مطالب مرتبط با کلیدواژه

دین


۶۲۱.

تقلید کورکورانه؛ آفت دینداری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: قرآن تقلید کورکورانه دین آفت دینداری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۴۷ تعداد دانلود : ۶۴۲
زندگی انسان همواره در طول تاریخ با رجوعِ غیرمتخصص به متخصص عجین بوده است؛ چیزی که عقل بدون واسطه به آن حکم می کند. و شرعِ مقدس نیز آن را امضا کرده است. همچنین، بزرگ ترین آفات دینداری تقلید کورکورانه است که مصیبت های بزرگی در طول تاریخ به وجود آورده است. این مقاله به روش تحلیلی توصیفی به بررسی اقسام تقلید و بیان ویژگی های صحیح و ناصحیح آن، با معیار قرآن و روایات می پردازد. از بررسی قرآن و روایات به دست می آید که مقصود از تقلیدِ ممنوع، تنها تقلید کورکورانه از محیط، و عادتِ آباء و اجداد نیست، بلکه تقلید جاهل از عالم و رجوع عامى به فقیه، بر دو قسم است: ممنوع و مشروع. عدم بلوغ فکری، شخصیت زدگی، گذشته نگری و شخصیت گرایی، علاقه شدید به نیاکان و پیشینیان، و تعصب و گروه گرایی، از عوامل و انگیزه های تقلید کورکورانه می باشد.
۶۲۲.

صفات شیعیان واقعی؛ قناعت (2)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قناعت دین دنیا مؤمن آخرت قرب الهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۸ تعداد دانلود : ۴۳۷
قناعت از جمله ویژگی های شیعیان واقعی است. قناعت به معنای کاستی از تعلقات و توجه به لذایذ دنیوی است. قناعت، مؤمن را وامی دارد در استفاده از آنچه به دست آورده، و نعمت های خداوندی که در اختیارش هست، اسراف نکند و در حد ضرورت از آن مصرف کند. مؤمن خدا و آخرت را باور دارد و دنیا را وسیله برای نیل به قرب الهی نمی داند. کسی که همة تلاش او در دنیا بهره مندی از لذایذ دنیوی است یا منکر عالم آخرت است و می پندارد که هرچه هست در همین دنیاست و خارج از آن چیزی وجود ندارد و یا ایمانش ضعیف است. ازاین رو، استفاده از امکانات دنیوی برای غیر آخرت و اهداف غیرالهی نابخردی است. شیعة واقعی از زندگی دنیوی، با چراغ عقل و وحی گام برمی دارد و با هدایت وحی و عقل دلش از انحرافات و کژی ها پاک است. فلسفة قناعت در دنیا در همین عرصه معنا دارد.
۶۲۳.

بررسی ساختار نظام بین الملل موجود از منظر امام خمینی ره(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امام خمینی ره مستکبران مستضعفان ساختار بین الملل دین فطرت امنیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۸ تعداد دانلود : ۲۰۸
ایجاد هر رویة رفتاری از سوی بازیگران فعال اجتماعی و پذیرش بازیگران منفعل سبب شکل گیری ساختار اجتماعی خاصی می گردد. از منظر امام خمینی ره ارزش های دینی و ارزش های انسانی (فطرت) دو شاخصة اجتماعی هستند که از ایجاد ساختار اجتماعی سلطه جلوگیری می کنند. رویه رفتاری ضددینی و فطری بازیگران سیاسی فعال در عرصة بین الملل منجر به ایجاد ساختار و نظم نوین جهانی تهی از دین و ارزش های انسانی شده است. ساختار کنونی روابط بین الملل هر چند مشتمل بر مؤلفه ها و نهادهایی همچون حقوق و سازمان بین الملل است؛ اما خوی استبدادی به خود گرفته است. در این ساختار استبدادی، فقط منافع، امنیت و هویت آزاد برخی از بازیگران (واحدهای سیاسی قدرتمند) تأمین خواهد شد. بدون تجدیدحیات اجتماعی دو مؤلفه «دین» و «فطرت»، امکان استیفای منافع عمومی جهانی فراهم نخواهد شد. ازآنجاکه ساختار و نظام کنونی بین الملل از بازگشت این دو عامل نافی سلطه به ارزش های اجتماعی ممانعت می کند، امکان اصلاح ساختار و استیفای منافع عمومی وجود ندارد و تغییر نظام جهانی و ساختار رفتاری آن ضروری به نظر می رسد. مقاله حاضر به بررسی این موضوع می پردازد.
۶۲۴.

