راهبردهای آموزش در علوم پزشکی

اهداف: باورهای فراگیران در مورد توانایی های خود در فرآیند تحصیل در قالب خودکارآمدی تحصیلی تعریف می شود که تحقق آن متاثر از عوامل مختلفی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش متغیرهای سلامت خانواده و سبک های دلبستگی در پیش بینی خودکارآمدی تحصیلی انجام شد. ابزار و روش ها: این پژوهش توصیفی- مقطعی با طرح همبستگی در جامعه دانشجویان مقطع کارشناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه گیلان در سال تحصیلی 94-1393 انجام شد و 335 دانشجو به روش تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس خانواده اصلی هاوشتات و همکاران، پرسش نامه سبک های دلبستگی بزرگسالان هازان و شیور و پرسش نامه خودکارآمدی تحصیلی دانشجویان اون و فرامن استفاده شد. تحلیل داده ها با کمک نرم افزار SPSS 22 و با استفاده از آزمون های همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی چندمتغیره به روش گام به گام انجام شد. یافته ها: خودکارآمدی تحصیلی با متغیرهای سلامت خانواده (274/0=r) و سبک دلبستگی ایمن (336/0=r) همبستگی مثبت و معنی دار و با متغیرهای سبک دلبستگی اجتنابی (413/0-=r) و سبک دلبستگی اضطرابی (402/0-=r) همبستگی منفی و معنی دار داشت (01/0p<). متغیرهای پیش بین سبک دلبستگی اجتنابی (828/4-=t؛ 0001/0=p)، سبک دلبستگی ایمن (108/5=t؛ 0001/0=p)، سبک دلبستگی اضطرابی (217/3-=t؛ 001/0=p) و سلامت خانواده (061/3=t؛ 002/0=p)، 3/۰ از واریانس خودکارآمدی تحصیلی در دانشجویان را تبیین کردند و به ترتیب در پیش بینی خودکارآمدی تحصیلی نقش بیشتری داشتند. نتیجه گیری: سلامت خانواده و سبک دلبستگی ایمن باعث افزایش باور خودکارآمدی تحصیلی دانشجویان و سبک های دلبستگی اجتنابی و اضطرابی باعث کاهش باورهای خودکارآمدی تحصیلی دانشجویان هستند.

اهداف: تحقق مدیریت دانش در دانشگاه های کشور با توجه به شرایط و اقتضائات خاص این نهاد علمی از اهمیت ویژه ای نسبت به سایر سازمان ها و نهادهای جامعه برخوردار است. هدف این مطالعه، بررسی ارتباط ابعاد مدیریت دانش با عملکرد آموزشی اعضای هیات علمی بود. ابزار و روش ها: این پژوهش توصیفی- تحلیلی در سال 1393 انجام شد و 127 نفر از مدرسان دانشگاه پیام نور در استان خراسان جنوبی به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه استاندارد مدیریت دانش و پرسش نامه محقق ساخته عملکرد آموزشی استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون های همبستگی پیرسون و آزمون T مستقل تحلیل شدند. یافته ها: میانگین نمرات مدیریت دانش و عملکرد آموزشی به ترتیب 31/31±33/324 و 85/13±22/65 به دست آمد. بین مدیریت دانش و ابعاد آن (خلق دانش، تسهیم دانش، به کارگیری دانش و ذخیره سازی دانش) با عملکرد آموزشی اساتید رابطه مثبت و معنی داری وجود داشت. بین میانگین نمرات مدیریت دانش و ابعاد آن براساس جنسیت تفاوت معنی دار وجود داشت، ولی بین میانگین نمرات عملکرد آموزشی اساتید براساس جنسیت تفاوت معنی دار نبود. همچنین بین میانگین نمرات متغیرهای مدیریت دانش و ابعاد آن و عملکرد آموزشی اساتید براساس مدرک تحصیلی تفاوت معنی دار وجود داشت، ولی براساس سابقه کار تفاوت معنی داری وجود نداشت. نتیجه گیری: ابعاد مدیریت دانش علاوه بر افزایش عملکرد آموزشی اعضای هیات علمی می تواند عملکرد آموزشی اعضای هیات علمی را پیش بینی نماید.

