه قوه خیال در مبادی ادراکی فعل، از سنخ مباحث شناخت شناسیند که تأثیر قوای ادراکی و بویژه قوه خیال را در مبادی علمی صدور فعل بررسی میکنند. مسئله اصلی در این پژوهش، تبیین چگونگی تأثیرگذاری قوه خیال در مراحل صدور فعل است. رهیافتهای بدست آمده، مطابق دیدگاه صدرالمتألهین، نشان میدهد که اولاً، قوه خیال در مبادی ادراکی، تصویرسازی و تصدیق فعل، جایگاه مهمی دارد و ثانیاً، منابع مؤثر در تصویرسازیهای قوه خیال عبارتند از مدرکات حواس پنجگانه، تمثلات وجودی انسان و حتی فراتر از آن، ذات انسان، بطوری که با تغییر و کنترل و همچنین تعالی این منابع، میتوان نتایج مثبت تربیتی را در رفتار انسان بدست آورد. ثالثاً، با توجه به تحلیل مراحل فعل، «نیت» را میتوان مطابق با مرحله تصور و تصدیق در فرآیند صدور فعل دانست که با توجه به فرادیدگاه ملاصدرا، مبنی بر صدوری بودن ادراک در مرتبه خیال، بطور مستقیم بر نفس اثر میگذارد.
۳۰۶.

کارکردهای شناختی تربیت دینی در هستی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تربیت تربیت دینی کارکردهای شناختی کارکردهای شناختی تربیت دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷ تعداد دانلود : ۲۲۲
تربیت دینی به عنوان مهم ترین درخواستی است که آدمی می بایست در هر حال، از خدا بخواهد و این امر علاوه بر ایجاد جرأت و جسارت برای شکستن حصارهای تنگ مادّی، می آموزد که از خداوند بخواهیم که در راه فضیلت ها و خوبی ها، پایدار بمانیم و هر روز و در هر لحظه، به سویی متمایل نشویم و هوس های مختلف، ما را دستخوش نیازهای مختلف نکنند. پژوهش حاضر بر موضوع کارکردهای شناختی تربیت دینی در هستی متمرکز است که با جمع آوری اطلاعات از روش فیش برداری و مطالعه منابع کتابخانه ای و توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. در این کوتاه به تعریف عبارات تربیت دینی و کارکردهای شناختی و سپس تبیین کارکردهای شناختی تربیت دینی در هستی پرداخته می شود. دستاوردها و نتایج تحقیق عبارتند از: کارکردهای شناختی- فردی تربیت دینی شامل: کارکرد شناختی پی بردن به قدرت الهی در نظم هستی،کارکردشناختی یقین به خداوند در شبهات، کارکرد شناختی توجه به طاعت و سجده هستی در برابر خداوند متعال، کارکرد شناختی تاکید برصدفه نبودن هستی در طلوع خورشید و حیات و ممات ، کارکرد شناختی اندیشیدن و عبرت، در تغییرات هستی است.کارکردهای شناختی- اجتماعی تربیت دینی عبارتست از: کارکرد شناختی واقف شدن به عظمت آفرینش الهی در آگاه کردن منکران معاد، کارکرد شناختی درک توانایی خداوند متعال در انتقام از منکران توحید و معاد،کارکرد شناختی هدایت انسان در آفرینش سایه و خورشید.
۳۰۷.

