راهبردهای آموزش در علوم پزشکی

مقدمه: رشد روزافزون نظام آموزش الکترونیکی و تقاضاهای زیادی که برای آن وجود دارد، باعث شده است که نگرانی ها و چالش هایی در زمینه سودمندی این نوع آموزش در مقایسه با نظام آموزش سنتی به وجود آید. به عبارت بهتر، در زمینه کیفیت این نوع آموزش در جایگاه خود و همچنین در مقایسه با آموزش حضوری سئوالات زیادی وجود دارد که فعالیت های تحقیقاتی و پژوهشی بسیاری را می طلبد. در این مقاله به بررسی ضرورت کیفیت و چیستی آن در آموزش الکترونیکی، ماهیت استانداردهای این زمینه و اهمیت این استانداردها، فرآیند توسعه استاندارد، اجزای مهم استانداردهای یادگیری الکترونیکی و در انتها معرفی اجمالی چند استاندارد در این زمینه خواهیم پرداخت. نتیجه گیری: به نظر می رسد که بهترین و موثرترین شیوه برای تضمین کیفیت این نوع آموزش پیروی و استفاده از استانداردهایی است که در قالب خصوصیات تجویزی و توصیفی تدوین شده و برای به کارگیری در این نوع آموزش در دسترس است.

مقدمه: وضعیت آموزش اخلاق پزشکی در ایران هرچند که دارای نقاط قوت فراوانی است و تلاش­های زیادی در این باب به­عمل آمده است، اما ظاهراً متناسب با نیاز فرهنگی و بومی و انتظاری که حاصل از افزایش توجه به مقوله اخلاق و رشد و افزایش مسایل اخلاقی است، نیست. مراجع رسمی آموزش پزشکی در این زمینه مطلبی بیان نکرده اند و مدل مشخصی برای آموزش اخلاق پزشکی در ایران وجود ندارد یا قابل شناسایی نیست؛ که ارایه پراکنده مباحث اخلاق پزشکی در برنامه درسی آموزش پزشکی گواهی بر این مدعی است. در این مقاله به استناد تحقیقات انجام­شده در خصوص نواقص موجود در برنامه درسی اخلاق پزشکی و استدلال­های عقلانی مبنی بر این­که نمی­توان مستقل از مبانی و اصول اعتقادی، فرهنگی و ارزشی جامعه الگوی برنامه درسی ارایه کرد، به اثبات ضرورت طراحی الگوی برنامه درسی و نحوه طراحی آن پرداخته شده است. نتیجه گیری: الگوی مباحث اخلاق پزشکی، انگاره، طرح و نقشه ای برای این درس ارایه می­دهد و در واقع، چارچوب، قلمرو و مقتضیات آن را مشخص و شفاف می­سازد. این الگو، راهنمای تدوین برنامه­های درسی اخلاق پزشکی است و مانع غفلت از عناصر و مولفه­های کلیدی در آموزش اخلاق پزشکی می­شود. صاحب­نظران این حوزه معترفند که در برنامه­های درسی اخلاق پزشکی، به صلاحیت­ها و توانایی­های اخلاقی توجه کافی نمی­شود و وضعیت کنونی به نحوی نیست که بتوان از فارغ­التحصیلان انتظار رعایت کامل مسایل اخلاقی را داشت .

مقدمه: آیا کالبدشناسی مغز افراد نارساخوان که در مراحل مختلف خواندن مانند رمزگشایی، صحت، روانی خواندن و درک معانی مطلب خوانده شده مشکل دارند با افراد معمولی که در خواندن مشکلی ندارند تفاوتی دارد؟ به بیان دیگر، فرضیه نقص مغز مطرح شده در مورد افراد نارساخوان با توجه به مطالعات و تحقیقات انجام شده در این زمینه تا چه حد قابل قبول است و آیا شواهدی برای پذیرفتن آن به دست آمده است؟ هدف از مطالعه حاضر تحلیل و بررسی نحوه کارکرد مغز کودکان و بزرگسالان نارساخوان بود. نتیجه گیری: پس از مطالعه و بررسی حجم قابل توجهی از مقالات ارایه شده در زمینه علل زیستی نارساخوانی و مخصوصاً وضعیت کارکردی مغز این افراد طی فرایند خواندن، وجود تفاوت های کارکردی بین مغز افراد نارساخوان و عادی مشاهده شده است و احتمالاً آسیب و بدعملکردی مغزی در افراد نارساخوان وجود دارد. تشخیص به موقع نارساخوانی و ارایه راه های درمانی مناسب در سنین هر چه پایین تر، می تواند کمک قابل توجهی به مغز برای انجام فعالیت های جبرانی به منظور کاهش ضعف کارکردی، در بخش های دارای اختلال کند.

