مطالب مرتبط با کلیدواژه

فضای سایبر


۴۱.

تبیین عملیات پایش فضای سایبری ارتش جمهوری اسلامی ایران در جنگ ترکیبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم و فنون نظامی سال چهاردهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۴۵ 53 - 74

کلیدواژه‌ها: جنگ ترکیبی فضای سایبر عملیات پایش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۵ تعداد دانلود : ۴۳۴
جنگ های ترکیبی، جنگ های مربوط به کشورهای جهان سوم و گروه های مسلح است که به دلیل ضعف در بسیاری از حوزه ها سعی می کنند با ترکیب توانایی های ملی راهی را به سوی رویارویی با قدرت های برتر بگشایند. در چنین شرایطی جنگ اطلاعاتی، جنگ نامتقارن، جنگ شبکه ای، جنگ سایبری، جنگ کلاسیک، جنگ بی قاعده و. . . . ازجمله حربه های اثرگذار در جنگ های ترکیبی مورد بهره برداری قرار می گیرد.با توجه به اینکه آجا از فضای سایبری در فناوری داده و اطلاعات بهره برداری وسیع به عمل می آورد، شناسایی و احصاء شیوه های کار و تمهیدات لازم می تواند کمک شایانی به ساماندهی و مدیریت آن در تولید و تبادل اطلاعات در محیط امن بنماید. محقق در این پژوهش عملیات پایش فضای سایبری ارتش جمهوری اسلامی ایران در جنگ ترکیبی را به عنوان متغیر تابع و عواملی چون شیوه های کار و تمهیدات را به عنوان عامل تأثیرگذار بر تابع اصلی مورد بررسی و پژوهش قرار می دهد. این تحقیق با استفاده از روش توصیفی و نوع کاربردی-توسعه ای اجرا و جامعه نمونه 103 نفر تعیین گردیده و به منظور جمع آوری اطلاعات از ابزارهایی مانند مصاحبه، پرسش نامه و مطالعه اسناد و مدارک استفاده به عمل آمده است. یافته های موجود با استفاده از تحلیل محتوا، تحلیل روند، آمار توصیفی و استنباطی و در انتها به صورت آمیخته مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نتایج فرضیه ها حاکی از تأثیر بسیار بالای عملیات پایش فضای سایبری آجا در جنگ ترکیبی است. همچنین پایش پورت های «تی.سی.پی» و «یو.دی.پی»، شناسایی آسیب پذیری های شبکه، استخدام افراد متخصص و متعهد، بومی سازی برنامه ها و نرم افزارهای کاربردی و ایمن سازی تجهیزات فعال و غیرفعال شبکه مواردی است که بیشترین تأثیر را در عملیات پایش آجا در جنگ ترکیبی دارند.
۴۲.

ارتباط عفیفانه در زندگی سایبری؛ رویکردی پدیدارشناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دین و ارتباطات سال بیست و ششم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۵۵) 219 - 248

کلیدواژه‌ها: ارزش های اخلاقی ارتباط عفیفانه فضای سایبر زندگی سایبری کاربران دین دار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۳۲۶
مواجهه جامعه اسلامی ایران با فناوری های ارتباطی جدید، به خصوص اینترنت و فضای سایبر، شرایط جدیدی را در زندگی متدینین بوجود آورده که عدم سواد رسانه ای و کنش عاقلانه موجب چالش های بسیاری در ارزش های اخلاقی فردی و اجتماعی می شود. در این مقاله ضمن بررسی نظری ارتباط عفیفانه در زندگی سایبری به این مسئله پرداخته می شود که چگونه ارزش های اخلاقی خصوصاً ارتباط عفیفانه در کنش های کاربران اینترنت منعکس می شود. برای این کار با روش پدیدارشناسی به گردآوری اطلاعات با مصاحبه نیمه ساختاریافته و مشاهده رفتارهای کاربران دین دار به فهم تجربه زیسته ایشان و درنتیجه صورت بندی ارتباط عفیفانه سایبری پرداخته ایم. یافته های تحقیق نشان می دهد که انگیزه های حضور در فضای سایبر، مشخصات فردی، التزام به دین داری، سواد سایبری و عفاف، ساخت هویت مجازی و انتخاب همراهان از جمله نقاط کلیدی شکل گیری ارتباط عفیفانه در زندگی سایبری است. در نتیجه به گونه شناسی کاربران در چهار گونه «متدین آشنا»، «متدین ساده»، «متدین بی مبالات» و «کاربر بی قید» دست یافتیم. همچنین در پیوند آموزه های فقهی اخلاقی عفاف با مقولات محوری گونه شناسی کاربران سایبری به مدلی مفهومی از ارتباط عفیفانه در زندگی سایبری و پیشنهادهایی کاربردی برای برخورداری از ارتباط عفیفانه سایبری رسیدیم.
۴۳.