نقش تربیتی آموزش محتوای فقه حقوق خانواده بر تفکر تأملی دانشجویان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تربیت فقه حقوق خانواده تفکر تأملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۲ تعداد دانلود : ۲۹۳
هدف اصلی این تحقیق، بررسی نقش تربیتی آموزش محتوای فقه حقوق خانواده بر تفکر تأملی دانشجویان دانشگاه ولی عصر(عج) رفسنجان بوده است. پژوهش حاضر، تحقیقی شبه آزمایشی است که جهت دسترسی به اهداف، از طرح پیش آزمون پس آزمون باگروه گواه استفاده شد. جامعه آماری، شامل کلیه دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه ولی عصر(عج) رفسنجان در نیمسال دوم 98 97 بود. نمونه انتخاب شده به پرسشنامه تفکر تأملی کمبر[1] و همکاران پاسخ دادند. با درنظرگرفتن نمره بین 65 52 درآزمون، تعداد 120 نفر شرایط ورود به تحقیق را پیدا کردند. با استفاده از روش انتخاب به شیوه تصادفی ساده ؛40 نفر انتخاب شدند که به دو گروه 20 نفری (آزمایش و گواه) تقسیم شدند و گروه آزمایش، 14جلسه تحت آموزش محتوای درس فقه حقوق خانواده قرار گرفتند. پس از اتمام آموزش، مجدداً آزمون گرفته شد. تجزیه وتحلیل داده ها در سطح توصیفی و استنباطی انجام گرفته است. بین نتایج پیش آزمون و پس آزمون به لحاظ میانگین نمرات خرده مقیاس های تفکر تأملی و درنهایت تفکر تأملی؛ تفاوت معنی داری وجود داشت. شیوه مناسب تدریس و محتوای مناسب، از عوامل مهم تأثیرگذار بر رشد مهارت تفکر تأملی است. ارائه محتوای درس فقه حقوق خانواده تأثیر معنی داری بر افزایش مهارت های تفکر تأملی (مؤلفه های فهمیدن و تفکر انتقادی) دانشجویان دارد. [1].Kember
۳۰۸.

بررسی اهداف تربیت دینی نوجوانان، با رویکرد نشاط آوری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تربیت تربیت دینی نشاط آوری اهداف غایی اهداف واسطه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰۷ تعداد دانلود : ۴۶۶
باتوجه به اینکه ما در جامعه ای با اصول و قواعد دینی زندگی می کنیم، آشنایی با اهداف تربیت دینی و خصوصاً ازمنظر دین مبین اسلام، از ضرورت های قابل توجه تربیت صحیح افراد به سوی مسیر سعادت است. ازآنجاکه بخش بزرگی از تربیت، در مدارس اتفاق می افتد، مربی باید با اهداف تربیت دینی آشنا باشد و لذا با شناخت اهداف تربیت دینی می توان گامی درست درجهت آموزش دانش آموزان برداشت. پژوهش حاضر به منظور بررسی اهداف تربیت دینی نوجوانان با رو یکرد نشاط آوری، انجام شده است که ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش، تحلیل محتوای کیفی است. جامعه آماری قرآن و روایات (شامل کتاب های منبع در زمینه حدیث و روایت) و استفاده از دیدگاه اندیشمندان در رابطه با تربیت دینی است. در این تحقیق ابتدا داده های موردنیاز از بررسی متون اسلامی استخراج شد. سپس تحلیل داده ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام گرفته و در مراحل بعد مقوله بندی، یکپارچه سازی و پالایش انجام شده و مقوله مرکزی به نام « اهداف تربیت دینی نشاط آور» حاصل شد. یافته های تحقیق حاکی از آن است که مهم ترین اهداف واسطه ای تربیت دینی با رویکرد نشاط آوری عبارتند از: اهداف اعتقادی شامل: تقویت روحیه حقیقت جویی، خداشناسی وتقویت ایمان به خدا، اهداف اخلاقی شامل: خودشناسی، خودباوری و خودسازی و اهداف علمی و آموزشی شامل: تقویت روحیه تعقل، تفکر و تحقیق، پرورش روحیه مشارکت و همکاری، پرورش روحیه تعلیم وتربیت مستمر و روحیه کتابخوانی و مطالعه که همگی درراستای تحقق هدف غایی که قرب الهی است، انجام می شود.
۳۰۹.

