مطالب مرتبط با کلیدواژه

داعش


۸۱.

جریان شناسی گروه های تکفیری متحد داعش در اقصی نقاط جهان

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: داعش گروه های تکفیری متحد آفریقا خاورمیانه اروپا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۹ تعداد دانلود : ۶۳۸
گروه تکفیری داعش پس از جریان بیداری اسلامی در سال 2011 با تصرف بخش هایی از سوریه و عراق به طور جدی مطرح شد. هدف اصلی این پژوهش، شناخت شبکه جهانی داعش است. یافته های پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده، نشان می دهد شبکه جهانی متحدان داعش شامل گروه های تکفیری فعال در بخش هایی از برخی کشورهای خاورمیانه، آفریقا، آسیای مرکزی و جنوب آسیا و نیز، شبکه پیچیده ای از افراد و امارت های اسلامی انفرادی در کشورهایی است که از طریق مجازی– میدانی عمل می کنند. مجموعه این دو بخش در سراسر جهان، تهدیدی جدی برای امنیت بین المللی تلقی می شود. ماجراجویی شخصی، انگیزه مالی، بحران هویت، اهداف تجزیه طلبانه و عملیات نیابتی مهم ترین انگیزه پیوستن تکفیری ها به شبکه داعش است. می توان پیش بینی کرد، شبکه جهانی داعش حداقل در آینده تا کوتاه مدت فعال خواهد بود. در این رابطه، جمهوری اسلامی به دلیل موقعیت ویژه خود در هم جواری با جریان های تکفیری در منطقه و نیز به علت اشراف اطلاعاتی و بنیان های قوی امنیتی، از سوی جریان تکفیری داعش، تهدید نخواهد شد.
۸۲.

داعش در افغانستان؛ ماهیت، اهداف و چشم انداز آن

کلیدواژه‌ها: افغانستان داعش خلافت فرقه گرایی القاعده (به اصطلاح) خراسان بزرگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۹۴ تعداد دانلود : ۱۰۸۱
گروه تروریستی داعش با دیدی جهان گرا، خواستار به اصطلاح حاکمیت خلافت اسلامی در گستره ای از خاورمیانه، شمال آفریقا و جنوب اروپا تا قفقاز، آسیای مرکزی و افغانستان و پاکستان و حتی بخش هایی از ایران و هند است. اگر داعش در سوریه و عراق به بن بست برسد، افغانستان بهترین مکان برای ادامه فعالیت این گروه محسوب می شود. هماهنگی سیاست های داعش با اهداف برخی از کشورهای منطقه و همچنین کارکرد این گروه در رقابت قدرت های جهانی، زمینه مناسبی برای نفوذ داعش در افغانستان به وجود آورده است. وجود تفکر تحریف شده جهادی در میان گروه های تروریستی افغانستان، ورود داعش به این کشور را تسهیل می کند. البته گروه های افراط گرای افغان با داعش بر سرِ تکفیر شیعیان اختلاف نظر دارند. دیگر اختلاف داعش و این گروه ها بر سر قدرت است. به نظر می رسد تهدید داعش برای کشورهای هم جوار افغانستان، کشورهای مذکور را برای مقابله با تهدید این گروه به تشکیل ائتلافی هرچند نانوشته ترغیب کند.
۸۳.

بررسی وجوه اشتراک مبانی فکری، اهداف و اقدامات تروریستی رژیم صهیونیستی و داعش

کلیدواژه‌ها: اقدامات تروریستی داعش رژیم صهیونیستی وجوه اشتراک مبانی فکری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۶ تعداد دانلود : ۶۰۴
مطالعه کانون های بحرانی بیانگر آن است که بسیاری از آن ها، هدفمندانه ایجاد شده اند. از مصادیق عینی این کانون ها، رژیم صهیونیستی است. جنایات این رژیم تنها در قبال مسلمانان فلسطین نبوده بلکه پیروان تمام ادیان را نشانه گرفته و ادعای دینی آنان فقط یک بهانه و توجیه بوده است؛ اما جریان بیداری اسلامی از دسامبر سال 2010، صهیونیست ها را در ترس و انفعال عجیبی فرو برد. آنان برای مقابله با این وضعیت به کمک طراحان اروپایی و آمریکایی، درصدد تغییر جهت و محتوای انقلاب ها برآمده اند و تلاش کردند اختلافات شیعی- سنی را پر رنگ نمایند و گروه های تروریستی همچون داعش تأسیس کنند. نکته جالب توجه، اشتراک در افکار، رفتارها، رویه ها و مبانی دینی- عقیدتی رژیم صهیونیستی و داعش است که اتفاقی بودن این اشتراکات را غیر منطقی می نمایاند. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و گردآوری اطلاعات به شکل کتابخانه ای در پی شناخت اشتراکات داعش و رژیم صهیونیستی در مبانی فکری، اهداف و اقدامات تروریستی هستیم. سه سناریوی کشمکش، همکاری و تداوم اتحاد طبیعی برای این دو متغیر قابل اشاره است که با توجه به نشانه های موجود محتمل ترین سناریو، استمرار اتحاد طبیعی بین آنان است.
۸۴.