بررسی نحوة کنش بازیگران بین المللی در ساختار بین الملل موجود از منظر آیت الله جوادی آملی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آیت الله جوادی آملی بازیگران مستکبران مستضعفان ساختار بین الملل موجود دین فطرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۰ تعداد دانلود : ۳۶۳
این مقاله به دنبال تحلیل رفتار و ملاک های رفتاری کنشگران بین الملل در تعامل با یکدیگر است. ازآنجاکه بازیگران بین المللی در ساختاری پیش ساخته به تعامل می پردازند. مقاله با روش تحلیلی توصیفی تلاش می کند رابطة میان رفتار کنشگران با اهداف آنان و تأثیر پذیری از ساختار موجود را از منظر آیت الله جوادی آملی ارزیابی کند. از این طریق می توان به طبقه بندی، سطح تحلیل جامع و پیش بینی مطلوبی درخصوص رفتار بازیگران دست یافت. نوشتار حاضر معتقد است نگرش دینی کامل ترین رویکرد تبیینی است، بدین روی، اساس محتوای نوشته متون به دست آمده از یکی از بزرگ ترین تحلیل گران دینی است که در زمینة روابط بین الملل صاحب نظر است. بازیگران مستکبر با حذف ارزش های دینی و انسانی، ساختاری مبتنی بر منافع و امنیت شخصی از طریق سلب امنیت و منافع دیگر کنشگران پدید آورده اند. کنشگران سلطه ستیز با محوریت ارزش های دینی و انسانی به دنبال بنا نهادن ساختار جدیدی هستند که تأمین کنندة منافع و امنیت عادلانه برای همة کنشگران جهانی باشد.
۶۲۵.

عقل و نقش آن در فهم نصوص دینی با نگاهی به اندیشه های شیخ مفید و غزالی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عقل عقل گرایی دین غزالی شیخ مفید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۷ تعداد دانلود : ۳۲۹
ارتباط بین عقل و دین از جمله مسائلی است که متفکران اسلامی از دیرباز با امعان نظر به آن پرداخته اند. جستار حاضر این موضوع را از منظر غزالی و شیخ مفید به عنوان دومتکلّم و متفکّر بزرگ اسلامی بررسی می کند. نتایج به دست آمده در نوشته های غزالی مبین آن است که وی معانی چهارگانه ای برای عقل ذکر کرده است که عبارتند از عقل نظری و عملی و عقل اکتسابی و غریزی. در نزد غزالی علوم دینی بر علوم عقلی برتری دارد و شرع را بر عقل مقدم می شمارد. و معتقد است که عقل در طلب معرفت ذات الهی ناتوان است. اما شیخ مفید، متکلمی عقل بنیاد است که از راه احتجاجات عقلی، به تبیین گزاره های کلامی و فقهی می پردازد و اندیشمندان را به سوی ایمان استدلالی فرا می خواند. در نظر او، عقل به عنوان منبعی در جهت دفاع از آموزه های وحیانی به حساب می آید. وی علاوه بر بهره مندی از عقل در مباحث کلامی، در مباحث نقلی نیز، مطابقت و مخالفت مفاد حدیث با عقل را ملاک صحّت و سقم حدیث می داند. از آنجا که مفید فهم حدیث را منوط به توجّه دقیق و عمیق عقلانی می داند، با اصحاب حدیث ، به عنوان جریانی ظاهرگرا به مخالفت پرداخته است.
۶۲۶.

معیار ادای حق در قرض و دین در شرایط افزایش قدرت خرید پول در سرسید تعهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: پول اعتباری دین ادای حق ارزشپول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۶ تعداد دانلود : ۴۳۳
ارزش پول اعتباری، در طول زمان غالباً رو به کاهش است؛ امّا به عللی نیز ممکن است افزایش یابد. در فرض کاهش ارزش پول، نظریات فقهی روشنی دربارة مبلغ بازپرداخت دین در سررسید، وجود دارد؛ امّا در فرض افزایش ارزش پول، مدیون باید چه مبلغی پرداخت کند؟ پاسخ به این پرسش مهمّ از سویی نیازمند بررسی دقیق ابعاد موضوع پول اعتباری و از دیگر سو، ارایه ادله فقهی روشن است. فرضیه ای که این مقاله در پی تحقق آن است عبارت است از اینکه قدرت خرید پول در دین، معیار ادای حق در فرض افزایش و کاهش ارزش پول است. بنابراین در صورت افزایش شدید ارزش پول، پرداخت مبلغ اسمی کمتر از مبلغ دریافت شده، بلا مانع است؛ ولی در صورت افزایش خفیف ارزش پول، پرداخت مبلغ اسمی ادای کامل حق محسوب می شود.
۶۲۷.

