مسعود حق لسان

گسترش شهرنشینی و رابطه آن با آسیب های اجتماعی و اقتصادی از مشخصه های اصلی الگوی توسعه شهری کشور در چند دهه اخیر است. هدف از این پژوهش بررسی آسیب های اجتماعی در محلات در شهر بستان آباد با رویکرد CPTED است. جامعه آماری موردمطالعه در این تحقیق بازدیدکنندگان از جاذبه های گردشگری است. نمونه آماری بر اساس فرمول کوکران 354 نفر محاسبه گردید. در خصوص روایی نیز بررسی بر اساس نظرات کارشناسان و متخصصین پرسشنامه از قابلیت خوبی برخوردار است. جهت تجزیه وتحلیل داده از روش پرالونگ استفاده شده است. نتایج حاصل از ارزیابی صورت گرفته از ارزش و شاخص های دسترسی، نظارت، قلمروگرایی و همچنین پشتیبانی و امکانات با رویکرد CPTED نشان می دهد که شاخص دسترسی باارزش و معیار نظارت برای شهرک ولیعصر باارزش 28/0 و همچنین معیار قلمرو گرایی برای این شهرک 625/0 و همچنین معیار پشتیبانی و امکانات رفاهی با امتیاز 5/0 می باشد که کمترین امتیاز به معیار نظارت با شاخص های سطح تمهیدات حفاظتی، نگهبان محله، استفاده از دوربین ها در محلات و همچنین گشت های پلیس می باشد که می تواند منشأ شکل گیری آسیب های اجتماعی و ناهنجاری در محله شهرک ولیعصر باشد.و همچنین افزایش نظارت نیرو های انتظامی و امنیتی با فعالسازی نیروهای مردمی و افزایشرتعداد دوربین های مدار بسته در مکان های حساس و در صورت نیاز در محلات مختلف می تواند کمک شایانی در به حداقل رساندن آسیب های اجتماعی و وقوع جرم گردد.

برنامه ریزی در قالب ﻃﺮح ﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ و عمران در ایران از ﺑﻨﯿﺎدی ﺗﺮﯾﻦ اﺑﺰار ﺷﮑﻞ دﻫﯽ سکونتگاه های شهری ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻈﻢ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ از ﭘﯿﺶ اﻧﺪﯾﺸﯿﺪه ﺷﺪه ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. در این مقاله با هدف ارزیابی تحقق پذیری هدف های برنامه های جامع ناحیه ای بر نظام توزیع فضایی جمعیت در سکونتگاه های شهری استان هرمزگان، دو موضوع دنبال شده است؛ اول اینکه نظام سکونتگاهی در نقاط شهری استان هرمزگان بر اساس برنامه ها و اهداف طرح های ناحیه ای تحقق پیدا کرده است یا خیر؟ و دوم آنکه وضعیت توزیع فضایی جمعیت حداقل سکونتگاه های شهری استان هرمزگان از نظر تعادل تمرکز و توازن چگونه می باشد؟. بر این اساس نوع تحقیق کاربردی-توسعه ای و روش بررسی کمی-تحلیلی است. با توجه به اهداف کلان هر چهار طرح ناحیه ای در استان هرمزگان مبنی بر توزیع متناسب و متعادل جمعیت و نقاط سکونتگاهی، به بررسی وضعیت نخست شهری، تعادل و تمرکز جمعیت و الگوی پراکنش سکونتگاه های شهری در استان هرمزگان بر اساس شاخص ها و مدل های مختلف شامل شاخص نخست شهری، شاخص دو شهر، شاخص چهارشهر-دیویدسون، شاخص چهارشهر مهتا، شاخص موماو و الوصابی، شاخص هرفیندال، شاخص هندرسون، شاخص آنتروپی، قاعده رتبه اندازه و شاخص میزان مجاورت پرداخته شده است. نتایج نشان می دهد اگرچه طرح های ناحیه ای در استان هرمزگان در پیش بینی و پیشنهاد نقاط سکونتگاهی شهری در سطح استان در سطح قابل قبولی موفق عمل کرده است، با وجود پیش بینی های، جمعیت از وضع موجود پایین تر می باشد ، اما در دهه های اخیر از شدت تمرکز جمعیت کاسته شده و توزیع جمعیت در نظام شهری استان به سمت تعادل نسبی پیش رفته است.