بررسی علل پیوستن جوانان اروپایی به داعش

کلیدواژه‌ها: تروریسم جوانان اروپایی داعش علل پیوستن مکانیسم جذب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۷۵ تعداد دانلود : ۱۲۳۶
علی رغم ادعای دولت های اروپایی مبنی بر مبارزه با تروریسم، تعداد زیادی از جوانان اروپایی به گروه تکفیری– تروریستی داعش پیوسته اند. هدف این مقاله بررسی و ارزیابی علل پیوستن جوانان اروپایی به داعش است. برای رسیدن به این هدف، از روش تحلیل اسنادی که از انواع روش های کیفی است و همچنین روش توصیفی– تحلیلی استفاده شده است. بر اساس یافته های این پژوهش، مجموعه ای از عوامل نظیر بحران هویت و معنویت در غرب، افزایش جریان های راست گرا، فشارها و تبعیض های اجتماعی، انگیزه های مادی و فقر، نقش سرویس های امنیتی غربی، مشکلات روحی و روانی، آموزه های داعش به ویژه حول دو مفهوم جهاد و خلافت، انگیزه های دینی و تبلیغات فریبنده داعش از جمله عوامل پیوستن جوانان اروپایی به این گروه تروریستی است. مقاله حاضر نخست به بررسی توزیع جغرافیایی اعضای اروپایی داعش و ویژگی های هویتی آن ها پرداخته و سپس علل پیوستن جوانان اروپایی به داعش را تبیین کرده است.
۸۵.

بررسی ابزارها، تاکتیک ها و رویکردهای رسانه ای گروه تروریستی داعش

کلیدواژه‌ها: ابزارهای رسانه ای تاکتیک های رسانه ای جنگ نرم داعش عملیات روانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۰ تعداد دانلود : ۱۰۹۲
در چند دهه گذشته، گروه های افراطی فراوانی در منطقه بروز و ظهور کرده ولی بی شک هیچ کدام از آن ها مانند گروه تروریستی و تکفیری داعش در فضای رسانه ای حضور نداشته اند. پروپاگاندای داعش نشان دهنده توجه سرکردگان این گروه به جریان سازی اجتماعی و تأثیرگذاری بر افکار عمومی است. داعش در کنار عملیات میدانی خود با استفاده از فنون عملیات روانی، رسانه ای و جنگ نرم تلاش کرده است از خود تصویرسازی و نیرو جذب کند. آن چه در این مقاله به آن پرداخته شده، نخست ترسیم تصویری از امکانات رسانه ای و اهداف و رویکردهای هرکدام از مؤسسات تبلیغاتی داعش است. پس از آن ضمن بررسی فنون عملیات روانی و جنگ نرم، به تبیین تاکتیک های رسانه ای داعش با محور عملیات روانی پرداخته می-شود. در انتها نیز سناریوهای مختلف از رفتار رسانه ای داعش بیان شده است.
۸۶.

بازنمود زندگی روزمره یوتوپیایی زنان غربی پیوسته به داعش در رسانه های اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: زندگی روزمره رسانه های اجتماعی داعش زنان یوتوپیا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۰ تعداد دانلود : ۴۲۹
با تأسیس داعش توسط البغدادی در سال 2014، او از مردان و زنان در کشورهای مختلف خواست تا زندگی خود را رها سازند و به عراق و شام مهاجرت کنند. برخلاف ادعای بازگشت به باورهای صدر اسلام، رسانه های اجتماعی نقش پُررنگی در حیات این دولت ایفا می کرد؛ زنان غربی مهاجر با بیان ابعاد آرمانی دولت اسلامی در این رسانه ها تأثیر چشمگیری در جذب دیگر زنان به قلمرو داعش داشتند. در این پژوهش با استفاده از نظریات زندگی روزمره و به طور خاص نظریه «لوفور» به بسط این نظریات از زندگی در شرایط عادی، به زندگی در شرایط جنگی توجه شده است. با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، روایت های منتشر شده در رسانه های اجتماعی از 38 زن غربی پیوسته به داعش (با بهره گیری از گزارشهای متمرکز بر داعش) تبیین شده است. یافته ها نشان می دهد زندگی روزمره زنان در غرب از لحاظ معیشتی در شرایط ایدئالی قرار داشت، اما جوامع غربی نتوانستند نیاز های معنوی آن ها را برطرف سازند. این زنان، دولت اسلامی را یوتوپیای محقق دانستند تا بتوانند به شعائر اسلام عمل کنند.
۸۷.