"تکامل، خلقت و خداباوری" و مواضع اندیشمندان مسلمان تحلیل و بررسی آرایِ جیمز کلارک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جیمز کلارک تکامل تصادف دین علم اندیشمندان مسلمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۴ تعداد دانلود : ۶۲۶
" کلی جیمز کلارک" خاستگاه جهان و ریشه های انواع (مه بانگ و تکامل) را دو موضوعِ مهمّ، در تبیینِ رابطه یِ میانِ علم ودین می داند. او معتقدست هر چند موضوعِ اول می تواند تقویت کننده ی باور به وجود یک آفریننده باشد، اما موضوع دوم، اغلب به دلیلِ شیوه هایِ غلطِ نحوه یِ پرداختن به آن، قول به تعارضِ علم ودین را موجب گردیده است. در این راستا بررسیِ جریان هایِ ایجاد شده در مواجهه با نظریه تکامل و مواضعِ آن ها در بازتعریفِ رابطه یِ علم ودین از محورهایِ موردِ بررسیِ این مقاله می باشد. از جمله نحوه یِ مواجهه یِ اندیشمندانِ مسلمان و عوامل موثّر در نوعِ موضع گیریِ آن ها، که موردِ توجّه وبررسیِ نوینی قرار می گیرد. مواجهاتی که به نظر می رسد شکل گیریِ آن خصوصا در ایران، بَراساسِ "باور به تعارضِ علم و دین" و یا "علم ستیزی" نبوده؛ بلکه دلایلی قابل تامّل را داشته است. دلایلی که با ظهورِ تفاسیرِ کور و تصادفی از تکامل و تحمیل بر پیامدهایِ الهیاتیِ آن، وضوحی مضاعف یافت. تحلیلِ کلارک بر معنایِ تصادفی بودنِ فرایند تکاملی و تبیینِ وی بر خالقیّتِ خداوند، هنگامی که تکامل با رویکردی تصادفی در دست است، مواجهه ای نوین و پاسخی است که زیست شناسانِ تکاملی را به چالش فرا می خواند.
۶۲۸.

بررسی و نقد فلسفه میان فرهنگی به مثابه رویکرد بینادینی در نگاه ادهر مال(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دیگری فلسفه فرهنگ میان فرهنگی فلسفه میان فرهنگی دین رویکرد بینادینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۸ تعداد دانلود : ۷۱۸
ادهرمال براساس مبنای «دیگری» و قبول «غیریت» از رویکرد میان فرهنگی سخن گفته و با نفی انحصارطلبی در فلسفه و فرهنگ خاص به دنبالِ تئوری گفتگوی بین فلسفه ها و فرهنگ ها برای درک بهتر «حقیقت» می باشد. او با همین مبنا با «ادیان» نیز مواجه شده و رویکرد «بینا دینی» را نظیر «رویکرد میان فرهنگی» برای درک بهتر «حقیقت متعالی» مطرح می نماید. در مقاله حاضر با روش «توصیفی» و براساس مبنای «دیگری» نظریه «فلسفه میان فرهنگی به مثابه رویکرد بینا دینی» تبیین شده و با روش «تحلیلی انتقادی» نقاط قوت و ضعف آن معلوم گشته است. نقد فلسفه مدرن و پست مدرن و ایجاد زمینه برای گفتگوی میان فلسفه ها و فرهنگ ها از نقاط قوت آن می باشد، همچنان که «نسبیت حقیقت» در فلسفه ها و «نسبیت حقانیت» در ادیان و جامع افراد و مانعِ اغیار نبودن آن از ضعف های نظریه فوق است. ضمن اینکه مقایسه رویکرد میان فرهنگی در فلسفه ها که امر انسانی بوده با رویکرد میان دینی که امر وحیانی است، ضعف دیگری تلقی می گردد.
۶۲۹.

