آفت دینداری

این متن قلمی شده درس اخلاق استاد مصباح در شرحی بر اوصاف واقعی شیعیان در کلام امیرمؤمنان علی علیه السلام است. آن حضرت نشانه بیست و دوم شیعة واقعی را این می دانند که شیعیان عمل را با علم و علم را با حلم و بردباری درآمیزد. شیعیان از شتابزدگی در رفتار آگاهانه خویش اجتناب می کنند. عالم بی پروا و بی تقوا که به علمش عمل نمی کنند. علم خود را وسیلة دستیابی به منابع مادی قرار می دهد، نکوش شده است. به همین دلیل، در روایات آمده است که هرکس به آنچه می داند، عمل کند، از آنچه نمی داند کفایت می کند. ازاین رو، از علم آموزی برای فخرفروشی نکوهش و به کسب علم برای مقاصد الهی توصیه شده است. همچنین از دنیاطلبی و عمل نکردن به علم، به عنوان آفت دینداری یاد شده است. سرانجام کسانی که به دستورات خدای متعال عمل می کنند، از علم ربانی برخوردار خواهند شد.

زندگی انسان همواره در طول تاریخ با رجوعِ غیرمتخصص به متخصص عجین بوده است؛ چیزی که عقل بدون واسطه به آن حکم می کند. و شرعِ مقدس نیز آن را امضا کرده است. همچنین، بزرگ ترین آفات دینداری تقلید کورکورانه است که مصیبت های بزرگی در طول تاریخ به وجود آورده است. این مقاله به روش تحلیلی توصیفی به بررسی اقسام تقلید و بیان ویژگی های صحیح و ناصحیح آن، با معیار قرآن و روایات می پردازد. از بررسی قرآن و روایات به دست می آید که مقصود از تقلیدِ ممنوع، تنها تقلید کورکورانه از محیط، و عادتِ آباء و اجداد نیست، بلکه تقلید جاهل از عالم و رجوع عامى به فقیه، بر دو قسم است: ممنوع و مشروع. عدم بلوغ فکری، شخصیت زدگی، گذشته نگری و شخصیت گرایی، علاقه شدید به نیاکان و پیشینیان، و تعصب و گروه گرایی، از عوامل و انگیزه های تقلید کورکورانه می باشد.