تربیت دوجنسیتی

تربیت دوجنسیتی، شیوه ای تربیتی است که در آن پیشنهاد می شود هر دو جنس بدون توجه به ویژگی های زیستی، به یک صورت پرورش یابند و دارای مجموعه ای از ویژگی ها و رفتارهای زنانه و مردانه باشند تا متناسب با موقعیت، زنانه یا مردانه رفتار کنند. پرسش اساسی این است که این رویکرد با چه چالش هایی روبه روست؟ در پاسخ، با رجوع به منابع مرتبط به موضوع، از جمله کتاب هایی در زمینه مطالعات زنان و روان شناسی و منابع روایی، مطالب با روش توصیفی تحلیلی جمع آوری شده است. با بررسی های انجام شده این نتیجه به دست آمد که این رویکرد در سه زمینه زیستی و روان شناختی و دینی با چالش روبه روست. در زمینه زیستی، تفاوت های ظاهری و عملکردهای هورمونی متفاوت زن و مرد، رفتارهای متفاوتی را به دنبال دارد. در زمینه روان شناختی، تفاوت در حرمت خود و یادگیری و علایق و احساسات، موجب بروز رفتارها و عکس العمل های متفاوت می گردد. مغایرت رویکرد تربیت دوجنسیتی با آموزه های دینی نیز از دیگر چالش های این رویکرد است.

تربیت دوجنسیتی به عنوان روش تربیتی نوین در برخی جوامع در حال گسترش است. این شیوه تربیتی که به لحاظ جنسی بین دختران و پسران تمایزی قائل نیست، به دنبال پرورش افرادی است که صرف نظر از جنس، متناسب با موقعیت، زنانه و یا مردانه رفتار کنند. این دیدگاه جدید در رویارویی با برخی علوم دچار چالش است. چالش های زیستی، روانشناسی و اخلاقی از جمله این چالش هاست. تبیین ابعاد مختلف چالش اخلاقی از نکاتی است که باید به آن پراخت تا تقابل این رویکرد با آموزه های اخلاق اسلامی روشن شود. در این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از منابع اسلامی ، به بررسی چالش های تربیت دوجنسیتی از منظر اخلاق اسلام می پردازیم. برای رسیدن به این منظور استدلال های مدافعان تربیت دوجنسیتی از جمله استدلال تقابلهای قطبی، برتری فضای عمومی و عامل ستم مورد توجه قرار گرفته و بعد از نقد و بررسی آنها، استدلال مبتنی بر تفاوتها، حکیمانه بودن ویژگیهای اختصاصی و چالش تشبه زنان و مردان، در ردّ تربیت دوجنسیتی تبیین شده است. آنچه از این پژوهش به دست آمد نشان می دهد که از نظر اخلاق اسلامی تربیت باید متناسب با جنس هر فرد و در راستای شکوفایی استعدادهای طبیعی و فطری آنها باشد.

رویکرد جدید تربیت دوجنسیتی شکل جدیدی از نقش جنسیتی را تعریف می کند که خصوصیات و ویژگی های زنانه و مردانه را برای هر دوجنس به صورت یکسان و برابر می خواهد. یکی از مهم ترین مبانی که در این رویکرد بر آن تأکید می شود تساوی است. مبنای اخلاق اسلامی در مواجهه با جنسیت زنانه و مردانه توجه به تفاوت ها و نقش ها متناسب با ویژگی های تکوینی زنانه و مردانه است. این پژوهش که از نوع تحقیقات کتابخانه ای است با روش توصیفی−تحلیلی، با رویکرداخلاق اسلامی مبتنی برمنابع اسلامی همچنین منابع مرتبط با مسئله از جمله متون روانشناسی، جامعه شناسی و مطالعات زنان مبنای تساوی درتربیت دوجنسیتی را مورد ارزیابی و نقد قرار می دهد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که اخلاق اسلامی زن و مرد را با توجه به اشتراکات از نظر ازرشی برابر می داند ولی با توجه به تفاوت ها و استعدادها و توانایی هایی تکوینی هرکدام −به عنوان حق طبیعی− دارای وظایف خاصی می داند که توجه و رعایت آن باعث دستیابی به سعادت فرد و جامعه می شود. اخلاق اسلامی چنین تشابه مبتنی بر همسانی تکوینی زن ومرد درخلقت را نمی پذیرد.