مقدمه: ارزشیابی برنامه درسی دارای قدمتی به اندازه فرآیند تعلیم و تربیت است. مفهوم ارزشیابی آنقدر گسترده است که انواع مختلفی از فعالیت­های ارزشیابی را که هدف مشترک همه آنها بررسی وضعیت برنامه درسی در موقعیت اجرایی خاص است، دربر می­گیرد؛ بنابراین، روش­ها و راهبردهای ارزشیابی نیز متفاوت خواهند بود. هدف از این مقاله بررسی تفاوت روندهای ارزشیابی براساس شش مقوله مرحله تدوین برنامه، موضوع مورد ارزشیابی، معیار، نوع داده­ها، روش خلاصه­کردن داده­ها و نقش بود. در مورد هر مقوله، گروه تدوین بر وظیفه خاصی تمرکز دارد. از این رو در هر مرحله، انواع خاصی از ارزشیابی مورد نیاز است تا اجرای موفقیت آمیز و استفاده از برنامه جدید را حمایت کند. نتیجه گیری: هیچ مبنای نظری پذیرفته شده ای برای میزان مورد نیاز تجربیات اندوخته­شده به منظور تعیین حداقل الزامات ارزشیابی که بایستی در تشخیص کارآیی کاربرد وسیع برنامه جدید در نظام آموزشی به کار رود، وجود ندارد و هر نظامی می بایست استانداردهای ارزشیابی را براساس شرایط خود تعیین کند.

مقدمه: از آن­جا که حرفه پزشکی در حال تغییر است، روش­های آموزشی دانشجویان پزشکی نیز تغییر می­کند. مولفان مختلف تصدیق کرده­اند که به استراتژی­های تدریس و یادگیری دیگری نیاز است که دانشجویان را قادر به حفظ مقادیر عظیم اطلاعات، یکپارچه­سازی مهارت­های تفکر انتقادی و حل دامنه مشکلات پیچیده بالینی کند. پژوهش­های قبلی نشان داده­اند که نقشه­های مفهومی ممکن است از جمله چنین استراتژی­های تدریس و یادگیری باشند. این مقاله قصد دارد: (الف) تحقیق حاضر را به­عنوان یک رویکرد آموزشی بالقوه برای یادگیری دانشجویان پزشکی مورد بازبینی قرار دهد و (ب) پیامدهای آن را برای تدریس و یادگیری دانشجویان پزشکی مطرح کند تا راهنمایی برای تحقیقات آینده باشد. نتیجه­گیری: عملکرد نقشه­های مفهومی از طریق 4 روش اصلی (الف) ارتقای یادگیری معنی­دار، (ب) ارایه منبعی برای یادگیری، (ج) قادرساختن اساتید برای ارایه بازخورد به دانشجویان و (د) اجرای ارزیابی یادگیری و کارآیی اعمال می شود. این بازبینی، ایده هایی را برای گروه اساتید پزشکی در زمینه استفاده از نقشه­های مفهومی در تدریس و یادگیری ارایه می­دهد. استراتژی­هایی مانند پرورش تفکر انتقادی و استدلال بالینی، گنجاندن نقشه­کشی مفهومی در یادگیری براساس حل مساله و استفاده از نقشه کشی مفهومی در یادگیری جمعی و گروهی شناخته شده است. تحولات جدید در آموزش پزشکی شامل استفاده از نقشه­های مفهومی سریالی، استفاده از نقشه­های مفهومی به­عنوان روشی برای کمک به فراگیران با قابلیت هوشی پایین­تر و ترکیب نقشه­های مفهومی گروهی با بازخورد ساختاری است.

اهداف: یافته­های برخی پژوهش­ها و مطالعات انجام­شده مبین نقش و اهمیت هوش هیجانی، خودپنداره و عزت نفس در تبیین پیشرفت تحصیلی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه هوش هیجانی، خودپنداره و عزت نفس با پیشرفت تحصیلی انجام شد. روش ها: این پژوهش توصیفی- همبستگی در کلیه 6050 دانشجوی دانشگاه کاشان که در سال تحصیلی 89-1388 در مقطع کارشناسی مشغول به تحصیل بودند انجام شدو 400 دانشجوی دختر و پسر به­عنوان گروه نمونه به­روش تصادفی ساده انتخاب شدند. برای جمع­آوری اطلاعات از پرسش نامه های هوش هیجانی بار- آن، خودپنداره راجرز و عزت نفس پوپ استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با شاخص­های آمار توصیفی (فراوانی، میانگین، انحراف­معیار)، ضریب همبستگی پیرسون و آزمون T مستقل با استفاده از نرم­افزار SPSS 14 انجام شد. یافته ها: میانگین پیشرفت تحصیلی در کل نمونه 7/1 ± 6/15 بود و ارتباط معنی داری بین آن و هوش هیجانی، خودپنداره و عزت نفس مشاهده نشد. بین دانشجویان دختر و پسر در زمینه هوش هیجانی (42/0= p ) و خودپنداره (81/0= p ) اختلاف معنی داری مشاهده نشد، اما عزت نفس در دانشجویان دختر (2/13 ± 5/68) نسبت به دانشجویان پسر (4/13 ± 9/64) به میزان معنی داری بیشتر بود (007/0= p ). نتیجه گیری: هوش هیجانی، خودپنداره و عزت نفس دانشجویان تاثیری در پیشرفت تحصیلی ایشان ندارد. همچنین، بین هوش هیجانی و خودپنداره دانشجویان دختر و پسر تفاوتی وجود ندارد. میزان عزت نفس دانشجویان دختر بیش از دانشجویان پسر است.

