مناطق روستایی

شبکه های حمل و نقل به عنوان یکی از زیرساخت های اساسی هر کشوری مطرح بوده و از جنبه های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و زیست محیطی حائز اهمیت هستند. آزادراه ه ا به عن وان یکی از مهم تری ن زیرس اخت های حیات ی، ب ه لح اظ ش رایط فن ی فیزیک ی و در ص ورت دارا ب ودن کیفی ت محیط ی می توانند ازجمل ه عناصر مهم تمدن و پیشرفت ه رکشور به حساب آیند. هدف از این پژوهش بررسی اثرات احداث آزادراه خرم آباد اراک بر مناطق روستایی با تأکید بر محورهای توسعه پایدار می باشد. روش شناسی در این پژوهش از نوع کیفی (نظریه داده بنیاد) می باشد. نمونه ها به صورت هدفمند و با روش گلوله برفی به تعداد 19 نفر از بین ساکنان محلی، کارگران، مهندسان مشاور و کارکنان اداره راه و شهرسازی انتخاب شدند. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد احداث آزادراه در مجموع باعث ایجاد آثار اقتصادی و اجتماعی و نهادی مثبتی در روستاهای همجوار گردیده است، به طوری که باعث کاهش استهلاک خودروها وکاهش مصرف سوخت، کاهش طول مسیر، افزایش سرعت در انتقال محصولات کالاهای کشاورزی، اشتغال زایی برای افراد بومی و افزایش تنوع شغلی در منطقه، افزایش ایمنی و کاهش تصادفات و تلفاتی انسانی، دسترسی مناسب برای حضور گردشگران و افزایش نظارت نیروهای اداری بر منطقه شده است. اما در بعد زیست محیطی و در زمینه کشاورزی آثار این طرح شامل انتشارگازهای سوخت های فسیلی ماشین آلات و گردوغبار و آلودگی صوتی ناشی از فعالیت خودروها و ماشین آلات، تولید زباله در اطراف کارگاه های موقت خصوصی و کارگری، تغییر کاربری زمین های کشاورزی و قطع درختان و غیره می باشند که منفی ارزیابی می شوند.

مقدمه: فعالیتهای بدنی و ورزشی در سلامت انسان، دارای جایگاه محوری و ویژه ای است؛ زیرا هم باعث ارتقای فعالیت متابولیک و عملکردهای قلبی- عروقی می شود و هم بهزیستی اجتماعی و روان شناختی را بهبود می بخشد. این پژوهش با هدف، نقش انگیزش مشارکت ورزشی در بهزیستی اجتماعی و هویت اجتماعی دانش آموزان دختر دوره متوسطه اول مناطق روستایی شهرستان جاجرم انجام شد. روش: بین انگیزه مشارکت ورزشی با بهزیستی اجتماعی رابطه وجود دارد. همچنین با توجه به ضریب رگرسیونی استانداردنشده می توان گفت، به ازای یک واحد تغییر در انگیزه مشارکت ورزشی 765/ 0 واحد تغییر در بهزیستی اجتماعی به وجود می آید؛ اما بین انگیزه مشارکت ورزشی و هویت اجتماعی ارتباط معنی داری مشاهده نشد و نتایج ضریب استانداردنشده حاصل از رگرسیون 261/ 0 به دست آمد که ازلحاظ آماری معنی دار نبود. یافته ها: این پژوهش با توجه به هدف از نوع کاربردی و از نظر روش گردآوری و تحلیل داده ها توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری موردنظر در این تحقیق مشتمل بر 200 نفر از دانش آموزان متوسطه دوره اول شهرستان جاجرم بودند. روش نمونه گیری در این پژوهش، نمونه گیری تصادفی ساده بر اساس جدول مورگان بود که بر اساس آن 127 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. پرسشنامه ها به صورت حضوری و آنلاین تکمیل شد. در این پژوهش از ابزارهای انگیزه مشارکت ورزشی، بهزیستی اجتماعی و هویت اجتماعی برای جمع آوری داده ها استفاده شد. همچنین به منظور آزمون فرضیه های پژوهش از همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی ساده استفاده شد. بحث: این پژوهش بیانگر این است که انگیزه مشارکت در فعالیتهای بدنی ورزشی می تواند بهزیستی اجتماعی دانش آموزان پیش بینی کند اما هویت اجتماعی دانش آموزان را پیش بینی نمی کند. پس می توان از این فعالیتها برای بهبود بهزیستی اجتماعی دانش آموزان در مدارس استفاده کرد.

