مطالب مرتبط با کلیدواژه

جامعه شناسی


۱۲۱.

جایگاه و هویت زن در جدال گفتمان های ایرانی(با تاکید بر گفتمان امام خمینی)

نویسنده:
منبع: زن و فرهنگ سال نهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۳۵ 7-22

کلیدواژه‌ها: هویت زن جامعه شناسی گفتمان ایرانی امام خمینی(ره)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۹ تعداد دانلود : ۵۲۸
هدف از پژوهش حاضر بررسی و تحلیل تفاوت هویت و جایگاه دال زن در گفتمان امام خمینی(ره) با گفتمان های پیشین در تاریخ ایران از عصر باستان تاکنون می باشد. جامعه آماری پژوهش متون تاریخی مربوط به هر دوره می باشد که بصورت هدفمند انتخاب شده و براساس نظریه گفتمان ارنستو لاکلا و شنتال موفه تحلیل شده اند. یافته ها نشان داد که گفتمان باستان هیچ هویت و شان انسانی برای زنان قائل نبوده و زن را به مثابه اشیاء مایملک مردان تصور می کرد. گفتمان سنتی با استناد به تفاوت نظام طبیعی در خلقت، وضعیت فرودست زنان نسبت به مردان را توجیه می کرد. گفتمان مشروطه بر اندیشه برابری زن و مرد تاکید کرده و سنت و مذهب در ایران را عامل عقب ماندگی زنان می پنداشت. نگرش گفتمان پهلوی به جایگاه زن، نگرشی ابزاری بود و فرهنگ مردسالار این گفتمان مانعی جدی برای تحقق وضعیت آرمانی زنان محسوب می شد. در گفتمان امام خمینی(ره) بر هویت انسانی زنان و مردان تاکید شده و این گفتمان خواهان جایگاه برابر و متناسب برای زنان از فرصت های اجتماعی است.
۱۲۲.

نقش رسانه ای هنر در هویت بخشی به زنان فرودست مبتنی بر آرای پسااستعماری گایاتری اسپیوک

نویسنده:
منبع: زن و فرهنگ سال نهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۶ 7-21

کلیدواژه‌ها: هنر جامعه شناسی زنان فرودست هویت گایاتری اسپیوک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۰ تعداد دانلود : ۵۷۷
پژوهش حاضر با هدف یافتن راهی برای هویت بخشی به زنان فرودست به بررسی و تحلیل دیدگاه های گایاتری چاکراورتی اسپیوک، از منتقدان و متفکران حوزه ی مطالعات پسااستعماری می پردازد. او در مقاله ی معروف خود" آیا فرودستان می توانند سخن بگویند؟"، به بررسی وضعیت فرودستان می پردازد و با توجه به عواملی چون نفوذ استعمار و مردسالاری به این نتیجه می رسد که فرودستان نمی توانند سخن بگویند. او با توجه به نقدهای فمینیسم، مارکسیسم و مطالعات فرودستان می گوید که سلسله مراتب اجتماعی- سیاسی استعماری در حیطه ی پسااستعماری بازتولید شده اند، و صدای فرودستان هیچ گاه شنیده نمی شود. این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی به نقد آرای اسپیوک می پردازد و به دنبال راهکاری برای هویت بخشی به زنان فرودست است. یافته های پژوهش نشان می دهد که اسپیوک تنها به وجه کلامی ارتباط توجه کرده و وجه غیرکلامی ارتباط که هنر از پایه های اصلی آن است را مورد بی اعتنایی قرار داده است. هنر در نقش یک رسانه می تواند به مثابه زبان فرودستان عمل کند و به آنان هویت ببخشد. فعالیت هنری زنان ایران در جزیره ی هرمز نمونه ای از این کارکرد رسانه ای هنر است که توانسته است به آنان هویت ببخشد.
۱۲۳.

تبیین جامعه شناختی مشکلات تعاونی های زنان با تمرکز بر توانمندی های مورد نیاز مدیران

نویسنده:
منبع: زن و فرهنگ سال دهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۷ 25-39

کلیدواژه‌ها: تبیین جامعه شناختی جامعه شناسی مشکلات تعاونی های زنان توانمندی های مورد نیاز مدیران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۰ تعداد دانلود : ۳۰۳
هدف این مطالعه بررسی مسائل و مشکلات تعاونی های زنان با تمرکز بر توانمندی مدیران با استفاده از روش کیفی بود که برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز تحقیق از روش مشاهده و مصاحبه نیمه ساختارمند استفاده شد. جامعه آماری، مدیرعاملان تعاونی های زنان استان همدان (55 مدیر عامل) بودند که به صورت تمام شماری مورد مصاحبه قرار گرفتند. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از روش تحلیل محتوای استقراری و کدگذاری و طبقه بندی استفاده گردید. یافته ها نشان داد که مسائل و مشکلات تعاونی های زنان عبارتند از: محدودیت های درون خانواده، نگرانی در مورد مسئولیت های زندگی، ضعف در عملکرد سازمان های حمایتی، مشکلات مالی، تبعیض جنسیتی، ضعف جسمانی، نگرانی از آینده و ضعف در برقراری ارتباط. این مشکلات را می توان در چهار دسته کلی تر جای داد که عبارتند از: مسائل و مشکلات روان شناختی، جامعه شناختی، اقتصادی و نهادی مدیریتی. در نهایت این چهار طبقه را در دو طبقه کلی، مشکلات درون فردی و مشکلات برون فردی دسته بندی نمود.
۱۲۴.