مبانی نظریه پردازی در تعیین قلمرو دین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قلمرو دین نظریه مبانی نظری روش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۳ تعداد دانلود : ۴۸۸
مسئله اصلی این نوشتار بیانِ بایسته ها در چگونگی تولید یک نظریه در حوزه قلمرو دین می باشد. روش این مقاله نیز اسنادی تحلیلی و براساس بررسی روشی نظریات مختلف در این حوزه می باشد. با بررسی صورت گرفته، مشخص می شود که در تولید و تبیین نظریات مختلف در حوزه قلمرو دین می بایست دو ساحت دین پژوهی مد نظر قرار گیرد؛ ابتدا می بایست براساس ارائه یک چارچوب استاندارد، بستر نظری اطلاق دین تبیین گردیده و در آن چارچوب دین مدنظر خویش را تبیین نماید. سپس می بایست موضع نظریه پرداز در آن دسته از مبانی نظری که در مسئله قلمرو دین دخیل هستند نیز روشن گردد و از این رهگذر، منشأ تفاوت نظریات موجود در حوزه قلمرو دین تبیین صورت پذیرد. این امر علاوه بر فهم هندسه نظریات مطروحه، اتخاذ رأی و داوری در این مسئله را نیز برای مخاطبین این نظریات، تسهیل می گرداند.
۶۳۰.

فلسفه دین و الهیات جهانی با رویکرد اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: دین فلسفه دین الهیات جهانی تکثرگرایی اسلام قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۰ تعداد دانلود : ۴۵۵
پرسش اصلی نوشتار حاضر این است که آیا فلسفه دین و الهیات موسوم به جهانی، می تواند با رویکرد اسلامی دنبال شود یا نه؟ فلسفه دین اجمالاً عبارت است از تأمل عقلی بیرون نگرانه در باب دین. این قسم معرفت، از سنخ فلسفه های مضاف و معرفت درجه دوم است و آشکارا از کلام (الهیات)، دین پژوهی و فلسفه متمایز است و با بهره گیری از توانایی عقل نظری، به ارزیابی معتقدات ادیان و پدیدار عمومی دین می پردازد. در این نوشتار نشان داده خواهد شد فلسفه دین با رویکرد اسلامی امکان پذیر است و می تواند در مسیر تحقق قرار گیرد. اما از محوری ترین مسائل فلسفه دین در روزگار ما، مسئله الهیات جهانی است، تا آنجا که به نظر می رسد آن گاه می توان از فلسفه دین با رویکرد اسلامی دفاع کرد که تکلیف این مسئله مهم نیز با رویکرد اسلامی روشن شود. الهیات جهانی می کوشد بدون اتکای انحصاری بر یک دین خاص، بلکه بر مبنای مشترکات ادیان مختلف جهان، تبیینی روزآمد و قابل پذیرش از پدیدار عمومی دین ارائه دهد. اصلی ترین مبنای الهیات جهانی در غرب، تکثرگرایی دینی است؛ اما نوع نگاه قرآن به مسئله دیگرادیان، با این مبنا سازگاری ندارد، بلکه بیشتر با شمول گرایی تناسب دارد و مبنای گفت وگوی بین پیروان ادیان را تکثرگرایی اجتماعی از طریق تساهل و مدارای پیروان ادیان می داند. اما این بدان معنا نیست که قرآن با اصل پی ریزی یک «الهیات جهانی» مخالف است، بلکه بر عکس با نظر به برخی آموزه های قرآنی می توان الهیاتی جهانی بر مبنای آموزه های مشترک ادیان، معنویت و تقدس، عقلانیت و کرامت انسانی تأسیس کرد.
۶۳۱.

