اسلامی

درسال 1990 در گزارش برنامه عمران ملل متحد شاخص مرکب توسعه انسانی موسوم به HDI توسط کارشناسان آن سازمان مطرح شد، این شاخص از ترکیب شاخص های امید به زندگی، نرخ باسوادی و درآمد سرانه به دست می آید. بررسی شاخص های توسعه انسانی جزء ملزومات برنامه ریزی و تصمیم گیری برای هر کشوری به حساب می آید. در پژوهش حاضر سعی می شود تا با بررسی شاخص های اقتصادی توسعه انسانی کشورهای اسلامی خاورمیانه میزان محرومیت و توسعه آن ها را مورد ارزیابی قرار گیرد و پس از طبقه بندی به نمایش تفاوت ها و تشابهات کشورها پرداخته شود. داده های خام با جهان، کشورهای کمتر توسعه یافته و درحال توسعه مقایسه و بررسی شده اند. از نتایج تحقیق پیداست کشورهایی مانند سوریه، فلسطین، یمن و لبنان از نظر شاخص های یاد شده و درجه توسعه یافتگی دارای وضعیت ضعیف تری هستند. از دلایل این عقب ماندگی و جابه جایی رتبه ها می توان به جنگ های داخلی و خارجی، تهدیدات امنیت انسانی، سیاست های خارجی و منطقه ای، اختلافات ایدئولوژیکی و مرزی و همچنین شرایط جغرافیایی اشاره کرد.

با توجه به جایگاه مشارکت در مدیریت شهری توجه به این مفهوم، لازم و ضروری هست. مدیریت شهری در ایران در رابطه متقابل و ارگانیک با برنامه ریزی شهری نیست. متأسفانه در کشور ما اکثر اقدامات مدیریت شهری، از بالا و از بیرون انجام شده که اکنون نیاز به حرکتی از پایین و از درون، برای بومی شدن آن هاست. حال با توجه پتانسیل ها و همچنین چالش های پیش روی مشارکت مردم در ایران و وجود اشخاصی همچون علامه طباطبائی که در این زمینه اظهار نظر جامع و کاملی دارند؛ می توان از وجود چنین افرادی برای بومی سازی مفهوم مشارکت در ایران بهره جست. در این مقاله سعی گردیده است تا مفهوم مشارکت در مدیریت شهری را از نظریات علامه طباطبائی تبیین نمود. به همین منظور ابتدا به تحلیل و بررسی نقش مشارکت در مدیریت شهری پرداخته ایم و در ادامه به تبیین نظریات علامه طباطبائی در مورد مشارکت شهروندان و نقش آنان در حکومت از نظر علامه طاطبائی اشاره کرده ایم. سپس نقش حکومت در جامعه اسلامی را بیان شده است و به این نتیجه رسیده ایم که از دیدگاه علامه طباطبایی نه تنها شهروندان می توانند در مدیریت شهر نقش داشته باشند، بلکه مردم نسبت به مدیریت شهری دارای حق هستند و به گونه ای وظیفه شرعی و الهی مردم و شهروندان است که در مدیریت شهری نقش داشته باشند. به عبارتی دیگر اگر مردم به صورت مستمر در مدیریت شهری نقش نداشته باشند وظیفه دینی و شرعی خود را انجام نداده اند.

در نظام مالی اسلام، مهم ترین منابع مالی دولت زکات، خمس، جزیه، خراج و انفال محسوب می شود. در عصر حاضر با توجه به سنگین تر شدن وظایف حکومت ها، دولت ها مجبورند مالیات های غیرثابت و متغیری نیز از مردم بگیرند. سؤال این است که اصولاً آیا گرفتن چنین مالیات هایی از مردم توسط دولت جایز است یا خیر؟ پژوهش حاضر با تکیه بر توصیف و تحلیل گزاره های فقه مذاهب اسلامی و روش کتابخانه ای در پی پاسخگویی به پرسش مذکور برآمده و به این نتیجه رسیده است که وضع مالیات جدید و متغیر بر مردم توسط دولت به عنوان حکم ثانویه و به دلایل مهمی از جمله مصلحت و ضرورت جامعه جایز بوده و برخی آیات قرآن، روایات نبوی و عمل امامان معصوم نیز مؤید آن است و بیشتر فقهای مذاهب اسلامی به جواز آن فتوا داده اند.

الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت ابوالقاسم سحاب به سبک میرزا حسین خان سپهسالار شامل دو قسمت است یکی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت که از ابتدای دهه چهارم انقلاب اسلامی از سوی مقام معظم رهبری، مراکز مختلفی همچون مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت که شروع شده و تقریباً مبحثی جدید است. دیگری ابوالقاسم سحاب تفرشی که از فرهیختگان اواخر عهد قاجار و عصر پهلوی اول بوده است. وی رویکردی متفاوت با دیگر نویسندگان هم عصر خود دارد.در زمانه سحاب با حمایت حکومت از عقاید ضد اسلامی و نویسندگان از این دسته وی برخورداری از عقاید عمیق اسلامی، شیفته فرهنگ و تمدن اسلامی_ایرانی است و با حفظ دیانت خود الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را در پیش می گیرد. سحاب در آثارش مکرر به دین و موطن خود پایبند و موافق پیشرفت ایران اسلامی به مانند کشور های اروپایی بود اما تا جایی که لطمه ای به اسلام و مذهب شیعه وارد نکند و اگر مقابل اسلام و ایران بود مخالفت خود را بیان می کرد. مطالب مذکور در کتبی چون تاریخ خجسته، مدرسه عالی سپهسالار و... بس هویداست. سحاب علاقه شاخصی به الگوی رفتاری میرزا حسین خان سپهسالار که خود چشمه ای از الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است را دارد. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر اسناد و منابع کتابخانه ای، برآنست تا ضمن بررسی آثار مربوط به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت ابوالقاسم سحاب، اهمیت و کیفیت آن ها را به عنوان پژوهش تاریخی، نقد و اعتبار سنجی نماید مطالب مربوطه را استخراج و مورد بررسی و تحلیل قرار دهد.

«فمینیسم» یکی از جنجال برانگیزترین جنبش های اجتماعی و فکری قرن بیستم قلمداد می شود. هر چند جنبش فمینیسم در غرب از اوج اقبالِ اجتماعی خود باز ایستاده اما در کشور های در حال توسعه و از جمله کشورهای اسلامی همچنان به عنوان یک دغدغه ی اجتماعی در حال پیگیری است. فمینیست ها برآنند که بین زن و مرد به ویژه در نظام تشریع فرقی نیست؛ اما دین اسلام به تفاوت های زن و مرد در نظام تکوین اذعان دارد و با تأکید بر جایگاه خانواده و تکریم ِنقش مادری و همسری، بر رعایت حریم ها و هنجارها در رفتار جنسی تأکید مضاعف دارد. از سوی دیگر عرفان اسلامی از پرورش انسان ها در محیط خانواده و نقش آفرینی «مادر» در این تربیت سخن گفته و به آن اهمیت ویژه ای داده است. نقش زن به عنوان مادر و همچنین همسر دراعتلای انسان و رسیدن به مراحل بالای عرفانی چه برای خود او و چه برای همسر و فرزندان، در عرفان اسلامی و شیعی، انکار ناپذیر است. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی بوده و براساس مطالعات کتابخانه ای تهیه و به انجام رسیده است. یافته های پژوهش نشان می دهد، که گروهی از فمینیست های رادیکال «سرکوب زنان» را به موضوع مادری ربط داده و ادعا نموده اند که رایج ترین موانع بر سر راه زنان به واسطه بیولوژی تولید مثل ایجاد شده است.

بک و الیس در یک نگاه کلی، بر ایجاد تغییرات عاطفی و رفتاری از طریق ایجاد تغییرات شناختی در فرد تأکید کرده اند. پژوهش حاضر باهدف تبیین رابطه «سازمان روانی فطرت» با «سازمان شناختی» انسان در دست یابی به کمال و سلامت روان مبتنی بر آموزه های اسلامی، ارائه شده است. این پژوهش، بنیادی بوده و با تحلیل و توصیف داده ها و برقراری ارتباط منطقی میان آن ها، به تبیین نتایج خود پرداخته است، که بر مبنای آن، حاکمیت و عدم حاکمیت فطرت بر سازمان شناختی انسان، سلامت و عدم سلامت روانِ انسان را تعیین می کند. نتایج این پژوهش نشان داد، فطرت برای بروز رفتاریِ خود، نیاز به یک عامل محرک دارد و آن، سازمان شناختی است. زیرا نتیجه پژوهش حاکی از آن است که بلوغ سازمان شناختی، پیش نیاز درک و دریافت هدایت های فطری است. این پژوهش همچنین نشان داد، این سازمان شناختی است که تقویت یا تضعیف می گردد، نه فطرت. ازاین رو فرایند تغییر در رویکرد فطرت محور، مبتنی بر تقویت سازمان شناختی، با محوریت بازگرداندن مراجع به فطرت اصیل خود و شکوفایی فطریات وی تبیین شده است.

