مطالعه تطبیقی تصاویر شمعدان های فلزی در نگاره های شاهنامه طهماسبی و نمونه های مشابه دوره های اسلامی (دوره های سلجوقی، ایلخانی، تیموری و صفوی)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پیکره دوره نهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱۹
30 - 41
حوزه‌های تخصصی:
بیان مسئله: شمعدان های فلزی یکی از لوازم پرکاربرد برای تأمین روشنایی و از وسایل رایج دوره های گذشته است که تصاویر آن در نگاره های شاهنامه، بسیار دیده شده و به نمایش گذاردن این اشیاء، همواره مورد توجه هنرمندان بوده است. مسئله پژوهش حاضر بررسی ویژگی های کلی تصاویر شمعدان در نگاره های شاهنامه طهماسبی و وجوه اشتراک و افتراق این تصاویر با نمونه های شمعدان های دست ساخته و فلزی دوران اسلامی به ویژه دوره های سلجوقی، ایلخانی، تیموری و صفوی است. پژوهش حاضر در نهایت به این سؤال که تصویر شمعدان در نگاره های شاهنامه طهماسبی بیشتر به آثار دست ساخته کدام یک از دوره های مورد بررسی مشابه است، پاسخ خواهد داد. هدف: شناخت سبک و سیاق اشیاء و عناصر نگاره های ایرانی به منظور آگاهی از تأثیرات ذهنی هنرمندان قدیم ایرانی در دوره زیست خود است. روش پژوهش: داده های پژوهش به شیوه کتابخانه ای و اطلاعات اسنادی با روش توصیفی- تحلیلی و رویکرد تطبیقی مورد پژوهش قرار گرفته است. نمونه های این پژوهش با روش نمونه گیری مبتنی بر هدف صورت گرفته و از 18 نوع شمعدان دوره های مختلف حکومت ایران، از دوره سلجوقی 2، ایلخانی10 و تیموری و صفوی 6 ،شمعدان انتخاب شده است. جامعه آماری نگاره های مورد بررسی نیز، شامل 174 نگاره در نسخه شاهنامه طهماسبی، چاپ فرهنگستان هنر است که از این میان تصویر 4 شمعدان در 4 نگاره شناسایی شده است. یافته ها: نتایج نشان می دهد نمونه شمعدان های نگاره های شاهنامه شباهتی به شمعدان های دست ساخته های فلزی دوره صفوی ندارد و تفاوت های بسیاری بین تصاویر و نمونه های این دوره با دوره صفوی وجود دارد. نمونه های شمعدان های دوره صفوی استوانه ای شکل اند ولی نمونه های دیگر پایه ای چندضلعی دارند ویژگی های کلی این شمعدان ها بیشتر مشابه نمونه های دست ساخته دوران سلجوقی، ایلخانی و تیموری است و ساختار فرمی این اشیاء پایبند به نمونه های سلجوقی، ایلخانی و تیموری است.