راهبردهای آموزش در علوم پزشکی

اهداف: تحقیقات گسترده ای به منظور ارتقای برنامه درسی اخلاق پزشکی انجام و نقدها و مرورهای مفید و متعددی در این باره منتشر شده، اما هنوز برنامه ای متناسب با ویژگی های فرهنگی و مذهبی ایران طراحی نشده است. هدف این پژوهش، طراحی الگویی مناسب و جامع برای برنامه درسی اخلاق پزشکی با تکیه بر اصول و مبانی نظام اخلاقی و ارزشی اسلام بود. روش ها: در این مطالعه کیفی برای آگاهی از وضعیت آموزش اخلاق پزشکی در ایران از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شد و داده ها با مصاحبه فردی نیمه ساختارمند با 14 صاحب نظر اخلاق پزشکی به دست آمد. برای تبیین عناصر و ساختار برنامه درسی اخلاق پزشکی در تجارب بین المللی از روش مرور نظام مند استفاده شد و 18 مقاله از پایگاه های معتبر داده تجزیه و تحلیل شد. با استفاده از روش مطالعه کتابخانه ای، شواهد موجود در متون معتبر اسلامی جمع آوری و تحلیل شد. یافته ها: الگوی طراحی شده دارای رویکرد تلفیقی به عناصر برنامه درسی اخلاق پزشکی بود. مهم ترین و اولین سطح این الگو مبانی اسلامی بود و در سطح بالاتر، اصول منتج شده از این مبانی قرار داشت. مبانی و اصول اسلامی به اهداف این الگو جهت داد و به مانند صافی مانع ورود عناصر مغایر با ارزش های اسلامی به برنامه درسی اخلاق پزشکی شد. نتیجه گیری: در پرتو مبانی و اصول برنامه درسی اخلاق پزشکی با رویکرد اسلامی و توجه به مولفه های برنامه درسی رسمی و برنامه درسی پنهان مطابق با اهداف این الگو می توان به تربیت اخلاقی و یادگیری مهارت ها و صلاحیت های اخلاق پزشکی دست یافت.

اهداف: یکی از راه های بهبود آموزش پرستاری، تغییر شیوه های آموزشی از روش های سنتی به روش های نوین و دانشجومحور است. هدف این مطالعه، بررسی اجرای روش تدریس مبتنی بر مورد و مقایسه آن با روش سخنرانی بر میزان یادگیری و رضایت دانشجویان پرستاری بود. روش ها: این پژوهش نیمه تجربی در سال 1390 در دانشکده پرستاری و مامایی زنجان انجام شد و همه 30 دانشجوی ترم 6 پرستاری به روش سرشماری به مطالعه وارد شدند. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه محقق ساخته استفاده شد. این پرسش نامه شامل دو بخش مشخصات جمعیت شناختی و 20 سئوال در خصوص مقایسه ویژگی های تدریس مبتنی بر مورد با روش سخنرانی بود. داده ها توسط نرم افزار SPSS 16 و آزمون های آماری توصیفی و آزمون های T مستقل و مجذور کای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: مهم ترین ویژگی تدریس مبتنی بر مورد از دیدگاه دانشجویان افزایش درک مطلب دانشجویان نسبت به روش سخنرانی بود. 7/66% دانشجویان روش تدریس مبتنی بر مورد را در کل بهتر از روش سخنرانی ارزیابی کردند و از این روش رضایت خیلی بالایی (8/1±38/8 از 10) داشتند. تفاوت معنی داری بین میانگین رضایت دانشجویان براساس جنسیت مشاهده نشد (05/0>p). نتیجه گیری: از نظر دانشجویان پرستاری روش تدریس مبتنی بر مورد در مقایسه با روش سخنرانی بهتر است و کارآیی بیشتری دارد.

اهداف: تمرکز بر موفقیت در امتحانات پایان دوره بسیار مهم تلقی می شود و افزایش فشار روحی و روانی برای کسب موفقیت منجر به بروز اضطراب در زمان حضور در امتحان می شود. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر خودگویی مثبت بر میزان اضطراب امتحان دانشجویان پرستاری به انجام رسید. روش ها: این مطالعه نیمه تجربی در جامعه دانشجویان پرستاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد در سال تحصیلی 91-1390 انجام شد. 30 نفر از دانشجویان ورودی 1387 که بین هر دو امتحان خود 3 روز فرجه داشتند به روش نمونه گیری خوشه ای هدفمند برای مطالعه انتخاب و به دو گروه آزمون و شاهد تقسیم شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه اطلاعات جمعیت شناختی و پرسش نامه اضطراب امتحان TAI بود. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار آماری SPSS 18 و آزمون های من- ویتنی و ویلکاکسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: میانگین نمره اضطراب قبل از مداخله در گروه آزمون 3/1±4/43 و در گروه شاهد 6/1±2/44 بود (05/0p). اختلاف میانگین نمره اضطراب در گروه آزمون قبل و بعد از مداخله معنی دار بود (001/0>p) ولی در گروه شاهد معنی دار نبود (05/0 نتیجه گیری: به کارگیری روش خودگویی مثبت می تواند باعث کاهش اضطراب امتحان در دانشجویان شود.

