راهبردهای آموزش در علوم پزشکی

اهداف: ﺧﻼﻗیﺖ دارای بُعدی ﻓﺮاﺷﻨﺎﺧﺘی است که ﺑﺎ ﻓﺮآیﻨﺪﻫﺎی ﻋﺎﻟی ذﻫﻨی ﻧﻈیﺮ ﺗﻔکﺮ، ﻫﻮش، ﺗﺨیﻞ و ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت مرتبط است. تاکنون تحقیقات بسیاری برای درک اساس فیزیولوژیک خلاقیت انجام شده است. هدف این مطالعه، بررسی تاثیر تفکر خلاق روی سیگنال نرخ ضربان قلب بود. مواد و روش ها: در این پژوهش نیمه تجربی در سال 1391، 52 نفر از دانشجویان رشته های مهندسی پزشکی، برق و کنترل از دانشگاه صنعتی سهند به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده و مورد مطالعه قرار گرفتند. ﺑﺮای ارزیﺎﺑی ﺳﻄﺢ ﺗﻔکﺮ ﺧﻼق داﻧﺸﺠﻮیﺎن از آزﻣﻮن ﺗﻔکﺮ ﺧﻼق ﺗﻮرﻧﺲ- ﻓﺮم ب (ﺗﺼﻮیﺮی) اﺳﺘﻔﺎده شد. سیگنال قلبی، قبل و حین انجام آزمون تفکر خلاق در حالت استراحت با فرکانس نمونه برداری 1000هرتز ثبت شد. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون ناپارامتری ویلکاکسون انجام گرفت. یافته ها: متوسط دامنه توان سیگنال قلبی در هنگام تفکر خلاقانه نسبت به حالت استراحت، افزایش و با گذشت زمان و انجام مراحل نهایی آزمون خلاقیت کاهش نشان داد. افزایش نرخ ضربان قلب در افراد با خلاقیت بالا نسبت به افراد با خلاقیت پایین مشاهده شد. همچنین نمرات آزمون، نشان دهنده برتری سطح خلاقیت زنان نسبت به مردان و افراد سه زبانه نسبت به دوزبانه ها بود. نرخ ضربان قلب در زنان نسبت به مردان افزایش داشت (0398/0=p)، اما بین افراد سه زبانه با دوزبانه ها تفاوت چندانی مشاهده نشد (05/0p>). نتیجه گیری: تفکر خلاق باعث افزایش نرخ ضربان قلب در افراد با خلاقیت بالا نسبت به افراد با خلاقیت پایین می شود. بنابراین سطح خلاقیت از طریق سیگنال قلبی نیز قابل تشخیص است.

اهداف: پیشرفت تحصیلی و موفقیت تحصیلی دانشجویان، از مسایل مورد توجه مدیران آموزشی دانشگاه هاست که یکی از عوامل کلیدی موثر در آن، اشتیاق تحصیلی است. پژوهش حاضر با هدف پیش بینی اشتیاق تحصیلی براساس هوش معنوی و سرسختی روان شناختی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بیرجند انجام شد. ابزار و روش ها: در این مطالعه مقطعی از نوع توصیفی- همبستگی، 165 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بیرجند در سال تحصیلی 95-1394 براساس جدول مورگان و به روش تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسش نامه های مقیاس هوش معنوی، مقیاس سرسختی روان شناختی اهواز و مقیاس اشتیاق تحصیلی بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 22 و توسط آزمون های ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون به شیوه همزمان و آزمون T مستقل انجام شد. یافته ها: رابطه اشتیاق تحصیلی با متغیرهای هوش معنوی (10/0=r) و سرسختی روان شناختی (21/0=r) مثبت و معنی دار بود (01/0p<). متغیرهای هوش معنوی و سرسختی روان شناختی با هم 16/0 واریانس اشتیاق تحصیلی را پیش بینی می کردند و از بین مولفه های هوش معنوی، تنها مولفه های تفکر انتقادی وجودی و آگاهی متعالی، توانایی پیش بینی اشتیاق تحصیلی را داشتند. نتیجه گیری: اشتیاق تحصیلی بر مبنای هوش معنوی و سرسختی روان شناختی قابل پیش بینی است.