مسئولیت بین المللی اقدامات داعش در عراق(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عراق داعش شورشیان مسئولیت بین المللی قابلیت انتساب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۵ تعداد دانلود : ۳۹۳
داعش در سال 2013 حضور خود را در عراق رسماً اعلام و در سال 2017 دولت عراق آن را سرکوب کرد. در طول این مدت، داعش مرتکب اقدامات متعددی در عراق شد. مسئله این است که آیا اقدامات داعش به عنوان گروه شورشی شکست خورده، به دولت عراق منتسب می شود؟ مطالعه نشان می دهد اقدامات غیرحاکمیتی و جنایتکارانه داعش اصولاً به دولت عراق منتسب نمی شود. اما استثنائاً در صورت قصور دولت عراق در سرکوب و پیگرد داعش یا اعطای عفو عمومی به اعضای آن، رفتارهای آن ها می توانست قابل انتساب به دولت عراق باشد که در این مورد نیز این رفتارها به دلیل عدم قصور دولت عراق در سرکوب و پیگرد اعضای داعش و عدم اعطای عفو عمومی به اعضای آن، قابل انتساب به دولت عراق نیست. اما اقدامات شورشیان در زمینه های اقتصادی، اداری و قضایی برای اداره شهرهای تحت کنترل، به شرط حاکمیتی بودن ماهیت آن، فقدان نیروهای دولتی و وجود نیاز برای انجام چنین اقداماتی، قابل انتساب به دولت است که در مورد داعش در برخی موارد، چنین شرایط سه گانه ای وجود داشته و ممکن است رفتار آنان به دولت عراق قابل انتساب باشد.
۸۸.

قاعده منع توسل به زور و حملات آمریکا و متحدانش به سوریه در خلال سال های 2014 تا 2018(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: توسعه تدریجی قواعد مرتبط با استفاده از زور دفاع مشروع سوریه قاعده منع توسل به زور داعش قطعنامه 2249 شورای امنیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۹ تعداد دانلود : ۵۳۵
حملات متعدد ائتلاف آمریکایی به سوریه طی سال های 2014 تا 2018 که با بهانه جویی های مختلف اعم از مبارزه با داعش یا نوعی از مداخله بشردوستانه به منظور مقابله با کاربرد ادعایی تسلیحات شیمیایی صورت گرفته، تمامیت بند 4 ماده 2 منشور ملل متحد را خدشه دار ساخته است. نظریات حقوقی مختلف و البته غیرقابل قبولی از جمله «تئوری عدم تمایل و عدم توانایی»، «تئوری بسط مفهوم دفاع مشروع دسته جمعی عراق علیه داعش در خاک سوریه»، نظریه «ابهام خلاقانه و سازنده قطعنامه 2249» و «تئوری رضایت ضمنی» در توجیه حملات ائتلاف به رهبری آمریکا علیه مواضع داعش در خاک سوریه طرح شده است. در خصوص حمله به آنچه تأسیسات سلاح های شیمیایی دولت سوریه نامیده شده، به استدلال هایی همچون «اقدامات تلافی جویانه به منظور مقابله با کاربرد تسلیحات شیمیایی»، «مداخله بشردوستانه در بستر اجرای کنوانسیون سلاح های شیمیایی» و «تمایز میان مشروعیت و قانونی بودن مداخله نظامی» به صورت صریح یا ضمنی استناد شده است. این نوشتار به منظور پاسخگویی به این پرسش که «چرا حملات آمریکا و متحدانش به سوریه در خلال سال های 2014 تا 2018 غیرقانونی تلقی می شود؟»، با روشی توصیفی - تحلیلی به بررسی نظریات و استدلال های حقوقی مطرح شده در مورد این حملات می پردازد و این فرضیه را آزمون می کند که «حملات آمریکا و متحدانش به سوریه در قالب هیچ یک از استثنائات وارد بر بند 4 ماده 2 منشور یعنی مواد 42 و 51 قرار نگرفته و از طرفی دیگر عنصر رافع وصف متخلفانه یعنی رضایت دولت سوریه نیز احراز نشده است؛ بدین ترتیب، حملات مزبور غیرقانونی تلقی می شوند».
۸۹.

