مبادله رهبر - پیرو

این مقاله به بررسی روابط میان فرهنگ سازمانی و رهبری دینی در سازمان می پردازد. فرهنگ سازمانی از عوامل مهم تاثیر گذار بر عملکرد سازمان و رهبری دینی نیز از اجزای کلیدی در موفقیت سازمان به شمار می رود. بنابراین شناخت نسبت به چگونگی روابط بین این دو عامل تاثیر گذار بر عملکرد سازمان، مهم و دارای اهمیت می باشد. در این تحقیق سه فرهنگ سازمانی گروهی، توسعه ای و سلسله مراتبی و دو سبک رهبری تحول آفرین و مبادله رهبر- پیرو مورد بررسی قرار گرفته اند. روش تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی، از لحاظ شیوه گردآوری اطلاعات توصیفی یا غیر آزمایشی و از شاخه همبستگی می باشد نتایج تحقیق مورد استفاده پیمایشی- همبستگی و بطور مشخص مبتنی بر مدل معادلات ساختاری می باشد همچنین درتحقیق حاضر نشان داده شده که فرهنگ گروهی بر مبادله رهبر-پیرو و فرهنگ توسعه ای بر هر دو سبک رهبری تحول آفرین و مبادله رهبر- پیرو اثر مثبت و معنی داری دارند اما، فرهنگ سلسله مراتبی اثر منفی بر هردو سبک رهبری از خود بر جای می گذارد. در پایان نیز بر اساس هدف مطالعه مدل مفهومی ارائه و در راستای آن پیشنهادات کاربردی و پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی ارائه گردیده است.

هم زمان با سیر حرکت فرایندها و روش های مدیریت منابع انسانی به سمت متناسب سازی، مفهوم قراردادهای نامتعارف به عنوان قراردادهای شخصی سازی شده غیراستانداردی که بین کارکنان و کارفرمایان منعقد می شوند، در سال های اخیر مورد توجه محققان این حوزه قرار گرفته است. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر قراردادهای نامتعارف بر ابعاد عدالت سازمانی ادراک شده و همچنین بررسی تأثیر تعدیل گری مبادله رهبر- پیرو در رابطه مذکور است. این پژوهشِ کمَی ازلحاظ هدف، کاربردی و ازنظر نحوه گردآوری داده ها توصیفی، از نوع پیمایشی است. جامعه هدف این پژوهش کارکنان شعب یکی از فروشگاه های زنجیره ای بزرگ در شهر تهران و روش نمونه گیری، خوشه ای تصادفی بود. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های استاندارد استفاده شد و روش تحلیل داده ها مدل سازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار Smart PLS3.2.6  بود. مطابق نتایج پژوهش، هرچند قراردادهای نامتعارف بر عدالت توزیعیِ ادراک شده، تأثیر معنی داری نداشت؛ اما به صورت مثبت و معنی دار بر عدالت رویه ای و عدالت تعاملیِ ادراک شده اثرگذار بود. همچنین در زمینه روابط تعدیل گری، نتایج نشان داد مبادله رهبر- پیرو تعدیل گر معنی داری در رابطه قراردادهای نامتعارف بر عدالت رویه ای و عدالت تعاملی است؛ به این شکل که این روابط را تقویت می کند.

هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر مبادله رهبر- پیرو بر طفره روی اجتماعی کارکنان با تاکید بر نقش میانجی اعتماد به رهبری و تعهد سازمانی و همچنین نقش تعدیل گری سبک دلبستگی می باشد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی- همبستگی و به طور خاص مدل معادلات ساختاری است. جامعه آماری پژوهش،کلیه کارکنان بانک کشاورزی استان قم (200 نفر) می باشد که به روش تصادفی طبقه ای 148 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای سنجش متغیرها از مقیاس مبادله رهبر- پیرو لیدن و ماسلین (1998)، مقیاس طفره روی اجتماعی جرج (1992)، مقیاس اعتماد به رهبری مک آلیستر (1995)، مقیاس تعهد سازمانی آلن و میر (1990) و مقیاس سبک دلبستگی برنان و همکاران (1998) استفاده شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مبادله رهبر- پیرو از طریق اعتماد به رهبری و نیز تعهد سازمانی بر طفره روی اجتماعی کارکنان تاثیر منفی و معنی دار دارد. علاوه بر آن، نقش میانجی گری تعهد سازمانی و اعتماد به رهبری در رابطه میان مبادله ی رهبر- پیرو و طفره روی اجتماعی کارکنان، تأیید شد. نهایتاً نقش تعدیل گری سبک دلبستگی در رابطه مبادله ی رهبر- پیرو با اعتماد به رهبری و تعهد سازمانی، تأیید نشد، اما تاثیر مستقیم و منفی سبک دلبستگی بر اعتماد به رهبری و تعهد سازمانی، به دست آمد.

یکی از رویکردهای جدید در حوزه مدیریت و رهبری که اهمیت آن رو به افزایش است و می تواند در برابر پیچیدگی های محیطی سازمان ها به حل مسائل بپردازد، رهبری حکمت محور است. از آنجا که حکمت به عنوان اوج قضاوت عقلانی و اخلاقی، عامل موفقیت در سازمان است، لازمه بکارگیری آن، استفاده از دانش ویژه برای زمینه ای خاص است. لذا  هدف پژوهش حاضر، بررسی تاثیر رهبری حکمت محور بر انگیزه خدمت عمومی کارکنان با نقش میانجی مبادله رهبر - پیرو و هویت یابی سازمانی در دانشگاه زابل است. روش تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر اجرا توصیفی- پیمایشی با رویکرد مدل سازی معادلات ساختاری می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارکنان دانشگاه زابل به تعداد 480 نفر می باشد و نمونه آماری بر اساس جدول کرجسی و مورگان برابر با 214 نفر و به روش تصادفی ساده برآورد گردید. جهت جمع آوری داده های بخش میدانی از پرسشنامه های رهبری حکمت محور  برگرفته از مدل رحمانی و همکاران(2018)، انگیزه خدمت عمومی پری(2000)، مبادله رهبر- پیرو لیدن و ماسلین(1998) و هویت یابی سازمانی میلر و همکاران(2000) استفاده گردید که روایی صوری و محتوایی ابزارها توسط صاحبنظران و روایی سازه به روش تحلیل عاملی تاییدی و پایایی ابزارها نیز با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی مورد تایید قرار گرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS 23 و Smart PLS استفاده گردید. نتایج پژوهش حاکی از آن است که متغیرهای مبادله رهبر – پیرو و هویت یابی سازمانی در رابطه رهبری حکمت محور و انگیزه خدمت عمومی نقش میانجی دارد .