اهداف: شناخت اهداف پیشرفت و خودکارآمدی تحصیلی دانشجویان می تواند به درگیری بیشتر و در نتیجه یادگیری و پیشرفت تحصیلی منجر شود. هدف پژوهش حاضر بررسی نقش میانجی گری درگیری تحصیلی در رابطه با اهداف پیشرفت با خودکارآمدی تحصیلی بود. ابزار و روش ها: در این پژوهش از نوع همبستگی، 360 نفر از دانشجویان دختر و پسر دانشکده های پزشکی، پرستاری، مامایی و پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید باهنر کرمان در سال تحصیلی ١٣۹٤ به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه های اهداف پیشرفت، خودکارآمدی تحصیلی و درگیری تحصیلی بود. به منظور بررسی مدل علی اهداف پیشرفت، درگیری تحصیلی و خودکارآمدی از روش توصیفی همبستگی با بهره گیری از نرم افزارهای SPSS 20 و Amos 22 و روش تحلیل مسیر در چهارچوب مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شد. یافته ها: دو مولفه رویکرد تسلط و اجتناب تسلط، اثرات معنی داری بر درگیری تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی داشتند (05/0p<). هدف رویکرد تسلط به صورت مثبت با درگیری انگیزشی، شناختی و رفتاری رابطه داشت. با افزایش درگیری انگیزشی و شناختی، خودکارآمدی تحصیلی نیز افزایش می یافت. همچنین شاخص های برازش مدل نشان دادند که مدل مورد نظر از برازش خوبی برخوردار بود. نتیجه گیری: درگیری تحصیلی انگیزشی و شناختی میانجی گری کاملی بین هدف رویکرد تسلط و خودکارآمدی تحصیلی انجام می دهد.

اهداف: روش های مختلف آموزشی در افزایش کیفیت آموزشی و رضایت مندی دانشجویان، نقش مهمی ایفا می کنند. در سال های اخیر، آموزش پزشکی دستخوش تغییرات زیادی شده و روش های جدید آموزشی متنوعی ابداع شده است. هدف این مطالعه، مقایسه رضایت مندی دانشجویان پزشکی از تدریس درس فیزیولوژی به شیوه های سنتی و تلفیقی بود. ابزار و روش ها: این پژوهش توصیفی- تحلیلی روی 50 دانشجوی پزشکی ترم چهار دانشگاه علوم پزشکی بجنورد در سال 1394 انجام شد که به صورت تصادفی و بر حسب دردسترس بودن انتخاب شدند. ابزار پژوهش، دو پرسش نامه محقق ساخته بود که پایایی و روایی آنها مورد تایید قرار گرفت. پرسش نامه شماره یک بعد از تدریس مباحث کلیه و غدد به شیوه سخنرانی سنتی و تلفیقی و پرسش نامه شماره 2 صرفاً بعد از تدریس به شیوه تلفیقی توسط دانشجویان تکمیل شد. داده ها توسط آزمون آماری T وابسته و به کمک نرم افزار SPSS 16 آنالیز شدند. یافته ها: میانگین نمره رضایت دانشجویان از تدریس به روش سنتی (48/3±80/24) بیشتر از روش تلفیقی (03/4±30/22) بود (0001/0p<). در روش تلفیقی، اکثریت دانشجویان در خصوص بیان داستان هایی از زندگی روزمره (76%)، نحوه نشستن سر کلاس (48%)، نسبت دادن نقش های سلولی به دانشجویان (60%)، نمایش فیلم و انیمیشن (76%)، استفاده از مولاژ (84%) و اعضای واقعی بدن حیوانات (72%) در حین تدریس و بیان موارد بالینی در افزایش انگیزه یادگیری (76%)، نظر موافق و کاملاً موافق داشتند. نتیجه گیری: رضایت مطلوب دانشجویان از روش سخنرانی به شیوه سنتی در فهم مطالب و استقبال آنها از شیوه های نوین و فعال یادگیری در امر تدریس، نشان دهنده اثربخشی و کارآیی روش سنتی و لزوم ارتقای آن با روش های تلفیقی است.