چالش ها و خلأهای موجود در فرایند رسیدگی به جرایم سایبری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حقوقی دادگستری سال هشتاد و دوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۰۴ 95 - 121

کلیدواژه‌ها: فضای سایبر جرایم سایبری رسیدگی به جرایم سایبری آیین دادرسی کیفری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸۲ تعداد دانلود : ۷۸۲
به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات و به تبع آن استفاده از فضای سایبر، جوامع بشری را در تمامی عرصه های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی با چالش های نوینی مواجه نموده است. جرایم ارتکابی در این فضا از ویژگی ها و خصوصیاتی متمایز از جرایم فضای واقعی برخوردارند. ویژگی های منحصربه فردی همچون نامحدود و ناملموس بودن، قابلیت دسترسی آسان و سریع، سهولت درتغییرپذیری و ناشناختگی که بر سرعت ارتکاب جرایم در این فضا افزوده است، مهم ترین این ویژگی ها است. بالتبع برخورد با این جرایم در فضای سایبر روش خاص خود را می طلبد. پس از گذشت زمانی کوتاه از پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات، این ضرورت حیاتی محرز گردید که دغدغه حقوق کیفری بر سر پدیده های مجرمانه رایانه ای، بیشتر در حقوق جزای شکلی یا همان آیین دادرسی کیفری نهفته است، زیرا نه تنها فضای سایبر به کلی مبانی و ارکان تشکیل دهنده این حوزه را دستخوش تحولات بنیادین کرده است، بلکه دروازه تبلور و تحقق حقوق جزای ماهوی سایبری نیز به شمار می رود. هرگونه نارسایی و ناتوانی در تبیین و اجرای موازین آیین دادرسی کیفری سایبری، بهترین جرم انگاری ها را هم با شکست مواجه و قوانین کیفری را متروک می سازد. همچنین موجب تجری مجرمان می گردد، زیرا آنها ملاحظه می کنند که کوشش جامعه برای کنترل و پاسخ مناسب با شکست مواجه شده و با توان بیشتری به هنجارشکنی خود ادامه می دهند. ازاین رو نوین بودن جرایم سایبری و شیوه ارتکاب این گونه جرایم، نحوه رسیدگی و تعقیب را از جهت مسائل آیین دادرسی با چالش ها و خلأهایی مواجه نموده است که تدابیر کلاسیک حقوقی به هیچ عنوان پاسخگو نیستند و رسیدگی به این جرایم با مشکلات عدیده ای روبه رو است.
۴۴.

اخلاق اسلامیِ حریم خصوصی در شبکه های اجتماعی سایبر: (با تأکید بر واتس آپ)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و مطالعات اجتماعی سال چهارم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 80 - 103

کلیدواژه‌ها: اخلاق حریم خصوصی شبکه های اجتماعی فضای سایبر واتس آپ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۲ تعداد دانلود : ۴۵۱
ورود شبکه های اجتماعی سایبری، به ویژه، شبکه های اجتماعی بر پایه موبایل؛ همچون واتس آپ، با آسیب هایی همراه بوده که یکی از این آسیب ها، تهدید حریم خصوصی کاربران است. در این گونه شبکه ها، حریم خصوصی کاربر، از سه جهت، یعنی: در مقابلِ کاربران دیگر، در مقابل گردانندگان این شبکه ها و در برابر دولت ها در معرض تهدید قرار می گیرد. این مقاله، به روش تحلیلی توصیفی، و با استناد به متون اصیل دینی، ضمن استخراج اصول اخلاقیِ مرتبط با «حریم خصوصی»، مانند: استیذان، ستاریت، رازداری، عدم تجسس، اصل انعکاس و همچنین پرهیز از ظلم، پرهیز از سرقت، پرهیز از آزار دیگران، این اصول را نسبت به اطلاعات مکنون در فضای مجازی جاری دانسته و نتیجه می گیرد: دولت ها در مواجهه با دو اصل اخلاقی، یعنی؛ حفظ امنیت کاربران و حفظ حریم خصوصی آنان- تا جایی که امکان دارد- باید با ترویج اصول اخلاقی و تاسیس شبکه های ملی، زمینه های حفظ حریم خصوصی شهروندان را تامین نموده و از بهره گیری از اطلاعات کاربران برعلیه خودشان، پرهیز کنند.
۴۵.

پیشگیری اجتماعی از جرایم امنیتی سایبری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات حقوق کیفری و جرم شناسی دوره ۴۸ بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۰) 27 - 46

کلیدواژه‌ها: فضای سایبر پیشگیری اجتماعی جرایم امنیتی سایبری کدهای رفتاری حکمرانی خوب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵۷ تعداد دانلود : ۵۵۷
گسترش و نفوذ فناوری های اطلاعات و ارتباطات و در پی آن پدیدار شدن فضای سایبر، تغییرات اساسی را در تمامی ابعاد زندگی آدمی از جمله امنیتِ ملی جوامع ایجاد کرده است. فضای مجازی با برخورداری از ویژگی های منحصر به فرد، با توسل به فناوری تبادل اطلاعات امنیت ملی را با چالش های جدید و جدی مواجه کرده است که صیانت از آن به شیوه سنتی دشوار و ناکافی است. هرچند مقابله کیفری در خصوص این جرایم اجتناب ناپذیر است، با توجه به واکنشی بودن این اقدام و اتخاذ آن پس از ارتکاب، نمی توان آثار سوء این جرایم را خنثی کرد. از این رو لازم است اقداماتی را مورد تحقیق قرار داد که به جای واکنش به این جرایم، از وقوع آنها پیشگیری کند. با توجه به ایرادات پیشگیری وضعی که به کلی مانع از ارتکاب جرایم نمی شود سیاست جنایی پیشگیرانه، بتواند راهبرد مؤثرتری برای مقابله با این تهدیدات نوین به شمار رود. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی ضمن شناسایی مفهوم و مصادیق جرایم امنیتی سایبری به بررسی برنامه های پیشگیرانه اجتماعی جهت رویارویی با جرایم سایبری علیه امنیت ملی می پردازد و بدون آن که تأثیر سایر اقدامات پیشگیرانه را بکلی نفی کند، برنامه های پیشگیرانه اجتماعی را پیشنهاد و آثار مثبت آنها را معرفی می کند. در این میان می توان به برنامه های خانواده مدار، تدابیر آموزشی سایبری، بالا بردن سواد رسانه ای، تنظیم کدهای رفتاری، اطلاع رسانی و اطلاع گیری، توجه به حکمرانی خوب و شاخص های آن، مشارکت و اجماع گری، ارتقای پاسخگویی و شفافیت، فرهنگ سازی و تولید رسانه ای اشاره کرد.
۴۶.