هدف اصلی این مطالعه، بررسی نگرش ساکنان منطقه به گردشگری و عوامل تأثیرگذار بر این  نگرش بر مبنای نظریه تبادل اجتماعی می باشد. پژوهش حاضر به بررسی نگرش و حمایت ذی نفعان از گردشگری پرداخته است. از لحاظ روش تحقیق، این مطالعه از نوع تحقیقات توصیفی- همبستگی و کاربردی است که از مدل سازی معادلات ساختاری استفاده و به روش علی ارتباطی و تحلیل ماتریس کواریانس- واریانس انجام شده است. از نظر شیوه جمع آوری و دریافت اطلاعات، این تحقیق در حوزه مطالعات میدانی قرار دارد. جامعه آماری پژوهش، سرپرست خانوارها (مردم محلی) در روستاهای استان آذربایجان شرقی در ایران بودند. با توجه به بررسی های به عمل آمده از سازمان های متولی گردشگری روستایی استان آذربایجان شرقی مانند سازمان گردشگری و میراث فرهنگی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و نیز مشاهده و بررسی میدانی، تعداد 20 روستا به عنوان روستای نمونه انتخاب شدند که تعداد کل خانوار این روستاها برابر با 4669 برآورد شد. با استفاده از رابطه کوکران، تعداد 355 نفر سرپرست خانوار به عنوان نمونه آماری مطالعه از مردم محلی انتخاب گردیدند. در این مطالعه از روش نمونه گیری چند مرحله ای استفاده شد. بر این اساس، ابتدا به انتخاب روستاهای مورد مطالعه از مناطق روستایی استان آذربایجان شرقی با در نظرگرفتن یکسری از ویژگی ها و شاخص های تعیین کننده از جمله دارا بودن آثار ثبت شده ملی و جهانی، دارا بودن بافت سنتی و یا سبک معماری خاص یا مراسم فرهنگی تعریف شده در زمان خاص و... پرداخته شد. تعداد 20 روستا به عنوان روستاهای نمونه انتخاب شدند و سپس از روش نمونه گیری طبقه ای با انتساب متناسب استفاده گردید و در مرحله نهایی از طریق استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده به سرپرست خانوار به صورت حضوری مراجعه و اطلاعات لازم جمع آوری و پرسشنامه تکمیل گردید. جهت تعیین روایی ابزار اندازه گیری از میانگین واریانس استخراج شده[1] استفاده گردید و نتایج نشان دهنده روایی ابزار اندازه گیری بود (97/0-74/0). به منظور تعیین میزان پایایی ابزار تحقیق، از پایایی ترکیبی استفاده شد و نتایج  نشان دهنده پایایی ابزار اندازه گیری بود (99/0-93/0). نتایج نظرات ساکنان محلی در خصوص روابط علی بین متغیرهای توسعه گردشگری حاکی از این بود که رابطه علی مثبت و معنی داری بین منفعت شخصی و درک تأثیرات مثبت گردشگری، بین منفعت شخصی و رضایت، بین درک تأثیرات مثبت گردشگری و رضایت، بین درک تأثیرات مثبت گردشگری و حمایت از توسعه گردشگری، بین رضایت و حمایت از توسعه گردشگری وجود داشته است. رابطه علی منفی و معنی داری بین منفعت شخصی و درک تأثیرات منفی گردشگری، درک تأثیرات منفی گردشگری و رضایت، بین درک تأثیرات منفی و حمایت از توسعه گردشگری وجود داشته است. نتایج مطالعه، ضمن تأیید نظریه تبادل اجتماعی مشخص کرد که چه ساختارهایی در حمایت از توسعه گردشگری دخیل می باشند که می بایست در برنامه ریزی توسعه گردشگری در نظر گرفته شوند.