معماری اسلامی به عنوان شاخصه اصیل طراحی بایستی با مراتب حضور انسان در فضا همراه باشد. این پژوهش با روشی از هرحیث تحلیلی و کاربردی با بررسی آیات و احادیث و اسناد و منابع در دسترس، با دنبال نمودن اسماء الهی به عنوان اوصاف خداوند در وجود انسان، سعی بر این دارد با پیروی عقل جزء از عقل مطلق به دنبال راهکارهایی در معماری انسانی با الگوگیری از معماری الهی ( آفرینش) با ادراک (مفاهیم) اسماء الهی است و هدف اصلی پژوهش حاضر استخراج راهکارهای معمارانه از اسماء الهی در زمینه مبانی نظری معماری در جهت تاثیرگذاری در مبانی طراحی معماری می باشد، همچنین این تلاش در پی پاسخ به سوال در زمینه چگونگی کاربرد اسماء الهی در زندگی بشر و به خصوص در زمینه تخصص معماری است که این مهم هدف اصلی این پژوهش می باشد. نتایج پژوهش بیانگر این است که انعطاف پذیری در معماری موضوعی جدید و نو نیست، که دوره مدرن زاینده آن باشد بلکه در وجود عالم بوده، پس انعطاف پذیری الزامی برای معماری محسوب می شود که زاینده آن افعال خداوند است که در انسان ظهور نموده بنابراین نتیجه بر پایه سنت خداوند می باشد.

خانواده، تنها نظام اجتماعی است که در جوامع مذهبی و غیر مذهبی پذیرفته شده و توسعه یافته است و از مهم ترین عوامل تأثیرگذار در شکل گیری باورها و تربیت انسان است. با بررسی و دقت در متون دینی، می توان به اصول اخلاقی مهمی پی برد که در فرایند تربیت، نقش اساسی و بسزایی دارند و فقدان آن ها صدمات جبران ناپذیری را به فرایند تربیت وارد می کند. از این رو تحقیق حاضر با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی، با محور قرار دادن متون و منابع دینی، هشت اصل از اصول اخلاقی خانواده برای تربیت اسلامی فرزندان را بیان می کند تا فرایند تربیت فرزند با مطلوب ترین درجه به ثمر برسد. یافته ها نشان داد که اصول تقوا، عزت و احترام متقابل، ایثار و بخشش، حسن معاشرت، محبت و عطوفت، صبر و بردباری، شادابی و حیا در هر خانواده ای لازم است و فقدان و یا کم رنگ بودن این اصول ابتدا به والدین و سپس در تربیت فرزندان، آسیب و خلل جدی وارد می کند.

نخستین فصل بررسی های باستان شناختی دهستان سردشت بخش مرکزی شهرستان در اسفند 1394 و بهار 1395 انجام شد که در این بررسی گورها و گورستان های بسیار از دوره های مختلف شناسایی شد. چنانکه می دانیم گورها و گورستان ها در هر دورهای از تاریخ، اطلاعات قابل توجه مردم شناختی، باستان شناختی و گاهی زبان شناختی به دست می دهند و از این رو بسیار مهم هستند. با توجه به همجواری شهرستان بشکرد در شرق هرمزگان با استان های سیستان وبلوچستان، انتظار می رفت که یافته های فرهنگی و محوطه های باستانی همچون گورستان ها مشابه این حوزه فرهنگی باشند که در پایان بررسی و آغاز مطالعه یافته ها، در خصوص گورستان های دوران تاریخی با وجود گورهای خرپشته ای و سنگچین، این شباهت ها محرز و فرضیه گفته شده، تقویت شد چنانکه در دوران تاریخی، گورهای خرپشته ای و سنگ چین و گاهی با ابعاد بزرگ و چشمگیر که اغلب در اطراف آنها قطعات سفال پراکنده است، شناسایی شدند که مشابه این نوع گورها در جنوب شرق و نوار ساحلی جنوب ایران و پس کرانه های خلیج فارس بارها گزارش شده است. در این مقاله به گورستان های بشکرد براساس نخستین فصل بررسی های باستان شناختی سردشت بشکرد هرمزگان پرداخته شده است. 