اهداف: با توجه مجدد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و محافل دانشگاهی کشور به طب سنتی ایران، شناسایی منابع معتبر و استفاده از شواهد مستند و قابل اطمینان برای آموزش دانشجویان و درمان بیماران ضروری است. بنابراین این مطالعه به منظور مشخص کردن تمهیدات و تهدیدات پیش رو و راهکارهای لازم برای به کارگیری یا افزایش کاربرد طب مبتنی بر شواهد در طب سنتی ایران صورت گرفت. روش ها: این پژوهش کیفی به روش تحلیل محتوی، با استفاده از روش مصاحبه عمیق، انفرادی و رودررو، در سال 1390 به بررسی دیدگاه صاحب نظران طب سنتی ایران پرداخت. نمونه گیری به صورت هدفمند آغاز و تا رسیدن به اشباع اطلاعات ادامه یافت و در مجموع 13 نفر مورد مصاحبه قرار گرفتند. ابزار جمع آوری داده ها، مصاحبه نیمه ساختارمند با تعدادی سئوال باز بود که توسط یکی از پژوهشگران انجام شد. یافته ها: درون مایه های به دست آمده در 3 دسته اصلی فرصت های موجود در به کارگیری طب مبتنی بر شواهد (رویکرد جهانی به طب سنتی، استقبال مسئولان و دانشگاه ها، وجود اساتید علاقمند و ...)، تهدیدهای پیش رو در به کارگیری طب مبتنی بر شواهد (عدم وجود برنامه راهبردی مشترک، کمبود استاد و ...) و الزامات و راهکارهای پیشنهادشده در به کارگیری طب مبتنی بر شواهد (الگوبرداری از کشورهای همسایه، تغییر نگرش اساتید و ...) قرار گرفت. نتیجه گیری: تمامی صاحب نظران طب سنتی در ایران بر ضرورت به کارگیری طب مبتنی بر شواهد در طب سنتی ایران و دانشکده های طب سنتی تاکید دارند.

اهداف: امروزه دانشگاه ها به دلیل ماهیت عملکردی خود به عنوان مراکز اصلی خلق و اشاعه دانش می توانند بیشترین بهره را از مدیریت دانش ببرند. در این راستا، برای اجرای موثر مدیریت دانش، بررسی اولیه برای پیاده سازی آن از اهمیت بسزایی برخوردار است. هدف از انجام این پژوهش سنجش وضعیت ""فرهنگ سازمانی""، ""ساختار سازمانی"" و ""زیرساخت فنّاوری اطلاعات"" در راستای پیاده سازی مدیریت دانش بود . روش ها: این پژوهش توصیفی - پیمایشی در جامعه اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد (559 نفر) در سال تحصیلی 91-1390 به انجام رسید و 75 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای برای مطالعه انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه دوبخشی شامل سئوالات جمعیت شناختی و 50 گویه در سه زیربخش استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و آزمون های T تک نمونه ای، تحلیل واریانس و فریدمن به کمک نرم افزار SPSS 17 استفاده شد. یافته ها: میزان آمادگی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد برای پیاده سازی مدیریت دانش در همه ابعاد متوسط ارزیابی شد. در زیربخش های "" فرهنگ سازمانی""، "" ساختار سازمانی"" و "" زیرساخت فناوری اطلاعات"" بین دیدگاه اعضای هیات علمی با توجه به گروه های مختلف آموزشی و مرتبه علمی تفاوت معنی داری وجود نداشت. موثرترین و بااهمیت ترین شاخص ""فرهنگ سازمانی"" با رتبه 21/2 و کم اثرترین و کم اهمیت ترین شاخص ""زیرساخت فنّاوری اطلاعات"" با رتبه 80/1 بود. نتیجه گیری: به نظر اعضای هیات علمی، میزان آمادگی پیاده سازی نظام مدیریت دانش در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد در سطح متوسطی قرار دارد.