تحلیلی آینده پژوهانه از قدرت و نفوذ افراط گرایی اسلامی در جهان اسلام (مطالعه موردی: داعش)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اسلام افراطی اسلام سیاسی آینده پژوهی جهان اسلام داعش غرب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۴ تعداد دانلود : ۴۶۳
بعد از وقایع سال 2010 در جهان اسلام، گستره جدیدی از جریان های افراط گرای اسلامی ظهور یافت که خشونت، درگیری های فرقه ای، تکفیر، بی ثباتی سیاسی و تلاش برای دولت سازی از مهم ترین اقدامات آن است. وسعت و شدت عملیات گروه های افراطی مزبور از جمله داعش به حدی است که سنجش قدرت و نفوذ آنها نزد صاحب نظران روابط بین الملل، از اهمیت خاصی برخوردار است. اما آنچه عمدتاً در این بین از آن غفلت شده، آینده قدرت و نفوذ داعش در جهان اسلام است. از طرفی، آینده پژوهی قدرت و نفوذ داعش، مستلزم بررسی سازه های تاریخی، سیاسی و اجتماعی افراط گرایی اسلامی است. این پژوهش بر این باور است که تقویت افراط گرایی اسلامی بیش از آنکه ناشی از بسترهای اجتماعی و داخلی کشورهای اسلامی باشد، حاصل راهبرد غرب برای مهار «اسلام سیاسی» توسط «اسلام افراطی» است. از این رو، این پرسش مطرح است که آینده نفوذ و قدرت داعش در جهان اسلام چگونه و براساس چه سازوکارهایی تحلیل پذیر است؟ فرضیه این نوشتار بر این بنیاد استوار است که قدرت و نفوذ داعش به طور کامل نابود نخواهد شد و از سوی دیگر چندان نخواهد بود که افراطیون داعش به عنوان یک دولت به رسمیت شناخته شوند. اثبات این فرض براساس تشخیص جایگاه آینده پژوهی در ابعاد و اضلاع قدرت و نفوذ خواهد بود (نوآوری). نوع تحقیق حاضر نظری-کاربردی، رویکرد آن توصیفی- تحلیلی، شیوه گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و اسنادی و روش پژوهش سناریوپردازی است.
۹۰.

جنایات جنگی علیه میراث فرهنگی در مخاصمه مسلحانه سوریه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جنایات جنگی داعش سوریه مخاصمه مسلحانه میراث فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۹ تعداد دانلود : ۴۴۸
تحولات موسوم به بهار عربی، سوریه را دستخوش ناآرامی های سیاسی و سپس مخاصمه مسلحانه همه جانبه کرد. تخریب بناها و اماکن تاریخی، استفاده از محوطه های باستانی برای اهداف نظامی و قاچاق آثار تاریخی و اشیای عتیقه، از جمله جنایات جنگی علیه میراث فرهنگی سوریه است که به صورت گسترده و هدفمند و در قالب برنامه مشخص از سوی گروه های تکفیری، به ویژه گروه مشهور به دولت اسلامی عراق و شام (داعش)، در حال انجام است. عضویت نداشتن دولت سوریه در بسیاری از معاهدات بین المللی ناظر بر میراث فرهنگی، بی ارادگی و ناتوانی جامعه بین المللی در انجام اقدامات حقوقی لازم و همچنین پایبند نبودن گروه های مسلح غیردولتی به اصول و قواعد حقوق بین الملل بشردوستانه، میراث فرهنگی سوریه را در وضعیت دهشتناکی قرار داده است. مقاله حاضر در راستای ارائه راهکار حقوقی مقابله با این جرایم نتیجه گیری کرده است جامعه بین المللی، به ویژه سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسکو) همزمان با اتخاذ سازوکارهای پیشگیرانه وضعی متناسب با حیثیت فرهنگی و تاریخی بناها، اماکن و آثار باستانی، با ارجاع وضعیت سوریه به دیوان کیفری بین المللی از رهگذر تصمیم شورای امنیت، الزام یا اقناع دولت سوریه به صدور اعلامیه پذیرش یا تقاضای کشورهایی که اتباع آن عضو گروه های مسلح غیردولتی فعال در سرزمین سوریه هستند، می توانند نسبت به تعقیب کیفری و محاکمه مرتکبان جنایات مذکور اقدام کنند.
۹۱.