گردشگری به عنوان یکی از مهمترین راههای توسعه اقتصادی در جهان به شمار میرود. اما در ایران به دلایل فراوان هنوز جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است .هدف از مطالعه حاضر بررسی مزیتها و محدودیتهای گردشگری و انتخاب استراتژی مناسب برای صنعت گردشگری منطقه است. این پژوهش بر اساس و هدف تحقیق ، کاربردی و بر اساس تحقیق کمی و بر اساس راهبرد توصیفی- تحلیلی میباشد. روش تحلیل دادهها بصورت ترکیبی و براساس تحلیل استراتژیک SWOT و مدل برنامه ریزی استراتژیک QSPM و ماتریس داخلی و خارجی (IFE) و (EFE) استفاده به بررسی میدانی از طریق توزیع پرسشنامه بین گردشگران و همچنین مصاحبه با کارشناسان حوزه گردشگری انجام شده است. تحلیلهای حاصل از مدل SWOT از مجموع امتیاز حاصل از فرصتها (OW) بیشتر از سایر راهبردهاست و نشانگر راهبرد مناسب برای توسعه پایدار شهرستان است و همچنین جدول اولویت بندی استراتژی های QSPM بیانگر آن است که از میان چهار استراتژی برگزیده و نتایج حاصل از ارزیابی و اولویت بندی راهبردها نشان می دهند که توسعه گردشگری در میان مدت وبلند مدت با بالاترین امتیازها به ترتیب 10.63 و 8.08 بیشترین سهم را در جهت توسعه گردشگری دارد و همچنین توسعه کشاورزی با امتیازهای 9.96و6.98 و راه اندازی منطقه ویژه اقتصادی با امتیازهای 9.8 و 7.25 راهکارهای مناسبی برای توسعه پایدار گردشگری باشد و در نهایت شهرستان بستان آباد نیاز به سرمایه گذاری و ایجاد فرصت های شغلی و توسعه کشاورزی با ایجاد منطقه ویژه اقتصادی در جهت جذب سرمایه و ایجاد کسب وکار و گردشگری پایدار کمک نماید

مقدمه با افزایش یافتن شهرنشینی، تنزل یافتن درآمد خانواده ها، ضعیف شدن صنعت کشاورزی، نیازمندی به فعالیت های پررونق و جایگزین ضرورت می یابد. با توجه به دلایل یادشده تمرکز کردن به مسئله گردشگری در توسعه یابی پایدار شهری با بهره گیری مناسب از منابع طبیعی و انسانی، علاوه بر رشد اقتصادی می تواند موجب ترویج کشاورزی و تولید صنایع دستی محلی شود و در بهبود شرایط زیست محیطی تأثیرگذار باشد [1]. در بسیاری از شهرهایی که از صنعت کشاورزی بهینه ای برخوردار هستند و به دلایل عنوان شده دچار افت اقتصادی شده اند، توجه کردن به مشاغلی که باعث رشد و توسعه اقتصادی شوند همانند صنعت گردشگری - به عنوان مکمل صنعت کشاورزی- می تواند تضمینی در بهبود شرایط زندگی شهروندان شود [2]. مطالعاتی که تا کنون در رابطه با مفاهیم اقتصادی گردشگری انجام شده، نا متوازن بوده است. پژوهش های انجام شده، موضوعاتی همچون تقاضای گردشگری، پیش بینی نوسان های تقاضا و اثرات تکاثری گردشگری بر سایر حوزه های اقتصادی را تشریح کرده و به سایر ابعاد اقتصادی گردشگری همچون بُعد عرضه کمتر توجه شده است. اما پژوهش هایی که در مورد ساختار تولید و ارائه خدمات گردشگری انجام شده، به بررسی عرضه محصولات و خدمات گردشگری پرداخته اند. توجه و تمرکز به ساخت وسازها در مناطق پر گردشگر شهری، مرمت آثار سنتی و تاریخی گسترده در شهر، رسیدگی به مراکز تفریحی به اقتصاد گردشگری کمک می کند. پیشرفت روزافزون در توسعه پایدار گردشگری شهری در مقابل رقبا، تمرکز به خواسته های گردشگران، پشتیبانی کردن از بخش های خصوصی و مردم در جهت فراهم کردن خواسته های گردشگران، برنامه ریزی های توسعه ای مختلف در زمینه گردشگری شهری باید مهم تلقی شده و با مدیریت دقیق به اجرا درآورده شوند. اشاعه دادن شناخت از گردشگری شهری در داخل یا خارج از کشور، گسترش دادن مراکز فرهنگی، ترویج گردشگری شهری، آموزش گردشگری شهری از لحاظ رشد و توسعه اقتصادی می توانند در پایدار گردشگری شهری مؤثر واقع شوند [3]. مهم ترین عوامل توسعه پایدار گردشگری شهری در کشور می توانند عدول دیدگاه