بزهکاری و بزه دیدگی بومی های اینترنت؛از علتشناسی تا پاسخدهی در پارادایم ترمیمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات حقوق کیفری و جرم شناسی دوره ۴۹ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۲) 41 - 63

کلیدواژه‌ها: فضای سایبر جرائم سایبری بزهکاری اطفال شکاف میاننسلی عمومیشدن بزهکاری زنانهشدن بزهدیدگی عدالت ترمیمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴۹ تعداد دانلود : ۶۷۷
با استقلال شخصیت مالیِ نسلی که به «بومیان شبکه» یا «بومیان دیجیتال» شهرت یافته اند، به صورت تصاعدی بر نرخ جرائم در فضای سایبر به ویژه در شبکه های اجتماعی افزوده شده است به گونه ای که مدل های جرم دستخوش تغییرات ناگهانی در نوع و مکان بزهکاری، سن و جنسیت بزهکاران و بزه دیدگان گردیده است. این پژوهش با روش تحقیق کیفی و با مبنا قرار دادندو نظریه جرم شناسی، متکفل علت شناسی مسئله و ارائه پاسخ هایی متناسب با علل و عوامل بزهکاری و بزه دیدگی بومی های اینترنت یا نسل شبکه است؛ جامعه آماری تحقیق، متشکل از 10 بزه دیده و 10 بزهکار نوجوان شبکه های اجتماعی است که با ابزار مصاحبه و مشاهده، اطلاعات لازماز میان آن ها جمع آوری شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که بی احتیاطی در رفتارها و تعاملات مجازی، زمینه های بزه دیدگی نوجوانان (غالباً دختران) را فراهم می کند و توسل نوجوانان (غالباً پسران) به تقصیر بزه دیده و مجازی بودن رفتارها به تسهیل مسئولیت گریزی و بزهکاری آن ها می انجامد. نتیجه و نظریه این پژوهش آن است که در میان دو الگوی کیفری و ترمیمی، پاسخ های ترمیمی به بومیان دیجیتال، تناسب بیشتری با دلایل بزه دیدگی و بزهکاری دارد؛ چه آنکه پاسخ های ترمیمی به «هوشیاری سایبری» بزه دیده، «مسئولیت پذیری» بزهکار و «مشارکت» جامعه منفعل رایاسپهر منتج می شود.
۴۷.

قدرت نرم و سایبری؛ کارکرد آن درجمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای سیاسی معاصر سال دهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۳۲) 1-24

کلیدواژه‌ها: ایالات متحده امریکا ابزارهای سایبری فضای سایبر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۴ تعداد دانلود : ۳۰۹
رسانه های جدید ارتباطی به عنوان ابزارهای استراتژیک «قدرت نرم»، به یکی از مهم ترین مولفه های برتری سیطره سیاسی و فرهنگی تبدیل شده اند. در این ارتباط جمهوری اسلامی ایران در معرض انواع برنامه های ماهواره ای و سایبری قرار گرفته که این امر منجربه خلق رویدادها و تغییراتی در ابعاد سیاسی، اجتماعی کشور شده است. سوال این است که قدرت نرم و رسانه ای مدرن، چگونه در این تقابل به کارگرفته شده و چه پیامدها و تغییراتی در جنبه های اجتماعی و سیاسی حادث شده است؟ در این مقاله با شناسایی این رویدادها و تغییرات، مهم ترین ابزارهای قدرت نرم، چگونگی کارکرد، نقاط حساس اثرگذاری و نتایج به کارگیری این ابزارها درگستره اجتماعی، سیاسی و امنیتی ایران را بررسی شد. به تصور نگارنده «فرامدرنیسم» و «روش شناسی پست مدرن» با توجه به مولفه های مورد تاکید مثل «فرو ریختن قطعیت ها»، «شالوده شکنی»، «توجه به انواع متفاوت قدرت، هویت و گفتمان» و «ارایه تصویری سیال و فاقد مرکز از قدرت و شبکه ای شدن آن» با نتایج حاصله از «انقلاب ارتباطات وگسترش فضای سایبر» بهتر هم خوانی دارد. یافته های این پژوهش موید آن است که فضای سایبری و شبکه های ماهواره ای تغییرات ژرف و گسترده ای را در ابعاد اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در ایران ایجاد کرده است که مدیریت آنها نیازمند راهبردهای ویژه ای در شیوه حکمرانی و سیاستگذاری است.
۴۸.