اهداف: امروزه الگوی آموزش پزشکی جامعه نگر توجه زیادی را به خود معطوف داشته است. هدف این مطالعه، نظرسنجی از کارورزان در مورد میزان دست یابی به اهداف آموزشی مصوبه وزارت بهداشت در دوره های آموزشی کارورزی بهداشت و پزشکی اجتماعی بود. ابزار و روش ها: در این مطالعه توصیفی- مقطعی در سال 1393 و 1394، تعداد 56 نفر از دانشجویان پزشکی مقطع کارورزی بهداشت و پزشکی اجتماعی در یکی از دانشگاه های علوم پزشکی نظامی تهران به روش نمونه گیری دردسترس، مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار پژوهش، پرسش نامه ای براساس اهداف آموزشی مصوبه معاونت آموزشی وزارت بهداشت بود. اطلاعات با استفاده از شاخص های توصیفی و آزمون آماری رگرسیون گام به گام و به کمک نرم افزار SPSS 19 تحلیل شد. یافته ها: 70% دانشجویان با کسب دانش، 68% با ایجاد نگرش و 60% با کسب مهارت جدید موافق بودند. بیشترین میزان کسب دانش در عوامل محافظت کننده سلامت (72%) و نحوه پایش و ارزیابی برنامه سلامت کشوری (72%) و کمترین در جلب حمایت همه جانبه (56%) بود. بیشترین میزان ایجاد نگرش در کارکرد پزشک خانواده (76%) و کمترین، در جلب حمایت همه جانبه (44%) و عوامل اجتماعی موثر بر سلامت (44%) بود. کسب دانش (016/0=p) و ایجاد نگرش (032/0=p) با امتیاز داده شده به مطالب تئوری و کسب مهارت با امتیاز برای تمرینات فردی (015/0=p) رابطه معنی دار داشت. نتیجه گیری: کسب دانش، نگرش و مهارت لازم در دوره کارورزی بهداشت و پزشکی اجتماعی به خصوص در بعضی اهداف پایین تر از حد انتظار است.

اهداف: از مدت ها پیش لزوم تجدید نظر در روش های سنتی تدریس و استفاده از روش های نوین و فعال یادگیری و دانشجومحور از سوی سیستم های آموزشی احساس شده و کاربرد این روش ها در علوم مختلف از جمله علوم پزشکی متداول شده است. هدف مطالعه حاضر، مقایسه تاثیر تدریس به سه شیوه اکتشافی هدایت شده گروهی، پرسش و پاسخ و سخنرانی بر سطح یادگیری و ماندگاری اطلاعات دانشجویان پرستاری بود. ابزار و روش ها: در این مطالعه نیمه تجربی، 62 نفر از دانشجویان ترم 4 پرستاری دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در نیم سال اول سال 1394 که واحد درس عفونی را برای اولین بار اخذ کرده بودند، به روش سرشماری انتخاب و به طور تصادفی به سه گروه آموزشی اکتشافی هدایت شده گروهی، پرسش و پاسخ و سخنرانی تقسیم شدند. آزمون قبل، بلافاصله و یک ماه پس از اجرای برنامه آموزشی با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته انجام شد. اطلاعات به کمک نرم افزار SPSS 19 و توسط آزمون های مجذور کای، آنالیز واریانس یک طرفه، آنالیز واریانس با مشاهدات تکراری و آزمون تعقیبی LSD تحلیل شدند. یافته ها: میانگین نمره آزمون بلافاصله بعد از اجرای برنامه آموزشی در گروه سخنرانی به طور معنی داری کمتر از دو گروه اکتشافی هدایت شده و پرسش و پاسخ بود (001/0p<). همچنین میانگین نمره آزمون یک ماه بعد از اجرای برنامه آموزشی در گروه اکتشافی هدایت شده به طور معنی داری بیشتر از دو گروه پرسش و پاسخ (0/004=p) و سخنرانی (0/001=p) بود. نتیجه گیری: به کارگیری روش های آموزشی فعال، سبب مشارکت بیشتر دانشجویان در موضوعات آموزشی شده و زمینه را برای افزایش یادگیری و ماندگاری بهتر اطلاعات فراهم می کند.

