موسی مهدوی نژاد

انسجام جامعه ایرانی در امر سیاسی برضد رژیم پادشاهی به رهبری امام خمینی(ره) در فرایند وقوع انقلاب اسلامی، اقتدار مشروع امام(ره) در صحنه سیاسی جامعه پساانقلاب را نشان می دهد، اما ظهور پدیده اعتراض به قانون حجاب در 17 اسفندماه 1357، یعنی تنها 25 روز پس از وقوع انقلاب اسلامی نشانه هایی از کارکردهای متضاد سیاسی در جامعه پسا انقلابی را آشکار کرد. این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش است که پدیده اعتراض به حجاب از چه شاخص هایی برخوردار بود که توانست در فاصله اندکی از انقلاب، تضاد سیاسی ایجاد کند. ازآنجاکه تضادها در چهارچوب نظریه های همکاری قابل تبیین نیستند، پرسش های مرتبط با پدیده اعتراضی با استفاده از نظریه تضاد دارندورف پاسخ داده می شوند. فرض این است که اعتراض سیاسی به قانون حجاب، مردم پایه، خودجوش، خیابانی، تصادفی و با هدف لغو قانون حجاب پدید آمده است. داده ها در بازخوانی اعتراض نشان می دهند که این رخداد در نتیجه تعارض میان گروهی برای تقابل با اقتدار مشروع گروه اسلامی پدید آمده است. مدل تحلیلی دارندورف با روش داده بنیاد استخراج شده، که به علت محدودیت فضای مقاله، از ذکر جدول داده ها خودداری شده است. سایر داده ها به روش کتابخانه ای جمع آوری و به روش تفسیری و جانمایی در مدل تحلیل شده اند.

ایجاد هر رویة رفتاری از سوی بازیگران فعال اجتماعی و پذیرش بازیگران منفعل سبب شکل گیری ساختار اجتماعی خاصی می گردد. از منظر امام خمینی ره ارزش های دینی و ارزش های انسانی (فطرت) دو شاخصة اجتماعی هستند که از ایجاد ساختار اجتماعی سلطه جلوگیری می کنند. رویه رفتاری ضددینی و فطری بازیگران سیاسی فعال در عرصة بین الملل منجر به ایجاد ساختار و نظم نوین جهانی تهی از دین و ارزش های انسانی شده است. ساختار کنونی روابط بین الملل هر چند مشتمل بر مؤلفه ها و نهادهایی همچون حقوق و سازمان بین الملل است؛ اما خوی استبدادی به خود گرفته است. در این ساختار استبدادی، فقط منافع، امنیت و هویت آزاد برخی از بازیگران (واحدهای سیاسی قدرتمند) تأمین خواهد شد. بدون تجدیدحیات اجتماعی دو مؤلفه «دین» و «فطرت»، امکان استیفای منافع عمومی جهانی فراهم نخواهد شد. ازآنجاکه ساختار و نظام کنونی بین الملل از بازگشت این دو عامل نافی سلطه به ارزش های اجتماعی ممانعت می کند، امکان اصلاح ساختار و استیفای منافع عمومی وجود ندارد و تغییر نظام جهانی و ساختار رفتاری آن ضروری به نظر می رسد. مقاله حاضر به بررسی این موضوع می پردازد.