پیوند فکری تکفیری های داعش با حکومت امویان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امویان تکفیری داعش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۰ تعداد دانلود : ۵۰۲
ظهور جریان وهابیت و در پی آن پدیدار شدن پدیده های جدید فکری و سیاسی همانند طالبان، القاعده، القاعده فی بلاد الرافدین و داعش، مدعیان متفاوتی را در گفتمان دینی جهان اسلام رقم زد. رهاورد این جریان و گفتمان، ترویج نوع مشخصی از عقیده و باور دینی و رویه متفاوتی از عمل فقهی نسبت به مسلمانان دیگر است که برای غلبه بر دیگر جوامع مسلمان، به تکفیر مسلمانان دیگر پرداخت و تصویر جدیدی از خشونت معطوف به دینداری را ترویج کرد که در سایر ِفرَق اسلامی چنین رفتار خشونت آمیزی در تاریخ اسلام دارای سابقه کمتری بوده است. به گمان بسیاری، وهابیت، القاعده و داعش تداوم جریان فکری خوارج در تاریخ صدر اسلام بوده، چه اینکه انگاره های جبرگرایانه فلسفی و ظاهرگرایانه حدیثی را در آنان جست وجو می کردند. اما به باور ما این گمانه چندان صحیح به نظر نمی رسد زیرا خوارج را کم بنیان تر از تأثیرگذاری عقیدتی و فاقد پایانه های فکری لازم برای شکل دادن به چنین تحولات تاریخی می دانیم. علی هذا باور داریم این مسئله را باید عمیق تر و دقیق تر بررسی کرد و بنیان های فکری آن را در جای دیگر جست وجو کرد. به اعتقاد ما این جریان با حکومت اموی در مقوله باورها، سنت ها و عملکردها، شباهت و همخوانی کلامی، فقهی و تاریخی آشکارتر و پیوند عمیق تری دارد.
۹۲.

واکاوی ایدئولوژی داعش براساس نظریه توماس اسپریگنز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بحران جاهلیت خلافت داعش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۸ تعداد دانلود : ۴۳۲
هدف این پژوهش، بررسی و کشف ایدئولوژی داعش است. مقاله حاضر سعی داردبراساس روش شناسی توماس اسپریگنز به این پرسش پاسخ دهد که ایدئولوژی داعش چگونه در خاورمیانه شکل گرفته است؟ براساس یافته های این مقاله، شکل گیری ایدئولوژی داعش، ریشه در بحران های معاصر جهان اسلام معاصر دارد. داعش بحران موجود در جوامع اسلامی را در جاهلیت مدرن این جوامع می بیند. آنها با مقایسه کشورهای اسلامی معاصر با دوران جاهلیت زمان پیامبر اکرم معتقدند که مسائلی همچون کفر، شرک و بدعت سبب شکل گیری جاهلیت معاصر شده است. از نظر داعش، دلایل این بحران عبارت است از عواملی همچون مدرنیته که دین را از سیاست جدا کرد، فرقه گرایی و رافضی گرایی که با بدعت موجب انحراف در دین شد و انحطاط اخلاقی مسلمان. از نظر داعش، هدف نهایی مسلمانان متعهد، بایداستقرار حاکمیت خداوند رویزمینباشدتابهاینوسیله،همهگناهان،رنج هاوفشارهادفعشود و بر همین اساس جامعه بازسازی شده خود را در گذشته و در قالب خلافت اسلامی به سبک و سیاق خلفای راشدین طرح ریزی می کند و تنها راه رسیدن به این جامعه آرمانی را در هجرت و جهاد می بیند.
۹۳.

حضور داعش در افغانستان؛ تهدیدی بر امنیت ملی ج. ا. ایران (با تاکید بر ژئوپلتیک انتقادی و نسل نوین تروریزم 2019-2017)

تعداد بازدید : ۵۲۸ تعداد دانلود : ۵۵۸
اولین و اساسی ترین مسئله در شناخت انحرافات گروه های سلفی- تکفیری «نسل نوین» که داعش از مهمترین آنها بشمار می آید شناخت گفتمان و قلمرو و بستر ژئوپلتیک آنهاست. داعش از یک هسته اصلی و یک مبانی فکری و عقیدتی تشکیل شد؛ هسته این گروه همان بعثی های عراق و مبانی فکری و عقیدتی آن سلفی ها بودند که ظاهری مذهبی و اعتقادی به این گروه بخشیدند. با حضور داعش در افغانستان و دشمن شمردن عناصر طالبان از سوی آنها بیم از ظهور یک گروه تروریستی دیگر با اهدافی متفاوت احساس می شد و تهدیدهای مختلفی از نظر امنیتی، سیاسی و ژئوپلتیکی برای کشورهای همسایه از جمله ایران ایجاد شد. از این-رو مقاله حاضر با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای و الکترونیکی ضمن بررسی ملاحظات امنیتی جمهوری اسلامی ایران در تقابل با گروهک داعش به بررسی حضور داعش در افغانستان و تاثیر بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران پرداخته است و در نهایت راهکارهای مبارزه با بروز چنین خطری ارائه می گردد. نویسنده از اتصال مفاهیم نسل نوین تروریزم و ژئوپلتیک انتقادی بهره می گیرد. هدف اصلی از تشکیل داعش و حضور آن در افغانستان مقابله با تحدید حوزه راهبردی و عمق استراتژیک ج. ا. ایران و محور مقاومت با استفاده از «ژئوپلتیک مستعد رشد تروریزم نسل نوین در افغانستان» است که توسط بازیگرانی چون آمریکا، عربستان سعودی، اسرائیل ... هدایت و رهبری می شود.
۹۴.