ارائه طرحی برای مصرف مبتنی بر زیبایی در زنان

نویسنده:
منبع: زن و فرهنگ سال دهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۷ 87-97

کلیدواژه‌ها: طرح جامعه شناسی مصرف مبتنی بر زیبایی زنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۸ تعداد دانلود : ۲۲۵
هدف از پژوهش حاضر ارائه مدلی برای مصرف مبتنی بر زیبایی در زنان در شهر تهران بود. جامعه پژوهش، زنان ساکن در شهر تهران بودند که به مصارف زیبایی می پرداختند. نمونه تحقیق حاضر شامل 28 نفر از زنان 18 تا 40 ساله بود که با روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند. پژوهش با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی انجام شد. ابزار مورد استفاده برای گردآوری داده ها، مصاحبه بود و از کدگذاری به عنوان روش تجزیه و تحلیل اطلاعات استفاده شد. تحلیل داده های حاصل از مصاحبه نشان داد که نقش ها و کلیشه های جنسیتی در بستر جامعه و همچنین ایده آل های زیبایی منجر به نارضایتی زنان از تصویر بدن خود شده است و نارضایتی از تصویر بدن زنانه منجر به مصارفی از جمله جراحی زیبایی، رژیم درمانی و باشگاه رفتن شده است.
۱۲۵.

مطالعه مردم شناختی روایت های زنانه از دوران جنگ تحمیلی

نویسنده:
منبع: زن و فرهنگ سال دهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۷ 115-130

کلیدواژه‌ها: مردم شناسی جامعه شناسی روایت زنان جنگ تحمیلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۰ تعداد دانلود : ۶۷۳
هدف این پژوهش پرداختن به روایتی از جنگ است که تجربه زیسته زنانه را شکل داده و آن را بازگو می کند. زنانی که به نوعی در جنگ شرکت داشته یا به شکلی مستقیم آن را زیسته اند. پژوهش حاضر درصدد مطالعه مردم شناختی روایت های زنانه از دوران جنگ تحمیلی است. روش این پژوهش مطالعه میدانی (مشاهده مشارکتی، جمع آوری مستندات، مصاحبه روایتی) است. این پژوهش با 50 نفر از زنان شهرستان های سرپل ذهاب و قصرشیرین در استان کرمانشاه که جنگ تحمیلی را تجربه کرده اند مصاحبه های عمیقی انجام داده است تا بتواند روایت های شفاهی زنان از روزهای جنگ تحمیلی را در کنار هم قرار دهد و در نهایت روایتی زنانه از جنگ تحمیلی ارائه نماید. یافته های تحقیق نشان می دهد که جنگ همواره اثرات منفی بر زندگی زنان داشته و آنان را به عنوان یکی از اصلی ترین قربانیان جنگ مطرح می نماید. تجربه زیسته زنان بعد از جنگ بر خلاف خود جنگ که محصور در یک برهه زمانی و مکانی خاص بوده، در طول زمان و مکان امتداد یافته و حلقه واسطی بین گذشته، حال و آینده می شوند و باعث تغییرات تأثیرگذاری در زندگی آنان می شود.
۱۲۶.

جهانی شدن فرهنگ و پوشاک سنتی هویت های قومی با تاکید بر ابقای پوشاک زنان کرد غرب ایران

نویسنده:
منبع: زن و فرهنگ سال دهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۸ 25-42

کلیدواژه‌ها: جهانی شدن فرهنگ جامعه شناسی پوشاک سنتی زنان کرد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۴ تعداد دانلود : ۴۸۲
هدف تحقیق حاضر توصیف ساختار اصیل پوشاک زنان کرد، شناسایی عوامل هویت دهی این پوشاک سنتی و پیرو آن، فرآیند جهانی شدن به عنوان یکی از اصلی ترین علل هویت زدایی از آن با تاثیر خود در قالب طراحی پوشاک سنتی جدید بود. جامعه تحقیق حاضر زنان کرد بود که با تکیه برمستندات عینی از پوشش زنان کرد غرب ایران و در عین حال مشاهده پوشش محلی جدید زنان کرد ساکن در کشورهای غربی از طریق رسانه های اینترنتی و شبکه های مجازی مورد بررسی قرار گرفت. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ایی، اینترنتی و میدانی بود. همچنین پوشاک سنتی زنان کرد غرب ایران با پوشاک سنتی زنان کرد در جوامع غیرایرانی مقایسه شد. پس از آن که یکی از اصلی ترین علل تغییر این پوشاک سنتی در سایر کشورها شناسایی شد، ساختار تغییریافته پوشاک زنان کرد شرح و علل ابقای ساختار اصیلش در غرب ایران بررسی شد. در نهایت نتایج به دست آمده بیانگر این بود که پوشاک سنتی زنان کرد درسایر کشورها ی دربردارنده جمعیت قومی این مردمان، تحت تأثیرمستقیم اثرات فرهنگی جهانی شدن در طراحی مد و پوشاک، ساختاری حداقلی پیدا کرده و اجزا و نشانه هایی که عامل اصلی هویت دهی به این پوشاک بوده اند ساده شده یا از بین رفته اند و در بخش های مختلف آن ارزش های زیبایی شناسانه بر باورها و کارکردها غلبه یافته است. ضمناً علل بقای این پوشاک در ساختار اصیلش در غرب ایران را می توان ناشی از برنامه ریزی کارآمد دولت در حفظ هویت های قومی، پافشاری کردهای ایران بر آداب ورسوم و سنت ها قومی خود حتی سطحی ترین نمودهای فرهنگی شان و در نهایت مشخصات و ویژگی های خود لباس در هماهنگی اش با حدود و ضوابط پوشش فرهنگ اسلامی دانست.
۱۲۷.

