ارزیابی بیرونی

«ارزیابی درونی» یا «خود ارزیابی» یکی از روشهای ارزیابی مورد استفاده در مراکز آموزشی و پژوهشی است که توسط افراد متخصص در واحدهای آموزشی و پژوهشی صورت میپذیرد. هدف از این نوع ارزیابی، نگاه از درون به وضعیت موجود مجموعه و تلاش در جهت بهبود وضعیت واحدهای آموزشی و پژوهشی است. مقاله حاضر بعد از ارائه مقدمه ای کوتاه در خصوص ارزیابی درونی و ارزیابی بیرونی، به ارائه سؤالهای پژوهش پرداخته و در ادامه یافته های پژوهش را مورد بررسی و تجزیه وتحلیل قرار داده است. این مقاله با ارائه یک روش برای ارزیابی درونی کتابخانه های دانشگاهی، به مدیران و برنامه ریزاناین گونه مراکز در راستای شناخت و بهبود وضعیت کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی دانشگاه یاری میرساند

اهداف: امروزه بهبود کیفیت نظام آموزش عالی به عنوان اصلی اساسی مورد توجه متصدیان این حوزه قرار گرفته است. در این بین بهره گیری از راهبرد ارزیابی بیرونی برای دست یابی به کیفیت در نظام دانشگاهی نقش کلیدی ایفا می کند. هدف این پژوهش، ارزیابی بیرونی گروه آموزشی ترمیمی و مواد دندانی دانشکده دندان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی بابل بود. ابزار و روش ها: در این پژوهش توصیفی در سال تحصیلی 94-1393، 109 نفر از اعضای گروه ترمیمی و مواد دندانی دانشکده دندان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی بابل (شامل دانشجویان، اعضای هیات علمی، مدیر گروه و کارکنان گروه) در روند ارزیابی بیرونی مشارکت کردند که دانشجویان به روش نمونه گیری طبقه ای و اعضای هیات علمی و کارکنان به روش سرشماری وارد مطالعه شدند. از پرسش نامه، مصاحبه، چک لیست و مشاهده به منظور گردآوری داده ها بهره گرفته شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار آماری SPSS 21 و روش وزن دهی (ارزش گذاری) گزینه ها استفاده شد. یافته ها: از نظر گروه مورد ارزیابی، دو عامل ""اعضای هیات علمی"" و ""تجهیزات و امکانات"" در وضعیت نسبتاً مطلوب و دو عامل ""مدیر گروه"" و ""اهداف و رسالت"" در وضعیت مطلوب قرار داشتند. نتیجه گیری: گروه آموزشی ترمیمی و مواد دندانی دانشکده دندان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی بابل، از نظر ارزیابی بیرونی در وضعیت مطلوب قرار دارد.

پژوهش حاضر حاصل تحلیل محتوای کتاب آزمون در زبان انگلیسی،:نظریه ها و کاربردها  نوشته فرهادی، جعفرپور و بیرجندی- که یکی از مهم ترین و فراگیرترین منابع درس آزمون سازی گرایش های مختلف رشته  زبان انگلیسی است- می باشد. طی این پژوهش، با به کارگیری چارچوب ارزیابی کتب مک دانه، شاو، و ماسوهارا (2013)، به بررسی همه جانبه اثر در قالب دو مرحله ارزیابی بیرونی و درونی پرداخته شد.  مصادیق عینی اظهارات و مفروضات  مستخرج نویسندگان  در مقدمه کتاب،  ازجمله زبان و بیان روان ، جامع بودن مطالب، چینش منطقی مطلوب مطالب و مرتبط بودن  آن با بافت ایران طی بررسی خط به خط کتاب در مرحله ارزیابی درونی  مورد بررسی قرار گرفتند تا میزان پوشش و نمود آن ها در قالب شکل، محتوا، و روش شناسی اثر مشخص گردد. متعاقبا نقاط قوت و ضعف  هر زمینه ای با استناد به اصول پذیرفته شده و جدیدترین یافته های رشته به تفکیک ارائه شده اند. در پایان پیشنهادهایی  جهت بهبود کتاب در ویرایش های احتمالی آتی  آمده است.

 توانایی حرفه ای را می توان ارتباط پیچیده ای میان سه مقوله دانش، مهارت و نگرش به حساب آورد. بدین منظور، یک برنامه آموزش مهندسی باید بتواند دانش آموختگانی تربیت کند که ضمن داشتن دانش کافی از مبانی علوم و مهندسی، مهارت و توانایی در ارتباطات، کارگروهی و خود آموزی و نیز نگرش درستی به محتوای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی مهندسی و آموزش مداوم داشته باشند. هر برنامه آموزش مهندسی باید علاوه بر اهداف تعریف شده، نظامی برای ارزیابی دستاوردها؛ یعنی میزان دستیابی به این هدفها داشته باشد تا بتواند میزان آمادگی دانش آموختگان خود را برای مواجهه با واقعیتهای دنیای کار ارزیابی کند. در کشور ما، با وجود افزایش بی سابقه تعداد مراکز آموزشی و تنوع برنامههای درسی در طی دو دهه گذشته، توجه مشابهی به ارزیابی مستقل برنامه های آموزشی و محصولات آنها؛ یعنی دانش آموختگان صورت نگرفته است. به دنبال تأسیس انجمن آموزش مهندسی ایران در سال 1388، برقراری سازکاری برای ارزشیابی برنامه های آموزش مهندسی در دستورکار قرار گرفت. در همین خصوص، سازمان ارزشیابی آموزش مهندسی ایران، شکل گرفت. فرایند ارزشیابی مورد نظر این سازمان متشکل از دو مرحله ارزیابی درونی و بیرونی است. ارزیابی درونی توسط خود مؤسسه آموزشی و با در نظرگرفتن ملاکهای از پیش تعیین شده صورت می گیرد. ارزیابی بیرونی را نیز سازمان ارزشیابی انجام می دهد و با توجه به گزارش ارزیابی درونی، میزان دستیابی به دستاوردهای آموزش مهندسی و بهبود کیفیت برنامه را می سنجد. در مقاله حاضر سازکاری برای اجرای فرایند ارزشیابی برنامه های آموزش مهندسی ایران، شامل ارزیابیهای درونی و بیرونی، عرضه می شود