کنترل تروریسم سایبری با مدیریت مرزهای فضای سایبر راهبردی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قدرت نرم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۹ 99 - 126

کلیدواژه‌ها: مدیریت مرز فضای سایبر تروریسم مجازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۰ تعداد دانلود : ۵۷۴
امروزه گسترش فضای سایبر سبب پیدایش مرزهای مجازی شده و از این جهت درک واقع بینانه از تهدیدهای امنیتی در گروی توجه به عوامل نرم افزاری است که حلقه واسط محیط امنیتی کشورها و سخت افزارها به شمار می روند. یکی از محورهای اصلی تهدید امنیتی در عصر ارتباطات و جهانی شدن، حوزه سایبری و تروریسم سایبری است. مقاله حاضر درصدد بررسی تأثیر تروریسم سایبری بر مرزهای کشور است و از نظر هدف، کاربردی محسوب می شود. این مقاله به روش اسنادی و با استفاده از منابع کتابخانه ای با ابزار فیش برداری نوشته شده است. جمهوری اسلامی ایران با توجه به داشتنِ کاربران گسترده در فضای سایبر از یک سو و دارا بودنِ بدخواهان و دشمنان در فراسوی مرزهای کشور برای اینکه بتواند مسائل ناشی از بهره وری گروه های تروریستی در داخل را تا حد قابل توجهی کنترل کرده و کاهش دهد، نیازمند مدیریت مرزهای موجود و شناساندن این فضا به افراد و مسئولان، تقویت زیرساخت های بومی فضای سایبر و از همه مهم تر ایجاد فرهنگ لازم برای حضور در آن است.
۴۹.

تأثیرات معماری فضاهای مجازی بر محیط انسانی

نویسنده:
منبع: معماری و شهرسازی ایران دوره ۲ بهار و تابستان ۱۳۹۰ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: واقعیت مجازی فضای سایبر جهان مجازی طراحی دیجیتال معماری مجازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۲ تعداد دانلود : ۲۵۶
در کنکاش پیرامون گذشتگان، معماری همواره گویای پیشرفت های فنی، علمی و ویژگی های فرهنگی زمان قلمداد شده است.این موضوع مبین آن است که معماری از تغییرات اساسی جوامع متأثر بوده و به تبع آن ها شکل گرفته است. در عصر حاضر رشد برق آسای فضای سایبر و انتقال بسیاری از کنش های انسانی از جهان عینی به آن خبر از تولد جهانی مجازی را می دهد که در حال گستراندن افق های خود همانند جهان عینی است،شکل دادن به این جهان و سکونت پذیر ساختن آن هدفی است که معماری مجازی به معنای اخیر خود در جستجوی آن است. این مقاله کنکاشی است در مورد تأثیرگذاری و تعامل میان فناوری اطلاعات و ارتباطات و معماری در محیط مجازی و محیط های انسانی. ضرورت این امر از آن جا ناشی می شود که امروزه بسیاری از فضاهای معماری در حال حرکت به سوی فضاهای سایبر هستند. در این زمینه بررسی فضاهای سکونت و میزان قابلیت آن ها در انطباق با فضاهای مجازی قابل تأمل است. در این جستار ابتدا به مفاهیم سایبرنتیک و سایبر اسپیس پرداخته می شود. سپس با تعبیر جدید فضا در حوزه دیجیتال، ویژگی های متمایز کننده میان فضای کالبدی و مفهوم جدید فضای مجازی مورد بررسی و مقایسه قرار می گیرد و در پایان ابعاد تعامل با محیط مجازی و تأثیرات متقابل آن با دنیای واقعی، جامعه و انسان مورد نقد و بررسی قرار گرفته و به امکان سکونت گزینی در محیط مجازی پاسخ خواهد داد.
۵۰.

کاربست قوانین و مقررات ارتباطی در صیانت از حریم خصوصی شهروندان در فضای سایبر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات حقوق عمومی دوره ۵۰ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 597 - 616

کلیدواژه‌ها: حریم خصوصی حقوق شهروندی حقوق بشر فضای سایبر مقررات ارتباطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۰ تعداد دانلود : ۲۸۹
با پیدایش و توسعه فضای سایبر حمایت از حریم خصوصی شهروندان صرفاً با قواعد حقوق بشر سنتی امکان پذیر نیست. ازاین رو باید با توسعه قوانین و مقررات داخلی همراستا با قواعد بین المللی و اقدامات فراملی، و نیز با در نظر گرفتن فناوری و شیوه های نوپدید ارتباطی و الزامات زیست در فضای سایبر و همچنین توصیه ها و قواعد تدوینی سازمان هایی مانند اتحادیه بین المللی مخابرات و سازمان جهانی مالکیت فکری، از این حقوق مهم شهروندان صیانت کرد. در این پژوهش که به شیوه توصیفی- تحلیلی است، به این مسئله پرداخته می شود که قوانین و مقررات ایران تا چه حد می تواند از حریم خصوصی شهروندان در فضای سایبر صیانت کند. بدیهی است وضع مقررات ملی بدون در نظر گرفتن گستردگی جهانی این فضا و بدون ملحوظ داشتن شرایط حاکم بر جامعه جهانی و هنجارهای نوین، نه تنها از اثربخشی کافی برخوردار نخواهد بود، بلکه بروز تناقضات و مشکلاتی را موجب خواهد شد.
۵۱.