بررسی تقابل های اجتماعی در برخی اشعار حافظ

نویسنده:
منبع: شفای دل سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ 107 - 122

کلیدواژه‌ها: حافظ غزلیات جامعه شناسی رفتارها تقابل ها کوزر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۲ تعداد دانلود : ۱۰۶۵
ادبیات نیز مانند هر پدیده ای برای طراوت، شادابی و کارآیی باید با دانش های روز بررسی و تجزیه و تحلیل شود که یکی از آنها موضوع تطبیقی آثار ادبی با دیگر علوم است. در روانشناسی و جامعه شناسی مبحثی تحت عنوان تقابل های اجتماعی و تحلیل رفتار متقابل است که نسبت به گذشتگان می توان در آثارشان این موضوعات را بررسی کرد و «لوئیس آلفرد کوزر» در کتاب خود «نظریه تقابل اجتماعی» رفتار و کردار انسان ها و گروه ها و احزاب را در شانزده نظریه بررسی کرده است. «ون جونز» و «یان استوارت» در اثر خودشان «تحلیل رفتار متقابل» این موضوع را تجزیه و تحلیل نموده اند. در این مقاله برخی غزلیات حافظ، با توجه به مسئله تقابل رفتارهای اجتماعی و رفتار متقابل، از نظر درون مایه و محتوا و مضمون آنها تجزیه و تحلیل شده اند و بویژه با در نظر گرفتن شانزده نظریه «کوزر» از جامعه شناسان بزرگ معاصر، در پی آن هستیم که تا حدودی رفتارهای متقابل حافظ را در لایه های درونی غزلیات او نمایان سازیم؛ هر چند به طور کلی و عام غزلیات مذکور بیشتر به رفتارهای متقابل عاشق و معشوق یا مرید و مراد و محب و محبوب ختم می شود، اما امروزه این کلی گویی از نظر نقد ادبی چندان مقبول نیست.
۱۲۸.

رمزگشایی های زنانه از شبکه تلویزیونی فارسی وان شناخت دلالت های معنایی حاکم بر قرائت مخاطبان زن از سریال ویکتوریا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال هفتم پاییز ۱۳۹۰ شماره ۲۴ 179 - 204

کلیدواژه‌ها: جامعه شناسی مطالعات فرهنگی تبارشناسی ذات باوری صورتبندی گفتمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۷ تعداد دانلود : ۲۴۶
این مطالعه به بررسی تجربه ی تماشای زنانه سریال ویکتوریا از شبکه فارسی وان می پردازد. این سریال که در سال 88 از محبوبیت قابل توجهی در میان زنان ایرانی برخوردار گشت، مجموعه ای است با انبوهی از بازیگران که بر محور زندگی روزمره زنی توانمند می چرخد. روند داستان به گونه ای است که همچون "سریال های بازاری"، معماهایی طرح می شود تا کنجکاوی بیننده را بر انگیزاند و سپس آن را به نحوی که مورد انتظار مخاطب است، پاسخ می دهد. برای شناخت دلالت های معنایی حاکم بر قرائت مخاطبان زن از سریال ویکتوریا از روش پژوهش کیفی بهره گرفته و با استفاده از تکنیک مصاحبه به جمع آوری اطلاعات پیرامون تجربه تماشای مخاطبان زن ایرانی اقدام شد. به علاوه، برای تکمیل یافته های تحقیق، به سراغ نظرات کاربران اینترنتی در خصوص چرایی تماشای سریال رفته و با استفاده از تحلیل محتوا، نظرات ایشان در سایت ها و وبلاگ های مرتبط بررسی شد. نهایتا براساس یافته ها و نتایج تحقیق می توان عواملی را معرفی کرد که بینندگان را به دنبال کردن سریال ترغیب و در آن ها لذت ایجاد می کند. مجموعه ی پاسخ های مصاحبه شوندگان به ترتیب اهمیت در شش گروه زیر قرار می گیرند: ایجاد سرگرمی برای بینندگان به عنوان اولین عامل، الگوهای جنسیتی جایگزین که در این سریال بازتولید می شوند دومین عامل مهم در تماشای سریال، مشارکت گروهی در تفسیر متن به نحوی که تنها یک نوع از قرائت را خوانش غالب معرفی کند، مشابهت در تجربه زیسته که همسانی هایی را میان بیننده و شخصیت های داستان ایجاد می کند، آشنایی شنیداری یا تماشای سریال به زبان فارسی که از طریق شنیدن گفتگوهایی که خارج از فضای فرهنگی خانواده های ایرانی است هیجان می آفریند و نهایتا نزدیکی فضایی به متن که از سبک تصویربرداری آن حاصل شده است، فرصت تجربه ، لذت و هیجانات متمایزی را برای مخاطب به دست می دهد
۱۲۹.

