۱.
کلیدواژه‌ها:
مواجهه مخالف مخالفت متن مقدس اسلام مسیحیت
بعد از گسترش دنیاگرایی، دین از جامعه کنار زده شد؛ مگر زمانی که کارکرد داشته و مشکلاتی از دنیای انسان را حل کرده باشد. هدف این تحقیق، نه اثبات حقانیت، بلکه احراز کاربرد متون اسلامی نسبت به متون مسیحی است. کلیسا نیز برای چنین مقصودی از برخی مواضع خود صرف نظر کرده است که همین امر نشان از ضرورت این گونه تحقیقات دارد. «مخالف» و مواجهه با او به عنوان یکی از تعاملات بشری موضوع این پژوهش است که بعد از تعریف مسئله و تحدید دامنه و بیان شباهت ها و تفاوت های ظاهری مطلب، داده های پژوهش با روش اسنادی و کتابخانه ای گردآوری شد و سپس توسط تحلیل مضمون توصیف و تبیین گردید. نتیجه آنکه با اسلام در مقایسه با مسیحیت بیشتر مخالفت شده؛ ولی خود اسلام کمتر مخالفت کرده است و بیشتر مخالفت هایش برای پاسداشت حق بوده؛ آن هم هنگامی که قدرتی نداشته است؛ به همین سبب بیشتر در ساحت گفتار و سپس پندار مخالفت کرده است، نه کردار؛ بنابراین این رویکرد اسلام برخلاف مسیحیت به اقدامات جبران ناپذیر منجر نشده است.
۲.
کلیدواژه‌ها:
چندهمسری کتاب مقدس عهد عتیق عهد جدید قرآن کریم
در مباحث مربوط به خانواده مسئله چندهمسری مورد توجه علوم مختلف به ویژه علوم انسانی و دینی بوده است و از موضوعات قابل اهمیت در حوزه مباحث فرهنگی و اجتماعی به شمار می آید. کتاب مقدس (عهد عتیق و عهد جدید) و قرآن نیز آموزه هایی در این باره بیان کرده اند. در این مقاله با روش توصیفی تحلیلی تطبیقی روشن گردید که از میان گونه های مختلف چندهمسری صرفاً گونه تعدد زوجات در عهد عتیق به صورت ضمنی (داستان های انبیا و احکام فقهی) و در قرآن به صورت صریح مورد پذیرش قرار گرفته است. در عهد جدید نیز اگرچه درباره جواز آن صراحتاً چیزی گفته نشده است، اما هیج تصریحی بر ممنوعیت آن وجود ندارد (برخلاف آموزه های دین مسیحیت). قرآن در عین آنکه صراحتاً تعدد زوجات را مجاز دانسته، اولویت را به گونه تک همسری داده است؛ ازاین رو برخلاف ظاهر عهد عتیق تعداد مجاز زوجات را صراحتاً محدود و احکام سختگیرانه ای را برای آن وضع کرده است. در کتاب مقدس تبیینی از تعداد مجاز و سایر احکام تعدد زوجات نمی توان یافت. همچنین برخلاف کتاب مقدس که به حکمت و مصلحت تعدد زوجات نپرداخته، قرآن حکمت جواز آن را مصالح اجتماعی بیان کرده است.
۳.
کلیدواژه‌ها:
آگوستین ابن هیثم اسلامی امر زیبایی شناسانه زیبایی شناسی مسیحیت مؤلفه های زیبایی
این پژوهش به بررسی تطبیقی دیدگاه های سنت آگوستین و ابن هیثم در مورد زیبایی می پردازد. آگوستین متفکر مسیحی با رویکردی عرفانی به زیبایی نگریسته، درحالی که ابن هیثم دانشمند مسلمان رویکردی علمی و تجربی داشته است. هدف این پژوهش بررسی مؤلفه های زیبایی در آثار این دو اندیشمند و مقایسه تشابهات و تفاوت های دیدگاه های آنها با استفاده از روش کتابخانه ای است. یافته ها نشان می دهد که با وجود تأثیرپذیری هر دو از فلسفه یونان باستان و وجود تشابهاتی در نظریات زیبایی شناختی شان، نوع نگاه متفاوت عرفانی آگوستین و علمی ابن هیثم، منجر به اختلافاتی در دیدگاه هایشان در مورد مؤلفه های زیبایی شده است. این مطالعه تطبیقی به دلیل جایگاه برجسته این دو اندیشمند در سنت های زیبایی شناسی اسلامی و مسیحی و همچنین اهمیت نظریات ابن هیثم در میان اندیشمندان غربی، حائز اهمیت است.