طراحی الگوی فرآیند تربیت رسانه ای در مدارس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تربیت رسانه ای تربیت رسانه مدیریت آموزش و پرورش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۹ تعداد دانلود : ۶۰۲
هدف از این پژوهش بررسی مفهوم تربیت رسانه ای و به دست آوردن راهبردهایی عملیاتی جهت اتخاذ شیوه هایی جدید در مدیریت مدرسه بود. این پژوهش کیفی بوده که با استفاده از نظریه داده بنیاد انجام شد. جامعه آماری پژوهش، مدیران با سابقه آموزش و پرورش، اساتید دانشگاه در رشته های علوم تربیتی، ارتباطات و رسانه و متخصصان مجرب در حوزه سواد رسانه بودند که با استفاده از نمونه گیری هدفمند و معیار اشباع نظری در مصاحبه هایی نیمه ساختار یافته به صورت رودرور و عمیق از تعداد 33 نفر به عنوان مشارکت کننده، داده ها جمع آوری گردید. پژوهشگر طی سه مرحله ی کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری گزینشی، تربیت رسانه ای رابه عنوان پدیده محوری مورد مطالعه قرارداد و شرایط علی، زمینه ای و مداخله گر و پیامد ها و راهبردها را استخراج و دسته بندی نمود. جهت اطمینان از روایی و پایایی پژوهش، مصاحبه ها با بعضی ازافراد چندین بار تکرار و نتایج حاصل در چند مرحله به رؤیت چند تن از اساتید مجرب و مصاحبه شونده ها رسید و در این بین از گروه های کانونی شرکت کنندگان در پژوهش نیزچندین بار استفاده گردید. براساس نتایج به دست آمده از پژوهش، با توجه به رشد روزافزون قدرت رسانه و ابزارهای تکنولوژیک در زندگی روزمره ی دانش آموزان و اثرات شگرف رسانه در سبک، نوع و چگونگی یادگیری آنان، لازم بود که تغییراتی در نحوه و مدل تربیتی و آموزشی مدارس ایجاد گردد که در این پژوهش راهبردهایی کاربردی برای تحقق این مهم ارایه گردید.
۳۱۰.

ملامهدی نراقی و حج(مقاله ترویجی حوزه)

کلیدواژه‌ها: حج ملامهدی نراقی مناسک احکام حج فلسفه حج اخلاق عرفان تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۶ تعداد دانلود : ۲۴۲
حج، از میان فرایض دین،  دارای جایگاهی ویژه و فلسفه و احکام خاصی است وعملی است که عالمان و محققان در مورد ابعاد و مسائل مختلف آن بسیار سخن گفته اند. در این پژوهش به ابعاد مختلف حج، از جمله مناسک، احکام، فلسفه و ضرورت، حج و اخلاق، حج و عرفان  و  دیدگاه تربیتی حج  از نظر عالم و عارف نامی ملامهدی نراقی می پردازد.  نراقی حج را با عظمت ترین ارکان دین و مهم ترین عامل نزدیکی بنده به پروردگار و موجب تزکیه نفس می داند و از نظر عرفانی حج صفای نفس را بالا می برد، کبر و غرور را می زداید و روح انسان را جلا می بخشد. نراقی نخستین مرحله این حرکت را بیرون آمدن از خود و تعلقات مادی می داند و بر این باور است که فرد با بستن احرام  از انواع تعلقات مادی و انواع امتیازات و تفاخرات و زخارف رها می شود تا حالت فرشته گونه پیدا کند. حج، آثار تربیتی عظیمی دارد؛ یکی از این آثار ، شناخت و آشنایی مردم با آثار و احادیث رسول اللّه9 و زنده نگه داشتن و به دست فراموشی نسپردن آن هاست؛ یعنی حج در واقع مروری است بر تاریخ اسلام و پیامبر9  بلکه مروری است بر تاریخ خدا پرستی و تاریخ پیامبران از آدم تا خاتم  و تابلویی برای تمام فداکاری های قهرمان توحید و پیامبرخاتم که حاجی با دیدن این صحنه ها و مکان ها پیام می گیرد.  نراقی حج را به منزله ورود به عالم آخرت می داند. کلید واژه:   حج، ملامهدی نراقی، مناسک، احکام حج ، فلسفه حج ، اخلاق، عرفان، تربیت. *  استاد یار دانشگاه، عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور
۳۱۱.

تأثیر زیارت بر تربیت اخلاقی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: زیارت مؤلفه های زیارت اخلاق تربیت تربیت اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۴ تعداد دانلود : ۲۲۳
مقاله حاضر به بررسی مؤلفه ها و شاخص هایی می پردازد که باعث تأثیر اخلاقی تربیتی زیارت بر زائران می شوند. این مؤلفه ها تا پنج مورد شمارش شده اند. عامل نخست، اعتقاد و ایمان به زیارت شونده به عنوان پیامبر یا امام است. عامل دوم، عشق و علاقه زائر به مزور است و در واقع، زیارت بدون علاقه به مزور معنا ندارد. عامل سوم، شخصیت و جایگاه مزور است. عامل چهارم، برخورداری زائر از آمادگی پیشین از طریق اجتناب از گناه و استغفار از گناهان پیشین است. عامل پنجم، نیز احساس حضور در محضر مزور می باشد که از طریق شیوه هایی؛ مانند اذن دخول تقویت می شود.
۳۱۲.

