درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۸٬۲۶۱ تا ۱۸٬۲۸۰ مورد از کل ۷۹٬۱۸۶ مورد.
۱۸۲۶۱.

روش شناسی مطالعه انسان در حکمت متعالیه گذار به هرمنوتیک صدرایی در مسئله نفس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انسان پژوهی دینی سال شانزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴۱ 161 - 177

کلیدواژه‌ها: ملاصدرا نفس انسان شناسی هرمنوتیک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۰ تعداد دانلود : ۴۰۹
یکی از مسائل کلیدی مطرح شده در فلسفه ملاصدرا بررسی چیستی، ابتدا و انتهای انسان و ربط آن با وجود حقیقی است. مقاله حاضر با بررسی و تحلیل روش حاکم بر نفس شناسی ملاصدرا و ابزاری که وی استفاده کرده در پی کشف راز برتری حکمت متعالیه بر سایر مسلک های فلسفی یا تفاوت آن با این مسلک ها در انسان شناسی است. بررسی آثار گوناگون ملاصدرا به شیوه کتاب خانه ای و تحلیل محتوا نشان می دهد که او در بررسی مسئله نفس (که از مهم ترین و کلیدی ترین مسائل حکمت متعالیه است)، در کنار برهان (شاکله اصلی مباحث فلسفی در حکمت متعالیه) از ابزارهای دیگری همچون آیات و روایات، تجارب شخصی، شهود، عقاید، نقل و نقد اقوال، تشبیه و تمثیل، تأویل، اشارات و ... استفاده کرده است. روش ملاصدرا در انسان شناسی، التقاط، تلفیق و میان رشته ای نیست بلکه ذهن ذوب شده وی در دین و عرفان و اشراف او به فلسفه های موجود باعث تحقق هرمنوتیکی ترین تقریر از فلسفه قدیم و تبیین متفاوت او از انسان شده است. انسان شناسی ملاصدرا بروز حقیقت انسان در منظر و مرئای عقل انسان با رتبه وجودی ملاصدرا و تقویت شده با فهم والای انسان کامل است. لذا انسان شناسی حکمت متعالیه علی رغم استفاده از ابزارهایی همچون وحی و شهود، همچنان به عنوان نوعی روش اصیل عقلی و فلسفی باقی مانده است.
۱۸۲۶۲.

معرفی کتاب: السید علی الموسوی ابوسعیده، کن حسینیا، النجف الاشرف

ناقد:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال چهارم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۶ 155 - 156
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۴ تعداد دانلود : ۲۳۰
کتاب مورد بررسی به قلم یکی از روحانیون حوزه علمیه نجف اشرف نوشته شده و هدف از آن، یادآوری درس هایی اخلاقی از سیره عملی و اخلاقی حضرت امام حسین (ع) است. از آن جا که تربیت اخلاقی، در رفتار ائمه اطهار: جایگاهی ویژه دارد، چنین دستوراتی در کلام حضرت امام حسین(ع) برای بالا بردن سطح اخلاقی همه انسان هاست. از این رو، گستره این گونه دستورات، تنها به مسلمانان محدود نمی شود، بلکه فراگیر و جهانی است.
۱۸۲۶۳.

جایگاه و حقوق مخالفان در نظام خلافت ماوردی

نویسنده:
منبع: اندیشه سیاسی در اسلام بهار ۱۳۹۸ شماره ۱۹ 105 - 127

کلیدواژه‌ها: ماوردی احکام السلطانیه نظام خلافت مخالفان جایگاه حقوق مدنی اجتماعی و سیاسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۰ تعداد دانلود : ۲۴۱
در نظام خلافت ماوردی، مخالفان چه جایگاهی دارند و احیانا از چه حقوقی بهره مندند؟ یافته های این مقاله نشان می دهد: در نظام خلافت ماوردی، می توان مخالفان عقیدتی، سیاسی و مخالفان عقیدتی-سیاسی را از هم بازشناخت. مهمترین مخالفان عقیدتی کافران ذمی و مرتدان هستند.کافران ذمی از حقوق مدنی و اجتماعی و سیاسی برخوردارند، هرچند از منظر مدنی، اجتماعی و سیاسی با اکثریت مسلمان برابر نیستند،مرتدان از تمامی حقوق مدنی و اجتماعی و سیاسی محرومند. مهمترین مخالفان عقیدتی-سیاسی، باغیان هستند. باغیان مشروط بر این که از نظام خلافت، اعلان استقلال نکنند، دارای حقوق اولیه مدنی و اجتماعی هستند، و در درون نظام خلافت در مرتبه ای همتراز با مخالفان عقیدتی قرار می گیرند. البته مخالفان عقیدتی-سیاسی فاقد حقوق سیاسی اند.مهمترین مخالفان سیاسی، محاربان هستند. محاربان به واسطه این که خطری بنیادین برای نظام سیاسی محسوب می شوند و به کنش خشونت آمیز مسلحانه مبادرت می کنند، از کلیه حقوق مدنی، اجتماعی و سیاسی محرومند و هیچ جایگاهی در درون نظام خلافت ندارند. مقاله حاضر از روش خوانش متن -زمنیه محور برای تحلیل محتوای کتاب احکام السلطانیه بهره می برد.
۱۸۲۶۴.