هویت ملی در ابهام: از ناسیونالیسم تا بنیادگرایی در خاورمیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: هویت ملی ناسیونالیسم بعثیسم بنیادگرایی خاورمیانه داعش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲۳ تعداد دانلود : ۷۱۳
یکی از دلایل پایان استعمار در خاورمیانه نضج گرفتن احساسات ملی گرایانه بود. مصر پیشرو برنامه های ناسیونالیسم در جهان عرب بود. ناسیونالیسم در سوریه و عراق در قالب حزب بعث و توسط رهبرانی نظامی ظهور یافت. ناسیونالیسم نتوانست دستاوردهایی که در غرب ایجاد کرد را در خاورمیانه ایجاد کند. اگر بر عمق و اجتماعی بودن چنین ادعای ناسیونالیستی چشم بپوشیم، باید اذعان کنیم ظهور دولت های ملی با جغرافیای سیاسی جدید در منطقه از دستاوردهای آن بود. یعنی برجسته ترین دستاورد ناسیونالیسم را باید مرزبندی های سیاسی تحت عنوان کشور دانست. ولی با گذشت زمان ایدئولوژی ناسیونالیسم رو به ضعف نهاد و با شکست اعراب در مقابل اسرائیل در سال 1967 به کلی از بین رفت. ملی گرایی نتوانست هویت ملی را برای کشورهای خاورمیانه رقم بزند و فرایند ملت- دولت سازی و یکپارچگی ملی را تداوم بخشد. به همین دلیل برخی ملت های عربی از ناسیونالیسم به بنیادگرایی روی آوردند نه برای برساختن ملت - دولت و یا اصلاح ساختارهای سیاسی، بلکه برای کسب هویت جدید و متفاوت از هویت ملی و برای جبران ناکامی های به ارث رسیده از گذشته. به عبارت دیگر می توان ادعا کرد در رهیافت جدید خاورمیانه هویت ملی هنوز در ابهام است و حتی مرزهای سرزمینی نیز با خطر فروپاشی مواجهه هستند.
۹۵.

مطالعه و نقد جایگاه مفهوم جهاد در مبانی فکری و رفتار سیاسی داعش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جهاد داعش سلفی-تکفیری وهابیت تروریسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۶ تعداد دانلود : ۳۸۸
شناخت تحلیلی و انتقادی جایگاه مفهوم جهاد در مبانی فکری و رفتار سیاسی داعش محوریت اساسی مقاله را تشکیل می دهد و می کوشد تا بر اساس روش کیفی تحلیل تاریخی و اسنادی و ابزار فیش برداری  به این سوال اساسی پاسخ دهد که مفهوم جهاد چه جایگاهی در مبانی فکری و رفتار سیاسی داعش دارد؟ یافته های مقاله نشان می دهد که مواردی نظیر نفی جهاد دفاعی و تأکید بر جهاد فتح، قرار دادن جهاد ذیل اصول دین، عرفی و فردی سازی جهاد، گسترش دامنه شمولیت جهاد، عدم توجه به قوانین جهاد و تأکید بر خشونت تام و ابداعیات جدید همانند جهادهای نکاح، پزشکی، کودکان و جهاد سایبری- رسانه ای مولفه های اساسی دیدگاه داعش نسبت به جهاد را تشکیل می دهد. مقوله جهاد از دیدگاه داعش دچار بسط مفهومی شده و مورد استفاده ابزاری قرار گرفته است و نتیجه این برداشتِ غلط و تحریف شده دینی آنها به شکل انواع اعمال شنیع و وحشیانه بروز کرده است.
۹۶.