مردم و مسئولان در جذب گردشگر شهری، طرز برخورد مناسب با گردشگر شهری، کنترل کردن مشکلات آنان، دقت در روند اطلاع رسانی و... محسوب شوند [4]. اقتصاد گردشگری؛ سنجش کردن سفرها و عواقب و پیامدهای اقتصادی آن ها معنا می شود [5]. علم اقتصاد در بسیاری از حوزه ها همچون اثرات اقتصادی و کنترل آثار گردشگری و نیروهای بازار، تقاضای گردشگران به عرضه و کالاهای گردشگری نقش ایفا می کند. یک اقتصاددان، گردشگری را از منظر مدل اقتصادی، موجودی حساب ها، معاملات خارجی، کسب درآمد، تولید ناخالص ملی و آینده پژوهی اقتصادی و... بررسی می کنند. در صنعت گردشگری جاذبه های شهری، خدمت رسانی های رفاهی به جای کالا به گردشگر ارائه می شود و دیدار آن ها از منطقه ها و جاذبه های گردشگری، به عنوان تقاضا محسوب می شود [6]. مطالعه اقتصاد گردشگری؛ بررسی موضوعاتی همچون تقاضا، بنگاه ها و بازارها، وابستگی ها و تعاملات بین المللی آن ها، عرضه و ساختارهای بازار، قیمت گذاری و محاسبه ارزش افزوده فعالیت های گردشگری است. در واقع مطالعه تمامی ابعاد، اثرات، نتایج و عوامل اقتصادی مؤثر بر صنعت گردشگری است. یکی از راه های داشتن گردشگری و توسعه پایدار اقتصادی و زمینه های بهبود وضعیت درآمدی ساکنان شهرستان بستان آباد در حوزه گردشگری، توجه به زیرساخت هایی همچون ساخت هتل ها، مسافرخانه ها، هتل آپارتمان ها و... است که بدون در نظر گرفتن موارد یادشده و عدم سرمایه گذاری در بخش های مختلف گردشگری نمی توان به توسعه گردشگری رسید که مستلزم توجه کافی به سرمایه گذاری در بخش های مختلف به صنعت گردشگری در کشور است. می توان امید داشت که با سرمایه گذاری و برنامه ریزی در صنعت گردشگری، شهرستان بستان آباد می تواند به قطب بزرگ گردشگری در منطقه تبدیل شود، به نحوی که در میان مدت و بلندمدت درآمدهای ارزی حاصل از آن به عنوان عاملی مؤثر بر برون رفت از اقتصاد تک محصولی مطرح شود [7]. بنابراین، شهرستان بستان آباد با توجه به رویکرد اقتصادی و از نظر کسب درآمد از طریق جاذبه های توریستی و توسعه پایدار اقتصاد مورد بررسی قرار گرفت. بازدیدکنندگان از جاذبه های گردشگری به عنوان جامعه آماری پژوهشی انتخاب شد. از فرمول کوکران برای محاسبه نمونه های آماری استفاده شد. برای تجزیه وتحلیل داده از مدل سلسله مراتبی و روش پرالونگ استفاده شد. به این منظور، این پرسش در این پژوهش مطرح شده است: عوامل مؤثر در گردشگری شهرستان بستان آباد با رویکرد کسب درآمد از جاذبه های توریستی و توسعه پایدار اقتصادی شهرستان چیست؟  مواد و روش پ ژوهش پیش رو با توجه به اهداف و مؤلفه های مورد بررسی از نوع کاربردی است. جامعه آماری مورد مطالعه گردشگران، بازدیدکنندگان جاذبه های گردشگری شهرستان هستند. نمونه آماری بر اساس فرمول کوکران برای گردشگری 354 نفر محاسبه شده است. برای جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای (اسنادی) و میدانی استفاده شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات کتاب ها، مقالات علمی پژوهشی، پایان نامه ها، طرح های پژوهشی و سایر اسناد و مدارک ازجمله پرسشنامه هستند. برای تکمیل داده ها از آمارهای رسمی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، دفاتر خدمات گردشگری، راهنماهای تور، بروشورهای سازمان های فعال در عرصه گردشگری استفاده شده است. برای تعیین ارزش هریک از جاذبه های گردشگری شهرستان بستان آباد از روش پرالونگ، به منظور تجزیه وتحلیل میزان اثرگذاری شاخص های مختلف اقتصادی در توسعه گردشگری در این شهرستان و مدل تحلیل سلسله مراتبی استفاده شده است. یافته ها اولین گام در فرایند تحلیل سلسله مراتبی، ایجاد یک ساختار سلسله مراتبی از موضوع مورد بررسی است. در آن اهداف، معیارها، زیرمعیارها، گزینه