بایسته های مدیریتی در تبلیغ راهبردیِ کل نگر از منظر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۹

کلیدواژه‌ها: تبلیغ دین بایسته های مدیریتی راهبردهای کل نگر قرآن کریم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۶ تعداد دانلود : ۵۱۶
قرآن کریم مهم ترین رسالت انبیاء الهی را ابلاغ و رساندن پیام دین می داند. توجه به شاخصه های قرآنی تبلیغ، مبین این نکته است که جریان تبلیغ، صرف اعلام و انتقال پیام نیست بلکه موفقیت آن حاصل نگاه عالمانه و راهبردی نسبت به ابعاد پیچیده تبلیغ و عناصر دخیل در آن است. بررسی آثار و اقدامات متعدد این حوزه نشان می دهد که منابع و رویکردهای موجود «غالباً به شیوه های تبلیغ فردی و تبیین الگوهای درون دینی» تمرکز داشته و به ندرت رویکرد جامع و دقیق نسبت به انسجام و پیوستگی اجزاء و ابعاد مکمل آن ارائه می نماید. این پژوهش با توجه به معارف قرآن کریم و سیره عملی اهل بیت به بایسته هایی دست می یابد که توجه به آن می تواند منجر به تحول و تأثیرگذاری قابل توجه در جریان تبلیغ دین شود. ضرورت درک جامع از وجوه تمایز، اهداف و کارکردهای تبلیغ دین، اولویت بندی نظام موضوعات تبلیغ، ارائه طرح های جامع بلندمحور، طراحی نظام جامع مشارکت و نیز اجرای نظام جامع رصد و پایش مستمر تبلیغ از جمله این بایسته هاست. مبتنی بر تبلیغ راهبردیِ کل نگر، ترویج و نهادینه نمودن اصل دین در جامعه با نگاه های بخشی، جزئی نگر و اقدامات کوتاه مدت و مقطعی حاصل نخواهد شد؛ بلکه تمامی این اقدامات باید مبتنی بر بنیادهای اصیل دینی و بر محور ترسیم دقیق چشم اندازها، تبیین منطقی نقش و جایگاه هر یک از اجزاء، ابعاد و برنامه ریزی های همسو و هم جهت انجام پذیرد.
۱۸۲۶۵.

مبانی و آثار تربیت انسان منظم از منظر فلسفه تعلیم و تربیت قرآن بنیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۳ 5 - 21

کلیدواژه‌ها: انسان منظم فلسفه تعلیم و تربیت قرآن بنیان مبانی آثار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۶ تعداد دانلود : ۳۸۰
هدف از این نوشتار، تبیین مبانی و آثار تربیت انسان منظم از منظر فلسفه تعلیم و تربیت قرآن بنیان می باشد. از لحاظ رویکرد تحقیق در زمره تحقیقات کیفی و قیاسی و از لحاظ روش، تحلیلی- استنباطی و از لحاظ شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و فیش برداری است. خلاصه یافته های تحقیق چنین است: مبانی فلسفی تربیت انسان منظم شاملِ مبانی عامِ خداشناختی( وجود ناظم و وحدت ناظم)، هستی شناختی(آفرینش منظم و مرحله مند جهان)، دین شناختی(تقدم نزول آیات مکی بر آیات مدنی، نظم درونی آیات، نظم در تشریع، تقدم ایمان بر عمل صالح) و مبنای خاصِ انسان شناختی( آفرینش منظم و مرحله مند انسان، نظم شناسی فطری)؛ آثار تربیت انسان منظم، شاملِ دو دسته آثار نظری( تقدم و تأخر در مراحل تفکر، دور اندیشی) و آثار عملی(برنامه ریزی، احترام به قانون و مقررات، وقت شناسی و غیره) می باشد.واژگان کلیدی:انسان منظم، فلسفه تعلیم و تربیت قرآن بنیان، مبانی، آثار.
۱۸۲۶۶.