دریچه ای به روز جامعه شناسی فناوری - مروری بر مطالعات اجتماعی علم و فناوری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست نامه علم و فناوری دوره دوم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۱ (پیاپی ۳)
تعداد بازدید : ۴۳۱ تعداد دانلود : ۳۱۱
جامعه شناسی درباره فناوری چه می تواند بگوید؟ از زمان شکل گیری جامعه شناسی و به ویژه از زمان به وجود آمدن شاخه جامعه شناسی معرفت تا چند دهه پیش، همه صورت های معرفت بشری در قلمرو تحلیل جامعه شناسی تعریف می شد به جز 2 قلمرو علوم طبیعی و فناوری. به بیان دقیق تر، در حالی که همه حوزه های معرفتی بشری، از جمله باورها، اسطوره ها و نهادهای اجتماعی بشری، از هر جهت مورد تحلیل جامعه شناختی قرار می گرفت و فرآیند برساخته شدن و تغییر و تحول آن ها تحلیل می شد، علم و فناوری به مثابه جعبه سیاه تلقی می شدند که جامعه شناسی حق ورود به آنها و تحلیل سازوکارهای درونی رشد و توسعه (برساخته شدن) آن ها را نداشت، چون علم معرفتی عینی محسوب می شد و فناوری نتیجه محصول این معرفت عینی. اما از نیمه دوم قرن بیستم میلادی با ظهور فیلسوفان و جامعه شناسان علمی مانند کوهن و وینچ و غیره و پذیرش گسترده برساختارگرایی اجتماعی، این جعبه سیاه علم و فناوری بر روی جامعه شناسان گشوده شد و علم و فناوری به عنوان برساخته های اجتماعی، همانند دیگر معرفت ها و محصولات بشری، موضوع بررسی جامعه شناسی قرار گرفت. در حوزه علم برنامه تجربی نسبی گرایی (EPOR) و در حوزه فناوری رویکرد برساخته شدن اجتماعی فناوری (SCOT) از روشن ترین صورتبندی های ارائه شده مرتبط با مطالعات متاخر علم و فناوری هستند که در این مقاله به معرفی آن ها می پردازیم.
۱۳۰.

تفسیر کاربردی گونه های مختلف معشوق در اشعار سیمین بهبهانی با تکیه بر نظریات اریک فروم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) دوره ۹ تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳۲ 310 - 273

کلیدواژه‌ها: سیمین بهبهانی معشوق اریک فروم جامعه شناسی روان شناسی عشق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۳ تعداد دانلود : ۳۱۳
سیمین بهبهانی معمار شعر عاشقانه معاصر است وهنر بزرگ وی در طراحی این جهانهای تودرتوی عاشقومعشوق است که هیچ یک در تزاحم با دیگری نیستند. براساس نظریات فروم بین عشق به خدا، عشق مادر بهفرزند، عشق برادرانه، عشق به جنس مخالف، ویا حتی عشق به نفس، فرق اساسی وجود ندارد؛ بلکه ماهیت اینعشقها، همه یکی است وتنها موضوع آنها متفاوت است. این جستار با روش تحلیلی - توصیفی به تفسیر گونه-های مختلف معشوق براساس نظریات اریک فروم با ذکر شواهد در اشعار سیمین بهبهانی پرداخته است کهبازتابی از رهیافت ترکیبی جامعهشناسی – روانشناسی را به خواننده عرضه میکند. نتایج این پژوهش نشانمیدهد که میان نظریات اریک فروم وسیمین بهبهانی درباره گونههای مختلف معشوق وجه اشتراک بسیاریوجود دارد.
۱۳۱.

تتحقق پراکسیس بمثابه ی آزادی و بنیاد انسان (در پرتو نقد مارکس بر مدرنیته)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: حکمت اسراء بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۳ 158 - 185

کلیدواژه‌ها: مارکس پراکسیس جامعه شناسی مدرنیته آزادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۲ تعداد دانلود : ۴۲۷
بحث از آزادی، امکان و لوازم تحقق آن یک امر فلسفی است. یکی از مسائل مهم مدرنیته نیز بحث درباره آزادی انسان است. معنای آزادی در طول تاریخ مدرنیته دستخوش تغییر و تحولات بسیاری شده است اما می توان گفت ملاک محوری آزادی انسان در مدرنیته نوعی خودتعین بخشی انسان است؛ البته خود این ملاک نیز تغییر و تقریرهای مختلفی به خود دیده است. طرح آزادی در اندیشه مارکس با تحقق پراکسیس و ظهور انسان اجتماعی امکان پذیر می شود؛ انسانی که معنای زندگی را در خودتحقق بخشی و در قالب کار یافته است. از نظر مارکس ظهور پراکسیس غایت آزادی و تاریخ بوده و روایت تاریخ چیزی جز عمل آفرینش انسان نیست، پس ظهور پراکسیس با ظهور جامعه و تنها در وجهی اجتماعی امکان پذیر است.
۱۳۲.

