شهرستان دشتی

توسعة پایدار، مفهومی زیست محیطی و متناسب با عصر ماست که امروزه در تمامی ابعاد اقتصادی، اجتماعی، زیست- محیطی و کالبدی مورد توجه و تأکید همگان قرار دارد. هم اکنون مجامع جهانی که در ارتباط با موضوع توسعة پایدار به فعالیت مشغولند، بر توسعة پایدار روستایی (که در پی ارتقاء سطح زندگی و رفاه ساکنان روستاهای مختلف جهان می باشد)، تأکید دارند. زیرا امروزه روند دگرگونی های اجتماعی- اقتصادی و تحرک و جابه جایی روزافزون گروه های انسانی، به دگرگونی در روستاها منجر شده است. لذا با توجه به اهمیت موضوع و روند رو به افزایش ناپایداری روستاها، این تحقیق در پی بررسی وضعیت ناپایداری روستاها و تعیین شدت آن در روستاهای بخش کاکی شهرستان دشتی می باشد. روش تحقیق حاضر، توصیفی-تحلیلی است که در آن، کل روستاهای دارای سکنه واقع در این بخش، مورد بررسی قرار گرفته اند. در این راستا، با توجه به تعداد خانوارهای ساکن در روستاهای مورد مطالعه و با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 255 پرسشنامه برای پرسشگری محاسبه گردید که سهم هر یک از 38 روستای مورد مطالعه نیز متناسب با تعداد خانوارهای آن تعیین گردید. در این پرسشنامه ها، 34 شاخص مربوط به چهار بعد توسعه پایدار(زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی –فضایی) مورد توجه بوده اند. برای تعیین شدت ناپایداری روستاها و تحلیل فضایی آنها، از روش AHP (در نرم افزار Expert Choice) و نرم افزار ArcGIS و برای تحلیل های آماری نیز از نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج بررسی شدت ناپایداری روستاهای بخش کاکی مؤید آن است که در حال حاضر تمامی روستاهای مورد مطالعه دارای مراتبی از ناپایداری می باشند که در این راستا، 8/65 درصد از روستاها در سطح شدید یا بسیار شدید ناپایداری قرار دارند.

بررسی حاضر در قالب یک پژوهش بنیادی با هدف تبیین وضعیت توسعه در مناطق روستایی شهرستان دشتی به انجام رسید. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده، گردآوری داده ها به شیوه کتابخانه ای با بهره گیری از آمارنامه سال 1390 استان بوشهر صورت گرفت که طی آن، 59 شاخص در ابعاد مختلف استخراج شد و سطح بندی میزان توسعه یافتگی دهستان های شهرستان دشتی به شیوه کمّی با استفاده از روش تاپسیس فازی و بهره گیری از نرم افزار SPSS انجام شد. یافته های پژوهش، با ترسیم سیمایی نامتعادل از توسعه مناطق روستایی، از وجود یک شکاف منطقه ای عمیق در شهرستان دشتی حکایت داشت، به گونه ای که روند توزیع و دسترسی به منابع در هفت دهستان شهرستان دشتی گویای آن بود که دهستان های خورموج و کبگان، به ترتیب، دارای بیشترین میزان توسعه بودند و دهستان های شنبه، چغابور و مرکزی نیز در جرگه مناطق روستایی محروم قرار داشتند؛ همچنین، توسعه دهستان های طسوج با 379/0 و کاکی با 359/0 در سطح متوسط بود. نتایج نشان داد که توسعه متوازن مناطق روستایی در شهرستان دشتی مستلزم بازنگری در تخصیص منابع و امکانات، توزیع برابر فرصت ها و ارتقای کیفی خدمات در مناطق دورافتاده با هدف آمایش سرزمین است.

بهبود شرایط زندگی و قابل زیست کردن سکونتگاه های روستایی، هدف نهایی همه پروژه های توسعه روستایی است امادر حال حاضر شرایط نامناسب زندگی در سکونتگاه های روستایی کشور ما موجب نابرخورداری بخش عمده ای از هموطنان از کیفیت مطلوب زندگی شده است و روستاها با چالش های بسیاری در زمینه ای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی مواجه شده اند. به تبع این شرایط قابلیت زیست پذیری سکونتگاه های روستایی در سطح پایینی قرار دارد. بنابراین ضرورت و اهمیت بحث زیست پذیری در روستاها کاملا نمایان است. اصطلاح زیست پذیری اشاره به درجه تامین ملزومات یک جامعه برمبنای نیازها و ظرفیت های افراد آن جامعه دارد. از این رو هدف کلی این تحقیق، بررسی و ارزیابی قابلیت زیست پذیر بودن سکونتگاه های روستایی بخش کاکی شهرستان دشتی است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی با هدف کاربری می باشد داده های مورد نیاز برای تحلیل با استفاده از پرسشنامه گردآوری شده اند. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه ساکنان دایمی روستاهای بخش کاکی شهرستان دشتی بودند. تعداد350 نفر از آن ها با استاده از فرمول کوکران برای مطالعه انتخاب شدند. برای ارزیابی و تحلیل های آماری از نرم افزار SPSS استفاده شده است. یافته های حاصل از مطالعه میدانی که با استفاده از میانگین و آزمون های آماری و به کمک نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، نتایج نشان داد که، در بین عوامل موثر در زیست پذیری نواحی روستایی بخش کاکی شهرستان دشتی، شاخص های اقتصادی با مقدار تی برابر با 11.166سطح معنی داری برابر با0.000 می باشد بیشترین تاثیر را در زیست پذیری این نواحی برعهده داشته اند.