در یکی دو دهه گذشته نهضتی جهانی برای بازنگری آموزش مهندسی، ارزشیابی نتایج آن و ایجاد همگرایی بین ارزشیابیهای صورت گرفته در کشورهای مختلف ایجاد شده است. اصل مورد توافق در تقریباً همه این بررسیها برداشتن تمرکز از ورودیهای آموزش (آنچه دانشگاه عرضه می کند) و تمرکز آن بر خروجیها (آنچه دانشجویان کسب کرده اند) بوده است. بدین منظور، حداقل دستاوردهای مورد انتظار از یک دانش آموخته مهندسی تعیین شده است. توافق در باره دستاوردهای پایه آموزش مهندسی، زمینه لازم را برای دستیابی به الگوی یکنواخت ارزشیابی این برنامه ها در سطح بین المللی فراهم کرده است. ارزشیابی آموزش مهندسی معمولاً در دو مرحله ارزیابی درونی و بیرونی صورت می گیرد. ارزیابی درونی را خود مراکز آموزشی و ارزیابی بیرونی را مؤسسات مستقل ملی انجام می دهند. ارزیابی بیرونی زمانی موفق است که بر مبنای استانداردی مشخص و به صورتی یکنواخت و بی نظر انجام شود تا نتایج آن بتواند مورد تأیید همه طرفهای ذی نفع قرارگیرد. به دنبال تأسیس مؤسسه ارزشیابی آموزش مهندسی ایران در سال 1390، فرایند ارزشیابی برنامه های آموزش مهندسی کشور تهیه شد. در این مقاله سازکار طراحی شده برای ارزیابی بیرونی برنامه های آموزش مهندسی کشور عرضه شده است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف طراحی و ارائه الگوی مناسب اعتبارسنجی در سطح گروه آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی انجام شده است.روش پژوهش: روش پژوهش ترکیبی از نوع طرح متوالی تبیینی و از لحاظ هدف در زمره تحقیقات کاربردی قرار می گیرد. جامعه آماری در بخش کمی شامل مدیران گروه ها و اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی و در بخش کیفی شامل صاحب نظران و اعضای هیات علمی بودند. حجم نمونه بخش کمی 36 نفر از مدیران گروه های آموزشی و 97 نفر اعضای هیات علمی گروه ها  به روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی و در بخش کیفی 66 نفر اعضای هیات علمی خبره و متخصص حوزه مورد مطالعه به روش نمونه گیری غیرتصادفی از نوع گلوله برفی تعیین شدند. از ابزارهای پرسشنامه محقق ساخته، مصاحبه و چک لیست استفاده شد. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه ها و ابزار پژوهش با استفاده از نظرات متخصصان و اساتید راهنما و مشاور تعیین گردید و پایایی پرسشنامه ها با ضریب آلفای کرونباخ 0/97 برآورد شد. برای تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و استنباطی و مدل معادلات ساختاری استفاده شد.یافته ها: یافته ها نشان داد که از دیدگاه افراد نمونه، کیفیت ابعاد وفرایند اجرای طرح ارزیابی درونی و بیرونی دانشگاه بالاتر از حد متوسط می باشد.نتیجه گیری: نتایج نشان داد پنج گام برای اعتبارسنجی در سطح گروه آموزشی ضروری است و تعداد 8 عامل، 42 ملاک و 214 نشانگر اعتبارسنجی مشخص گردید و الگوی اعتبارسنجی از برازش مناسبی برخوردار است.

پژوهش حاضر بر اساس هدف، از نوع پژوهش های کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها از نوع  پژوهش توصیفی- تحلیلی  است. رویکرد حاکم بر پژوهش حاضر ترکیبی است و از هر دو روش کمی و کیفی به صورت روش پژوهش ترکیبی استفاده شده است.جامعه آماری در بخش کمی شامل مدیران گروه ها و اعضای هیات علمی، دانشجویان، دانش آموختگان و مسئولان کتابخانه ها و در بخش کیفی شامل صاحب نظران واعضای هیات علمی بودند. حجم نمونه مناسب ازجامعه آماری بخش کمی 36 نفر از مدیران گروه های آموزشی، 97 نفر اعضای هیات علمی گروه ها، 130 نفر دانشجو، 6 نفرازمسئولان کتابخانه به روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی؛ 120 نفراز جامعه دانش آموختگان به روش نمونه گیری در دسترس و در پژوهش کیفی66 عضو هیات علمی خبره و متخصص به روش نمونه گیری غیرتصادفی از نوع گلوله برفی بودند. ابزارهای پژوهش پرسشنامه محقق ساخته، مصاحبه و سیاهه وارسی بودند. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه ها و ابزار پژوهش با نظرات متخصصان و پایایی پرسشنامه ها با ضریب آلفای کرونباخ  97 % برآورد شد. پایایی سوالات مصاحبه با ضریب توافق مصاحبه شوندگان به دست آمد.در بخش کمّی از آمار توصیفی استنباطی و معادلات ساختاری و در بخش کیفی، کدگذاری داده ها استفاده شد. نتایج نشان داد ارزیابی درونی در3 مرحله اصلی و12 گام  شامل 8  عامل و 42 ملاک و 214 نشانگر  و ارزیابی بیرونی در 8 مرحله قابل احصاء است.