نظام نامه اخلاقی

هدف پژوهش حاضر طراحی و تدوین نظامنامه اخلاقی اعضای هیئت علمی گروه ها و دانشکده های تربیت بدنی و علوم ورزشی ایران است. دفت (1998) اخلاق را اصول و ارزش هایی می داند که بر رفتار فردی یا جمعی حاکمیت دارد. بیشتر سازمان های آموزشی، پژوهشی و به ویژه دانشگاه های دنیا، نظامنامه اخلاقی را به عنوان راهی برای پیشبرد اهداف سازمان و ارتقای سطح فرهنگ سازمان خود پیشنهاد و اجرا کرده اند. پژوهش حاضر هم با همین رویکرد انجام شده است. جامعه آماری تحقیق را اعضای هیئت علمی گروه ها و دانشکده های تربیت بدنی ایران به تعداد 220 نفر تشکیل می دادند. نمونه آماری بر اساس جدول مورگان 136 نفر تعیین شد که از مجموع پرسشنامه های توزیع شده، 119 پرسشنامه برای تحلیل آماری مناسب تشخیص داده شد. ابزار اندازه گیری پرسشنامه محقق ساخته 41 سؤالی بود که دارای مقیاس پنج ارزشی لیکرتی بود. به-منظور توصیف آماری داده ها از شاخص های توصیفی همچون میانگین و انحراف استاندارد استفاده شد. برای تعیین عامل ها از روش تحلیل عاملی اکتشافی، برای تأیید مدل ارتباط سؤالات با عامل ها و عامل ها با مفهوم نظامنامه اخلاقی از تحلیل عاملی تأییدی، برای بررسی وضعیت سؤالات، عامل ها و مفهوم نظامنامه اخلاقی از آزمون t تک نمونه ای و همچنین برای اولویت بندی سؤالات و عامل ها از آزمون فریدمن استفاده شد. در تحلیل عاملی اکتشافی تعداد آزمون کیسر-می یر و اوکلین (به منظور کفایت حجم نمونه) برابر با 918/0 به دست آمد. همچنین فرض همبستگی بین سؤالات از طریق آزمون کرویت بارتلت (01/0≥ P، 172/3369=2x) تأیید شد. در نهایت، 28 سؤال از سؤالات طراحی شده از طریق مؤلفه های اصلی همراه با چرخش واریماکس تأیید شد. همچنین سؤالات در شش عامل فعالیت های گروهی، صداقت گفتاری و رفتاری، وظیفه-شناسی، رفتار حرفه ای، تعهد علمی-پژوهشی و مسئولیت مالی مشخص شدند که توان پیشگویی سؤالات براساس مجموع واریانس ها برابر با 13/74 درصد است. پایایی عامل های پرسشنامه به-ترتیب 88/0، 74/0، 87/0، 87/0، 82/0 و 87/0 به صورت عالی به دست آمد. در تحلیل ارتباطی سؤالات با عامل ها، تمامی سؤالات در سطح معنی داری بیشتر از (96/1=T value) با عامل خود ارتباط داشتند. در خصوص آزمون خوبی (نیکویی) برازش، نسبت2x به df برابر 51/1 و ریشه میانگین مجذور خطای تقریبی RMSEA برابر با 066/0 (برازش خوب مدل) به دست آمد. همچنین تمامی عامل ها با مفهوم نظامنامه اخلاقی ارتباط مثبت و معنی داری در سطح بالاتر از (96/1=T value) داشتند.