قتل در فراش؛ مهدورالدم دانستن زانی و زانیه، مصداق بارز خشونت خانگی با نگرشی بر فقه و اخلاق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال نهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۳۶)

کلیدواژه‌ها: قتل مهدورالدم زانی و زانیه خشونت خشونت خانگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۷ تعداد دانلود : ۹۰۹
ﻫﺪف اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ تبیین ﻣﺒﺎﻧﯽو اﺻﻮل ﺗﺮﺑﯿﺖ اﺧﻼﻗﯽ در آراء و اندیشه های علامه فیض کاشانی است. ﻧﻮع اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﮐﯿﻔﯽ اﺳت. ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ از روش ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ اﺳﻨﺎدی اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ . ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻤﻊ آوری اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻮرد ﺗﺮﺑﯿﺖ ، ﻋﻮاﻣﻞ ﭘﮋوﻫﺶ ﯾﻌﻨﯽ اﺧﻼق ، اﺻﻮل و ﻣﺒﺎﻧﯽ از اثر مهم تربیتی ملامحسن فیض کاشانی(ره) یعنی «محجّة البَیضاء فی تهذیب الإحیاء» و ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و ﮔﺮدآوری ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻓﯿﺶ ﺑﺮداری و ﺛﺒﺖ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ پرداخته ﺷﺪ. ﺳﭙﺲ داده ﻫﺎ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. یافته ﻫﺎ نشان داد که مبانی تربیت اخلاقی شامل (تغییر پذیری اخلاق ،در هم تنیدگی دین و اخلاق ،اعتدال جامع ، ذو مراتب بودن اخلاق ، انگیزه فاعل و نیت) و اصول تربیت اخلاقی از منظر علامه فیض کاشانی شامل( اصل محافظت و مراقبت بر نماز، اصل محافظت و مراقبت برروزه داری ،اصل انفاق مالی ،اصل توجه به حقوق دیگران ،اصل اصلاح شرایط ،اصل تعالی تدریجی ،توسل و ارتباط معنوی با معصومان (ع) )بود. بر این اساس مسئولین و برنامه ریزان تربیتی در سطوح مختلف با عنایت به نتایج پژوهش حاضر، نسبت به تهیه دستور العمل ها، کتابها و... که بتوان در آموزه های تربیتی استفاده کرد، اقدام کنند.
۱۸۲۶۷.

بازپژوهی شفاعت از دیدگاه قرآن

نویسنده:
منبع: پژوهش و مطالعات علوم اسلامی سال اول مهر ۱۳۹۸ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: خداوند شفاعت شفیع فرشتگان آیات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۸ تعداد دانلود : ۶۴۳
شفاعت یکی از موضوعاتی است که به علت تحقیق نکردن و تأویل نادرست آیات قرآن، باعث گمراهی عده ای شده است. در این مقاله سعی بر آن است که بحث شفاعت مورد تحلیل دقیق قرار گیرد و حقیقت آن روشن شود. نگارنده، نخست شرح لغوی و اصطلاحی شفاعت آمده است. در بخش بعد به بررسی دقیق بحث شفاعت در آخرت، با استفاده از آیات قران پرداحته است. سپس شفاعت در دنیا را که به شفاعت تکوینی که همان اسباب و مسببات است و شفاعت حسنه و شفاعت سیئه که به ترتیب، واسطه در امور خیر و واسطه در امور ناصواب است، تقسیم شده اند، بررسی کرده است. در بخش بعدی بحث، شبهات شفاعت را مطرح کرده و در قسمت پایانی، نظرات اندیشمندان مسلمان و عقاید آنها را در مورد شفاعت بازنگری کرده است. حاصل بحث: شفاعت راه تربیتی است که باعث جرات بر گناه نمی شود، و جریان فیض الهی، برای بندگانی است که به خود ستم کرده اند.
۱۸۲۶۸.