قربانیان سرقت هویت در فضای سایبر با تاکید بر نظام کیفری آمریکا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات حقوق کیفری و جرم شناسی دوره ۴۹ پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۳) 449 - 468

کلیدواژه‌ها: سرقت هویت فضای سایبر قربانیان سرقت هویت جبران خسارت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۲ تعداد دانلود : ۳۳۷
سرقت هویت در فضای سایبر پدیده ای مجرمانه است که به واسطه گسترش فضای مجازی در کشورهای مختلف ازجمله ایران بیش از پیش پدیدار گشته است اما به خاطر ضعف قانونی و تکنیکی ناظر به مهار آن، موجب ایجاد خسارات مختلفی برای کشور شده است. سرقت هویت در فضای سایبر همچون سرقت هویت در فضای حقیقی قربانیانی را به همراه دارد که هر یک به نوعی درگیر خسارات می شوند، اما تعداد قربانیان و همچنین نوع و میزان خسارت در این موارد متفاوت است. اما خسارات این جرم و مجراهای جبران آن چیست و نقش قربانیان و موانع شناسایی آنها کدام است؟ در مقام پاسخ به این سوال، این نوشتار با روش توصیفی به تعریف قربانیان و خسارات مستقیم و غیرمستقیم وارده بر آنها پرداخته و با روش تحلیلی موانع شناسایی قربانیان، مجراهای جبران خسارات و نقش قربانیان و طرف های دیگر درگیر را با رویکردی تطبیقی با توجه به تجربه نظام کیفری ایالات متحده آمریکا در برخورد با این جرم تبیین می نماید.
۵۲.

حمایت از حریم خصوصی در فضای سایبر با تأکید بر اصول اخلاقی و فقهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال دهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۴۰) 41-54

کلیدواژه‌ها: اخلاق سایبری حریم خصوصی فضای سایبر کدهای اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۴ تعداد دانلود : ۴۳۰
تعلیم و تربیت حفظ حریم خصوصی و رعایت کدهای اخلاقی در فضای سایبر، موضوع مهم و چالشی است، زیرا این فضا، فضای فراگیر جهانی، پرسرعت، در دسترس، فرامکان، فرازمان، سیال، واقعیت تشدید شده و متراکم است؛ در چنین فضایی وجود قواعد اخلاقی و نظم اهمیت جدی تری پیدا می کند. در سطح نازل، لازم است حداقل در فضای سایبری ملی، کدهای اخلاقی الزام آور به تصویت مجلس شورای اسلامی برسد تا به قانون الزام آور تبدیل شود. با این اوصاف به نظر می رسد در فضای سایبری موضوع اشاعه اطلاعات که اقتضای ماهیت این محیط است، با حق حریم خصوصی، در تعارض باشد. اصول، قواعد و نرم های محیط سایبری، اساساً برای تسهیل و تسریع ارتباط تدوین شده است. حال آن که در محیط واقعی، محور اصول اخلاقی تأمین سعادت و آرامش مادی و روحی است. بنابراین در موارد نقض حریم خصوصی در فضای سایبری، به خصوص جایی که نقض فقط نقض مجازی است و به فضای واقعی عبور نکرده و خسارت عینی ایجاد نشده است، به نظر می رسد که در تعیین ضمانت اجراهای قانونی، فلسفه ذاتی فضای سایبری،که تسهیل اشاعه و تبادل اطلاعات است، باید ملحوظ و مورد توجه باشد و تا حد ممکن، بازدارندگی به ضمانت های اخلاقی احاله شود ولی در فرضی که نقض حریم خصوصی در فضای سایبری منجر به خسارات مادی و معنوی به اشخاص شود؛ در این صورت بر طبق مبانی اخلاقی و فقهی می توان از ضمانت اجراهای مدنی و کیفری در پاسخ برای آن ها استفاده نمود.
۵۳.

جنگ سایبر از منظر حقوق بین الملل بشردوستانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مجلس و راهبرد سال بیست و دوم بهار ۱۳۹۴ شماره ۸۱ 37 - 68
تعداد بازدید : ۸۸۵ تعداد دانلود : ۳۷۹
در طول تاریخ همراه با پیشرفت های بشری در زمینه های گوناگون، شیوه های جنگ نیز دستخوش تغییر و تحول شده و به مرور تلاش شده تا این جنگ ها قانونمند شود. این تلاش ها در هر دوره ای برای سلاح های نوین انجام شد و قوانین مکتوب شدند. اما به یکباره گسترش فزاینده فناوری و توسعه آن به دنیای مجازی این مجال را به متخصصان نداد تا قوانین این نوع جنگ را نیز مکتوب نمایند و به ناگاه در مقابل اسلحه جدیدی قرار گرفتند که دارای خصوصیات مرموز و ناشناخته ای می باشد. اختراع رایانه و متعاقب آن اینترنت فضای جدیدی را به نام دنیای مجازی مقابل بشر قرار داد. این بار جنگ ها در فضای مجازی و سایبری پیش رفتند. حملات رایانه ای در حال افزایش شتاب است و این حملات نه تنها در منازعات سیاسی، بلکه در برنامه های باج گیرانه و با هدف صدمه زدن به تأسیسات حیاتی نیز استفاده شده اند. لذا از آنجا که این نوع حملات قابلیت صدمه زدن به غیرنظامیان را دارا می باشد کاربرد حقوق بین الملل بشردوستانه در این حوزه لازم و ضروری می باشد.
۵۴.