هدف از انجام پژوهش حاضر، تدوین نظامنامه اخلاقی ورزشکاران فدراسیون کشتی جمهوری اسلامی ایران است. جامعه آماری تحقیق را اعضای تیم ملی کشتی آزاد و فرنگی، کشتی گیران استان های صاحب سبک، اعضای فدراسیون و پیشکسوتان کشتی تشکیل داده اند که نمونه آماری از روش هدفمند و در دسترس برابر با 117 نفر می باشد. ابزار اندازه گیری پرسشنامه 51 سوالی محقق ساخته با 9 عامل بود. روایی پرسشنامه توسط 10 نفر از اساتید مدیریت ورزشی تایید شد. پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ 947/0 بدست آمد. به منظور تجزیه و تحلیل آماری داده ها از شاخص های توصیفی همچون میانگین و انحراف استاندارد و توزیع های فراوانی و درصدی استفاده شد. برای بررسی وضعیت سؤالات، عامل ها و مفهوم از آزمون t تک نمونه ای و همچنین برای الویت بندی سؤالات و عامل ها از آزمون فریدمن و برای مقایسه سوالات، عامل ها و مفهوم نظامنامه اخلاقی از آزمون های t مستقل و تحلیل واریانس استفاده شد. از نرم افزار SPSS24 و نیز PLS جهت تحلیل عاملی به شیوه معادلات ساختاری استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده گویه های همه ابعاد مفهوم نظامنامه اخلاقی در سطح اطمینان 95 % معنادار شده اند و در اندازه گیری سازه های خود سهم معناداری را ایفا کرده اند و از میان ابعاد عوامل مؤثر بر تدوین نظام اخلاقی به ترتیب ابعاد عدالت، کرامت انسانی و احترام بالاترین الویت را داشتند.

در سال های اخیر با افزایش تولیدات علمی در کشور و گسترش فزاینده موسسات آموزش عالی، خطر شیوع بداخلاقی در انجام پژوهش همه نهادهای پژوهش محور را تهدید می کند. پژوهشکده برنامه ریزی درسی و نوآوری های آموزشی (یکی از پژوهشکده های پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش) از این ضرورت مستثنی نبوده است و به صورت بالقوه در معرض تهدید سرایت بد اخلاقی پژوهشی قرار دارد. این مطالعه با هدف تدوین نظام نامه اخلاق پژوهش پژوهشکده برنامه ریزی درسی و نوآوریهای آموزشی صورت گرفته است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و در چارچوب رویکرد کیفی با استفاده از روش پدیدارشناسی توصیفی انجام شده است. داده های احصاء شده از جلسات بحث گروه کانونی و مصاحبه رو در رو بوسیله تحلیل محتوای تماتیک تحلیل گردید. تحلیل یافته ها منجر به شناسایی دو مقوله اصلی منش اخلاقی پژوهشگر شامل 4 زیرمقوله تواضع و فروتنی، صبر و بردباری، حساسیت فرهنگی، مشارکت جوئی و اصول اخلاقی حاکم بر پژوهش شامل 9 زیرمقوله سودمندی پژوهش، اصالت علمی، رعایت حقوق همکاران، رعایت حقوق شرکت کنندگان، اجتناب از سرقت علمی، انتشار یافته ها، ساده نویسی گزارش، سپاسگزاری، نقدپذیری و نقادی علمی گردید. در مجموع، یافته های این پژوهش می تواند گامی برای اتخاذ تصمیم های اخلاقی تر در انجام پژوهش و ایجاد فضای اعتماد و احترام در میان ذینفعان پژوهشگاه بازی کند و مبنایی برای گفتگوهای بیشتر و توسعه ی فرهنگ اخلاق پژوهش فراهم نماید

هدف از انجام پژوهش حاضر،‌ تدوین نظام نامه اخلاقی مسئولین تربیت بدنی دانشگاه­ های پیام نور کشور است. جامعه آماری تحقیق را تمامی مسئولین تربیت بدنی استانها و نیز مدیران اداره کل تربیت بدنی دانشگاه پیام نور کشور تشکیل داده اند که نمونه آماری برابر با جامعه آماری و به تعداد 35 نفر می باشد. ابزار اندازه گیری پرسشنامه 29 سوالی محقق ساخته با 5 عامل مسئولیت پذیری، عدالت، صداقت، نگرش حرفه ای‌ و احترام بود. روایی پرسشنامه توسط 10 نفر از اساتید مدیریت ورزشی تایید شد. پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ 87/0 بدست آمد... به منظور تجزیه و تحلیل آماری داده ها از شاخص های توصیفی همچون میانگین و انحراف استاندارد و توزیع های فراوانی و درصدی استفاده شد. برای بررسی وضعیت سؤالات، عامل ها و مفهوم از آزمون t تک نمونه ای و همچنین برای الویت بندی سؤالات و عامل ها از آزمون فریدمن و برای مقایسه سوالات ، عامل ها و مفهوم نظام نامه اخلاقی از آزمون های t مستقل و تحلیل واریانس استفاده شد. از نرم افزار SPSS22 و نیز PLS جهت تحلیل عاملی به شیوه معادلات ساختاری استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده گویه ­های همه ابعاد مفهوم نظام اخلاقی در سطح اطمینان 95% معنادار شده‌اند و در اندازه­گیری سازه‌های خود سهم معناداری را ایفا کرده‌اند و از میان ابعاد عوامل مؤثر بر تدوین نظام اخلاقی به ترتیب ابعاد نگرش حرفه­ای، عدالت و مسئولیت پذیری بالاترین الویت را داشتند.