نقش مادر در تربیت کودک

کلیدواژه‌ها: مادر تربیت کودک اصول نقش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۵ تعداد دانلود : ۴۲۵
تربیت کودک ابزاری مهم برای رشد و اعتلای خانواده، جامعه و نسل های بعدی است. اگر والدین ​ به ویژه مادران روش های صحیحی برای تربیت کودکان داشته باشند باعث موفقیت و تأمین سعادت فردی و اجتماعی آنها می شوند. امروزه بسیاری از مشکلات در تربیت کودکان به دلیل عدم آگاهی از اهمیت نقش مادر در تربیت کودک و نیز عدم شناخت روش درست تربیت اتفاق می افتد. مقاله حاضر بر آن است که با مراجعه به منابع مختلف، عوامل دخیل در تربیت کودکان را بررسی کند و هدف، اصول و روش های تربیت کودک و نقش مادر را در این مسیر تبیین کند.
۳۱۳.

سبک فرزندپروری حضرت زهرا (س)

کلیدواژه‌ها: فرزند پروری تربیت سبک حضرت زهرا (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۷ تعداد دانلود : ۵۲۵
یکی از مهمترین شیوه های تعلیم و تربیت، روش الگوگیری است. اسلام هم برای تربیت و تعالی انسان ها بر این اصل مهم تأکید کرده است؛ زیرا شخصیت الگو به عنوان نقطه کانونی در محور رشد و هدایت های اخلاقی-تربیتی قرار می گیرد و در شکل گیری رفتار تربیت شونده آثار زیادی برجا می گذارد. یکی از تعلیمات تربیتی در نظام دینی که نمودی خاص در برنامه های تربیتی حضرت زهرا (س) دارد شیوه های برخورد با کودکان است. فرهنگ اسلام، دوان کودکی را مهمترین و زیربنایی ترین دوره های آموزش و شکل گیری شخصیت برای انسان می داند و نقشه های آموزشی و تربیتی را از نظر ثبات ماندگاری و تأثیر، مانند حکاکی بر سنگ می داند. یکی از حساسیت های کودکان، جانب داری و توجه خاص پدر و مادر به کودکان دیگر است. به همین دلیل در روایات، بر رعایت عدالت و مساوات بین فرزندان و محبت کردن، هدیه دادن و توجه کردن به ویژه توجه به حساسیت بیشتر دختران در این مورد تأکید شده است. مقاله حاضر به روش کتابخانه ای، سبک فرزندپروری حضرت زهرا (س) را بررسی می کند. توجه به امور معنوی، نام گذاری شایسته، پرورش حس خداپرستی در کودکان، بوسیدن و ملاطفت با آنها، رعایت عدالت، اظهار علاقه، بازی، عقیقه، صدقه دادن برای آنها، آموزش مسائل عبادی و توجه به تغذیه از جمله این موارد است.
۳۱۴.

تربیت دختران از نگاه مجله جمعیت نسوان وطنخواه ایران (1305-1302ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: زنان تربیت ترقی ایران وطن پرستی. پهلوی اول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۹ تعداد دانلود : ۳۶۹
در روند نهضت مشروطه، برخی زنان روشنفکر طالب حقوق فردی، خانوادگی و اجتماعی خود شدند و برای پیشبرد این اهداف به انتشار جراید زنانه با محوریت اصلاح وضعیت زنان اقدام کردند. با روی کار آمدن رضاشاه تحقق مفاهیم وطن پرستی، باستان گرایی و ترقی برای ساختن ایران نوین از سوی حکومت مورد توجه قرار گرفت. در همین راستا مسئله زنان و آموزش آنان به منزله مادران آتیه، تربیت و نوع رابطه مادر و فرزند، ضرورت ایران مترقی با تأکید بر خانواده مورد توجه جراید قرار گرفت. مجله جمعیت نسوان وطنخواه ایران ازجمله نشریاتی است که با رویکرد ضرورت تربیت دختران و نقش آن ها در اجرای سیاست های جدید به چاپ رسید. سؤال پژوهش حاضر آن است که این روزنامه چگونه تربیت زنان را با دغدغه های روشنفکران و خواسته های حکومت مانند وطن پرستی، باستان گرایی و ترقی ارتباط داده است؟ فرضیه پژوهش آن است که این مجله با توجه به مقوله های نخست تربیت و سپس تحصیل، در جهت سیاست های کلانی که در آستانه حکومت پهلوی مطرح بود، ارتقای آگاهی دختران و دوری از جهل و خرافات را با توصیه انواع آموزش برای دختران مدنظر قرار داده است. این پژوهش با روش تحلیل محتوا و توصیف مقاله های مجله مذکور، به تشریح آراء نویسندگان آن درخصوص کارکردهای مختلف تربیت دختران خواهد پرداخت.
۳۱۵.