بررسی نظریه امر الهی از دیدگاه ویلیام جی. وین رایت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اخلاق دین کانت نظریه امر الهی وین رایت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۸ تعداد دانلود : ۳۶۳
از دیرباز دین و اخلاق دو عنصر مهم و اساسی در زندگی آدمی تلقی شده اند و نسبت بین این دو نیز، همیشه مسئله بحث برانگیزی بوده و هست. از این رو مسئله اصلی و عمده این مقاله نیز بر محور این مسئله اساسی استوار است و برآنیم که دیدگاه وین رایت در زمینه این پرسش را بررسی کنیم. در همین زمینه نظر وی را درباره نظریه اخلاقی کانت، به ویژه نظر کانت در خصوص خودآیینی بیان و بررسی خواهد شد و سپس ارزیابی وین رایت در باب دلایل له و علیه نظریه امر الهی را شرح خواهیم داد. سپس روشن می شود که از دیدگاه وین رایت نقدهای وارد بر نظریه امر الهی را می توان پاسخ داد و دلایل بسیاری در دفاع از نظریه امر الهی وجود دارد. در نهایت وین رایت از طریق مقایسه نظریه امر الهی با سایر نظریه های موجود در باب تبیین رابطه دین اخلاق و مسائل اخلاقی، به این نتیجه می رسد که نظریه امر الهی با وجود کاستی هایش، در حال حاضر بهترین نظریه برای تبیین مسائل اخلاقی است. به طور کلی چنین به نظر می رسد که نظریه امر الهی نسبت سایر نظریات اخلاقی، از عینیت بیشتری برخوردار است.
۶۳۲.

تطبیق و نقد رویکرد فخر رازی و استیس به زبان دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایمان گرایی دین زبان دینی عرفان عقل گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۶ تعداد دانلود : ۲۹۴
مطالعه تطبیقی رویکرد فخر رازی و استیس به زبان دینی، حاکی از این بوده که در حیطه روش شناسی، تأکید آنها بر روش عرفانی و شهود دینی است. در حوزه توجیه باورهای دینی، رویکرد مبناگرایانه به گزاره های دینی داشته اند. استیس کل دین را برابر با عرفان و ورای عقل و نطق و متناقض نما دانسته است. در حالی که فخر رازی تنها بخشی از دین را بیان ناپذیر و زبان ناظر به آن را حقیقی پنداشته است. به همین نحو ایمان دینی و تلقی از وحی، از منظر آنها نیز تفاوت دارد. در حوزه نقد و ارزیابی این گونه است که در دیدگاه استیس، علاوه بر تناقض درونی، دو عالم مادی و غیرمادی جدا و در عرض هم تصور شده اند. رویکرد استیس دارای لوازمی چون ایمان گرایی، غیرشناختاری بودن زبان دینی، بی نیازی انسان از وحی و ... است. اما فخر رازی روش ایمان گرایانه- عقل گرایانه به زبان دینی داشته و با تحلیل اسما و اوصاف الهی با دو رویکرد سلبی و ایجابی، انسان را نیازمند وحی دانسته است. از این رو دیدگاه فخر رازی نسبت به استیس در حوزه زبان دینی، کامل تر محسوب می شود.
۶۳۳.

قرآن کریم و حدود تأسیس، تأیید و تهذیب علوم(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: قرآن کتاب هدایت علم دین علم دینی علوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۱ تعداد دانلود : ۲۸۱
در نصوص قرآنی، آیاتی وجود دارد که قرآن کریم را بیانگر هر چیزی معرفی می کنند؛ آیات دیگری وجود دارند که قرآن کریم را کتاب هدایت معرفی می کنند. به نظر می رسد آیات نوع دوم، آیات نوع نخست را تخصیص می زنند؛ یعنی قرآن کریم بیانگر هر چیزی است که در جهت هدایت آدمی قرار دارند. طبق این تفسیر، که به نظر می رسد تفسیری واقع بینانه و عقل گرایانه باشد، فهم ما از علم، دین، علم دینی، علوم و نحوه تأثیرگذاری دین بر علوم آن گونه که در مقاله آمده است، سیمای خاصی به خود خواهد گرفت. بر این اساس دین، تأسیس کننده علوم نقلیِ دینی، تأییدکننده علوم تجربی و علوم عقلی محض و همچنین تأیید و تهذیب کننده سایر علوم عقلی خواهد بود.
۶۳۴.