تحلیل جامعه شناختی گرایش به ورزش رزمی کاراته با مدل نظری پیر بوردیو (مطالعه موردی: ورزشکاران کاراته شهر گرگان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات روان شناسی ورزشی بهار ۱۳۹۹ شماره ۳۱ 97 - 108

کلیدواژه‌ها: جامعه شناسی کاراته ورزش رزمی. مدل پیربورد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۶ تعداد دانلود : ۲۵۵
پژوهش حاضر با هدف تحلیل جامعه شناختی گرایش به ورزش رزمی کاراته با مدل نظری پیر بوردیو طراحی و اجرا شد. مدل نظری پژوهش مطابق با مدل نظری پیر بوردیو بود. این مدل به بررسی نقش ورزش بر بهبود وضعیت های  اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی می پردازد. جامعه آماری پژوهش تمامی ورزشکاران کاراته در شهر گرگان در سال 1397 بود. بر اساس جدول حجم نمونه مورگان، 285 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. ابزار پژوهش حاضر پرسش نام ه ای بر اساس مدل نظری پیربوردیو بود. جهت تجزیه و تحلیل داده های پژوهش، از روش معادلات ساختاری استفاده شد. مدل ساختاری پژوهش نشان می دهد متغیرهای الگوی مرجع ورزشی، سرمایه اقتصادی، سرمایه فرهنگی خانواده، منزلت اجتماعی ورزش و حمایت ورزشی خانواده تأثیری معناداری بر گرایش به ورزش رزمی کاراته دارند.
۱۳۳.

بررسی میزان همدلی گزاره های بنیادین جامعه شناسی با دینِ اسلام

نویسنده:
منبع: تحقیقات بنیادین علوم انسانی سال سوم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۸) 139-165
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۱۹۴
در بحث از علم اسلامی، اگر طبق نظری مشهور، اخذ گزاره های بنیادی علم از منابع اسلامی را ملاک اسلامی بودن آن علم بدانیم، میزان تعارض نداشتن گزاره های بنیادی آن علم با اندیشه اسلامی نیز ملاک میزان همدلی آن علم با دین اسلام خواهد بود. به دلایل معرفت شناختی، آزمودن امکان وجود یک علم جامعه شناسی همدلانه تر با دین، بسی ساده تر و راهگشاتر از تأسیس یک علم جدید محل وفاق، با کارایی لازم است. در این مقاله، برای بررسی چیستی گزاره های بنیانی و پیش فرض های عمومی در علم جامعه شناسی، مباحث مهم فلسفی و روشی مربوط به جامعه شناسی در منابع کاویده می شود، و گزاره های بنیانی و عمومی کشف یا استنباط می گردد، و برای بررسی سازگاری یا ناسازگاری پیش فرض های به دست آمده با دین اسلام، به مقتضای نوع نگاه و هدف مقاله، ملاک اندیشه و جهان بینی اسلامی، برداشت مشهور و رایج بین متخصصان دین شناس است. بررسی حاضر نشان می دهد که پیش فرض های غالباً معرفت شناختی و روش شناختی عمومی در جامعه شناسی معاصر با اندیشه رایج اسلامی منافات ندارد، به این معنا که در محدوده و حیطه خود که قلمرو تجربه است با اندیشه اسلامی در این قلمرو، ناسازگار نیست، و راجع به قلمرو فراتجربی نیز ساکت است. جامعه شناسی (نه نظریه یا نظریه های خاص در آن) را از این لحاظ، و به این معنا، می توان با دین اسلام همدل دانست. اکنون، دو راه نسبتاً ساده تر پیش روست: راه اول، پایه ریزی عَمَلی جامعه شناسی اسلامی با الهام گرفتن از گزاره های بنیانی و عمومی استخراج شده، و استنباط محتواهای هم ارز از منابع اسلامی به عنوان گزاره های بنیانی و عمومی جایگزین؛ اگر علم اسلامی را ممکن می دانیم؛ راه دوم، پرداختن نظریه هایی با پیش فرض های قریب اسلامی، با تکیه بر همین مبانی استخراج شده جامعه شناسی معاصر.
۱۳۴.

بررسی جامعه شناختی عوامل مؤثر برسرمایه اجتماعی در بین خانواده های ساکن در شهر ملایر

نویسنده:
منبع: دانش انتظامی همدان سال ششم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۲۰) 43 - 66