تربیت، امری بنیادی در اجتماع است وجوامع بشری براساس ساحت های تربیتی استوار است. هر جامعه ای که ساحت های تربیتی آن رشد یافته باشد، پویاست. از طرفی زیربنای همه ساحت های تربیتی، ساحت عقلانی است. اگر ساحت عقلانی ضعیف باشد، نمی توان به ساحت اخلاقی رشد داد وعقل سلیم، اخلاق سالم را به دنبال دارد و بدون اخلاق سالم نمی توان به ساحت عبادی رشد داد؛ زیرا زیربنای عبادت، شناخت معبود و خالق هستی است.  زیرا مهمترین دلیل شناخت، عقل است. پس اگر پایه عقل محکم نباشد ساحت تربیتی عبادی و سایر ساحت های تربیتی از ارزش می افتد لذا پژوهش حاضر به روش تحلیلی-توصیفی بااستفاده از قواعد فقهی، حکم فقهی تربیت عقلانی جامعه را بررسی می کند. با بررسی ادله فقهی به خوبی ثابت می شود که تربیت عقلانی در فقه جایگاه ویژه ای دارد و بااستفاده از آیات، رجحان استحبابی ویا وجوب تربیت عقلانی ثابت می شودو اگر این تربیت عقلانی  ، مصداق یا مقدمه امور واجب و ضروری قرار گیرد حکم وجوب برای همه مکلفین ثابت می شود  و ازآنجاکه حاکم نسبت به سایر مکلفین جایگاه منحصربه فردی دارد و قدرت و توانایی اجرای تربیت عقلانی را دارد این حکم برای حاکم هم ثابت می گردد. ووظیفه حاکم در تربیت عقلانی در امور الزامی، وجوب و در امور غیر الزامی، استحباب مؤکد است.

تأمین مالی خرد را می توان به عنوان سازوکار عرضه خدمات مالی گوناگون به گروه های با درآمد پایین تعریف کرد. پژوهش حاضر باهدف طراحی و اعتبارسنجی ابعاد و مؤلفه های الزامات اجرایی تأمین مالی خرد اسلامی انجام شده است. در این پژوهش از رویکرد آمیخته اکتشافی استفاده شده، به طوری که روش کیفی نقش اکتشافی و روش کمی، نقش تأییدی ایفا را کرده است. همچنین در مرحله کیفی از روش تحلیل مضمون (Braun & Clark, 2006) و در مرحله کمی، از الگوسازی معادله های ساختاری با استفاده از نرم افزار Smart PLS بهره گیری شده است. خبرگان این پژوهش در بخش کیفی 25 نفر و در بخش کمی 60 نفر از کارشناسان و مدیران دایره اعتبارات و استادان دانشگاه با روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شده اند. یافته های پژوهش نشان می دهد که ابعاد مسائل مربوط به مالکیت و کنترل، ویژگی قراردادهای وام و امنیت به ترتیب از مهم ترین ابعاد مؤثر بر الزامات اجرایی تأمین مالی خرد اسلامی به شمار می آیند. نتایج ارزیابی الگو بیانگر آن است که از بین مقوله های اصلی مرتبط با بعد «ویژگی های قرارداد وام» به ترتیب نحوه پرداخت، مسئولیت و نحوه بازپرداخت، هزینه قرارداد، مدت قرارداد وام و گروه هدف/ موضوع تجاری و همچنین از بین مقوله های اصلی مرتبط با بُعد «امنیت» به ترتیب الزامات وثیقه/ مدارک و دادرسی ازجمله مهم ترین مقوله هایی هستند که می توانند بر الزامات اجرایی تأمین مالی خرد اسلامی تأثیرگذار باشند.