مکان یابی

شهر اهواز به عنوان هفتمین کلان شهر ایران با دارا بودن مرکزیت صنایع، مرکزیت سیاسی، موقعیت مرزی و امنیتی، تنوع قومیتی، فرهنگی اجتماعی به عنوان یکی از شهرهای مهم ایران شناخته می شود اما توجه به بحث دفاع غیرعامل شهری در آن مورد غفلت واقع شده است. مجتمع های ورزشی نیز از جمله کاربری های مهم در هنگام وقوع بحران و آسیب در شهرها هستند. بنابراین، از دیدگاه پدافند غیرعامل شهری ضرورت توجه به توزیع و جانمایی مناسب کاربری های حیاتی از جمله مجتمع های ورزشی برای شهر اهواز امری اجتناب ناپذیر است. هدف این پژوهش مکان یابی مجتمع های ورزشی با رویکرد پدافند غیرعامل با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی در شهر اهواز است در این راستا در این پژوهش با استناد به منابع موجود معیارهای مناسبی به منظور تشخیص و تعیین مکان بهینه مجتمع های ورزشی بر اساس رویکرد پدافند غیرعامل تعیین گردد. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش شناسی توصیفی-تحلیلی است. گردآوری داده ها با استفاده از اسناد و اطلاعات موجود شهر اهواز و همچنین با روش پیمایش مبنی بر نظر سنجی و مصاحبه با کارشناسان بوده است. در جهت رسیدن به اهداف پژوهش با به کارگیری داده های مکانی و انجام تحلیل های مربوطه در سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل تصمیم گیری چن د معیاره SAW اقدام شده است. در گام بعدی با استفاده از ابزار پرسشنامه AHP-FUZZY اقدام به وزن دهی به شاخص ها گردید. بدین ترتیب جامعه آماری این پژوهش متخصصین حوزه شهری شهر اهواز و حجم نمونه از طریق اشباع نظری به تعداد 30 کارشناس است. نتایج پژوهش نشان داد که 60/0 درصد از مساحت شهر کاملا نامناسب،74/3 درصد نامناسب، 44/21درصد متوسط، 92/46 درصد مناسب و 30/27 درصد کاملا مناسب می باشد. نتایج نهایی پژوهش نشان داد که بخش های مرکزی و شمالی شهر اهواز گستره مناسبی برای مکانیابی مجتمع های ورزشی هستند و این بخش ها می توانند برای ساخت مجتمع های ورزشی مورد استفاده قرار گیرند.

در این پژوهش، مدلی در راستای بهینه سازی مسیر حمل و نقل پیشنهاد داده شده است. مدل حاضر با در نظر گرفتن، مشتریان مختلف، تقاضاهای مختلف، در نظر گرفتن نقاط توزیع مختلف، در نظر گرفتن محصولات مختلف و زمان فرآیند تولید متفاوت محصولات، توانسته مبحث مسیریابی وسایل نقلیه را از جهات متفاوتی مورد بررسی قرار دهد. این موارد در مطالعات قبلی موجود نبوده و سایر مدل سازی ها تنها به صورت کلی به افزایش سود پرداخته اند. پس از حل مدل توسط دو روش نتایج گویای این موضوع بوده اند که برنامه ریزی انجام شده جهت مسیریابی وسایل نقلیه، سهم بسزایی در کاهش هزینه های عملیاتی، مسیر پیموده شده و در عین حال کاهش مصرف سوخت های فسیلی داشته است، بگونه ای که تحویل مرسوله به مشتریان در محدوده زمانی درخواستی مشتریان و دقیقا متناسب با محدودیت زمانی بوده است و محصولات قبل از پایان موعد مورد انتظار به مشتریان تحویل داده شده است. از این رو، تقاضا مشتریان در کوتاه ترین مسیر ممکن، کمترین هزینه، کمترین آلایندگی و بدون کمبود به مشتریان تحویل داده شده است. همچنین نتایج حاصل از الگوریتم های حل دقیق و فراابتکاری نشان دهنده انطباق بالای مدل سازی و محدودیت های مدل بوده است؛ بگونه ای که تمامی محدودیت های سیستم پیشنهادی شدنی شده و مسئله در مدت زمانی مطلوب توانسته به پاسخی بهینه دست یابد.