نقش تربیتی و هدایت گری روحانیت در نظارت اجتماعی، ارتقاء فرهنگ دینی، تبیین مصالح و مفاسد اجتماعی

کلیدواژه‌ها: روحانیت فرهنگ دینی مفاسد اجتماعی تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۳ تعداد دانلود : ۳۹۲
روحانیت در طول تاریخ جایگاه و نقش بسیار مهم و ویژه ای در تربیت دینی و ارزشی و حتی سوادآموزی داشته است و همواره نسبت به نظام دینی و ارزشی و تبیین مصالح و مبارزه با مفاسد اجتماعی در صف اول مجاهدت و تلاش علمی و عملی بوده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش تربیتی روحانیت در نظارت اجتماعی، ارتقاء فرهنگ دینی، تبیین مصالح و مفاسد اجتماعی است. در پژوهش حاضر از روش بررسی اسنادی در جمع آوری اطلاعات و از روش توصیفی_تحلیلی در تحلیل اطلاعات استفاده شده است. این مقاله ضمن ریشه یابی عوامل فساد، راهکارهای مؤثری در کاهش مفاسد اجتماعی ارائه می دهد و محور اصلی بحث را بر اهمیت و نحوه اثرگذاری روحانیان و حوزویان قرار داده است. شناخت صحیح ریشه های فساد و بررسی ابعاد مختلف و گستره اثرگذاری آن، بهترین راه مقابله با این پدیده خطرناک است. تقویت تقوا و خودکنترلی و همچنین تقویت نظارت اجتماعی دو راه مؤثر برای کنترل و کاهش مفاسد اجتماعی است که در این زمینه از استعدادهای حوزه و روحانیان به خوبی می توان بهره گرفت تا با هدایت و دستگیری معنوی و تقویت بنیه فرهنگی و اخلاقی، برای رسیدن به جامعه ای مطلوب، نقش مؤثر خود را ایفا نمایند.
۳۱۶.

مبانی معرفتی عناصر فرهنگ عامّه در اشعار کودک و نوجوان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آموزش تربیت معرفت اشعار کودک و نوجوان عناصر فرهنگ عامه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۴ تعداد دانلود : ۲۲۲
شعر کودک و نوجوان از جمله شعرهای مفهومی است که جهت آموزش و آگاهی مخاطبان در آن مضامین متنوع گنجانده شده است. از جمله این مضامین، عناصر فرهنگ عامّه است. در این مقاله سعی بر آن است تا به روش توصیفی تحلیلی، عناصر فرهنگ عامه، که شاعران حوزه کودک و نوجوان آن را به عنوان ابزاری برای اهداف تربیتی و اخلاقی و روشنگری آحاد جامعه به کار برده اند، مورد بررسی و تبیین قرار گیرد. به همین منظور اشعار سه دهه اخیر بررسی و عناصر مطرح فرهنگی در این اشعار استخراج شده و اهداف مربوطه مورد تحلیل قرار گرفت. داده های پژوهش نشان می دهد که شاعران حوزه کودک و نوجوان با کاربرد عناصر فرهنگ مردم علاوه بر ارائه تصویری از فرهنگ جامعه خود و آموزش مسائل فرهنگی، موجبات حفظ و صیانت فرهنگ و هویت ملی خویش را فراهم آورده اند. آن ها نقش هر دو عنصر فرهنگ عامّه (مادی و غیر مادی) را در شناخت و تداوم فرهنگ جامعه ضروری دانسته و با مؤلفه های فرهنگی، بسیاری از مبانی تربیتی، اخلاقی، روانشناسی و ... را خاطر نشان شده اند. در واقع کاربرد عناصر فرهنگی توسط شاعران این حوزه رویکرد معرفتی و تربیتی دارد.
۳۱۷.

نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی(ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تربیت تربیت اخلاقی تعالی جویانه توحیدگرایی دیدگاه علامه طباطبائی(ره) تفسیر المیزان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۶ تعداد دانلود : ۲۷۷
هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی براساس دیدگاه علامه طباطبایی (ره) بود. روش انجام پژوهش، توصیفی تحلیلی و جامعه آن مجلدات تفسیر المیزان بود که به شیوه تحلیل متن با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند مورد واکاوی قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که براساس دیدگاه علامه طباطبایی، ضمانت اخلاق در گرو اعتقاد به توحید است و از طرف دیگر پایبندی به فضایل اخلاقی با وجود اعتقاد به خدای متعال امکان پذیر است. دیگر اینکه در تربیت اخلاقی توحیدگرا، افرادی که به وجود خدایی یکتا و دارای اسماء حسنی، حکیم و مدبر که انسان را برای رساندن به کمال و سعادت آفرید ، معتقد هستند، بینش، گرایش و کُنش اخلاقی خود را با نگاهی استوار به توحید تنظیم می کنند و به رنگ خدایی در می آورند. براساس نتایج این پژوهش «توحید در خالقیت» آثاری مانند پرهیز از احساس حقارت، دوری از تمسخر دیگران و پرهیز از عجب و خودبرتربینی، «توحید در رازقیت» آثاری مانند استغنا از غیر حق تعالی، زایل شدن حسادت، زایل شدن طمع و گشوده شدن باب دعا، «توحید در ربوبیت» آثاری مانند صبر در برابر مصیبت ها، توکل، رسیدن به مقام تسلیم و رسیدن به مقام رضا و خشنودی، «توحید در اطاعت» آثاری مانند اخلاص، زایل شدن ریا و شکر، «توحید در مالکیت» آثاری مانند انفاق، ایثار، زایل شدن کبر و طغیان، ادای امانت و خشوع، «توحید در استعانت» آثاری مانند توسل و توبه و «توحید در محبت» آثاری مانند انس و الفت با بندگان خدا، برخورد سالم با جاهلان و وفاداری را در تربیت اخلاقی به همراه دارد.
۳۱۸.

ساخت و اصلاح شخصیت اخلاقی و عوامل مؤثر بر آن از دیدگاه شهید مطهری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شخصیت اخلاقی تربیت اصلاح شخصیت شهید مطهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۹ تعداد دانلود : ۱۸۲
هدف پژوهش حاضر، ساخت و اصلاح شخصیت اخلاقی و عوامل مؤثر بر آن از دیدگاه شهید مطهری بود. اخلاق ازجمله مهم ترین ابعاد شخصیت انسان است و موضوع «شخصیت اخلاقی»، زیرشاخه ای از مباحث مطرح در روان شناسی اخلاق به حساب می آید. مسئله مهم در این باره از این سؤالات آغاز می شود که آیا شخصیت اخلاقی، از قبل تولد شکل گرفته و به صورت طبیعی در نهاد انسان قرار دارد یا اکتسابی است؟ اگر شکل دهی به آن اکتسابی است، چه عواملی در شکل گیری و اصلاح آن مؤثر است؟ و اگر شخصیت اخلاقی به دلایلی دچار انحراف شد، آیا امکان اصلاح در آن وجود دارد؟ باتوجه به سؤالات مطروحه، این پژوهش درصدد است پس از بررسی دیدگاه شهید مطهری پاسخی برای این مسائل بیابد. روش انجام پژوهش، توصیفی تحلیلی  و با استفاده از روش تحلیل متن صورت گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که برخلاف برخی از فلاسفه غربی که رویکردی تک بعدی نسبت به این موضوع دارند، شهید مطهری اندیشمندی جامع نگر بوده و بینشی وسیع و همه جانبه نسبت به مسائل دارد. وی علاوه بر پذیرش موضوع ساخت و اصلاح شخصیت اخلاقی، همچنین آن را متأثر از عوامل گوناگونی نظیر سن، والدین، تهذیب نفس، وجدان، حکمت، ایمان، الگوپذیری و اختیار می داند. ازاین رو می توان ادعا کرد که دیدگاه او در ارتباط با این موضوع از جامعیت ویژه ای برخوردار است.
۳۱۹.