کلیدواژه‌ها: جامعه شناسی سرمایه اجتماعی خانواده سکونت خشونت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۷ تعداد دانلود : ۲۵۸
پژوهش حاضر با هدف بررسی جامعه شناختی علل فراز و فرود سرمایه اجتماعی در بین خانواده های ساکن در شهر ملایر در سال1397 اجرا شده است. این پژوهش از نوع مطالعات توصیفی است که با روش پیمایشی به انجام رسیده است. جامعه آماری، کلیه خانواده های ساکن در شهر ملایر بوده است. حجم نمونه انتخابی براساس فرمول کوکران 376 خانوار به دست آمده که برای جلوگیری از تورش احتمالی در تحقیق 400 نفر لحاظ گردید، برای انتخاب نمونه تحقیق از روش خوشه ای استفاده شده است. اطلاعات مورد نیاز این پژوهش با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه حضوری، جمع آوری شده است. میزان آلفای کل سؤالات پرسشنامه 75.(که نشان دهنده ثبات و قابلیت اعتماد آن است) و نتایج آزمون68.kmo= و معنی داری کرویت بارتلت نشان دهنده همبسته بودن سؤالات شاخص های تشکیل دهنده سرمایه اجتماعی، و در نتیجه، اعتبار آن بوده است. نتایج تحقیق نشان داد که سرمایه اجتماعی 5. 65 درصد از خانواده ها بالا، 33 درصد متوسط و 5. درصد پایین بوده است. براساس نتایج تحلیل مسیر، متغیرهای مقبولیت اجتماعی، پایگاه اجتماعی- اقتصادی، و دین داری به صورت افزاینده، ومتغیرهای خشونت خانوادگی، روابط استبدادی والدین و نظارت شدید خانوادگی به صورت کاهنده، بر سرمایه اجتماعی خانواده مؤثر بوده اند فراز و فرود سرمایه اجتماعی در خانواده بیشتر متأثر از عوامل برون خانوادگی و اجتماعی است؛ برای جلوگیری ازکاهش سرمایه اجتماعی خانواده، نقش مراکز و نهادهای آموزشی و فرهنگی ، حمایتی و رفاهی ، امنیتی و بهزیستی دارای اهمیت می باشد .
۱۳۵.

جنسیت شناسی معرفتی: دانش سلطه در اندیشه دوروتی اسمیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه فرهنگ و ارتباطات سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۸) 261 - 282

کلیدواژه‌ها: خواستگاه اجتماعی جامعه شناسی دوروتی اسمیت معرفت جنسیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۹ تعداد دانلود : ۳۶۰
از دیرباز چگونگی تولید معرفت، پرسش بسیاری از اندیشمندان بوده است. جامعه شناسان معرفت کسب معرفت، را در ارتباط مستقیم با جامعه می دانند و برای آن قائل به ریشه های اجتماعی هستند. دوروتی اسمیت به عنوان یک جامعه شناس فمینیست با قائل شدن به ریشه های مردانه جامعه شناسی در مسیر جامعه شناسی معرفت قرار دارد. این مقاله با هدف بررسی دیدگاه های دوروتی اسمیت در مورد جامعه شناسی به طور اخص، به عنوان دانشی که توسط مردان بر دنیای اجتماعی انسان ها تحمیل شده است، به بحث و بررسی می پردازد. و همواره در پی پاسخ به این پرسش است که جنسیت، چه نقشی در تولید معرفت دارد؟ در این راستا رویکرد نظری دوروتی اسمیت در نظریه دیدگاه را دنبال می کند که به دنبال نقد جامعه شناسی است که بر مبنای اجتماعی مردانه شکل گرفته است و روش ها و دیدگاه های مردان را پایه قرار داده و زنان را به حاشیه رانده است. جامعه شناسی تجربیات، دیدگاه ها، نحوه اندیشیدن و زندگی روزانه زنان را نادیده گرفته است.  در نتیجه جامعه شناسی که می بایست دانش کل جامعه باشد قادر به بررسی و آشکارسازی همه پدیده های اجتماعی نیست و در این راه دچار تعصب و کوتاه بینی شده است.
۱۳۶.

برساختی جامعه شناسانه از منفعت: با تأکید بر فهم بوردیویی از منفعت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره نهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۳۶) 1027 - 1052

کلیدواژه‌ها: اقتصاد بوردیو جامعه شناسی منفعت میدان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۸ تعداد دانلود : ۵۷۷
با بیان واژه منفعت، اولین چیزی که بی درنگ به ذهن متبادر می شود، منفعت اقتصادی است؛ درحالی که میدان های مختلف زندگی منافع خاص خود را دارند که لزوماً منفعت اقتصادی نیستند. پژوهش حاضر با استفاده از روش اسنادی به بررسی تنوع سطوح و معانی غیراقتصادی مفهوم منفعت از دیدگاه جامعه شناسان پرداخته است و قصد دارد با تأکید بر فهم بوردیویی از منفعت ابزاری مفهومی برای تبیین پدیده های اجتماعی در اختیار پژوهشگران قرار دهد. نتایج این پژوهش حاکی از این است که دو توکویل، وبر، راتزنهوفر، اسمال، السورث راس، زیمل و کلمن منفعت را در قالب خرد و فردی آن به کار گرفته اند. با این حال وجه تمایزی نیز میان متفکران مذکور درباره مفهوم منفعت وجود دارد و آن این است که توکویل، وبر، کلمن و زیمل مفهوم منفعت را عنصری اجتماعی درنظر گرفته اند و در تحلیل روابط میان افراد جامعه از آن استفاده کرده اند، اما راتزنهوفر، اسمال و راس درکی پیشااجتماعی از مفهوم منفعت دارند و آن را عنصری می دانند که سبب تشکیل جامعه می شود، نه عاملی که بتوان روابط میان افراد جامعه را به وسیله آن تحلیل کرد. نتایج این تحقیق حاکی از این است که متفکرانی مانند مارکس، بنتلی و بوردیو منفعت را در قالب جمعی و گروهی آن استفاده کرده اند. با وجود این، با نگاهی عمیق تر به آثار و کاربرد تجربی نظریه های متفکران فوق درباره مفهوم منفعت شاید بتوان بیان کرد که نگاه جامعه شناسانه مارکس به مفهوم منفعت در قالب منافع طبقاتی هرچند دارای بار جامعه شناسانه است و منفعت را مختص به فرد نمی داند، باز معنای اقتصادی از منفعت را برای گروهی از افراد هم رده درنظر دارد و به نوعی راه را برای تفکر و تأمل درباره سایر اشکال متنوع و غیراقتصادی منفعت می بندد. دیدگاه بنتلی نیز با یکی کردن منفعت و گروه راه به این همانی تبیین ها می برد و به همین دلیل امکان کاربست تجربی و آزمون پذیری آن محدود می شود. با وجود این به نظر می رسد رویکرد نظری و روشی بوردیو به مفهوم منفعت دریچه امکان ها را به سوی نگاه غیراقتصادی به مفهوم منفعت در قالب جامعه شناسی و با معنایی غیراقتصادی باز می کند.
۱۳۷.