توسعه پایدار روستایی فرآیندی است که ارتقائ همه جانبه حیات روستایی را از طریق زمینه سازی و ترغیب فعالیت های همساز با قابلیت ها و تنگناهای محیطی مورد تاکید قرار می دهد. در همین رابطه، مهمترین هدف توسعه پایدار روستایی عبارت خواهد بود از قابل زیست کردن عرصه های زندگی برای نسل های فعلی و آینده با تاکید خاص بر بهبود و توسعه روابط انسانی- محیطی. بررسی ها نشان می دهد که، امروزه روند دگرگونی های اجتماعی- اقتصادی و تحرک گروه های انسانی، به دگرگونی های روستاها منجر شده است. از اینرو این مسئله که اساساً چه عواملی در ناپایداری های مختلف در محیط های روستایی تاثیرگذار بوده اند همواره مطرح بوده است، تحقیق حاضر نیز در همین راستا صورت می گیرد. لذا با توجه به اهمیت موضوع و روند رو به افزایش ناپایداری روستاها، این تحقیق در پی بررسی و اولویت بندی نواحی روستایی بر حسب ناپایداری زیست محیطی مطالعه موردی دهستان های شهرستان دشتی است. روش به کار رفته در این تحقیق ترکیبی از روش های توصیفی- تحلیلی می باشد. در این پژوهش با استفاده از روش AHP در نرم افزار Expert Choice   ,وزن دهی شاخص ها انجام شد و سپس با استفاده از  مدل ویکور شدت ناپایداری دهستان ها مورد بررسی قرار گرفت و دهستان ها براساس شدت ناپایداری رتبه بندی شدند. نتایج حاکی از آن است که خشکسالی با وزن 390/. بیشترین وزن را در بین عوامل موثر در ناپایداری به خود اختصاص داده است و بر اساس مدل ویکور دهستان کبگان با Q به دست آمده 994/0 بالاترین رتبه و دهستان شنبه با Q به دست آمده 000/0 پایین ترین رتبه را بخود اختصاص داده است.

روش پژوهش از نظر هدف توسعه ای و از نظر نوع داده کیفی با رویکرد اکتشافی است که از روش تحلیل مضمون مصاحبه استفاده شد. جامعه آماری شامل مدیران و متخصصان حوزه روستایی در حوزه شهرستان دشتی بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و اصل اشباع نظری به 15 نفر بود. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از تحلیل مضمون در نرم افزار «MAXQDA» انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد که در تحلیل داده های حاصل از مصاحبه در قالب 49 مقوله اصلی بررسی شدند که هر کدام شامل ابعاد و شاخص های متعددی بود که با مشخص کردن مقوله های شرایطی، تعاملی– فرآیندی، پیامدی به ابعاد اساسی برای شکل گیری اولیه چارچوب مفهومی تحقیق تعیین شد. از جمله مهمترین موارد شناسایی شده شامل مقوله های شرایطی رفاه اجتماعی روستایی و همچین عوامل فرآیندی- تعاملی و راهبردهای توسعه رفاه اجتماعی روستاها و در نهایت موانع و پیامدهای آن شناسایی شد. در قالب نتیجه گیری میتوان بیان کرد که در ارتباط با مقوله توسعه رفاه اجتماعی مناطق روستایی می توان مؤلفه های مختلفی نظیر شناسایی نقاط قوت و ضعف، ایجاد زمینه های فعال و متناسب با توسعه روستایی، عوامل موثر، پیامدهای ایجاد شده، راهبردهای توسعه رفاه اجتماعی روستاها و موانع موجود، ایفای نقشها و کارکردهای مثبت سازمانها در رفاه اجتماعی مناطق روستایی و تلاش سازمانها برای رسیدن به هدف مشترک و ملی را نام برد که هر کدام دربرگیرنده مفاهیمی می باشند که نیازمند هدف گذاری، برنامه ریزی و عملیات تخصصی اجرایی می باشد.