ها و ارتباط بین آن ها نشان داده می شود. بنابراین یک سلسله مراتب چهارسطحی متشکل از هدف، معیارها، زیرمعیارها و گزینه ها وجود دارد. پس چهار معیار توان اقتصادی، ظرفیت های گردشگری، جاذبه های گردشگری و میزان خدمات بر اساس اهمیتی که نسبت به هم دارند، ارزش گذاری می شوند. به گونه ای که برای اهمیت برابر عدد 1، برای اهمیت قوی عدد 5، برای اهمیت خیلی قوی عدد 7 و برای مقادیر واسطه ای عدد 4 در نظر گرفته می شود و برای ستون های جدول معکوس اعداد و وزن های فوق اعمال می شوند. ماتریس نرمال از تقسیم حاصل جمع ستون های ماتریس زوجی بر اعداد ماتریس زوجی به دست می آید. برای تبیین ضریب اهمیت (وزن) معیارها و زیرمعیارها، دوبه دو آن ها را با هم مقایسه می کنند که بر اساس آن و با توجه به هدف بررسی، شدت برتری معیار i نسبت به معیار j تعیین می شود. تمامی معیارها دوبه دو با هم مقایسه می شوند. یکی از مزیت های فرایند تحلیل سلسله مراتبی امکان بررسی سازگاری در قضاوت های انجام شده برای تعیین ضریب اهمیت معیارها و زیرمعیارها است. مکانیزمی که ساعتی برای بررسی ناسازگاری در قضاوت ها در نظر گرفته شده، محاسبه ضریبی به نام ضریب سازگاری است که از تقسیم شاخص ناسازگاری به شاخص تصادفی بودن به دست می آید. چنانچه این ضریب کوچک تر یا مساوی 0/1 باشد، سازگاری در قضاوت ها مورد قبول است وگرنه باید در قضاوت ها تجدید نظر شود. در روش پرالونگ، ارزش گردشگری تالاب قوری گل و آب گرم معدنی بستان آباد (پربازدیدترین عناصر گردشگری شهرستان) به روش زیر به دست آمد: میانگین شاخص های گردشگری، معماری، زیبایی ظاهری، فرهنگی و تاریخی، اجتماعی - اقتصادی و امکانات رفاهی و خدماتی که از طریق نمره دهی به 5 سطح مختلف انجام می شوند، به دست آمد. (طیف لیکرت) مقیاس یا طیف لیکرت پنج سطحی شامل پنج گزینه برای پاسخ است. مقیاس لیکرت پنج سطحی معمولاً برای اندازه گیری و سنجش رضایت استفاده می شود. این امتیازها بر اساس نظرات و دیدگاه های متخصصان و خبرگان به دست آمده است. در این روش ارزش بهره وری کنونی تالاب قوری گل و آب گرم معدنی بستان آباد نیز مورد ارزیابی قرار گرفته است. در واقع، میزان کیفیت بهره وری، ارزش بهره وری اقتصادی را مورد ارزیابی قرار می دهد تا توانمندی بالقوه و بالفعل این مکان ها مشخص شود. نتایج حاصل از ارزیابی صورت گرفته از ارزش گردشگری تالاب قوری گل و آب گرم معدنی بستان آباد نشان می دهد که شاخص زیبایی ظاهری باارزش 0/75 و 0/875، معیار اجتماعی – اقتصادی برای تالاب قوری گل با ارزش 0/7 و معیار گردشگری با ارزش 0/8125 برای آب گرم معدنی بیشترین نقش را در جذب گردشگران داشته اند (جدول 5). در مجموع از دیدگاه گردشگران ارزش گردشگری این دو اثر بسیار زیاد است و نیازمند سرمایه گذاری در بخش های مختلف این دو اثر است که باید مد نظر نهادهای متولی این اثرات قرار گیرد. نتیجه گیری نتایج حاصل از ارزیابی ارزش گردشگری برخی از جاذبه های مهم گردشگری این شهرستان مانند تالاب قوری گل و آب گرم معدنی بستان آباد، نشان می دهد شاخص زیبایی ظاهری با ارزش 0/75 و 0/875 و معیار اجتماعی – اقتصادی برای تالاب قوری گل با ارزش 0/7 و همچنین، معیار گردشگری با ارزش 0/8125 برای آب گرم معدنی بیشترین نقش را در جذب گردشگران داشته است و بر اساس تحلیل سلسله مراتبی و معیارهای آن، شاخص سازگاری برابر 0/0335 و نرخ سازگاری آن 0/0373 است و شاخص های توان اقتصادی شهرستان بستان آباد شامل پتانسیل های ارزشمند در حوزه صنایع دستی (قالی)، محصولات کشاورزی (هویج و سیب زمینی)، سوغاتی (فطیر بستان آباد) که منشأ شکل گیری واحدهای تجاری و ایجاد اشتغال هستند و با مقدار 0/6033 بیشترین نقش در رونق گردشگری در این شهرستان را دارند.