تأثیرات جامعه شناختی هیئت های مذهبی بر مؤلفه های مشارکت سیاسی در جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های سیاست اسلامی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۱ 85 - 112

کلیدواژه‌ها: جامعه شناسی سیاست هیئت های مذهبی مشارکت سیاسی انتخابات راهپیمایی و جمهوری اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۴ تعداد دانلود : ۴۶۶
در ایران معاصر، مطالعه جامعه شناختی پدیده های سیاسی، عمر درازی ندارد (تاریخچه). چنین مطالعاتی در ایران پس از انقلاب اسلامی نیز، بسی نوپاتر است (پیشینه). ازاین رو، همه زوایای تأثیرات جامعه شناختی گروه های اجتماعی چون هیئت های مذهبی در مقایس ملی، استانی و شهری بر مؤلفه های مشارکت سیاسی جمهوری اسلامی بررسی نشده و هم چنان تصور کلی آن است که نهادهای حکومتی نه گروه های اجتماعی، فعال مایشا هستند (مسئله). فقدان تنویر اثر بخشی های پیش گفته، این پرسش که «نوع، میزان و سهم اثرگذاری های اجتماعی هیئت های مذهبی بر مشارکت سیاسی جمهوری اسلامی چیست؟» را پیش پای ما می گذارد (سؤال). هیئت های مذهبی، به مثابه نهاد اجتماعی غیردولتی، از وجاهت و مقبولیت عمیق در ذهن و دل مردم  و درنتیجه، از کارکردهای مؤثری چون مشروعیت زایی دزدایی برخوردارند (فرضیه). نویسندگان این مقاله کوشده اند با بررسی نقش عناصر جامعه شناختی سیاسی چون سن، جنس، قومیت و گروه های مراجع در هیئت های مذهبی، میزان تأثیر آن را بر مؤلفه هایی چون انتخابات، راه پیمایی ها و سخنرانی های سیاسی، به مصداق بارز مشارکت سیاسی مردم، نشان دهند (روش) و صورت بندی جدیدی از کارکردهای پنهان و آشکار هیئت ها، با تعمیم نتایج بررسی هیئت های شهریار، ارائه دهد (هدف). این بررسی نشان می دهد: عناصر جامعه شناختی هیئت های مذهبی بر افزایش و کاهش مشروعیت سیاسی نظام جمهوری اسلامی نقش رو به رشدی دارند (یافته).
۱۳۸.

تولید علوم سیاسی بومی ازمنظر جامعه شناسی معرفت؛ با تأکید بر عامل مذهب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های سیاست اسلامی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۲ 85 - 108

کلیدواژه‌ها: علوم سیاسی بومی مذهب جامعه شناسی معرفت و ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۰ تعداد دانلود : ۵۹۵
گذار از دوره بی ثباتی به زمانه تثبیت نظام جمهوری اسلامی و داعیه تمدن سازی آن و همچنین ناکارآمدی علوم سیاسی موجود در تبیین و تحلیل پدیده های بومی، لزوم تجدیدنظر در علوم سیاسی را به اتفاق دانشمندان این حوزه تبدیل کرده است (تاریخچه)؛ موضوعی که ضرورت های مطالعات نظری آن را بیش ازپیش گوشزد می کند (پیشینه). مذهب به عنوان یکی از مهم ترین مؤلفه های جامعه ایرانی، تأثیر بسزایی در تولید و توسعه علوم سیاسی بومی دارد که نیازمند بررسی و واکاوی است (مسئله). ازاین رو، مقاله به دنبال پاسخ به این پرسش است که تأثیر مذهب به عنوان مؤلفه ای اجتماعی بر تولید و توسعه علوم سیاسی بومی در جمهوری اسلامی ایران چیست (سؤال)؟ مذهب به عنوان یکی از مؤلفه های جامعه ایرانی، بیشترین تأثیر همسو را بر تولید و گسترش علوم سیاسی بومی و تعین اجتماعی آن به مثابه معرفت دارد (فرضیه). مقاله درصدد بررسی مقتضیات همسوی مذهب بر تولید این علم (هدف) براساس چهارچوب نظری جامعه شناسی معرفت با رویکرد تفسیری است (روش). مقاله ضمن اشاره به تأثیر عمیق عامل مذهب (به عنوان یک مؤلفه اجتماعی) بر تولید علوم سیاسی بومی (به عنوان معرفت)، پیشنهادهایی برای بیشینه کردن تأثیر مؤلفه های همسو ارائه می دهد که اغلب متمرکز بر دو نهاد حوزه و دانشگاه و هم گرایی و هم افزایی آن دو است (یافته)
۱۳۹.