اهداف: آموزش بالینی در افزایش مهارت عملی دانشجویان پزشکی نقش مهمی ایفا می کند. بنابراین برای اطمینان از موثربودن محیط بالینی در یادگیری، این محیط باید مورد ارزش یابی قرار گیرد. این مطالعه، با هدف ارزیابی محیط آموزشی براساس مدل DREEM از دیدگاه کارورزان گفتاردرمانی در بخش های بالینی مغز و اعصاب و گوش و حلق و بینی در بیمارستان حضرت رسول اکرم(ص) دانشگاه علوم پزشکی ایران انجام شد. ابزار و روش ها: در این پژوهش توصیفی- مقطعی، 59 نفر از کارورزان گفتاردرمانی سال آخر مقطع کارشناسی (ترم های هفتم و هشتم)، در نیم سال اول و دوم سال تحصیلی 93-1392 در بخش های داخلی مغز و اعصاب و گوش و حلق و بینی بیمارستان حضرت رسول اکرم(ص) به صورت سرشماری در مطالعه شرکت کردند. ابزار پژوهش، پرسش نامه استانداردشده 44سئوالی DREEM بود. تحلیل داده ها، با استفاده از آزمون T مستقل و به کمک نرم افزار SPSS 18 انجام گرفت. یافته ها: میانگین مجموع نمرات به دست آمده از پنج حیطه محیط آموزشی، 7/125 از 176 امتیاز بود که کیفیت آموزشی با 44/71% مطلوب ارزیابی شد. همچنین از پنج حیطه مورد بررسی، تنها حیطه درک کارورز از توان یاددهی اساتید در سطح بسیار مطلوب ارزیابی شد و سایر حوزه ها در حد مطلوب بودند. محیط آموزشی از نظر گروه مردان و زنان، مجردان و متاهلان و ترم های هفت و هشت تفاوت معنی داری نداشت (05/0p>). نتیجه گیری: براساس مدل DREEM، محیط آموزشی بخش های بالینی مغز و اعصاب و گوش و حلق و بینی بیمارستان حضرت رسول اکرم(ص) در دانشگاه علوم پزشکی ایران، از نگاه کارورزان گروه گفتاردرمانی مطلوب ارزیابی می شود.

اهداف: دانشجویان پرستاری به دلیل عوامل استرس زای دانشجویی و شرایط بالینی و کارورزی چالش برانگیز، بیشتر در معرض خستگی هیجانی و فرسودگی تحصیلی قرار می گیرند که ممکن است اشتیاق تحصیلی و عملکرد تحصیلی آنها را تحت تاثیر قرار دهد. هدف پژوهش حاضر تبیین اشتیاق تحصیلی دانشجویان پرستاری براساس بهزیستی اجتماعی و سرزندگی اجتماعی بود. ابزار و روش ها: در این پژوهش همبستگی که در دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی اراک در سال تحصیلی 94-1393 انجام شد، 210 نفر به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای گردآوری داده از 3 پرسش نامه اشتیاق تحصیلی، بهزیستی اجتماعی کییز و سرزندگی تحصیلی استفاده شد. داده ها با نرم افزار SPSS 18 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و از آزمون های همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره برای تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: میانگین نمره کلی بهزیستی اجتماعی 21/13±68/98، اشتیاق تحصیلی 98/5±55/40 و سرزندگی تحصیلی 85/7±58/18 بود. بهزیستی اجتماعی با اشتیاق تحصیلی (001/0p<؛ 183/0=r) و نیز خرده مقیاس های اشتیاق عاطفی (048/0p<؛ 103/0=r) و اشتیاق شناختی (003/0p<؛ 154/0=r) همبستگی مثبت و معنی داری داشت. با توجه به عدم وجود همبستگی بین سرزندگی تحصیلی و اشتیاق تحصیلی و خرده مقیاس های آن سرزندگی تحصیلی قدرت پیش بینی اشتیاق تحصیلی را نداشت، اما بهزیستی اجتماعی توان پیش بینی 33% از واریانس اشتیاق تحصیلی را داشت. نتیجه گیری: بهزیستی اجتماعی عامل مهمی در تعیین اشتیاق تحصیلی دانشجویان پرستاری است ولی سرزندگی تحصیلی نقشی در این زمینه ندارد.