خاورمیانه پساداعش؛ کاهش یا استمرار خشونت های بنیادگرا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امنیت داعش پساداعش خاورمیانه جنبش های اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۳ تعداد دانلود : ۵۰۳
از دهه 2000 به این سو با گسترش شتابان جهانی شدن و دگرگونی در جنبش های اجتماعی و بنیادگرا، معمای امنیت بسیار پیچیده شده است. با تشدید دخالت ها و نقش آفرینی های منفی قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای و گروه های هویت بنیاد مذهبی، قومی و سلفی- تکفیری به ویژه داعش در خاورمیانه، پیچیده تر شدن معمای امنیت در این منطقه بیش از مناطق دیگر مشاهده شده است. این پژوهش با روش تبیینی- تحلیلی و آینده پژوهی و از منظر جامعه شناختی سیاسی درصدد ارائه پاسخ تحلیلی به این پرسش بوده است که «آینده امنیت خاورمیانه پساداعش چگونه خواهد بود؟» فرضیه پژوهش بر این امر استوار بوده که نهادینه شدن و ریشه دار بودن تفکر بنیادگرا و استمرار بسترهای شکل گیری گروه های تکفیری- سلفی همچون تحقیر و تهدیدهای هویت بنیاد دینی از ناحیه جهانی شدن و جهانی سازی شتابان ارزش ها و فرهنگ سکولار غربی، فقر، نابرابری و شکاف طبقاتی ناشی از نوسازی و توسعه وابسته به غرب و جهانی شدن اقتصاد نئولیبرال، حکومت های ناکارآمد، وابستگی سیاسی حکومت های منطقه به غرب و دلایلی از این دست، سبب شده است که خاورمیانه پساداعش، شاهد استمرار ناامنی و خشونت های ناشی از ظهور گروه های تکفیری جدید باشد. یافته های این پژوهش نشان داده است که تا وقتی بسترها و نارضایتی های یادشده وجود داشته باشد، تفکر داعشی و تکفیری به ویژه در بدنه های اجتماعی حفظ خواهد شد و با شکست داعش از بین نخواهد رفت! در واقع خشونت های تکفیری در منطقه با ترتیبات سیاسی- نظامی و بین المللی شاید به صورت موقتی کاهش یابند، اما از بین نمی روند! بر این اساس نیازمند ایجاد بسترهای فکری و اجتماعی و جنبش اجتماعی فرا منطقه ای با عضوگیری از نخبگان و فعالان صلح بر ورای تعصبات مذهبی، فرقه ای و ملی- قومی، همراه با اصلاح فکری و باوری در بدنه اجتماعی یا توده ها بوده است.
۹۷.

راهبردهای آمریکا در قبال بحران های جاری غرب آسیا و شمال آفریقا: مطالعه موردی داعش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: توازن قوای فراساحل خاورمیانه داعش راهبرد رد پای کمرنگ راهبرد چرخش به شرق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۳ تعداد دانلود : ۳۴۹
خروج نیروهای زمینی آمریکا از منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا و هم زمانی آن با حضور پررنگ تر متحدین غربی آمریکا و تجهیز بیشتر متحدین منطقه ای آن، نشان از تغییر رویکرد غرب آسیا و شمال آفریقا آمریکا و به تبع راهبرد چرخش به شرق این کشور داشت. بنا بر نظر نگارندگان، این راهبرد جدید، راهبرد آمریکا نسبت به بحران ها و تحولات غرب آسیا و شمال آفریقا را تغییر داده است گروه تروریستی داعش، نمونه اخیر این بحران ها است. لذا سؤال اصلی مقاله این است که سیاست و راهبرد جدید آمریکا نسبت به غرب آسیا و شمال آفریقا چیست؟ و این راهبرد در مبارزه با گروه های تروریستی و به خصوص داعش، چگونه خواهد بود؟ این پژوهش با بهره گیری از روش تحلیلی- توصیفی و با استفاده از نظریه توازن قوای فراساحل نتیجه می گیرد که مواردی از قبیل عدم حضور نیروهای زمینی، انتقال بار هزینه ها بر دوش سایر متحدین و احاله مسئولیت، چندجانبه گرایی و ... از جمله عناصر اصلی راهبرد جدید آمریکا است که به تبع آن، استفاده از نیروهای محلی، متحدین منطقه ای، راهبرد رد پای کمرنگ و ائتلاف هایی چون ائتلاف هوایی علیه داعش، تجهیز و آموزش نیروها، استفاده از نیروی دریایی و نیروهای ویژه و استفاده از پهبادها و موشک ها و... انتخاب های اول آمریکا خواهند بود.
۹۸.

چالش های امنیتی سیستان و بلوچستان به دنبال حضور طالبان و داعش در افغانستان

کلیدواژه‌ها: سیستان و بلوچستان افغانستان طالبان داعش کپنهاگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۷۵ تعداد دانلود : ۱۳۸۷
پس از فروپاشی شوروی، تعریف از امنیت تغییر کرد و تروریسم یکی از عوامل تهدیدزا برای امنیت دولت ها تلقی گردید. دولت ایران و افغانستان در طی سالیان متمادی درگیر مسئله تروریسم و تبعات امنیتی و سیاسی آن بوده اند. در این بین ایران به ویژه استان سیستان و بلوچستان از حضور عناصر تروریستی آسیب های بسیاری را دیده است. باتوجه به آنکه القاعده و طالبان حضور نسبتاً فعالی در افغانستان داشته اند اینک حضور داعش نیز بر چالش های امنیتی افغانستان افزوده و تهدیدات امنیتی ایران و استان سیستان و بلوچستان را نیز افزایش داده است. بر این اساس در پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سوال هستیم که، حضور طالبان و داعش در افغانستان، چه چالش های امنیتی برای استان سیستان و بلوچستان به دنبال خواهد داشت؟ باتوجه به سوال پژوهش، فرضیه ی ما از این قرار است که؛ حضور گروه های تروریستی طالبان و داعش در افغانستان می تواند منجربه، تهدیدات اجتماعی همچون تغییر بافت جمعیتی، تحریک سنی های منطقه بلوچستان، تهدیدات اقتصادی شامل؛ تجارت بین استان با کشورهای منطقه، قاچاق مواد مخدر در بعد سیاسی ناامنی های در سطح کلان برای دولت ایران و در بُعد محیط زیستی موجب تشدید بحران آبی برای استان شود. روش پژوهش حاضر توصیفی_ تحلیلی است.
۹۹.