قواعد فقهی پالایش فضای مجازی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: حکومت اسلامی سال بیست و سوم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۸۷) 85-116

کلیدواژه‌ها: قواعد فقهی فضای مجازی فیلترینگ فضای سایبر آزادی بیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱۰ تعداد دانلود : ۵۱۶
پالایش فضای مجازی به معنای تصفیه کردن، پالودن و سالم سازی فضای مجازی است که هدف از آن، ایجاد محدودیت یا ممانعت از دسترسی به یک گفتار و نمایش، یا مقوله ای از گفتار و نمایش در فضای مجازی است، از میان نقش آفرینان فضای مجازی، نقش دولت ها و سیاست های پیش گرفته از سوی آنان از اهمیت برخوردار است؛ محدوده وگستره این تکاپو برای پالایش، با نگرش به دولت ها کجاست؟ در نظام حقوقی جمهوری اسلامی و دولت اسلامی، محدوده پالایش و قواعد فقهی حاکم بر پالایش فضای مجازی چیست؟ هرچند در گنجینه فقه امامیه، اصل نخستین، آزادی اطلاعات و ارتباطات است، اما به این آزادی به فراخور بن مایههای دینی نگریسته میشود؛ چراکه قواعد گوناگون فقهی که شالوده های نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران هستند، دلالت بر پالایش این فضا بر پایه درونمایه دینی دارند. پرسش اصلی در این پژوهش آن است که قواعد فقهی پالایش فضای مجازی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران کدام است؟ یافته های پژوهش عبارتند از برخی از قواعد فقهی مانند «قاعده لاضرر»، «قاعده وجوب حفظ نظام»، «قاعده حرمه الاعانه علی الإثم»، «قاعده وجوب دفع ضرر محتمل»، «قاعده اوفوا بالعقود»، «قاعده نفی سبیل» و ... .
۵۵.

حقوق المتعرضات للابتزاز الجنسی فی العالم الافتراضی؛ دراسه تحلیلیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۲۷ سال ۱۴۴۲ شماره ۲ 111-139
تعداد بازدید : ۵۷۸ تعداد دانلود : ۲۳۴
للابتزاز أو التحرش الجنسی آثار وتداعیات عدیده لکن رغم خطوره الموضوع وأهمیته لا نشاهد أبحاثا ودراسات کثیره تطرقت لهذا الموضوع. والآثار والتداعیات التی تترتب علی الابتزاز الجنسی فی الفضاء الإلکترونی لها ماهیه وأصل مشابه إلا أنها تختلف کثیرا عما تقع من جرائم جنسیه فی العالم الحقیقی. انطلاقا من هذه الأهمیه جاء هذا البحث لیسلّط الضوء علی دراسه آثار وتبعات الابتزاز الجنسی علی النساء وحاجات وحقوق هذه النساء المتضررات من هذه الظاهره فی الفضاء الافتراضی. وتم هذا البحث فی إطار الاتجاه الکیفی مستخدما منهج تحلیل المحتوی. وکانت أدوات جمع المعلومات هی: 1- الوثائق (ملفات المحاکم الجزائیه وشرطه الفضاء الافتراضی) 2- مقابلات مؤطره. وأجری الباحثون مقابلات مع 30 امرأه من ضحایا التحرش الجنسی فی الفضاء الإلکترونی. وبعد الانتهاء من المقابلات اخترنا نموذجا اکتشافیا بطریقه تسلسلیه والوصول إلی الإشباع النظری فی البیانات التی جری ترقیمها بنظام الکودات وتحلیلها ودراسه نتائجها وما انتهینا إلیه من مستجدات. إن نتائج البحث تظهر أن ضحایا التحرش الجنسی فی الفضاء الإلکترونی یواجهون أضرارا روحیه وجسدیه ومالیه کما هو الحال فی ضحایا التحرش الجنسی فی العالم الواقعی وکانت الأضرار الروحیه – النفسیه (الضغط، التوتر، الانتحار، قتل الآخر ...) أکثر من غیرها من الأضرار وذلک بسبب طبیعه البیئه والضحایا فی هذا العالم الافتراضی. ضحایا الابتزاز الجنسی فی الفضاء الإلکترونی بالنظر للأثر الذی یخلفه التحرش فیهم یحتاجون لبعض الحاجات (طبیه، نفسیه، مادیه و...) والحقوق ( الاطلاع والوعی و...) ویجب توفیر هذه الحاجات والحقوق بأحسن شکل ممکن. وفی النهایه یقترح البحث الراهن المشارکه القصوی للمؤسسات الاجتماعیه والحقوقیه والمدنیه المختلفه بهدف تعویض وجبر تبعات التحرش الجنسی علی الضحایا والمتضررین وتوفیر الحاجات والحقوق.
۵۶.