بررسی کارکردهای فطرت در اندیشه ی غزالی، در مقایسه با آثار ابن سینا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: غزالی فطرت انسان شناسی عقل منطق دین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۷ تعداد دانلود : ۳۹۵
غزالی در آثار مختلفش، ابراز می کند که هر انسانی بر فطرتی بی نشان (الفطره الاصلیه) متولد می شود اما این والدین هستند که انسان را از فطرت نخستینش به آئین خاصی سوق می دهند. او فطرت را در معانی مختلف و با رویکردهای متفاوت به کار می برد. در رویکرد انسان شناسی دینی، از نظر غزالی، اولاً نمی توان به سادگی پذیرفت که فطرت اصلی انسان که با آن متولد می شود دقیقاً مطابق با اسلام است و ثانیاً برای رسیدن به حقیقت، باید به فطرت اصلی توجه نمود. همچنین غزالی در محک النظر و احیاءالعلوم، با رویکرد منطقی نسبت به فطرت، آن را گاهی مترادف با عقل می داند و گاهی ابزاری شهودی برای فرایند استدلال های منطقی. در جستار حاضر بر آنیم تا به اهمیت مفهوم فطرت در اندیشه ی غزالی و تأثیرپذیری وی در این بحث، از ابن سینا توجه کنیم و نشان دهیم که غزالی، گاهی فطرت را در مباحث انسان شناسانه ی دینی مورد توجه قرار داده و گاهی در مباحث معرفت شناسانه و نیز در برخی از مبادی منطق. از این رو، غزالی و ابن سینا را در متن آثارشان مورد توجه قرار خواهیم داد، البته آثاری که در آنها از فطرت بیشتر سخن گفته اند، تا مقایسه ی دقیق تری میان آراء آن دو در خصوص فطرت داشته باشیم.
۶۳۵.

بررسی عنصر آرامش در جذب مخاطبان برنامه های دینی رادیو

کلیدواژه‌ها: رادیو دین مخاطب آرامش جذب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۶ تعداد دانلود : ۳۱۵
رسانهها همواره برای تثبیت حضور خود و تداوم فعالیتهایشان در سپهر ارتباطات نوین، به عنصری کلیدی به نام مخاطب و همچنین اعتماد او نیازمندند. رادیو نیز به عنوان یک رسانه گرم و اثرگذار، تاکنون حیات خویش را بر همین مبنا از دست نداده و با توجه به ویژگیهای منحصر به فرد خود از جمله سهولت دسترسی و قدرت نفوذ بالا، جایگاهش را در میان رسانههای پرمخاطب دنیای امروز حفظ کرده است. در این بین، بررسی عنصر مخاطب در برنامههای دینی رادیو دارای اهمیتی مضاعف خواهد بود؛ چراکه برنامهسازان این حوزه امکان بهرهمندی از تمامی ظرفیتهای ممکن برای جذب مخاطب را نخواهند داشت و از برخی جهات در مضیقه هستند. لذا در پژوهش پیشرو سعی شد تا ضمن لحاظ این محدودیتها و با استفاده از روش اسنادی و نیز بهرهگیری از دادههای پیمایشی موجود، راهبرد موثر نگهداشت مخاطبان فعلی و جذب مخاطبان جدید در عرصه برنامهسازی دینی مورد مطالعه قرار گیرد تا بدینوسیله گامی نو در راستای رسالت اصلی این فعالیتها که همان ابلاغ پیام دین به مخاطبان است، برداشته شود. تحقیق و مطالعه صورتگرفته این نتیجه را به دنبال داشت که به طورمعمول، مخاطبان در انتخاب برنامههای رادیویی، به نیازهای روحی خود توجه کرده و در پی تأمین آن از طریق استماع محتوای رادیویی هستند. بنابراین برنامهسازان دینی رادیو میتوانند با عرضه صحیح و شایسته کارکرد دین که همان ایجاد رضایت و آرامش درونی از طریق ایجاد تغییر در بینش و رفتار مخاطبان است، آنها را به صورت پایدار به این دست از برنامهها متعهد و علاقهمند سازند و از به کارگیری شیوههای جذب کوتاهمدت نیز همچون استفاده از موسیقی، کمدی و ... بینیاز گردند.
۶۳۶.

فضای مجازی و حقیقتی تاریخی؛ درآمدی بر تعامل دین و فضای مجازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: دین فضای مجازی تعامل دین و فضای مجازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲۵ تعداد دانلود : ۱۳۳۹
دین امری تاریخی و زمینه مند است و در هر دوره از حیات بشری، متناظر با تحولات و رویدادهایی که انسان تجربه کرده، ویژگی های خاص یافته است؛ البته این به معنای دگرگشت و قلب جوهر دین نیست، بلکه به آن معناست که بستر ارائه دین و ارزش های دینی، شکل عرضه دین و ابزارهای وصول به اهداف دینی متحول شده است. در حال حاضر، گسترش فناوری های جدید اطلاعاتی و ارتباطاتی، فضایی تازه برای حیات دین و جامعه دینداران فراهم کرده است که استفاده از فرصت های متعدد فضای جدید و ایمن ماندن از تهدیدهای آن مستلزم آگاهی و برنامه ریزی دقیق و همه جانبه است. این پژوهش ضمن اذعان به وجود بستری قدرتمند برای فعالیت ضد دینی و ضد مذهبی در فضای مجازی، با مطالعه ای اسنادی و مروری به ظرفیت های فضای مجازی در گسترش باورها، آموزه ها و ارزش های دینی در قالب شبکه های اجتماعی پرداخته است.
۶۳۷.