مخاصمه مسلحانه عراق؛ تحلیل اقدامات ارتکابی داعش از منظر حقوق بین الملل بشردوستانه و حقوق بین الملل کیفری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حقوق بین الملل بشردوستانه حقوق بین الملل کیفری داعش عراق مخاصمه مسلحانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۶ تعداد دانلود : ۴۷۲
در سال های اخیر جامعه بین الملل شاهد ظهور بازیگری غیردولتی به نام « داعش » بوده که با اقدامات خود تهدیدی جهانی و بی سابقه برای صلح و امنیت بین المللی ایجاد کرده است. تصرف مناطق عمدتاً شمالی عراق، داعش را وارد مخاصمه مسلحانه با ارتش عراق کرد. محور اصلی و اساسی در مخاصمه مسلحانه –خواه بین المللی یا غیربین المللی- رعایت مقررات حقوق بین الملل بشردوستانه از جمله اصول بنیادینی همچون تفکیک و تناسب است. پژوهش حاضر با هدف امکان سنجی و تبیین قابلیت اعمال مقررات حقوق بین الملل بشردوستانه و حقوق بین الملل کیفری بر اقدامات ارتکابی داعش، به تحلیل و ارزیابی اقدامات داعش در جنگ عراق پرداخته است. یافته های این مقاله نشان می دهد که اقدامات ارتکابی داعش در ابعاد مختلف، ضمن نقض اصول بنیادین حقوق بین الملل بشردوستانه، آستانه لازم برای تعقیب تحت جنایات بین المللی نسل زدایی، جنایت علیه بشریت و جنایت جنگی را محقق ساخته اند.
۱۰۰.

تحلیل ژئوپلیتیکی شبکه های قدرت در عراق پسا داعش: در راستای ارائه مدلی برای جلوگیری از نفوذ منطقه ای آمریکا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عراق شبکه های قدرت داعش آمریکا ژئوپلیتیک نفوذ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۴ تعداد دانلود : ۳۲۵
هدف مقاله پیش رو تحلیل نقش راهبردی ایران در تحولات سوریه به منظور ارائه ی مدلی برای توازن منطقه ای و نیز ارائه راهکارهایی برای سیاست خارجی کشورمان است. اهمیت استراتژیک روابط دوجانبه ایران و سوریه پای اغلب کشورهای عمده عرب، اروپای غربی و امریکا و اسرائیل را به تحولات این کشور باز کرده است و بنابراین در جنگ داخلی سوریه روابط ایران و سوریه دیگر برخلاف گذشته محدود به سطح دو جانبه و ابعاد امنیتی و ضد اسرائیلی نیست، بلکه می توان گفت که این دو کشور، یک محور را تشکیل داده اند، محوری که امریکا، اسرائیل، اروپای غربی و اکثر جهان عرب را متوجه خود ساخته است. با توجه به این مقدمه سؤال اصلی مقاله این است که نقش راهبردی ایران در تحولات سوریه چگونه است و دارای چه اهداف و چشم اندازی در سیاست خارجی است؟ علاوه بر این سؤال اصلی سؤالات فرعی دیگری نیز مطرح می شوند از جمله اینکه سوریه چه جایگاهی در منطقه خاورمیانه دارد؟ بازیگران منطقه ای و فرا منطقه ای حاضر در تحولات سوریه کدام اند؟ نتایج این مقاله نشان می دهد که ایران در تحولات سوریه نقشی راهبردی دارد که این راهبرد در راستای توازن منطقه ای بوده و چشم انداز سیاست خارجی ایران را در منطقه تعیین می کند؛ بنابراین در این مقاله تلاش می شود با روش کیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و نیز مقالات علمی و پژوهشی نقش راهبردی ایران در تحولات سوریه به منظور ارائه ی مدلی برای توازن منطقه ای و نیز ارائه راهکارهایی برای سیاست خارجی کشورمان تحلیل و تبیین گردد