اهداف: یادگیری دانشجو یکی از مهم ترین عناصر برای ارزیابی میزان سودمندی روش های آموزشی است. از سویی گفته می شود که میزان رضایت دانشجویان نیز بر بازده آموزشی و اثربخشی مراکز دانشگاهی اثر می گذارد. با توجه به این مطالب، پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان رضایت و یادگیری دانشجویان از آموزش دروس پایه به دو شیوه بحث گروهی و سخنرانی صورت گرفت . روش ها: این مطالعه تجربی- تصادفی کنترل شده از بهمن 1387 تا مهر 1389 در دانشجویان ترم سوم دوره کارشناسی فیزیوتراپی (29 نفر) و گفتاردرمانی (15 نفر) دانشکده توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی تهران صورت گرفت و نمونه ها به روش نمونه گیری آسان انتخاب شدند. دانشجویان هر رشته به طور تصادفی به دو گروه شاهد و مداخله تقسیم شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه های سنجش دانش استفاده شد. داده ها با نرم افزار SPSS 11.5 و استفاده از آمار توصیفی و آزمون من- ویتنی تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: میزان رضایت کلی و رضایت در حیطه های حس مشارکت در یادگیری و علاقه مندی به مطالعه در دانشجویان هر دو رشته در روش گروه های کوچک افزایش معنی داری نسبت به روش سخنرانی داشت؛ اما میزان رضایت دانشجویان دو رشته در حیطه رعایت اصول تدریس بین دو روش آموزشی از لحاظ آماری اختلاف معنی داری نداشت (05/0<p). میزان یادگیری دانشجویان در هر دو رشته اختلاف معنی داری نداشت (05/0<p). نتیجه گیری: تدریس به شیوه بحث گروهی می تواند رضایت مندی دانشجویان را از آموزش دروس پایه افزایش دهد.

اهداف: بررسی نگرش دانشجویان رشته پزشکی به این رشته تحصیلی نقش موثری در برنامه ریزی های کشوری و ارزیابی برنامه های آموزشی دارد. این مطالعه با هدف تعیین نگرش دانشجویان نسبت به برنامه های آموزشی سنتی و ادغام یافته علوم پایه پزشکی، انجام شد. روش ها: این مطالعه توصیفی- مقطعی در سال 1390 در کلیه دانشجویان پزشکی دانشگاه های علوم پزشکی تهران و شهید بهشتی انجام شد و 200 دانشجوی پزشکی در مقطع کارورزی به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. دانشجویان منتخب از دانشگاه علوم پزشکی تهران در گروه برنامه آموزشی سنتی و دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گروه برنامه آموزشی ادغامی قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه خودایفا و استانداردشده برای تعیین نگرش دانشجویان پزشکی بود. تجزیه و تحلیل آماری داده ها با نرم افزار SPSS 17 و با استفاده از آزمون T مستقل برای مقایسه گویه های 9گانه پرسش نامه در دو دانشگاه انجام شد. یافته ها: اختلاف معنی داری در نگرش دانشجویان دو دانشگاه علوم پزشکی تهران و شهید بهشتی در گویه های 1، 3، 4، 5، 7 و 9 مشاهده نشد (05/0 نتیجه گیری: دانشجویان پزشکی با وجود نداشتن نگرش چندان مثبت نسبت به اهمیت واقعی علوم پایه، نسبت به آموزش علوم پایه به صورت ادغامی اشتیاق بیشتری دارند .

اهداف: نظام آموزش عالی هر کشور، نقش اصلی در توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را بر عهده دارد. هدف از انجام این پژوهش، تعیین امتیاز خودارزیابی عملکرد در دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم براساس مدل تعالی سازمانی EFQM بود. روش ها: در این مطالعه توصیفی- مقطعی، 207 نفر از مدیران، کارشناسان و اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم در سال 1390 با روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده انتخاب شدند. از پرسش نامه تعالی سازمانی EFQM تعدیل شده برای جمع آوری داده ها استفاده شد. پردازش و تحلیل داده ها از نرم­افزار SPSS 16 و آزمون T استودنت استفاده شد. یافته ها: میانگین امتیاز خودارزیابی دانشگاه در حوزه توانمندسازها 229 و در حوزه نتایج 233 بود. بیشترین امتیاز کسب شده در حوزه توانمندسازها مربوط به معیار رهبری (22/2±80/4) و کمترین امتیاز مربوط به معیار خط مشی و استراتژی (18/2±41/4) بود. معیارهای نتایج جامعه بیشترین (28/2±08/5) و نتایج کارکنان کمترین (18/2±10/4) امتیاز حوزه نتایج را کسب کردند. نتیجه گیری: از نظر مدیران، اعضای هیات علمی و کارشناسان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم 462 از 1000 امتیاز ممکن مدل تعالی سازمانی EFQM را به دست می آورد و از نظر تعالی سازمانی در وضعیت متوسط ولی مطلوب قرار دارد.