حرفه ای شدن رشته های ورزشی موضوع مهمی است که امروزه با نتایج نیک و پیامدهای ناگوار، اندیشمندان عرصه ورزش را به خود واداشته است. از برایندهای نابهنجار این رویداد، فروکاستن ارزش های اخلاقی است. یکی از راه های برون رفت از این وضعیت و نهادینه سازی اخلاق در ورزش، تدوین نظام نامه ای برای رعایت ارزش های اخلاقی در باشگاه های ورزشی به عنوان مهم ترین نهاد ورزشی است. این نظام نامه مجموعه ای از رهنمودهای اخلاقی است که با ترسیم الگویی از رفتار صحیح حرفه ای، راهبردی نظام مند برای درونی سازی ارزش ها و هنجارهای اخلاقی ارائه می کند و متولیان ورزش را در تصمیم گیری و گسترش استانداردهای حرفه ای یاری می دهد. این پژوهش با رویکرد نظام سازانه، با شیوه توصیفی تحلیلی، فرایند تدوین و ترویج نظام نامه مطلوب را در 7 گام ترسیم می کند: 1. ایجاد حساسیت اخلاقی؛ 2. تشکیل کمیته تخصصی اخلاق؛ 3. تدوین اصول و خط مشی؛ 4. دیدگاه سنجی؛ 5. تلاش های ترویجی (آموزشی، پرورشی و حقوقی)؛ 6. بازخوردگیری؛ 7. بازنگری و اصلاح نظام نامه .

این مطالعه به مقایسه نظامنامه اخلاق حرفه ای روانشناسان در کشورهای ایران، آمریکا، کانادا، بریتانیا و استرالیا پرداخته است. جامعه پژوهش حاضر را کلیه کشورهایی که دارای نظامنامه اخلاق حرفه ای هستند تشکیل داده است. از بین آنها، کشورهای آمریکا، کانادا، بریتانیا، استرالیا و ایران به صورت هدفمند و براساس پیشرو بودن در تهیه نظامنامه اخلاق حرفه ای انتخاب شدند و اصول و معیارهای اخلاقی آنها مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد کلیه نظامنامه های مورد بررسی، به غیر از ایران و آمریکا، بعد از مقدمه، به تعریف مفاهیم و اصطلاحات اصلی پرداخته اند. بعلاوه کلیه نظامنامه ها دارای دو بخش اصلی اصول عمومی و معیارها هستند. اصول عمومی مطرح شده در نظامنامه ها تقریباً مشابه و مشترک بوده و شامل: احترام به شأن افراد، مسئولیت پذیری، یکپارچگی، عدم تبعیض یا عدالت، نیکوکاری و عدم آسیب رسانی است. استانداردهای اخلاقی نظامنامه ایران و آمریکا مستقل از اصول عمومی و به طور جداگانه در نظامنامه آمده اند. این در حالی است که در نظامنامه استرالیا، کانادا و انگلیس، معیارها در زیر اصول اخلاقی مرتبط با خود ارائه شده اند. معیارهای اخلاقی نظامنامه ایران تقریبا منطبق با نظامنامه آمریکا است و تفاوت مشاهده شده تنها در ترتیب ارائه معیارها، دو معیار «مسئولیت» و «نگهداری اطلاعات ثبت شده و حق الزحمه» و میزان توضیحات و پرداختن به جزئیات است. با توجه به یافته های پژوهش حاضر به نظر می رسد، افزودن تعاریف و توضیحات لازم برای اصطلاحات تخصصی و اصول عمومی و افزودن جزئیات بیشتر به استانداردها و توجه به فرهنگ بومی و دینی می تواند به هرچه قابل فهم تر و اجرایی تر شدن نظامنامه ایران کمک کند.