اهداف: فرآیند ارزش یابی اساتید توسط دانشجویان به عنوان رایج ترین روش ارزیابی اساتید دارای نقاط قوت و ضعف فراوان در نحوه اجراست. هدف این مطالعه، بررسی همسانی نتایج ارزش یابی اساتید توسط دانشجویان براساس دو پروتکل مختلف بود. ابزار و روش ها: در این پژوهش مداخله ای در دانشکده علوم پزشکی اسدآباد در سال تحصیلی 93-1392، تعداد 174 دانشجو در در دو نیم سال تحصیلی متفاوت در مجموع 26 مدرس را براساس دو روش ""کاغذمبنا یک هفته قبل از اتمام نیم سال تحصیلی"" (پروتکل الف) و ""کامپیوترمبنا پس از برگزاری آزمون و ارایه نمره"" (پروتکل ب) مورد ارزش یابی قرار دادند. پرسش نامه مورد استفاده، ابزار تعریف شده در دانشگاه علوم پزشکی همدان بود. داده ها با استفاده از نرم افزارهای Excel 2013 و SPSS 20 و آزمون های T مستقل، T زوجی و ضریب همبستگی پیرسون مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: میانگین نمرات در پروتکل الف (73/17±99/68) از میانگین نمرات در پروتکل ب (40/5±78/91) به طور معنی داری کمتر بود (001/0p<). در تمام گزاره ها، همبستگی بین نمرات در دو پروتکل اجرایی به لحاظ آماری معنی دار بود (001/0p<). بین میانگین نمره ارایه شده توسط دانشجویان براساس رشته تحصیلی بین دو پروتکل اختلاف معنی داری وجود نداشت (05/0p>). نتیجه گیری: انجام ارزش یابی اساتید توسط دانشجویان با شیوه کاغذی و قبل از ارایه نمرات در مقایسه با روش کامپیوتری به هنگام ارایه نمرات مناسب تر است و منجر به قدرت تفریق بالاتری بین اساتید می شود.

اهداف: آموزش مجازی (الکترونیک) پیوسته، روشی برای تقویت رهیافت های سنتی آموزش است، اما هنوز شواهد زیادی در مورد نتایج ارزش یابی این روش منتشر نشده است. هدف این مطالعه، مقایسه تاثیر دو روش آموزش مجازی (الکترونیک) و سنتی (سخنرانی) بر میزان یادگیری دانشجویان بود. ابزار و روش ها: در این پژوهش نیمه تجربی در سال 1391، 202 دانشجوی گروه بهداشت عمومیِ دانشگاه علوم پزشکی مازندران در مقطع کارشناسی و کاردانی که دروس اصول اپیدمیولوژی، اپیدمیولوژی بیماری های شایع، بهداشت مادر و کودک و بهداشت باروری را در نیم سال دوم سال تحصیلی 91-1390 اخذ کرده بودند، به شیوه سر شماری مورد مطالعه قرار گرفتند. نیمی از دروس به صورت حضوری و بقیه به شکل مجازی ارایه شد و تفاوت نمرات آزمون دانشجویان در دو روش آموزشی مورد بررسی قرار گرفت. همچنین نظرات دانشجویان از طریق پرسش نامه محقق ساخته ارزیابی شد. داده ها توسط آزمون های T استیودنت و تحلیل واریانس در نرم افزار SPSS 20 تحلیل شدند. یافته ها: میانگین نمرات دانشجویان در آزمون حضوری و مجازی تفاوت معنی داری نداشت (05/0p>). آموزش مجازی از نظر دست یابی به اهداف آموزشی، محتوی، شیوه، توالی و نوع مطلب و آزمون، مطلوب بود و بین تناسب محتوای درس و اهداف آموزش مجازی، با تعداد اشتباهات دانشجو در آزمون پایانی ارتباط معنی داری وجود نداشت. تسلط و مهارت دانشجو به کامپیوتر با موفقیت کار با سامانه آموزش مجازی و نمرات آزمون کامپیوتری رابطه معنی داری داشت (001/0=p). نتیجه گیری: دو روش آموزش مجازی (الکترونیک) و حضوری (سخنرانی) بر میزان یادگیری دانشجویان تاثیر نسبتاً یکسانی دارند.