با توجه به تغییرات فضایی گسترده ی ناشی از افزایش جمعیت و سیل مهاجرت به شهرها و به خصوص کلانشهرها، تقاضای زمین و به تبع آن ساخت وسازهای مرتبط با مسکن شدت گرفت. در این بین بورس بازی، رانت و سوداگری؛ بازار زمین و مسکن را با مشکلات عدیده روبرو ساخت و منافع شخصی به منافع عموم ترجیح داده شده است. در این راستا هدف این پژوهش تحلیل و شناسایی عوامل کلیدی تاثیرگذار بر کنترل بازار زمین و مسکن در شهر جدید پرند (کلانشهر تهران) با رویکرد آینده نگری می باشد. نوع پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و ماهیت آن، توصیفی - تحلیلی است. جامعه آماری مشتمل بر 30 نفر از متخصصان و مدیران شهری می باشد. برای استخراج شاخص ها (به صورت تحلیل کیفی) از نرم افزار MAXQDA و همچنین برای تجزیه و تحلیل کمی داده ها از نرم افزار MICMAC استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که، ابعاد اقتصادی و مدیریتی – نهادی تاثیرگذارترین و ابعاد محیطی – اجتماعی و اقتصادی تاثیرپذیرترین معیارهای کنترل در بازار زمین و مسکن شهری پرند بودند. همچنین از میان 40 عامل مورد بررسی، 15 عامل به عنوان عوامل کلیدی موثر بر کنترل بازار زمین و مسکن شهر جدید پرند انتخاب شدند. در این راستا، پنج عامل مالیات بر سود حاصل از فروش، مالیات به حق مرغوبیت، مالیات بر نقل و انتقالات مکرر زمین و مسکن، مالیات بر مساکن خالی و بلااستفاده و قوانین سلب مالکیت از زمین و ذخیره ی آن به ترتیب با ارزش عددی «351، 347، 326، 304 و 296» به صورت مستقیم؛ و پنج عامل مالیات بر سود حاصل از فروش، تغییر سبک زندگی، مالیات بر نقل و انتقالات مکرر زمین و مسکن، وضعیت درآمد و قوانین سلب مالکیت از زمین و ذخیره ی آن به ترتیب با ارزش عددی «349، 341، 325، 310 و 297» به صورت غیرمستقیم بر کنترل بازار زمین و مسکن شهر جدید پرند تاثیرگذار خواهند بود.

شهر تنکابن به دلیل شرایط خاص طبیعی و جغرافیایی آن مستعد شوک های متعددی ازجمله زلزله، سیل، است. که ضرورت توجه به مفهوم تاب آوری شهری را می رساند. پژوهش حاضر باهدف تحلیل وضعیت محلات شهری از منظر مؤلفه های تاب آوری شهری انجام گرفت. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و از منظر روش توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش را شهروندان ساکن شهر تنکابن تشکیل می دادند. حجم نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر برآورد گردید ابزار گرداوری داده ها پرسشنامه بود که روایی آن به صورت روایی صوری و ظاهری و همچنین روایی واگرا و پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی بررسی و تائید شد. تجزیه وتحلیل داده ها و اطلاعات با استفاده نرم افزارهای spss و pls انجام پذیرفت. یافته های حاصل از این پژوهش گویای آن بود که وضعیت کلی تاب آوری شهر تنکابن در وضعیت نامطلوبی قرار دارد. به گونه ای که مقدار میانگین تجربی به دست آمده برای تاب آوری کلی شهر و ابعاد آن کمتر از میانگین حد متوسط عدد 3 بود. از بین محلات محدوده موردمطالعه محله کریم آباد که میزان میانگین کلی به دست آمده برابر با 78/2 بود در وضعیت بهتری نسبت به محلات دیگر قرار داشت و محله تنکابن با توجه به میانگین به دست آمده که برابر با 39/2 از بین محلات موردمطالعه در وضعیت نامطلوبی قرار داشت. از دیگر یافته های پژوهش از بین مؤلفه های تاب آوری شهری عامل کالبدی با ضریب مسیر 490/0 دارای بیشترین تأثیر و در رتبه اول قرار گرفت در رتبه بعدی عامل اقتصادی با ضریب مسیر 348/0 قرار دارد. در رتبه سوم هم عامل نهادی مدیریتی با ضریب مسیر 327/0 و در رتبه چهارم بعد اجتماعی با ضریب مسیر 264/0 قرارگرفته است.

کاستن آسیب پذیری و ریسک دارایی های کلیدی و اجزای ارزشمند تأسیسات و تجهیزات حیاتی جامعه در برابر تهدیدات انسان ساخت و خصمانه دشمن و استمرار فعالیت ها و خدمات مراکز درمانی و بیمارستان ها در شرایط بحرانی از جمله موارد ضروری در برنامه ریزی های پدافند غیرعامل است. هدف از تحقیق حاضر ارزیابی ریسک دارایی های کلیدی بیمارستان فیروزگر در منطقه 6 شهر تهران در برابر تهدیدات انسان ساخت      می باشد. پژوهش از نوع کاربردی و روش تحقیق، توصیفی - تحلیلی می باشد. از روش های اسنادی     کتابخانه ای) و مشاهده و پرسشنامه برای گردآوری داده ها و اطلاعات استفاده گردیده است. روش تجزیه وتحلیل اطلاعات تلفیقی از روش AHP-FEMA در نرم افزار Excel بوده است. نتایج تحقیق نشان می دهد بخش جراحی، اتاق های عمل، اورژانس، بخش رایانه، بخش حراست و انتظامات، تأسیسات برقی و مکانیکی، انبارها و ورودی و خروجی ها از بیشترین احتمال ریسک و خطرپذیری در برابر تهدیداتی چون خرابکاری، بمباران هوایی و موشک باران، سایبری و عملیات تروریستی برخوردار هستند. در پایان نیز راهکارهایی برای کاهش آسیب پذیری و ریسک ارائه شد.