۴.
کلیدواژه‌ها:
هوش هیجانی عهد جدید عیسی (ع) پولس مسئولیت اجتماعی قرآن حضرت محمد (ص)
امروزه بر اساس علم روان شناسی یکی از شاخص های انسان سالم، با هوش هیجانی پرورش یافته، داشتن تعهد و مسئولیت اجتماعی است. سؤال این است که دو دین اسلام و مسیحیت چقدر به این بخش از توانایی هوش انسان پرداخته اند؟ آیا رهبران دینی ادیان یادشده به عنوان الگوی جامعه مؤمنان خود دارای این ویژگی بوده اند؟ و آیا در قرآن و عهد جدید این مؤلفه از هوش هیجانی به دین داران تکلیف یا توصیه شده است؟ پژوهش حاضر یک مورد اسنادی کتابخانه ای است که در ابتدا به مفهوم هوش هیجانی برگرفته از نظر بار آن می پردازد و سپس از میان پانزده مؤلفه معرفی شده، مؤلفه مسئولیت اجتماعی را به صورت موردی انتخاب می کند تا در متن کتاب های قرآن و عهد جدید به صورت تطبیقی به بررسی آن بپردازد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که در هر دو کتاب به این مؤلفه توجه شده است. توصیه های الهی در قرآن و شخص پیامبر(ص) دیده می شود و در عهد جدید مسئولیت اجتماعی را در گفتار و رفتار حضرت عیسی(ع) و پولس می توان مشاهده کرد.
۵.
کلیدواژه‌ها:
اثرپذیری آیین زرتشت مکتب تشیع منجی تناسخ ازدواج با محارم
از مباحث مطرح در حوزه علم ادیان، موضوع تأثیر و تأثر ادیان و مذاهب از یکدیگر است. این نوشتار به نقد و بررسی پنداره اثرپذیری مکتب تشیع از آیین زرتشت اختصاص دارد. برخی نویسندگان اهل سنت، به ویژه وهابیون، باورها و آموزه هایی را برای مکتب تشیع نام برده و مدعی شده اند که اینها متأثر از آیین زرتشت است. این نوشتار، نخست آموزه های ادعاشده را توصیف و سپس نقد و بررسی می کند. مهم ترین دلیل آنان، شباهت نسبی میان برخی باورهای شیعیان با زرتشتیان است. در برخی موارد، میان شیعه امامیه و فرقه های غالیان خلط کرده و آموزه های غالیان را به شیعیان نسبت داده اند. جالب اینکه برخی آموزه هایی که از موارد وام گیری تشیع از آیین زرتشت نام برده شده اند، نه زرتشتیان به آن باور دارند و نه شیعیان. این مقاله به روش توصیفی تحلیلی و با هدف دفاع از مکتب تشیع در برابر پنداره اقتباس و گرته برداری از آیین زرتشت نگاشته شده است.
۶.