اهداف: شناسایی عوامل موثر بر وضعیت تحصیلی از اهمیت ویژه برخوردار است. با توجه به تناقضات موجود در ارتباط با عوامل تاثیرگذار، مطالعه ای با هدف شناسایی عوامل پیشگویی کننده وضعیت تحصیلی روی کلیه دانش آموختگان رشته پرستاری دانشگاه علوم پزشکی کاشان انجام شد. روش­ها: در این مطالعه مقطعی کلیه 482 دانش آموخته کارشناسی پیوسته رشته پرستاری دانشگاه علوم پزشکی کاشان از سال 1365 تا انتهای 1382 به صورت سرشماری انتخاب شدند. پرسش نامه ای مشتمل بر اطلاعات دموگرافیک، معیارهای پذیرش، پیشینه و وضعیت تحصیلی دانش آموخته مورد استفاده قرار گرفت. اطلاعات با استفاده از آزمون T مستقل و آنالیز رگرسیون خطی چندمتغیره به روش گام به گام تجزیه و تحلیل شد. یافته­ها: جنسیت مونث، استفاده از سهمیه مناطق، سن پایین تر در بدو ورود به دانشگاه و معدل دیپلم بالاتر بر عملکرد تحصیلی تاثیر مثبت داشتند (0001/0>p )؛ براساس نتایج آنالیز رگرسیون ، 1/27% واریانس مشاهده شده در وضعیت عملکرد تحصیلی توسط 4 متغیر معدل دیپلم، جنسیت، سابقه انتقال از دیگر دانشگاه ها و نوع سهمیه ورودی تبیین شد (72/38 F= ؛ 0001/0>p ) ؛ معدل دیپلم به تنهایی 4/22% واریانس را تبیین کرد. نتیجه­گیری: مسئولان باید با توجه به نقش پیش گویی کنندگی پیشینه تحصیلی، معیارهای پذیرش و فاکتورهای دموگرافیک در عملکرد تحصیلی دانشجویان پرستاری، در راستای بهبود عملکرد تحصیلی آنها برنامه ریزی و اقدام نمایند.

اهداف: توانایی برقراری ارتباط، مهارت مهمی برای انسان است. آموزش موثر به استفاده صحیح از مهارت های ارتباطی بستگی دارد. ارتباط در فرآیند آموزشی به صورت تبادل افکار و اطلاعات بین استاد و دانشجو است. این مطالعه با هدف تعیین دیدگاه دانشجویان پیراپزشکی در مورد عوامل موثر در برقراری ارتباط بین دانشجویان و اساتید انجام شد. روش­ها: این پژوهش توصیفی- مقطعی در سال 1387 در دانشگاه علوم پزشکی بوشهر در 181 دانشجوی مشغول به تحصیل در دانشکده پیراپزشکی که به روش سرشماری انتخاب شده بودند، انجام شد. داده ها با استفاده از پرسش نامه ای شامل دو بخش خصوصیات فردی و سئوالات مربوط به عوامل موثر در برقراری ارتباط جمع آوری شد و با نرم افزار SPSS 13 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته­ها: در مقایسه دیدگاه گروه های مختلف دانشجویی، اکثر نظرات مشابه بود و فقط دانشجویان ورودی 1386 نسبت به ورودی های 1385، از نظر تاثیر گشاده رویی (02/0>p) و تجربه استاد در برقراری ارتباط (03/0>p) اختلاف معنی داری داشتند. نتیجه­گیری: از نظر دانشجویان، گشاده رویی بجا و مناسب، فروتنی، رازداری و امانت داری استاد در برقراری ارتباط بین دانشجو و استاد، در راستای ارتقای سطح یادگیری، نقش بسیار مؤثری دارند.