مسکن به عنوان یکی از نیازها و هسته های اولیه اجتماعی، بازتاب شیوه تفکر و زندگی؛ سطح فرهنگ، شرایط اجتماعی و اقتصادی بشر در زمان های مختلف مورد توجه بوده است. اصلی ترین معضل بشر امروز، در زمینه های مختلف و به ویژه هنر و معماری بحران معنویت و قطع ارتباط با عالم بالاست. در ایران، ضرورت طرح این مسئله را می توان با ملاحظه وضع نابسامان کنونی معماری در ایران دریافت این وضعیت ناشی از تهاجم سبک های مختلف معماری جهان به کشور ما و درعین حال عدم درک صحیح از معماری و چگونه معماری کردن در بین طراحان ایرانی است. در این پژوهش، هدف اصلی بررسی برخی از اصول اساسی که اسلام برای جامعه مسلمانان و زندگی آن ها تنظیم کرده است تا با رسیدن به این شناخت بتوانیم چگونگی نمود آن ارزش های اجتماعی اسلام را در ساختار محیط هایی (مسکن) آدمی در آن ها زندگی می کند را به دست آورد. بنابراین سعی شده است با توجه به هدف اصلی از اﺑﻌﺎد ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن (اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ، ﻋﻤﻠﮑﺮدی، روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ، اﻟﮕﻮﺳﺎزی) مطالعات انجام شود. در راستای دستیابی به ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺧﻠﻖ ﻣﻌﻤﺎری ﻣﺴﮑﻦ اﯾﺮاﻧﯽ ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻈﺎم ﻣﻌﺮﻓﺘﯽ اﺳﻼم در دوران ﻣﻌﺎﺻﺮ، در گام اول با روش تحقیقی توصیفی و تحلیلی و جمع آوری اطلاعات به صورت مطالعات کتابخانه ای و اسنادی به کمک منابع درجه اول دینی (قرآن مجید)، به استخراج مفاهیم دینی و سپس تخصصی کردن مفاهیم، مطابق با مبانی نظری پژوهش پرداختیم. در مرحله بعد به ارزشیابی و اولویت بندی شاخص های ارائه شده و به نتیجه رسیدیم که آسایش و تفکیک فضاهای عمومی و خصوصی دارای اهمیت بالایی می باشد. اهداف پژوهش: بررسی مسائل اصلی معماری مسکونی در ایران وارتباط آن با ساحت معنوی و نظام ارزش های اسلامی. بررسی اثر نهادینه سازی ارزش های اسلامی (در طراحان و مخاطبان). سؤالات پژوهش: فقدان ساحت معنوی و نظام ارزشی چه تأثیری در معماری معاصر ایران داشته است؟ آیا نهادینه سازی ارزش های اسلامی (در طراحان و مخاطبان) بر تجلی ارزش های معنوی کیفیت مطلوب از معماری مسکونی معاصر در ایران تأثیر دارد؟

 فضاهای شهری دوستانه، به عنوان عمومی ترین فضاها، می تواند کانون بستر حیات مدنی و شهرگرایی باشند، پدافند غیرعامل شهری جزئی از دستورالعمل اجرایی با هدف تداوم فعالیتهای ضروری شهر در  مقابله با اقدامات نظامی دشمن می باشد. در مقاله حاضر، الگوهای اصلی مد نظر در پدافند غیر عامل که در طراحی و تبیین فضاهای شهری دوستانه شهری کاربرد دارند مطرح شده،سپس مکان یابی فضاهای شهری دوستانه با رویکرد پدافند غیر عامل درمحله سورو بندرعباس انجام گرفته است ، برای دستیابی به اهداف تحقیق  شش شاخص های منتخب استخراج، که جهت وزن دهی به شاخص ها از مدل AHP1   استفاده شده ، در نهایت دو سایت مناسب برای مکان یابی فضای شهری دوستانه در محله سورو2 بر اساس شش شاخص ، انتخاب شده است. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی، و از لحاظ روش شناسی توصیفی- تحلیلی ، روش جمع آوری اطلاعات بر مبنای  مطالعات کتابخانه ای - میدانی بوده است.  با توجه به روندی که در این پژوهش در پیش گرفته شده، الگوی ورود مفاهیم پدافند غیرعامل شهری در  تبیین  طراحی فضاهای شهری دوستانه با رویکرد کاهش آسیب پذیری شهری حین بحران های نظا می و طبیعی  پیشنهاد گردیده است.