شناسایی فراروندهای فضای سایبر موثر بر آینده دیپلماسی عمومی (با رویکرد تحلیل ساختاری، تاثیر متقابل)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد سال بیست و نهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۹۴ 97-129

کلیدواژه‌ها: دیپلماسی عمومی آینده نگاری فراروند روند فضای سایبر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۹ تعداد دانلود : ۳۹۶
سئوال اصلی و هدف اصلی تحقیق حاضر،شناسایی فراروندهای موثر بر آینده دیپلماسی عمومی است. بنابراین پس از انجام مطالعات کتابخانه ای و بررسی اسناد و منابع معتبر، فهرستی از فراروندها و روندهای کلیدی فضای سایبر موثر بر آینده دیپلماسی عمومی شناسایی شد، سپس با بهره گیری از روش های آینده نگاری، روش تحلیل ساختاری/ تاثیرات متقابل، ماتریس تاثیر متقابل طراحی گردید و با اخذ نظر 12نفر از خبرگان و اجماع نظرات آنان درباره تاثیرگذاری عوامل بر یکدیگر وارد ماتریس شد.با تحلیل داده های به دست آمده از ماتریس با استفاده از نرم افزار میک مک، میزان تاثیرگذاری و تاثیرپذیری هرکدام از عوامل و پراکنش عوامل از جمله پایدار و ناپایدار، مشخص و ارزیابی شده است و تمامی روندها در قالب متغیرهای استراتژیک و تعیین کننده یا متغیرهای تأثیرگذار ، متغیرهای دو وجهی، متغیرهای تأثیرپذیر یا وابسته ، متغیرهای مستقل و متغیرهای تنظیمی دسته بندی گردیدند و نهایتا براساس تحلیل های نرم افزاری صورت گرفته روندهای راهبردی موثر شناخته و مشخص شدند که عبارتنداز: ترویج هوش مصنوعی، افزایش اتصالات، ظهور مدل های نوین در کسب وکار، تهدیدات خارجی، جهانی شدن، حمایت از سرمایه فکری، تجارت جهانی، ثبات سیاسی، تغییرات گفتمانی، موزانه قوا، ارتباطات استراتژیک، افزایش رسانه های شبکه های مجازی، ارتباطات اقتصادی و ارتباطات فرهنگی و اجتماعی؛ این متغیرها به عنوان بازیگران اصلی در آینده دیپلماسی عمومی محسوب می شوند.
۵۷.

نسبت توسعه فضای سایبر با تحولات در فهم های فقهی-حقوقی در ایران امروز

نویسنده:
منبع: دانشنامه های حقوقی پاییز ۱۳۹۸ شماره ۴ ۲۷۹-۲۹۵

کلیدواژه‌ها: فضای سایبر فضای شبکه ای و دیجیتالی شده عمومی حقوق دان فقیه فهم فقهی تغییر پارادایم اینترنت ایرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۹ تعداد دانلود : ۲۹۷
در عصر اطلاعات و ارتباطات، دنیای حقوق-فقه در ایران امروز نیز بر اثر تعامل فزاینده با فضای سایبری، به ویژه اینترنت و رسانه های دیجیتال اجتماعی[۲]، به طور روزافزونی در تغییر و تحولی کم نظیر است. این پدیده را می توان نوعی فراگیریِ دیجیتالی فقه-حقوق تلقی کرد که در ابعاد مختلف خیال آسودن هم ندارد. مقاله حاضر در صدد آن است تا برخی اشکال موجود تعامل میان حقوق دانانِ فقیه ایرانی، فقیهان سنتی و متکلمان حوزه و دانشگاه با فضای توسعه یابنده سایبری در ایران امروز را واکاوی کند و بکوشد از این رهگذر دورنمایی از آینده این تحولات به دست آورد. مقاله ابتدا این کار را با دقت روی برخی نمونه های واقعی تغییر در فهم فقهی-حقوقی دنبال می کند. پیش فهم مقاله این است که حقوق-فقه ایرانی در پیوندی مستمر با فناوری های ارتباطی نوین از یکسو، و درگیری مستقیم با مسائل اجتماعی روز مانند موضوعات خاص چندوجهی مانند حقوق بشر و نسبت آن با نظم حقوقی-فقهی خاص جمهوری اسلامی از سوی دیگر، قابلیت تحول جدی دارد. تز اصلی نوشتار این است که هر چه بیشتر امکانات رسانه های آنلاین و دیجیتال در نزد حقوق دانان-فقیهان ایرانی رشد کند، به همان اندازه امکان پدیدار شدن یک تحول پارادایمی در حقوق-فقه ایرانی و اصول تفسیری و استنباطی رایج بیشتر می شود. در توصیف این تحول پارادایمی می توان گفت تحولی است از حقوق و فقه اسکولاستیک، حکومتی، نامقایسه ای و تقریبا بسته به یک فقه و اصول حقوق بشری، مقایسه ای، و البته باز تر و پلورال تر از وضعیت کنونی. مقاله حاضر، جا به جا، نماهایی از این تحول را در اینترنت ایرانی برجسته می سازد.
۵۸.