امروزه به گردشگری کشاورزی به عنوان فرصتی برای توسعه منطقه های روستایی توجه شده است. برای توسعه گردشگری کشاورزی پایدار شناسایی و اولویت بندی روستاهای مستعد به منظور توسعه این نوع فعالیت ضروری است. هدف از پژوهش حاضر مکان یابی روستاهای مناسب توسعه ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﮐﺸﺎورزی در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن سمیرم است. روش ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ-ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ و به شیوه پیمایشی است. ﺟﺎﻣﻌه آﻣﺎری پژوهش کارشناسان و کشاورزان است. در این پژوهش ﺑﺮای ﺟﻤﻊآوری اﻃﻼﻋﺎت از پرسشنامه اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه است. بدین صورت که شاخص های مناسب ابتدا با نظرخواهی از 15 نفر از خبرگان و با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی و نرم افزار Super Decicion شناسایی و سپس پهنه مستعد و روستاهای مستعد با استفاده از شاخص های مکانی از طریق نرم افزار ARCGIS و روش هم پوشانی فازی برای توسعه گردشگری کشاورزی تعیین و در نهایت، بر اساس تعداد جمعیت 14 روستای مستعد برای توسعه گردشگری کشاورزی انتخاب شد. در مرحله بعد ظرفیت اجتماعی جامعه محلی در روستاهای شناسایی شده سنجیده شد. حجم نمونه پژوهش 326 نفر است. برای جمع آوری داده ها از ابزار پرسشنامه استفاده و ﺗﺤﻠﯿﻞ داده ها با نرم افزار SPSS انجام شد. در نهایت، با استفاده از مدل TOPSIS روستاها بر اساس تمامی شاخص های ظرفیت کشاورزی، منابع طبیعی و گردشگری، زیرساخت های گردشگری و ظرفیت اجتماعی جامعه محلی مؤثر بر توسعه گردشگری کشاورزی رتبه بندی شد. سه روستای علی آباد، دنگزلو و خفر بیشترین توانمندی را برای توسعه گردشگری کشاورزی دارند. نتایج نشان داد که برنامه ریزان باید تمام عوامل شامل ظرفیت کشاورزی، منابع طبیعی، جاذبه های گردشگری، زیرساخت ها و ظرفیت اجتماعی جامعه محلی را برای شناسایی روستاهای مناسب گردشگری کشاورزی در نظر بگیرند.

هدف این پژوهش ارزیابی زیست پذیری و تاب آوری معیشتی روستاییان دربرابر مخاطرات طبیعی با تاکید بر خشکسالی در مناطق روستایی شهرستان پلدختر است. این پژوهش از نظر هدف به عنوان یک پژوهش کاربردی است که از نظر شیوه اجرا به صورت توصیفی- تحلیلی انجام گردیده است. جامعه آماری تحقیق را خانوارهای روستاهای شهرستان پلدختر تشکیل داده است که بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1395 برابر با 7358 خانوار بوده است. به منظور مشخص نمودن تعداد نمونه از فرمول کوکران استفاده گردیده است که بر طبق آن تعداد 365 خانوار به عنوان نمونه انتخاب شد. به منظور تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق از آزمون تی تک نمونه ای و تحلیل رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. به منظور بررسی وضعیت شاخص های زیست پذیری در برابر خشکسالی در روستاهای شهرستان پلدختر از آزمون تی تک نمونه ای استفاده شده است. نتایج نشان داد که شاخص اقتصادی با میانگین 779/2 و شاخص کالبدی با میانگین 937/2 در وضعیت نامطلوب، شاخص زیست محیطی با میانگین 103/3 و شاخص اجتماعی با میانگین 103/3 در وضعیت مطلوب قرار دارند. به منظور بررسی وضعیت شاخص های تاب آوری در برابر خشکسالی در روستاهای شهرستان پلدختر از آزمون تی تک نمونه ای استفاده شده است. نتایج نشان داد که شاخص امنیت شغلی با میانگین 885/2، شاخص پویایی و تنوع اقتصادی با میانگین 913/2، شاخص رفاه اقتصادی با میانگین 901/2 و شاخص بیمه با میانگین 894/2 در وضعیت نامطلوب قرار دارند. به منظور بررسی اثرات زیست پذیری سکونتگاه های روستایی بر تاب آوری معیشتی روستاییان دربرابر خشکسالی از تحلیل رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان داد که بعد اجتماعی با مقدار ضریب بتای 365/0، بعد اقتصادی با مقدار ضریب بتای 312/0، بعد کالبدی با مقدار ضریب بتای 276/0 و بعد زیست محیطی با مقدار ضریب بتای 210/0 بر تاب آوری معیشتی روستاییان دربرابر خشکسالی به ترتیب بیشترین تاثیر را دارند.