تبیین فلسفی رابطه غذا با روح و اندیشه با نگاهی به متون دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انسان پژوهی دینی سال شانزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴۱ 179 - 196

کلیدواژه‌ها: غذا روح انسان اندیشه رویکرد فلسفی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۵ تعداد دانلود : ۴۳۳
امروزه با توجه به گسترش مباحث تجربی مربوط به تغذیه و پیدایش سبک خاص تغذیه ای در دوران جدید و نیز رشد و گسترش کمّی و کیفی انواع غذاها، ضرورت پرداختن به بحث تغذیه و نسبت آن با انسان بر اساس رویکردهای دینی و فلسفی بیش از هر زمان دیگر آشکار شده است. این مقاله، با روش فلسفی و به صورت کاربردی و عینی با موضوع تغذیه به عنوان شأنی از شئون انسان مواجهه می شود و تبیین فلسفی از نسبت تغذیه انسان با روح و اندیشه اش به دست می دهد. روش تبیین مباحث این پژوهش، عقلی و فلسفی است. به دلیل اهمیت آموزه های دینی اشاره ای به مستندات دینی این موضوع نیز شده است. مطابق این رویکرد، تغذیه اگرچه مربوط به ساحت جسمی انسان است، اما چون روح انسان با ساحت جسمی پیوند دارد، غذا بر ساحت روحی و اندیشه انسان تأثیر می گذارد. بر این اساس، تغذیه به عنوان یکی از عوامل غیرمعرفتی در جهت گیری اندیشه و باور انسان تأثیرگذار است، به طوری که برخی از اندیشه های انسان متأثر از غذا است. همین طور تبیین و اثبات این موضوع، علاوه بر اینکه کاربردی و مهم است، آثار تربیتی و اخلاقی خاصی در حوزه های مرتبط با این بحث دارد.
۱۸۲۶۹.

واکاوی أهل الأقاویل در روایات شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه قرآن و حدیث دوره ۱۲ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۴ 127-149

کلیدواژه‌ها: مرجئه قدریه خوارج ناصبیه مقصره غالی ولیجه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۷ تعداد دانلود : ۴۰۷
در قرون اولیه اسلام نحله هایی گوناگون براساس اختلاف مسلمانان در مسائل اعتقادی و کلامی خصوصا در مسئله امامت شکل گرفت و هر یک از این فرقه ها آراء و شیوه های خاصی در توجیه مرام و مسلک خود اختیار کردند و مفاهیم مربوط به اصول دین شامل توحید، نبوت و امامت را با دیدگاه و موضع اعتقادی و سیاسی خود تفسیر و تبیین کردند مانند مرجئه، خوارج و قدریه و ... که هر کدام منشأ پیدایش فرقه ها و مذاهب دیگری شدند. امیرالمؤمنین در حدیث نورانیت از این فرقه ها و نحله ها با عنوان أهل الأقاویل یاد فرموده و وجه مشترک همه آنها را اقرار به نبوت رسول خدا و اختلاف در پذیرش ولایت خود بیان نموده است. در این مقاله سعی ما بر این است با محوریت روایات اهل بیت علیهم السلام به بررسی این فرق و ویژگی های آنها بپردازیم.
۱۸۲۷۰.

تحلیل انتقادی دیدگاه های موضوع انگارانه موجود درباره زیارت جامعه کبیره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش دینی دوره ۱۸ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۸ 157-188

کلیدواژه‌ها: زیارت جامعه کبیره احادیث موضوعه نقد متنی روایات جریان تجدیدنظر طلب در عقاید شیعی مفاهیم غالیانه در روایات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۸ تعداد دانلود : ۷۸۱
زیارت جامعه کبیره یکی از زیارات مأثوره ای است که آن را هنگام زیارت همه ی امامان معصوم(ع) می توان خواند و یکی از ویژگی های مهم آن، بیان مقامات اهل بیت پیامبر اکرم(ص) است. این زیارت به دلیل قائل شدن برخی ویژگی های خاص و فوق العاده برای آن بزرگواران، از سوی برخی افراد جریان تجدیدنظر طلب در عقاید شیعی به غلوآمیز بودن وصف شده است. از جمله مهمترین نقدهای بیان شده درباره ی مفاد این زیارت، ادعای مغایرت برخی از مضامین آن با برخی آیات قرآنی است. در این پژوهش، نقدهای متنی بیان شده در مورد این زیارت که به موضوع انگاری آن منجر شده، بررسی و بر اساس شواهد قرآنی، ضوابط تفسیری و فقه الحدیثی غیرموجه بودن آن ها اثبات شده است. فهم ناتمام آیات قرآن کریم و انحصارگرایی در معنای دریافت شده برای هر آیه، عدم مراجعه به شروح معتبر حدیثی، عدم توجه به ویژگی های زبانی قرآن و روایات و عدم توجه به مبانی فقه الحدیثی در کشف مراد جدی عبارات این زیارت، باعث این آسیب شده است.
۱۸۲۷۱.