اهداف: یادگیری خودراهبر درازمدت درحالی بخش جدایی ناپذیر حرفه پزشکی در نظر گرفته می شود که هنوز بهترین راه توسعه آن در آموزش بالینی ناشناخته مانده است. یکی از سازه های مرتبط با یادگیری خودراهبر، اهداف پیشرفت است. پژوهش حاضر با هدف اولویت بندی اهداف پیشرفت دانشجویان پرستاری و مامایی و بررسی رابطه آن با یادگیری خودراهبر آنان انجام شد. ابزار و روش ها: در این مطالعه توصیفی در سال 91-1390، 209 دانشجوی کارشناسی مشغول به تحصیل در رشته های پرستاری، مامایی، اتاق عمل و هوشبری در دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی بر حسب جنسیت انتخاب شده و مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسش نامه اهداف پیشرفت و پرسش نامه خودراهبری در یادگیری بود. داده ها به کمک نرم افزار SPSS 21 و با استفاده از آزمون های مجذور کای و تحلیل واریانس یک راهه تحلیل شدند. یافته ها: 103 نفر از دانشجویان (49%)، اهداف رویکردی را اولویت اول خود قرار دادند. بین اولویت بندی اهداف پیشرفت کل دانشجویان تفاوت معنی داری وجود داشت (0001/0=p)، اما بین اولویت بندی اهداف پیشرفت دختران و پسران تفاوت معنی داری مشاهده نشد (45/0=p). همچنین بین اولویت بندی اهداف و خودراهبری در یادگیری رابطه مثبت و معنی داری وجود داشت (012/0=p). نتیجه گیری: هدف اول دانشجویان پرستاری و مامایی رویکردی است. دانشجویانی که اهداف تبحری دارند نسبت به دانشجویانی که اهداف رویکردی یا اجتنابی دارند، از میزان خودراهبری بیشتری در یادگیری برخوردار هستند.

اهداف: آموزش از راه دور یکی از روش های نوین آموزش در عصر اطلاعات محسوب می شود. برخورداری از مهارت های سواد اطلاعاتی در محیط های آموزش از راه دور، مهم تر از آموزش مرسوم است، زیرا به افراد کمک می کند تا از اطلاعات به طور موثر استفاده کنند و به دنبال جست وجو، ارزش یابی و تولید اطلاعات باشند. هدف این پژوهش، بررسی سطح سواد اطلاعاتی دانشجویان آموزش از دور دوره های تحصیلات تکمیلی دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران بود. ابزار و روش ها: در این پژوهش توصیفی- پیمایشی، 181 دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش از دور دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران در نیم سال دوم سال تحصیلی 94-1393 با روش طبقه ای متناسب انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسش نامه سواد اطلاعاتی بر مبنای استانداردهای پنج گانه انجمن کتابخانه های دانشگاهی و تحقیقاتی بود. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 18 و شاخص های آمار توصیفی و استنباطی (T استودنت تک گروهی) انجام شد. یافته ها: مولفه های تعیین ماهیت اطلاعات و درک موارد حقوقی و اقتصادی اطلاعات در وضعیت نامطلوب، مولفه های دسترسی موثر به اطلاعات و ارزیابی نقادانه اطلاعات در سطح نسبتاً مطلوب و مولفه کاربرد هدفمند اطلاعات در سطح مطلوب قرار داشت (05/0p<). همچنین اختلاف میانگین کل مهارت های سواد اطلاعاتی دانشجویان آموزش از دور دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران نیز معنی دار بود (05/0p<) و در سطح نسبتاً مطلوب ارزیابی شد. نتیجه گیری: مهارت های سواد اطلاعاتی دانشجویان آموزش از دور دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران در سطح نسبتاً مطلوب قرار دارد.