کلیدواژه‌ها:
اسپینوزا یهودیت برگزیدگی عقل گرایی قدرت
برگزیدگی بنی اسرائیل را می توان محوری ترین آموزه در یهودیت سنتی دانست. بحث درباره برگزیدگی در دنیای مدرن که عقلانیت را محور زندگی انسانی می داند و از ارزش های دموکراتیک دفاع می کند، چالش هایی به دنبال داشته است. اسپینوزا فیلسوف عقل گرای قرن هفدهم که تبار یهودی دارد، در رساله الهیاتی سیاسی، مواجهه ای انتقادی با این آموزه داشته و با طرح استدلال هایی ادعاهای یهودیان را ناموجه و نامنطبق با متن مقدس دانسته است. در این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی ابتدا بر پایه برخی مبانی فلسفی اسپینوزا، تحلیل و نقد وی از این آموزه را که سویه سلبی در آن قوت دارد، مطرح می کنیم؛ سپس به ایضاح فلسفی مفهوم کمال و فضیلت حقیقی در اندیشه اسپینوزا می پردازیم. اسپینوزا یهودیان را از جهت اجتماعی سیاسی و به صورتی موقت برگزیده می داند؛ اما در روایت فلسفی، درصدد اثبات این موضع است که کمال و خیر حقیقی تنها منحصر در زندگی عقلانی و اخلاقی در سطح فردی و زیستن در جامعه آزاد در سطح اجتماعی است و آن را بر مبنای مفهوم قدرت، فعالیت و ضرورت تبیین می کند.
۷.
کلیدواژه‌ها:
میسیانیسم یهودیت صهیونیسم آگامبن تئولوژیکال موعودگرایی
باور به موعودگرایی از اصول مهم اعتقادی و ایدئولوژیکی یهودیت است و برای پیروان این دین ریشه تاریخی عمیق دارد. از نظر آنها، موعودگرایی یک واقعه آناکرونستیک است که معمولاً جنبش های حاشیه بر متن را برمی تاباند؛ به ویژه در منطقه خاورمیانه این اندیشه منشأ خیزش ها، جنبش ها و حرکات بزرگ اجتماعی و سیاسی برای یهودیان شده است. مسئله نوشتار حاضر این است که یهودیت چه روایت و خوانشی از موعودگرایی دارد و بازتاب آن در عرصه سیاست چگونه است؟ در اندیشه آنان، موعودگرایی، منجی باوری یا موعودگرایی یک باور الهیاتی است که ریشه در آموزه های دینی و قدسی دارد و امیدبخش و هشداردهنده است. این نوشتار با روش تحلیلی توصیفی و در چهارچوب نظریه آگامبن صورت پذیرفته است. دستاورد پژوهش بازتاب این روایت الهیاتی از عرصه سیاست را به صورت پدید آمدن جنبش های صهیونیستی و تلاش برای تشکیل دولت مستقل و مقتدر برای یهودیان در خاورمیانه نشان می دهد.
۸.
کلیدواژه‌ها:
یارسان اهل حق نبوت دونادون
اعتقاد به اصل نبوت عامه و خاصه، در متون مقدس یارسان و در باور پیروان و سرسپردگان این آیین مشاهده گردیده است؛ این مهم سبب انتساب یارسان به دین اسلام شده و بسیاری از پیروان این آیین به آن اذعان دارند؛ اما اصل نبوت در مبانی کلامی این فرقه اصالت خود را از دست داده و با اثرپذیری و آمیخته شدن با اندیشه دونادون، در قالبی دیگر مطرح شده و پیچیدگی های خاصی در این موضوع ایجاد کرده است. موضوع چگونگی اثرپذیری نبوت در یارسان از دونادون، در هاله ای از ابهام است و پژوهش های پیشین که در زمینه نبوت در آیین یارسان نگاشته شده، اشاره ای به ارتباط و اثرپذیری نبوت از دونادون نکرده اند. بنابراین در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی بر اساس متون مقدس یارسان، اعتقاد سرسپردگان این آیین به نبوت عامه و خاصه و تأثیر دونادون بر نبوت ذکر شده و نتایج به دست آمده آن است که دونادون تأثیر مستقیمی بر نبوت در آیین یارسان دارد و موجب خروج نبوت از مسیر اصلی آن و ایجاد انحراف شده است.