خانه های ایرانی در طول دوره های گوناگون شکل گیری از نظر کالبدی و ارتباطی دچار تغییر و تحول شده اند. نقطه عطف این خانه ها را می توان در معماری خانه های دوره های تاریخی قاجاریه و پهلوی مشاهده کرد. در این پژوهش، هشت نمونه از خانه های شهر تبریز بررسی شدند که چهار مورد آن ها به دوره قاجاریه و چهار مورد دیگر به دوره پهلوی مربوط هستند. یک مورد از این خانه ها به هر دو دوره تاریخی مربوط است که به دلیل تغییرات قابل مشاهده طی این دوره ها در این خانه تحلیل می شود. هدف مقاله حاضر مقایسه و ارزیابی ساختارهای فضایی خانه های ایرانی در دو دوره قاجاریه و پهلوی با مطالعه و تحلیل نمونه های مطالعاتی منتخب از خانه های شهر تبریز از بعد کالبدی و ارتباطی است. روش پژوهش ترکیبی و مبتنی بر شیوه تاریخی و با راهبرد تفسیری و تطبیقی است. روش گردآوری اطلاعات نیز به صورت کتابخانه ای و برداشت میدانی است که به کمک ابزارهای مشاهده، فیش برداری و نمونه برداری صورت گرفته است. تجزیه وتحلیل در بخش کیفی، به صورت تطبیق پلان های طبقات همکف و استخراج فضاهای تأثیرگذار در بخش کمی فضاها به روش نحو فضا و به کمک نرم افزارهای Auto Cad، A-Graph و Depth Map انجام شده است؛ زیرا نتایج پژوهش از نظر کیفی مبتنی بر تحلیل کمی داده ها، مقایسه آن ها و توصیف از بعد کالبدی و ارتباطی براساس عملکرد تأثیر تغییرات خانه ها است. براساس نتیجه پژوهش؛ ورودی، هشتی، حیاط بیرونی، طنبی و حیاط اندرونی از عوامل تأثیرگذار تغییرات کالبدی در دوره های قاجاریه و پهلوی در پلان نمونه های مطالعاتی خانه های منتخب از آن دوره هستند. برخی از عناصر فضایی اصلی، فرم، شکل و کشیدگی خانه ها، سلسله مراتب فضایی، جبهه های ساخته شده، جهت گیری بنا، همسایگی ها، نحوه استقرار ورودی و تعدد آن ها و نحوه استقرار عناصر فضایی در مقایسه با محورهای اصلی و فرعی، بیشترین تأثیر را بر ارتباطات فضایی و رفتارهای انسانی در نمونه های مطالعاتی خانه های منتخب از دوره های تاریخی قاجاریه و پهلوی داشته اند.

با توجه به نیاز به مسکن در دهه های اخیر به عنوان یکی از ابتدایی ترین و اساسی ترین نیازهای انسان و از طرفی در راستای سیاست های کلان کشور و با توجه به اهمیت خانه در دین مبین اسلام؛ بدین روی، تأکید بر اصول طراحی معماری مسکن طبق نظام معرفتی اسلام یک امر مهم و ضروری برای دست یابی به کیفیت مطلوب سکونت به نظر می رسد. از این رو، هدف از پژوهش حاضر، دستیابی به اصول طراحی معماری مسکن مطلوب در راستای مؤلفه های ارزشی لازمان و لامکان اسلامی می باشد. بنابراین این پژوهش با روش تحقیق ترکیبی و در دو گام اصلی صورت خواهد گرفت. در گام اول با روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و با جمع آوری اطلاعات به صورت مطالعات کتابخانه ای و اسنادی به کمک منابع درجه اول دینی (قرآن مجید)، به استخراج مفاهیم دینی و سپس تخصصی کردن مفاهیم، مطابق با مبانی نظری پژوهش خواهد پرداخت. در گام دوم به ارزشیابی و اولویت بندی شاخص های ارائه شده در مدل تحلیلی از نظر خبرگان و ارزشیابی همان شاخص ها در نمونه های موردی با تکنیک سلسله مراتب فازی (AHP) خواهد پرداخت. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که الگوهای معماری منتج شده از مفاهیم و آموزه های قرآنی را می توان در دو حیطه مؤلفه های معماری عملکردی و کالبدی در مسکن اسلامی طبقه بندی کرد. که از نظر خبرگان، زیرمؤلفه "مکان یابی" و "هندسه" با وزن های 217/0 و 275/0 به ترتیب در مؤلفه عملکردی و کالبدی دارای بیشترین ضریب اهمیت می باشند.