در شهرهای ایرانی- اسلامی، مسجد جایگاه ویژهای را به خود اختصاص داده و به مثابه برجسته ترین عنصر منبعث از دین اسلام از همان ابتدا با جامعه مدنی اسلام همراه بوده است. اهمیت مساجد در شهرهای اسلامی به حدی بود که اگر شهری مسجد جامع نداشت، اهمیت شهری هم نداشت و از طرفی نیز با رشد جمعیت و در نتیجه گسترش پهنه شهرها، لزوم ساخت مساجد در سطح شهر مبرم گشته و موجب ساخت مساجد زیادی در سطح شهرها گشت.از اینرو بررسی مکانیابی مساجددر شهرهای ایرانی- اسلامی در دوره معاصراز اهمیت خاصی برخوردار است.روش تحقیق در این پژوهش،توصیفی-تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات به صورت میدانی و کتابخانه ای میباشد. جهت بررسی; چهار مسجد معاصر در شهر تهران (مسجد شهرک غرب،حضرت امیر(ع)،دانشگاه تهران و ولیعصر(عج)) انتخاب شدند.سپس شاخصهای مورد نظر،پس از بررسی جایگاه تاریخی مساجد در شهر ایرانی-اسلامی و مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری مساجد تحلیل شده و ابعاد مختلف مکان یابی مسجد بیان شده است. نتایج تحقیق نشان داد تحولات معماری و شهرسازی در دوره معاصر منجر به دستیابی تعداد محدودی از معیارهای ارزشمند مکان یابی در مساجد امروزی شده و در برخی موارد از جمله مکان یابی مسجد ولیعصر(عج) به لحاظ مجاورت با تئاتر شهر حتی شأن مکانی مسجد نیز رعایت نشده است.

در عصر حاضر به دلیل وجود رقابت بین بانک ها وموسسات مالی و ا عتباری برای جذب بیشتر منابع و صرف حداکثری مطلوب آن، تسلط برمولفه های موثر برتجهیز منابع مالی اهمیت ویژه ای یافته است. یکی از مولفه های تاثیر گذار بر تجهیز منابع ومصارف در بانکداری نوین توجه به مطلوبیت محل استقرارمکانی بانک ها وموسسات مالی و اعتباری است. مکان استقرار شعب بانک ها و موسسات مالی، محرک مهم در جذب مشتریان می باشد و بازاریابان بانکی باید آن را به دقت مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند. این تحقیق به دنبال ارایه مدلی جهت تصمیم گیری بهینه در مورد انتخاب مکان های جدید استقرار شعب بانک ها و موسسات مالی و اعتباری با استفاده از تکنیک دی متل است. با توجه به تاثیر گذاری و تاثیر پذیری معیارها از یکدیگر در دنیای واقعی تکنیک دی متل برای شناسایی این روابط مورد استفاده قرار گرفته است و مدلی برمبنای تاثیرگذارترین شاخص ها در ارزیابی مکان استقرار بانک ها ارایه کرده است. انجام مطالعات امکان سنجی قبل از تاسیس، تجهیز و راه اندازی یک شعبه می توان از میزان موفقیت آن در جذب منابع، کسب درآمد و سود آوری در یک بستر امن تا حدود زیادی اطمینان حاصل کرد و از انتخاب مکان با روش سعی وخطا که هزینه های مادی و معنوی زیادی به همراه دارد جلوگیری نماید.

هدف: هدف از این پژوهش، طراحی الگوی ساخت استادیوم های ورزشی سبز بود.روش شناسی: این پژوهش از نظر هدف در دسته مطالعات کاربردی قرار می گیرد و از حیث ماهیت داده ها، رویکردی آمیخته (کیفی-کمی) دارد. جامعه آماری بخش کیفی پژوهش شامل مدیران استادیوم های ورزشی کشور، قهرمانان ملی، مسئولین وزارت ورزش و جوانان و شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور بود که در مجموع ۴۰ نفر را در بر می گیرد. جامعه آماری بخش کمی شامل کلیه مدیران و کارکنان وزارت ورزش و جوانان و کارشناسان شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور بودند که با استفاده از نمونه گیری تصادفی طبقه ای؛ 193 نفر از آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند.یافته ها: بر اساس نتایج، در عامل پایداری زیست محیطی: شاخص های توجه به عدم تخریب اکوسیستم ها در منطقه، مکان یابی صحیح اماکن و فضاهای ورزشی و آلودگی حداقل هوا، زمین و خاک در طراحی و ساخت اماکن؛ در عامل مکان یابی به ترتیب شاخص های توجه به ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺧﺎک زﻣﯿﻦ، توجه به ﺷﺮاﯾﻂ زﻣﯿﻦ از ﺣﯿﺚ ﺷﯿﺐ ﻣﻨﺎﺳﺐ، توجه به ﺷﻌﺎع ﻋﻤﻠﮑﺮدی ﻣﺤﻞ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ؛ و در عامل زیبایی شناختی به ترتیب شاخص های هارمونی، فرم، فضا، محیط، نور و رنگ به عنوان مهم ترین شاخص های مورد مطالعه شناسایی شدند.نتیجه گیری: با توجه به اهمیت مکان یابی در ساخت فضاهای ورزشی سبز، پیشنهاد می شود که در فرآیند طراحی و احداث استخرها، عوامل طبیعی و مصنوعی محیطی از جمله شرایط اقلیمی، ویژگی های دسترسی، وضعیت آب وهوا و توپوگرافی خاک مورد توجه ویژه قرار گیرد. علاوه بر این، با در نظر گرفتن نقش کلیدی اقتصاد در دوران معاصر، توصیه می شود که مدیران در برنامه ریزی و احداث فضاهای ورزشی، بر ابعاد اقتصادی و بهره وری بهینه این فضاها تمرکز ویژه ای داشته باشند تا علاوه بر تأمین نیازهای ورزشی، پایداری اقتصادی و استفاده حداکثری از این اماکن نیز تضمین شود.