بررسی جامعه شناختی پدیده رمزگردانی دو زبانه های کردی کلهری- فارسی در دانش آموزان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تدریس پژوهی سال ششم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ 39 - 63

کلیدواژه‌ها: رمزگردانی دوزبانه جامعه شناسی زبان کردی زبان فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۳ تعداد دانلود : ۲۸۲
هدف: هدف از انجام این پژوهش بررسی جامعه شناسی پدیده رمزگردانی دوزبانه های کردی فارسی بود. روش: این پژوهش از نظر روش گردآوری داده ها جزء پژوهش های توصیفی از نوع همبستگی است؛ و براساس ماهیت جزء پژوهش های کاربردی محسوب می گردد. جامعه آماری شامل کل دانش آموزان مقطع متوسطه دوم شهرستان سرپل ذهاب در سال تحصیلی 97- 1396 است. با توجه به این که حجم کل جامعه آماری 3896 نفر بود؛ با استفاده از جدول مورگان 400 نفر (200 دختر؛ 200 پسر) در مقطع اول، دوم و سطح پیش دانشگاهی در بین دانش آموزان پسر و دختر به عنوان حجم نمونه در نظر گرفته شد. از شیوه نمونه ای طبقه ای نسبتی بر حسب جنسیت استفاده شده است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه الگوی پژوهشی پاراشر (1980) بود. برای تجزیه وتحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی شامل میانگین و انحراف معیار و در بخش آمار استنباطی از آزمون t دو نمونه وابسته، آزمون t دو نمونه مستقل و تحلیل واریانس استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد کاربرد زبان فارسی در حوزه های خانواده، دوستی، همسایگی، اداری به طور محسوسی از زبان کردی کلهری بیشتر بود (00/0= p) اما کاربرد زبان فارسی در حوزه مدرسه به طور محسوسی از زبان کردی کلهری بیشتر بود (01/0= p). همچنین کاربرد زبان فارسی در تمام سطوح مختلف تحصیلی، دانش آموزان دارای سطح تحصیلات پیش دانشگاهی بیش از بقیه و افراد پایه اول کمتر از دیگر سطوح تحصیلی از زبان فارسی استفاده می کنند. همچنین افراد پایه اول بیشتر از دیگر گروه ها و افراد دارای سطح تحصیلات پیش دانشگاهی کمتر از بقیه گروه های تحصیلی از زبان کلهری استفاده می نمایند (209/4 =F، 000/0=p). همچنین بین کاربران زبان کلهری در دو گروه جنسی در کل حوزه های اجتماعی کاربرد زبان فارسی بین دختران بیشتر از پسران است و پسران نیز بیشتر از دختران به استفاده از زبان کلهری تمایل دارند و نتایج آماری تفاوت معنی دار بین دو جنس را تأیید می کند (002/0= P).
۱۴۰.

نقد و بررسی کتاب جامعه شناسی مردم مدار در کارزار عمل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال بیستم اسفند ۱۳۹۹ شماره ۱۲ (پیاپی ۸۸) 97-120
تعداد بازدید : ۳۳۸ تعداد دانلود : ۲۳۳
کتاب جامعه شناسی مردم مدار در کارزار عمل، ترجمه ی مقالات شماره ی ویژه ی مجله ی کارنت سوسیولوژی ذیل «درگیری مخاطره آمیز: مبارزه در قلمرو جامعه شناسی مردم مدار» (2014) است. مطالب / مقالات کتاب در سه بخش کلی قرار گرفته اند که در هر یک، نویسندگانی از نقاط مختلف جهان، تجربه های بافت مند خودشان را از به کارگیری جامعه شناسی مردم مدار در اجتماعات و کشورهای مختلف ارایه می دهند. دو دستاورد مهم کتاب را می توان برشمرد. اولاً هر یک از چهارگانه ی مایکل بوراووی از کردار جامعه شناسی (حرفه ای، سیاست گذار، انتقادی، و مردم مدار) در بسترهای مختلف محلی به همان شکل خالص باقی نمانده و ویژه بودگی های گاه حتی غریبی به خود می گیرد، از جمله جامعه شناسی سیاست گذار انتقادی یا جامعه شناسی حرفه ای مردم مدار. ثانیاً در هر کشوری، سنت های محلی و تاریخی مربوط به رشته ی جامعه شناسی از یک طرف، و فرهنگ و سیاست مسلط در آن ها از طرف دیگر، زمینه را برای کامیابی یا ناکامی پژوهشگر مردم مدار آماده می کنند. کتاب هم پویایی های درونی حرفه ی جامعه شناسی را نشان می دهد و هم پویایی های بیرونی آن در نسبت با میدان سیاست را.