آرمان شهر، نمادی از یک واقعیت آرمانی و بدون کاستی است. همچنین می تواند نمایانگر حقیقتی دست نیافتنی باشد. آﻧﭽﻪ ﻓﺮیﺪون ﻣﺸیﺮی ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آرﻣﺎن ﺷﻬﺮ ﺑﻪ دﻧﺒ ﺎل آن اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺪیﻨﻪای ﺑﺎ ویﮋﮔیﻫﺎیی از ﻗﺒیﻞ ﺗﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻪ اﺑﻌ ﺎد اﻧ ﺴﺎﻧی، ﻋ ﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤ ﺎﻋی، ﻣﻬﺮورزی و ﻋﺸﻖ ﻣیﺎن ﻫﻤﻪی اﻧﺴﺎن ﻫﺎﺳﺖ و همچنین از عناصرآرمانی اشعار سپهری می توان به دیدگاه او با رویکردی عرفانی و عاشقانه اشاره داشت. سهراب سپهری در مجموعه اشعار خود در «هشت کتاب» برای تفسیر آرمان شهر و راه های رسیدن به آن از عناصر و مصالح معماری چون خانه، درگاه، اتاق، مسجد و... و مصالحی چون سنگ،گل، خشت و... استفاده کرده است. ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ، ﺗﻼﺷی اﺳﺖ برای بررسی دو ﻣﻔﻬﻮم آرمان شهر و ﭘﺎدآرمان شهر در ﺷﻌﺮ سهراب سپهری و ﻓﺮی ﺪون ﻣ ﺸیﺮی، و نیز یافتن عناصر آرمانی و پادآرمانی در آثار فریدون مشیری و سهراب سپهری ﺷ ﺎﻋﺮان ﻧﺎﻣ ﺪار ﻣﻌﺎﺻﺮ. در این پژوهش سعی شده تا هشت کتاب سهراب و کتاب های فریدون مشیری را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد و دیدگاه شعر معاصر و مولفه های آن رابه تفسیر کشیده و میزان اثرپذیری از اجتماع و اثربخشی آن را دریابد. و ﺗ ﺼﻮیﺮی روﺷ ﻦ و ﺷ ﻔﺎف از آرﻣ ﺎنﺧﻮاﻫی این شاعران اراﺋﻪ ﮔ ﺮدد. این پژوهش ابتدا به بررسی پیشینه تحقیق و سپس تعریف آرمان شهر پرداخته است و آرمان شهر را از دیدگاه دو شاعر بزرگ معاصر ایران و همچنین عناصر آرمانی وپادآرمانی را در اشعار بررسی نموده است. روش ﭘﮋوﻫﺸی کﻪ در ایﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ کﺎر رﻓﺘ ﻪ به صورت کتابخانه ای و تحلیل محتوایی اشعار بر مبنای مطالعات کتابخانه ای پرداخته شده است.

شهرهای امروز با تمام امکانات جدید، همانند گذشته قادر به تأمین آرامش و امنیت شهروندان نیستند؛ از این رو توجه به مفهوم امنیت شهروندان و روش های ارتقاء آن، به عنوان یکی از اولویت های مهم و اساسی حرفه مندان و تئوری پردازان شهری تبدیل شده است. رویکردهای جدید طراحی محیطی بر این نکته تأکید دارند که با توجه به ساختار کالبدی فضاهای شهری و تدوین و اعمال ضوابط ویژه در آن ها، می توان به میزان گسترده ای از ارتکاب جرائم شهری جلوگیری نمود. رویکرد CPTED (پیشگیری از جرایم با استفاده از طراحی محیطی) را می توان نوعی رویکرد هدفمند در جهت طراحی کارآمد و هوشمندانه مؤلفه های محیطی در کاهش جرائم دانست؛ که بطور مؤثری در افزایش سرمایه اجتماعی، بهبود کیفیت زندگی، افزایش میزان رضایت مندی شهروندی و در نتیجه بهبود رفاه اجتماعی جامعه تأثیر بسزایی دارد. این پژوهش در پی آن است تا امکان اجرا نمودن رویکرد CPTED را در شهرهای اسلامی بسنجد. از این رو شاخص های شهر اسلامی و رویکرد CPTED با استفاده از آزمون های پیرسون و رگرسیون در مناطق شهرداری تبریز مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که نظارت و مراقبت از فضاهای جمعی، حمایت و بسترسازی جهت بروز فعالیت های اجتماعی، کنترل دسترسی بصری و فیزیکی به فضاهای شهری، توجه به سلسله مراتب و قلمرو فضاهای شهری، استفاده از روش های منسجم جهت حفظ و نگهداری فضاهای یاد شده به ترتیب بیشترین اهمیت را در کاربست رویکرد CPTED در مناطق ده گانه شهرداری تبریز به خود اختصاص داده اند.