تحلیل عناصر و مؤلفه های هویت فردی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جنسیت قومیت ارتباطات دین سرزمین ارزش های سنتی هویت فردی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۸۷ تعداد دانلود : ۹۵۰
هویت مسئله ای پیچیده، چندبعدی و متکثر است و در عین داشتن ثبات نسبی، پیوسته در حال تحول و تغییر شکل است. جهان اطراف ما، ارزش ها، نگرش ها، بایدها و نبایدها، سپهر اقتصادی و سیاسی و هر آنچه حیات اجتماعی را احاطه کرده، در شکل دادن به ساخت هویت فردی مشارکت دارد. هویت فردی، به رغم بیان تمایزات افراد یک جامعه با افراد جوامع دیگر، بیانگر تشابهات افراد درون یک جامعه نیز است. هدف این پژوهش، استخراج عناصر متشکله هویت فردی ایرانیان است. روش تحقیق، روش پیمایش و جامعه آماری شامل افراد بالای 16 سال مراکز استانی کشور است. حجم نمونه برابر با 1300 نمونه است که با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای و به صورت تصادفی انتخاب شده اند. داده های مورد نیاز نیز از طریق پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شده است. یافته های به دست آمده نشان می دهد که سیزده عامل اصلی یعنی نقش فضای مجازی، ارتباطات جمعی، بعد ایران گرایی، اهمیت مناسک ملی، ملی گرایی، اهمیت فرهنگ قومی، تمایزیافتگی فردی، بعد تمایزیافتگی عاطفی، اهمیت دین، اهمیت جامعه قومی، بعد ارزش های سنتی و اهمیت سرزمین قومی در کنار یکدیگر عناصر اصلی تشکیل دهنده هویت فردی هستند. در بین این عناصر، سرزمین قومی، کمال گرایی، ارزش های سنتی و ارتباطات جمعی نقش بیشتری نسبت به سایر عوامل در ساخت هویت فردی افراد دارند. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که این عناصر برحسب جنسیت و قومیت افراد تغییر کرده و این دو عامل در تعیین برخی از عناصر هویت فردی نقش تعیین کننده دارند.
۶۳۸.

فراتحلیل مطالعات حوزه ی دین و ارزش های اجتماعی در ایران(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: دین ارزش فراتحلیل ارزش های اجتماعی ارزش های دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۵ تعداد دانلود : ۲۶۵
دراین مقاله،فراتحلیل مطالعات انجام شده درحوزه ی دین وارزش های اجتماعی 23تحقیق به عنوان  جامعه آماری موردتحلیل وبررسی قرار گرفت. برای تبیین رابطهدین وارزش های اجتماعی از رویکرد ترکیبی استفاده شده است.روش جمع آوری داده ها مطالعه اسنادی ازنوع تحلیل کیفی ونحوه پردازش وتجزیه داده ها به صورت فراتحلیل انجام شده است.پرسش اصلی تحقیق حاضر این است آیا امکان سازگاری و تطابق و همزیستی میان دین و ارزش های اجتماعی در جنبه های مختلف زندگی فردی و اجتماعی وجود دارد؟ در صورت تطابق و عدم تطابق بین این دو شرایط و وضعیت اجتماعی جامعه منجر به چه موضوعات و مسائلی می شود. نتایج حاصل از این تحقیق این که، امروز آدمی را انسان دین ورز می نامند و دین در جامعه ایران حضور و نقش فعال و پررنگی دارد، و ارزش های دینی یکی از عناصر کلیدی در نظام فرهنگی جامعه محسوب می شود و شناخت آن نقش بسیار مهّمی در شناخت نظام فرهنگی دارد. و از منظر دین اسلام ارزش اجتماعی هنگامی که به تأیید دین برسد، اعتبار لازم را کسب خواهد کرد و به عنوان ارزش های امضایی مورد کاربرد و استفاده قرار خواهد گرفت. از نتایج دیگر تحقیق این که در صورت تطابق و سازگاری و همزیستی بین ارزش های دینی و ارزش های اجتماعی، زمینه همگرایی و همنوایی به وجود می آید و فرآیند جامعه پذیری و فرهنگ پذیری به نحو مطلوب انجام می گیرد. در صورت عدم تطابق بین این دو میزان آسیب ها، جرائم، مسایل اجتماعی در جامعه افزایش می یابد و جامعه به طرف واگرایی می رود.
۶۳۹.