شناسایی نیازهای زائران سالمند در اماکن متبرکه و مذهبی (مورد مطالعه: حرم مطهر حضرت رضا(علیه السلام))(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال هفتم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۶ 37 - 69

کلیدواژه‌ها: سالمند زائر نیاز اماکن متبرکه و مذهبی تئوری انتخاب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۰ تعداد دانلود : ۶۵۸
در عصر حاضر، گسترش روزافزون تمایل انسان به باورهای الهی و توجه به دین و مذهب باعث گردیده تا جوامع مختلف بشری به حضور در اماکن مذهبی و زیارتی تمایل بیشتری نشان دهند. از طرفی نیز پدیده سالمندی در جهان کنونی و به خصوص ایران، به دلیل تغییرات جمعیت شناختی و کاهش میزان موالید و مرگ ومیر، رو به افزایش است. از طرفی دیگر، ایران کشوری مذهبی شناخته می شود و حضور روزافزون زائران و عبادت کنندگان سالمند در اماکن متبرکه و مذهبی کشور و الزام پاسخگویی و خدمت رسانی متناسب با این قشر، توجه ویژه به شناخت نیازهای سالمندان در این اماکن را می طلبد. پژوهش حاضر با استفاده از داده های حاصل از مصاحبه با نخبگان آستان قدس رضوی و روش کیفی نظریه پردازی داده بنیاد و استفاده از نرم افزار «مکس کیو دی ای» مدل مفهومی نیازهای سالمندان را در قالب 12 مقوله متناسب با 5 نیاز اساسی آنان در قالب تئوری انتخاب ارائه کرده است. این پژوهش افزایش امنیت برای زندگی و نیازهای جسمی و روحی سالمند را در نیاز به بقا؛ حسّ تعلق و پیوند عاطفی، تماس و ارتباط فیزیکی و هدیه متبرک سالمند را در نیاز به عشق و احساس تعلق؛ موفقیت، رفتار مطابق دلخواه و احترام به سالمند را در نیاز به قدرت؛ آرامش، عدم مزاحمت زائر و آزادی جهت انتخاب و خلاقیت سالمند را در نیاز به آزادی؛ و با دیگران بودن در مکان مذهبی و تکرار زیارت و عبادت سالمند را در نیاز به تفریح؛ مدل سازی کرده است.
۱۸۲۷۲.

خوبرویان پاک یا درختان تاک؟ نقدی بر قرائت سُریانی – آرامیِ لوگزنبرگ از حورٌ عِین در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم قرآن و حدیث سال پنجاه و یکم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۰۳ 135-152