امروزه عامل اصلی و مهم مهاجرت های روستایی کاهش میزان منابع آبی و عدم مدیریت صحیح منابع آبی به خصوص در بخش کشاورزی است که معیشت خانوارهای روستایی را با مشکلات فراوانی روبرو ساخته است. این پژوهش با هدف بررسی اثرات مدیریت منابع آبی در بهبود معیشت پایدار روستایی در شهرستان پلدختر انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف به عنوان یک پژوهش کاربردی است که از نظر شیوه اجرا به صورت توصیفی- تحلیلی انجام گردیده است. جامعه آماری تحقیق را خانوارهای روستاهای شهرستان پلدختر تشکیل داده است که بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1395 برابر با 7358 خانوار بوده است. به منظور مشخص نمودن تعداد نمونه از فرمول کوکران استفاده گردیده است که بر طبق آن تعداد 365 خانوار به عنوان نمونه انتخاب شد. به منظور تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق از آزمون تی تک نمونه ای و تحلیل رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. به منظور بررسی وضعیت مدیریت منابع آبی در روستاهای شهرستان پلدختر از آزمون تی تک نمونه ای استفاده گردیده است نتایج آزمون نشان داد که گویه میزان بهره گیری از الگوی کشت مناسب با مقدار میانگین 376/3 بیش ترین میانگین را به خود اختصاص داده است و گویه میزان مشارکت بانک کشاورزی در اعطای وام به کشاورزان جهت تأمین و انتقال آب مورد نیاز با مقدار 706/2 کمترین میانگین را به خود اختصاص داده است. در مجموع وضعیت مدیریت منابع آبی با مقدار میانگین 118/3 با توجه به سطح معناداری و حد بالا و حد پایین که هر دو مثبت هستند در روستاهای شهرستان پلدختر مطلوب ارزیابی شده است. به منظور بررسی اثرات مدیریت منابع آب بر معیشت پایدارروستایی از تحلیل رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان داد که مدیریت منابع آبی بر متغیر معیشت اجتماعی با مقدار ضریب بتای 325/0، بر متغیر معیشت اقتصادی با مقدار ضریب بتای 276/0، بر متغیر معیشت انسانی با مقدار ضریب بتای 213/0 و بر متغیر معیشت فیزیکی با مقدار ضریب بتای 178/0 تاثیر گذار بوده است.

مقدمه: فعالیتهای بدنی و ورزشی در سلامت انسان، دارای جایگاه محوری و ویژه ای است؛ زیرا هم باعث ارتقای فعالیت متابولیک و عملکردهای قلبی- عروقی می شود و هم بهزیستی اجتماعی و روان شناختی را بهبود می بخشد. این پژوهش با هدف، نقش انگیزش مشارکت ورزشی در بهزیستی اجتماعی و هویت اجتماعی دانش آموزان دختر دوره متوسطه اول مناطق روستایی شهرستان جاجرم انجام شد. روش: بین انگیزه مشارکت ورزشی با بهزیستی اجتماعی رابطه وجود دارد. همچنین با توجه به ضریب رگرسیونی استانداردنشده می توان گفت، به ازای یک واحد تغییر در انگیزه مشارکت ورزشی 765/ 0 واحد تغییر در بهزیستی اجتماعی به وجود می آید؛ اما بین انگیزه مشارکت ورزشی و هویت اجتماعی ارتباط معنی داری مشاهده نشد و نتایج ضریب استانداردنشده حاصل از رگرسیون 261/ 0 به دست آمد که ازلحاظ آماری معنی دار نبود. یافته ها: این پژوهش با توجه به هدف از نوع کاربردی و از نظر روش گردآوری و تحلیل داده ها توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری موردنظر در این تحقیق مشتمل بر 200 نفر از دانش آموزان متوسطه دوره اول شهرستان جاجرم بودند. روش نمونه گیری در این پژوهش، نمونه گیری تصادفی ساده بر اساس جدول مورگان بود که بر اساس آن 127 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. پرسشنامه ها به صورت حضوری و آنلاین تکمیل شد. در این پژوهش از ابزارهای انگیزه مشارکت ورزشی، بهزیستی اجتماعی و هویت اجتماعی برای جمع آوری داده ها استفاده شد. همچنین به منظور آزمون فرضیه های پژوهش از همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی ساده استفاده شد. بحث: این پژوهش بیانگر این است که انگیزه مشارکت در فعالیتهای بدنی ورزشی می تواند بهزیستی اجتماعی دانش آموزان پیش بینی کند اما هویت اجتماعی دانش آموزان را پیش بینی نمی کند. پس می توان از این فعالیتها برای بهبود بهزیستی اجتماعی دانش آموزان در مدارس استفاده کرد.