سلفی-تکفیری

شناخت تحلیلی و انتقادی جایگاه مفهوم جهاد در مبانی فکری و رفتار سیاسی داعش محوریت اساسی مقاله را تشکیل می دهد و می کوشد تا بر اساس روش کیفی تحلیل تاریخی و اسنادی و ابزار فیش برداری  به این سوال اساسی پاسخ دهد که مفهوم جهاد چه جایگاهی در مبانی فکری و رفتار سیاسی داعش دارد؟ یافته های مقاله نشان می دهد که مواردی نظیر نفی جهاد دفاعی و تأکید بر جهاد فتح، قرار دادن جهاد ذیل اصول دین، عرفی و فردی سازی جهاد، گسترش دامنه شمولیت جهاد، عدم توجه به قوانین جهاد و تأکید بر خشونت تام و ابداعیات جدید همانند جهادهای نکاح، پزشکی، کودکان و جهاد سایبری- رسانه ای مولفه های اساسی دیدگاه داعش نسبت به جهاد را تشکیل می دهد. مقوله جهاد از دیدگاه داعش دچار بسط مفهومی شده و مورد استفاده ابزاری قرار گرفته است و نتیجه این برداشتِ غلط و تحریف شده دینی آنها به شکل انواع اعمال شنیع و وحشیانه بروز کرده است.

گفتمان ها در عرصه سیاست خارجی، به عنوان یک پدیده مطالعاتی در روابط بین الملل، دارای جایگاه هستند. گفتمان ها، دال های شناور را از حوزه گفتمان گونگی هر کشور، بر حول دال مرکزی خود، مفصل بندی کرده و تبدیل به وقته می کنند. آنها با پدید آوردن غیر و رقیب، روابط خارجی کشورها را دارای هویت می کنند، آنگاه، گفتمان های غیر را شناخته و رقابت با آنها را شکل می دهند. در خاورمیانه امروزی، با توجه به اینکه این منطقه همواره دارای تنش بوده، سه گفتمان انقلاب اسلامی از سوی ایران، اسلام میانه رو از سوی ترکیه و سلفی-تکفیری از سوی عربستان، یکدیگر را به عنوان غیر شناسایی کرده اند و در حال رقابت با هم هستند. از آنجا که هر گفتمان تلاش می کند هژمون شود، گفتمان های مذکور نیز در این جهت، تلاش می کنند تا نفوذ خود را در خاورمیانه به حداکثر برسانند. با وجود چنین گفتمان هایی، هدف این مقاله، مقایسه آنها با یکدیگر است. بنابراین، پرسش اصلی این مقاله آن است که «در مقایسه تطبیقی گفتمان مذکور که از سوی سه قدرت منطقه ای ایران، ترکیه و عربستان هدایت می شوند، چه موارد مشابهت و تفاوتی وجود دارد؟» برای پاسخ به این سوال، روش تحقیق مقاله، روش گفتمانی و روش مقایسه ای است و نتیجه کلی مقاله نیز نشان می دهد گفتمان های سه گانه انقلاب اسلامی، اسلام میانه رو و سلفی-تکفیری، همگی برآمده از دال های شناور اسلام هستند، اما با توجه به وضعیت فرهنگی، مذهبی، اجتماعی، سیاسی و تاریخی سه کشور ایران، ترکیه و عربستان، به اشکال گوناگونی بر گرد دال های مرکزی متفاوت، مفصل بندی شده و یکدیگر را به عنوان رقیب، طرد می کنند.