هدف: یکی از وظایف برنامه ریزان شهری، توجه به مکان یابی زیرساخت های ورزشی است. با توجه به اهمیت موضوع، در این تحقیق به تعیین جهات مناسب برای توسعه اماکن و زیرساخت های ورزشی شهر تبریز پرداخته شده است.روش شناسی: در این تحقیق از مدل ترکیبی AHP و WLC استفاده شده است. ابتدا با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و نظرات کارشناسان، پارامترهای لازم برای مکان یابی اماکن ورزشی (فاصله از راه ارتباطی، فاصله از اماکن ورزشی، کاربری اراضی، ارتفاع، شیب، جهت شیب، لیتولوژی و گسل) انتخاب شده است و سپس با استفاده از مدل AHP و نظرات کارشناسان به این پارامترها وزن داده شد . در نهایت در نرم افزار IDRISI با استفاده از مدل WLC با هم تلفیق و ترکیب شده اند.یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد شهر تبریز از نظر عوامل محیطی با محدودیت های زیادی جهت توسعه زیرساخت ها و خصوصاً زیرساخت های ورزشی مواجه است. مناطق شمالی محدوده شهری تبریز دارای کم ترین تناسب؛ و مناطق حاشیه غریی این شهر دارای بالاترین تناسب از نظر ابعاد مکان یابی است.نتیجه گیری: با توجه به وضعیت ژئومورفولوژیکی شهر تبریز و لزوم توجه به پارامترهای مرتبط، لازم است در توسعه زیرساخت ها و خصوصاً زیرساخت ها و اماکن ورزشی، پارامترهای تحقیق حاضر در نظر گرفته شود تا ضمن کم کردن هزینه ها، از مخاطرات پیش روی زیرساخت ها جلوگیری شود.

هدف:  امروزه دسترسی عادلانه به زمین و استفاده بهینه از آن و ساماندهی مکان از مؤلفه های اساسی توسعه پایدار و آمایش فضا محسوب می شود. در همین راستا هدف از تحقیق حاضر توسعه نظام ساخت و بهره برداری پروژه های ورزشی از منظر آمایش سرزمین با استفاده از (GIS) است.روش شناسی: تحقیق حاضر، توصیفی و پیمایشی و به صورت میدانی در محدوده تحقیقاتی استان نوظهور البرز انجام گرفت. به این صورت که در گام اول با هدف تعیین مهم ترین معیارهای موثر بر گزینش محل احداث اماکن ورزشی از روش اسنادی و روش دلفی فازی استفاده شد. در بخش دلفی فازی پرسشنامه ها در اختیار 14 نفر از خبرگان در سه مرحله قرار گرفت و نتایج منجر به وزن دهی معیارهای مؤثر بر آمایش فضایی اماکن ورزشی شد. در گام دوم به منظور تعیین موقعیت اماکن موجود و انتخاب مناطق بهینه احداث اماکن ورزشی جدید، اطلاعات توصیفی و مکانی لازم جمع آوری و با استفاده از نرم افزارهای Excel و AutoCAD  به ورودی نرم افزار GIS تبدیل شد و در نرم افزار ArcGIS یکپارچه گردید و در نهایت جایگاه فضاهای ورزشی و نواحی شهری جهت احداث اماکن جدید مشخص گردید.یافته ها: نتایج تحقیق در گام اول نشان داد که از بین معیارهای استخراج شده نهایتاً ده معیار مؤثر بر مکان یابی اماکن ورزشی در استان البرز انتخاب شدند و به ترتیب وزن استفاده شدند. در گام دوم موقعیت بیشتر اماکن ورزشی موجود اداره ورزش و جوانان در استان البرز در وضعیت فضایی متوسط و  بالاتر از متوسط بدست آمد و در ادامه با در نظر گرفتن معیارهای پژوهش، نواحی محدوده مطالعاتی تحقیق که در وضعیت بسیار مناسب قرار داشتند جهت احداث پروژه های ورزشی جدید پیشنهاد گردیدندنتیجه گیری: در مجموع با توجه به نتایج امکان پیشنهاد نواحی مساعد جهت احداث اماکن ورزشی براساس معیارهای مطرح از منظر آمایش سرزمین در تحقیق حاضر وجود دارد. برحسب آمایش فضایی-مکانی، بیشتر اماکن ورزشی موجود در سطح استان در موقعیت های متوسط و بالاتر متوسط قرار دارند، در همین راستا بهینه یابی فضایی می تواند جهت بهبود بیشتر وضعیت موجود مورد استفاده قرار گیرند.