اهداف: امروزه بهبود کیفیت نظام آموزش عالی به عنوان اصلی اساسی مورد توجه متصدیان این حوزه قرار گرفته است. در این بین بهره گیری از راهبرد ارزیابی بیرونی برای دست یابی به کیفیت در نظام دانشگاهی نقش کلیدی ایفا می کند. هدف این پژوهش، ارزیابی بیرونی گروه آموزشی ترمیمی و مواد دندانی دانشکده دندان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی بابل بود. ابزار و روش ها: در این پژوهش توصیفی در سال تحصیلی 94-1393، 109 نفر از اعضای گروه ترمیمی و مواد دندانی دانشکده دندان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی بابل (شامل دانشجویان، اعضای هیات علمی، مدیر گروه و کارکنان گروه) در روند ارزیابی بیرونی مشارکت کردند که دانشجویان به روش نمونه گیری طبقه ای و اعضای هیات علمی و کارکنان به روش سرشماری وارد مطالعه شدند. از پرسش نامه، مصاحبه، چک لیست و مشاهده به منظور گردآوری داده ها بهره گرفته شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار آماری SPSS 21 و روش وزن دهی (ارزش گذاری) گزینه ها استفاده شد. یافته ها: از نظر گروه مورد ارزیابی، دو عامل ""اعضای هیات علمی"" و ""تجهیزات و امکانات"" در وضعیت نسبتاً مطلوب و دو عامل ""مدیر گروه"" و ""اهداف و رسالت"" در وضعیت مطلوب قرار داشتند. نتیجه گیری: گروه آموزشی ترمیمی و مواد دندانی دانشکده دندان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی بابل، از نظر ارزیابی بیرونی در وضعیت مطلوب قرار دارد.

اهداف: هدف ارزش یابی اساتید که بخشی از آن به عهده دانشجویان گذاشته شده است، بهبود کیفیت تدریس و ارتقای سطح آموزش در دانشگاه است. در این راستا استفاده از فرم های ارزش یابی معتبر که منجر به شناخت مشکلات تدریس و یادگیری شود حایز اهمیت است. این پژوهش با هدف مقایسه ابعاد کیفیت تدریس با استفاده از پرسش نامه های ارزش یابی دانشجویان از کیفیت آموزشی و نظرخواهی از دانشجویان انجام شد. ابزار و روش ها: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی از نوع همبستگی که در نیم سال دوم سال تحصیلی 91-1390 صورت گرفت، 251 دانشجوی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه به شیوه سرشماری در مطالعه شرکت نمودند. ابزار پژوهش، پرسش نامه های ارزش یابی دانشجویان از کیفیت تدریس و نظرخواهی از دانشجویان بود. به منظور تحلیل داده ها از آزمون های T زوجی، T مستقل، آنالیز واریانس، مجذور کای، من- ویتنی یو، کروسکال والیس، ضریب همبستگی پیرسون و توکی استفاده شد. یافته ها: مقایسه نمره کلی ارزش یابی اساتید بر حسب درجه علمی اساتید و همچنین مقطع و رشته تحصیلی دانشجویان بین دو پرسش نامه تفاوت معنی داری نشان داد (05/0p<). رابطه بین حجم کار مربوط به هر درس و میزان علاقه به درس با نمره کلی ارزش یابی اساتید براساس پرسش نامه ارزش یابی دانشجویان از کیفیت آموزشی معنی دار بود (001/0p<). نتیجه گیری: هر دو پرسش نامه از پایایی قابل قبولی برخوردارند، اما پرسش نامه ارزش یابی دانشجویان از کیفیت آموزشی ابعاد چندگانه تدریس را بهتر نمایان می سازد و در نشان دادن نقاط ضعف و قوت کیفیت تدریس اساتید کارآمدتر است.