چالش های نظام حقوقی ایران در نقض داده های شخصی و حریم خصوصی در فضای سایبر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حقوقی دادگستری سال هشتاد و چهارم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۱۰ 123 - 146

کلیدواژه‌ها: حریم خصوصی فضای سایبر داده های شخصی حقوق بشر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۶ تعداد دانلود : ۳۵۱
 حریم خصوصی اشخاص تحت تأثیر توسعه فناوری اطلاعات و کاربردهای مختلف فضای سایبر قرار گرفته است و به دلیل تسهیل جست وجو و تسریع دستیابی به داده ها، در صورت عدم ساماندهی صحیح فضای سایبر، حریم خصوصی و داده های شخصی افراد در این فضا در معرض تهدید قرار می گیرد. لذا این امر دولت ها را بر آن می دارد که با برپایی نظام حقوقی کارآمد، از طریق اصلاح قوانین و مقررات داخلی موجود و وضع شیوه های خاص، به ساماندهی وضعیت نوپدید اقدام کنند. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی درصدد است تا با واکاوی قوانین و مقررات به این مسئله بپردازد که نظام حقوقی ایران در بازدارندگی از نقض حریم خصوصی و داده های شخصی در فضای سایبر با چه مشکلاتی مواجه است. یافته های پژوهش حاضر حاکی از این است که سیاست گذاران تقنینی به صیانت از این حق شهروندان توجه داشته اند و نظام حقوقی ایران در این زمینه، شاهد دستاوردهای مثبتی بوده است؛ اما با معضلاتی هم در این زمینه روبه رو می باشد که رفع آن ها مستلزم وضع قوانین و مقررات پیشینی و پسینی بهینه و مؤثر و متناسب با مقتضیات فضای سایبر است. بدون تردید این امر بدون تأثیرپذیری از قواعد بین المللی حقوق بشر و اقتباس از هنجارها و توصیه های اسناد بین المللی امکان پذیر نیست.
۵۹.

جاسوسی سایبری در حقوق بین الملل: مسئله انتساب مسئولیت بین المللی به دولت در هاله ای از ابهام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات حقوق عمومی دوره ۵۰ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ 1487 - 1503

کلیدواژه‌ها: اعمال متخلفانه بین المللی جاسوسی سایبری حقوق بین الملل فضای سایبر مسئولیت بین المللی دولت ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۳ تعداد دانلود : ۳۹۲
سرعت پیشرفت فناوری و ویژگی های منحصر به فرد فضای سایبر سبب تغییر بسیاری از مفاهیم سنتی حقوق بین الملل شده و در مواردی، شکل نگرفتن رژیم های هنجاری منسجم، تنها زمینه تفسیر جدید از مفاهیم سنتی را فراهم کرده است. جاسوسی سایبری در حقوق بین الملل، در زمره مفاهیم نسبتاً جدیدی است که در زمینه رژیم حقوقی حاکم بر آن در حقوق بین الملل موجود اتفاق نظری در میان نیست. بیم و ابهام در تسری اصول و قواعد حاکم بر جاسوسی در مفهوم کلاسیک به فضای سایبری که اغلب قلمرو اعمال حقوق نرم است، اضافه شده و حقوق بین الملل حاکم بر مفهوم جدید را در هاله ای از ابهام قرار داده است، به گونه ای که از یک سو، مشروعیت اقدامات دولت ها به نفوذ فراسرزمینی از طریق جاسوسی، همچنان محل تأمل است و از سوی دیگر توسل دولت ها به ابزار و ادوات مجازی برای پیشبرد نفوذ فراسرزمینی در قلمرو دولت دیگر در فضای سایبر، بر ابهامات موجود دامن زده است. فقدان تعهدات بین المللی عرفی و قراردادی خاص در این خصوص، باب اعمال اصول و قواعد عام حقوق بین الملل را باز می کند. این مقاله درصدد تبیین و تحلیل مفهوم و قلمرو جاسوسی سایبری و مسئولیت بین المللی ناشی از این اقدام از منظر دکترین، مواضع و رویه بین المللی دولت هاست تا به این پرسش اساسی پاسخ دهد که اصول و قواعد حاکم بر اقدامات دولت ها در این زمینه چیست.
۶۰.

واکاوی الگوی «گفت وگوی کندوکاوی» در ارتباطات انسانی مطالعه دیدگاه های صاحب نظران گفت وگو و تعلیم و تربیت در خصوص کاربرد آموزشی این الگو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال یازدهم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴۱ 101 - 130

کلیدواژه‌ها: سواد رسانه ای انتقادی بخش مصرف و تولید زنان هدفمندی فضای سایبر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۲ تعداد دانلود : ۳۳۵
مقاله حاضر، به مطالعه چیستی الگوی «گفت وگوی کندوکاوی» می پردازد و درصدد است کارکرد آموزش این نوع گفت وگو به کودکان را در بعد فردی و اجتماعی بررسی کند. محور اصلی چارچوب مفهومی این پژوهش، تلفیقی از مفهوم «تفکر چندبعدی و بازاندیشانه» در آموزش « فلسفه برای کودکان» با نظریات گفت وگویی در حوزه میان فردی و «کنش ارتباطی» هابرماس است که در بستر منطقه تقریبی رشد شکل می گیرد. بدین منظور و برای بررسی کارکرد این الگو، با صاحب نظران حوزه گفت وگو در رشته های علوم ارتباطات، جامعه شناسی و تعلیم و تربیت مصاحبه متمرکز شد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که آموز ش گفت وگوی کندوکاوی به کودکان، می تواند با حساس کردن آنان به مسائل پیرامون و نیز با ترویج چند صدایی در کلاس، نگرشی بازاندیشانه، مسئولانه، انتقادی و خلاقانه در آنها ایجاد کند. به این اعتبار، تعاملات موجود در حلقه های کندوکاو کلاس «فلسفه برای کودکان»، از طریق روندهای ارتباطی که گفتار بیشترین نقش را در آن ها دارد به صورت نمونه ای از کنش تفاهمی شکل می گیرد.