مرور آسیب شناسانه رویکرد تفکیکی در تعلیم و تربیت در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تربیت آموزش و پرورش تعلیم و تربیت ارزش های دینی و اخلاقی برنامه درسی پنهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۹ تعداد دانلود : ۲۶۳
هدف پژوهش حاضر پاسخ گویی به این سؤال است که نگاه تفکیکی به مقوله تربیت، ممکن است چه آسیب هایی برای جامعه ایران اسلامی به دنبال داشته باشد. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی انجام شده و روش گردآوری اطلاعات نیز، اسنادی است. اسناد که شامل کتاب ها و مقالات مربوط به موضوع پژوهش به شیوه موضوعی است، استخراج و در بحث به آن ها استناد شده است. براساس یافته های این پژوهش، تفکیک این دو امر واحد به دو جریان متمایز مانند آموزش و پرورش یا تعلیم و تربیت، مشکلات نظری و عملی فراوانی را به وجود می آورد. نگاه تفکیکی، این تصور نادرست را در اذهان کارگزاران نظام تربیت ایجاد می کند که کار مدرسه و نظام تربیت رسمی و عمومی در عمل شامل دو فعالیت متفاوت و متمایز است. این تلقی منجر به گسست فعالیت های تربیتی شده و نوعی دوگانگی در فعالیت ها، برنامه ها، سازوکارها و ناکارآمدی نظام و مدرسه می شود که درنهایت نبود انسجام و وحدت در هویت و شخصیت دانش آموزان را در پی خواهد داشت. گسترش بحث و جدل درخصوص تقدم تربیت بر تعلیم که حاصل این نگاه نامیمون است نیز باعث هدر رفت تلاش ها و سرمایه ها می شود. همچنین مسئولیت پذیر نبودن معلمان در ایفای نقش تربیتی خود و کنکور و تمرکز بر نقش محوری آموزش در فرایندها و فعالیت های مدرسه از دیگر پیامدهای این نگاه تفکیکی است. درمجموع تفکیک این دو مقوله از هم، افرادی را به جامعه اسلامی تحویل می دهد که اگر چه ممکن  است به ابعاد شناختی و مهارتی ارزش های دینی و اخلاقی دست یابند، اما به حیطه نگرش ها و ارزش ها که عالی ترین هدف هر نظام تربیتی است دست نخواهند یافت. به عبارت بهتر، این افراد ممکن است مناسک دین خود را بشناسند و نسبت به اجرای آن ها نیز پایبند باشند، اما تا وقتی دین داری در این افراد به نگرش و ارزش بدل نشود، آثار آن در زندگی فردی و جامعه دینی افراد ساری و جاری نخواهد شد.
۳۲۰.

حوزه معنایی تربیت براساس واژ گان جانشین در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم حوزه معنایی تربیت تزکیه اصلاح هدایت رشد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۴ تعداد دانلود : ۳۹۴
از مهم ترین و ابتدائی ترین نیازهای بشر که نقش مهمی در رساندن انسان به سعادت و کمال ایفا می کند، تربیت است؛ به ویژه اگر این تربیت برگرفته از منابع دینی باشد. ازآنجاکه شکل مصدری واژه تربیت در قرآن کریم به کار نرفته است، این مسئله اهمیت می یابد که قرآن که خود آخرین و کامل ترین کتاب تربیت الهی است برای این مفهوم از چه تعابیری استفاده کرده است و این تعابیر چه ارتباطی با مفهوم تربیت دارند؟ برای پاسخ به این پرسش و یافتن واژگان هم مفهوم، آیات قرآن کریم مورد بررسی و تبیین قرار گرفت و چهار واژه: تزکیه، اصلاح، رشد و هدایت به عنوان جانشین های مفهوم تربیت شناسایی شدند. با بررسی این واژگان در آیات قرآن به روش توصیفی و تحلیلی، این نتیجه حاصل شد که هریک از آنها در لایه ای از معنا با تربیت اشتراک دارند. تزکیه و اصلاح، مقدمه و لازمه تربیت هستند و زمینه رشد فرد را فراهم می سازند؛ بنابراین، رشد، مرحله بالاتر تربیت و حرکتی آگاهانه است، ازآنجاکه هدایت نیز مراتبی دارد، گویی تربیت، نخستین مرتبه هدایت است.