اهداف: به منظور ارتقای کیفیت آموزش در مراکز علمی و آموزشی، استفاده از فنّاوری های ارتباطی به خصوص اینترنت، تشویق و تبلیغ می شود. این در حالی است که هنوز تحقیقات کافی در مورد نقش اینترنت در بهبود کیفیت آموزش و ویژگی های مثبت روان شناختی دانشجویان انجام نشده است. مطالعه حاضر با هدف بررسی نقش استفاده از اینترنت بر خودکارآمدی، انگیزش تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان پزشکی انجام شد. ابزار و روش ها: در این پژوهش شبه تجربی، 363 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تبریز (174 دانشجوی کاربر اینترنت و 189 دانشجوی غیرکاربر اینترنت) که در سال تحصیلی 93-1392 مشغول به تحصیل بودند، به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب و وارد تحقیق شدند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس انگیزش تحصیلی، پرسش نامه خودکارآمدی شرر و پرسش نامه محقق ساخته استفاده از اینترنت و همچنین آخرین معدل تحصیلی دانشجویان استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون های تحلیل واریانس چندمتغیری، تحلیل واریانس یک راهه و آزمون T مستقل مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: دانشجویان کاربر اینترنت در مقایسه با دانشجویان غیرکاربر اینترنت به طور معنی داری از خودکارآمدی عمومی، ابتکار و تلاش بیشتری برخوردار بودند، اما تفاوت آماری معنی داری در مولفه پشتکار مشاهده نشد. همچنین دانشجویان کاربر اینترنت در مقایسه با دانشجویان غیرکاربر اینترنت از میانگین پیشرفت تحصیلی و انگیزش تحصیلی (زیرمقیاس های علاقه به تکلیف، تلاش تحصیلی، علاقه اجتماعی، کسب ستایش، نمونه بودن، کسب پیوستگی و رقابت جویی) بیشتری برخوردار بودند، اما در زیرمقیاس قدرت اجتماعی تفاوت آماری معنی داری وجود نداشت. نتیجه گیری: خودکارآمدی و انگیزه پیشرفت تحصیلی دانشجویانی که از اینترنت استفاده می کنند بیشتر از دانشجویانی است که از اینترنت استفاده نمی کنند.

اهداف: محیط یادگیری اثربخش می تواند به برقراری و تقویت شرایط مناسب یادگیری در آموزش عالی منجر شود. هدف پژوهش حاضر، شناسایی و تعریف عوامل مرتبط با محیط یادگیری اثربخش در آموزش رشته بهداشت بود. مشارکت کنندگان و روش ها: این پژوهش با روش کیفی و رویکرد تحلیل محتوی از نوع قراردادی در سال 1392 انجام شد. مشارکت کنندگان 9 دانشجوی کارشناسی ارشد و 7 دانشجوی کارشناسی رشته های بهداشت علوم پزشکی دانشگاه جندی شاپور بودند که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. داده ها با روش مصاحبه ثبت شدند و با روش تحلیل محتوای کیفی تحلیل شدند. یافته ها: 4 درون مایه کلی و 13 طبقه استخراج شد؛ تدریس فعال و تعاملی (استفاده از نظر دانشجویان در برنامه ریزی آموزشی، درگیرکردن دانشجویان در بحث های کلاسی، ارایه مثال های کاربردی برای تفهیم مطالب، عدم نگرانی در بیان اندیشه ها، امکان انتقاد سازنده از فعالیت ها و برنامه ریزی های استاد، توجه به شرایط و تفاوت های فردی بین دانشجویان)، جو بانشاط (برانگیختگی تحصیلی، لذت یادگیری و حضور در کلاس، احساس پذیرش و احترام از جانب استاد، پویایی و شادابی محیط کلاس و عدم خستگی)، ارتباط آموخته ها با نیازهای حرفه ای (شناخت نیازهای شغلی در آموزش محتوای درس، ارتباط آموخته ها با نیازهای موقعیت های شغلی) و توان علمی و تخصصی استاد (تخصص و توانایی علمی استاد در حوزه تدریس). نتیجه گیری: 4 مولفه اصلی و شاخص های مربوط به آنها می توانند در سازمان دادن به محیط های یادگیری در آموزش پزشکی کمک کنند.