بررسی جامعه شناختی عوامل مؤثر بر رفتار دینی دانش آموزان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: رفتار دینی دین دینداری جامعه شناسی دین مناسک و شعائر دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۰ تعداد دانلود : ۲۰۸
دین یکی از قدیمی ترین و مهم ترین نهادهای اجتماعی است. گاهی ادعاهایی مبنی بر کاهش دینداری در بین افراد جامعه، بخصوص نوجوانان و جوانان به گوش می رسد. با توجه به نقش دین در وفاق و انسجام اجتماعی، ضعف پایبندی به رفتارهای دینی می تواند آثار سوئی به دنبال داشته باشد. مقاله ی حاضر برگرفته از پژوهشی با عنوان «بررسی جامعه شناختی عوامل موثر بر رفتار دینی دانش آموزان» است، که قصد دارد به سنجش دینداری و عوامل موثر برآن در بین دانش آموزان شهر چالوس بپردازد.جامعه ی آماری پژوهشی این مقاله عبارت است از کلیه ی دانش آموزان سوم دبیرستان شهرستان چالوس(1697 نفر) که از بین آنها 234 نفر با استفاده از نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده اند. براساس یافته های تحقیق، میانگین دینداری (رفتار های دینی) در بین دانش آموزان برابر با 37/3 که نمره این میانگین از 5 بوده است و تحت تأثیر متغیرهای زیر است:دیدگاه دانش آموزان درمورد مذهبی بودن والدین شان، بیشترین تأثیر مثبت را بر رفتارهای دینی دانش آموزان دارد. همچنین میان متغیرهای «درمعرض آموزش های مذهبی قرار گرفتن» و «پاداش گرفتن در قبال انجام اعمال دینی»، «تعلّق به گروه» با رفتار دینی دانش آموزان رابطه ی معناداری و مثبتی وجود دارد. این متغیر ها در مجموع 57 درصد از واریانس متغیر وابسته را تبین نموده است.
۶۴۰.

مطالعه سبک زندگی دینی شهروندان 15-65 ساله  شهر تبریز و عوامل مرتبط بر آن(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: سبک زندگی دین سبک زندگی دینی مصرف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۳ تعداد دانلود : ۳۱۹
مقاله حاضر برگرفته از پژوهشی پیمایشی است که به بررسی رابطه بین سبک زندگی مذهبی و عوامل مرتبط برآن، در بین سنین 15-65ساله های شهروندان شهر تبریز می پردازد. داده ها توسط پرسشنامه و از نمونه ای با حجم 706 نفر که از فرمول کوکران به دست آمده با روش نمونه گیری چند مرحله ای (خوشه ای وطبقه ای ) توأم با تصادفی، گرد آوری شده و مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل از آزمون استنباطی آنالیز واریانس و tمستقل حاکی است: به لحاظ جنسیت، زنان بیش از مردان، به لحاظ محل سکونت، منطقه 5 ،به لحاظ عضویت گروهی وسازمانی، اعضای بسیج، دارای بیشترین ، به لحاظ وضعیت اشتغال، شاغلین دولتی نظامی ، از بالاترین وبیکاران از پایین ترین  وبه لحاظ تحصیلات، بیسواد ودیپلم دارای بالاترین ولیسانس از کمترین وبه لحاظ پایگاه اجتماعی واقتصادی ،طبقه متوسط از بالاترین و طبقه پایین از کمترین میزان سبک زندگی مذهبی برخوردارند. نتایج حاصل ازآزمون استنباطی rپیرسون نیزحاکی از رابطه معنی دار و مستقیم سن با میزان سبک زندگی دینی، رابطه معنی دار و معکوس متغیر بعد خانواده، با سبک زندگی مذهبی است.