اهداف: یکی از مشکلات اساسی که دانشگاه های علوم پزشکی باید به آن توجه داشته باشند، ایجاد سیستم منسجم برای ارایه خدمات مطلوب و استفاده از روش های راهبردی به منظور افزایش کیفیت خدمات است. این پژوهش با هدف ارزیابی و تعیین شکاف کیفیت خدمات آموزشی ارایه شده به دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی ارومیه به روش سروکوال انجام شد. روش ها: این پژوهش توصیفی و از نوع پیمایشی در جامعه آماری 382 دانشجوی پرستاری دانشگاه علوم پزشکی ارومیه انجام شد و 73 دانشجو به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسش نامه استاندارد سروکوال در ابعاد 5گانه فیزیکی ، تضمین، پاسخگویی، قابلیت اطمینان و همدلی جمع آوری شد. تجزیه و تحلیل داده ها به کمک نرم افزار آماری SPSS 16 و به کمک آمار توصیفی و آزمون های T تک متغیره و T دو نمونه همبسته انجام گرفت. یافته ها: میانگین کیفیت کلی خدمات آموزشی از دیدگاه دانشجویان 75/0±68/2 و امتیاز هر کدام از ابعاد 5گانه فیزیکی 83/0±79/2، قابلیت اطمینان 85/0±75/2، پاسخگویی 89/0±52/2، تضمین 90/0±75/2 و همدلی 97/0±59/2 و از نظر درون گروهی معنی دار بود. با توجه به امتیازات موجود و مطلوب هر بُعد، کیفیت کلی خدمات آموزشی و ابعاد 5گانه از وضعیت مطلوب فاصله داشت (001/0=p). نتیجه گیری: دانشجویان از کیفیت خدمات آموزشی ارایه شده توسط دانشکده پرستاری دانشگاه علوم پزشکی ارومیه ناراضی هستند و شکاف بین وضع موجود و وضع مطلوب در همه ابعاد 5گانه خدمت عمیق است.

اهداف: مراقبت های پیش بیمارستانی در مورد بیماران اورژانس تروما از ویژگی های خاصی برخوردار است و اقدامات تشخیصی و درمانی که قبل از رسیدن این بیماران به بیمارستان انجام می شود، نقش بسزایی در کاهش مرگ و میر و بهبود پیامد آنها دارد. مطالعه حاضر به ارزیابی صحت عملکرد تکنسین های اورژانس پیش بیمارستانی تهران در برخورد با بیماران ترومایی پرداخت. روش ها: در مطالعه ای مقطعی از شهریور 1389 تا شهریور 1390 در جامعه بیماران ترومایی منتقل شده توسط اورژانس پیش بیمارستانی تهران به بیمارستان امام حسین(ع)، 500 بیمار به روش نمونه گیری مقطعی انتخاب شدند. پژوهش با بررسی برگ مأموریت، مصاحبه با تکنسین پیش بیمارستانی و معاینه بیمار برای تعیین اقدامات لازم و انجام شده قبل از ورود به اورژانس به وسیله چک لیست انجام شد. داده ها با آزمون های T زوجی و مجذور کای در قالب نرم افزار آماری SPSS 18 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: متوسط فاصله زمانی تماس با اورژانس پیش بیمارستانی تا رسیدن آنها به محل حادثه 71/7±48/9 دقیقه (حداقل 1 و حداکثر 100) و متوسط فاصله زمانی انتقال بیمار از محل حادثه تا بیمارستان 53/18±99/35 دقیقه (حداقل 5 و حداکثر 137) بود. اقدام نامطلوب تکنیسین ها در مورد بی حرکت سازی فقرات گردنی (3/10%)، بی حرکت سازی ستون فقرات (6/16%)، بی حرکت سازی شکستگی اندام (14%)، رگ گیری (9/9%) و کنترل خونریزی (6/33%) مشاهده شد. نتیجه گیری: تکنسین های پیش بیمارستانی در برقراری راه وریدی، بی حرکت سازی فقرات گردنی، بی حرکت سازی ستون فقرات، بی حرکت سازی شکستگی اندام و کنترل خونریزی دارای تشخیص و عملکرد مناسب و در مورد تشخیص و اقدام برای اکسیژن رسانی و خروج جسم خارجی ضعف دارند.