کلیدواژه‌ها: خاورشناسان کریستف لوگزنبرگ حور عین زیبارویان بهشتی انگورهای سفید زبان شناسی تاریخی - تطبیقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۷ تعداد دانلود : ۷۳۱
واژه «حور» در چهار آیه قرآن به کار رفته که در سه موردش با وصف «عِین» قرین گشته و ترکیب «حُورٌ عِینٌ» را پدید آورده است. عبارت «زَوَّجْنَاهُمْ بِحُورٍ عِینٍ» (دخان، 54؛ طور، 20) جای تردیدی را برای مفسران قرآن باقی ننهاده که مراد از حُورٌ عِین را زیبارویانی بدانند که در بهشت به تزویج مردان بهشتی در می آیند. در سال 2000 میلادی نویسنده ای با نام مستعار کریستف لوگزنبرگ کتابی با عنوان «قرائت سُریانی-آرامیِ قرآن؛ کوششی در رمزگشایی زبان قرآن» منتشر کرد و اظهار داشت که مسلمانان برداشت نادرستی از حُورٌ عِین داشته اند. به نظر وی، قرآن به طور گسترده از واژه ها و عبارات سُریانی-آرامی استفاده کرده و مسلمانان بدون توجه به معنای اصلی این واژه ها در زبان سُریانی، به ابداع معانی جدیدی نزد خود برای آن ها دست زده اند، که حورعین یکی از این موارد است. به زعم وی، این واژه در زبان سریانی به معنای انگور سفید است؛ اما مسلمانان – در زمانی که قرآن بدون نقطه بوده - واژه «رَوَّحنَا» را به صورت «زَوَّجْنَا» قرائت کرده و بدین ترتیب، حور عین را زیبارویانی بهشتی پنداشته اند. لوگزنبرگ مدعی است که با استفاده از دانش زبان شناسی تاریخی-تطبیقی به این نتایج رسیده است. این نوشتار، ادعاهای لوگزنبرگ در مورد آیات مربوط به حُورٌ عِین را مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه رسیده که پژوهش های مبتنی بر زبان شناسی تاریخی– تطبیقی بین دو زبان عربی و آرامی نه تنها ادعای لوگزنبرگ را تأیید نمی کند بلکه گواه صدقی بر معنای مصطلح بین مسلمانان از حورٌعِین است.
۱۸۲۷۳.

مستویات الأداء اللّغوی فی أشعار نازک الملائکه (دراسه و تحلیل)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۰ 85 - 103

کلیدواژه‌ها: الشعر العراقی المعاصر نازک الملائکه اللغه الشعریه الأداء اللغوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۵ تعداد دانلود : ۴۳۴
إن الهدف الأساسی الذی تروم الباحثتان الوصول إلیه هو تسلیط الضوء على کیفیه استخدام نازک الملائکه اللغه الشعریه ودراسه طبیعه الألفاظ التی تتناولها ودلالاتها المعنویه. على هذا الأساس وللوصول إلى الهدف نفسه، هذا المقال بعد الغور فی دواوین نازک الشعریه، یعالج الموضوع بالمنهج الوصفی التحلیلی ومن خلال انقسام المستویات الأداء اللغوی عند الشاعره إلى خمسه أقسام، وهی الأداء بلغه الموروث واللغه المحکیه ولغه الحزن ولغه الحبّ واللغه الرومنسیه. من أهمّ النتائج التی توصّلنا إلیها فی هذا البحث أنّنا رأینا لغه الحزن عند الشاعره ممزوجه بالغربه التی عاشتها الشاعره نفسها وعبّرت عنه فی أغلب قصائدها. أما بالنسبه إلى الحبّ، فهناک علاقه بینه وبین القصائد المبهمه المبطنه المملوءه بالأسرار التی لا یفکّ شفراتها إلا هی، والّتی عبّرت عنها بمعان عدّه لتُجری نهرها الشعری، حیث جاءت ألفاظها محمّله بالدلالات الروحیه السامیه. لألفاظ الطبیعه أیضا حظّ کبیر فی قصائدها لما تقتضیه العلاقه بین الشعراء الرومانسیین والطبیعه؛ وکان عدم الاستقرار فی حیاتها عاملاً مهمّاً لرسم الطبیعه فی قصائدها. إنّ ظاهره التکرار التی عبّرت عنها الشاعره بأنّها إلحاح على جهه هامّه فی العباره یعنى بها الشاعر أکثر من عنایته بالعباره، قد أعطت لتکرارها لوناً براقاً بما تشتهیه القصیده. وفیما یخصّ الکلام المحکی فقد تناولته من لسان الناس بلغه بسیطه غیر مستغلقه وتنطلق من صوغ المتداول. والأداء بلغه الموروث، والذی تصدره الموروث الأدبی والشعر القدیم، ولکنه لم یوقعها فی حدود الرصف الجامد، بل هو عملیه اتحاد للإتیان بشیء جدید.
۱۸۲۷۴.

تحلیل تطبیقی عامل محرک در نظام عرفان عملی از منظر نهج البلاغه و منازل السائرین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: انوار معرفت (حکمت عرفانی) سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۷) 19-32

کلیدواژه‌ها: عرفان عملی نهج البلاغه منازل السائرین تفکر یقظه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۰ تعداد دانلود : ۴۵۳
گرایش به مباحث عرفانی در دوره معاصر و نیاز مبرم به بازبینی متون عرفانی ، پژوهش گران را بر آن می دارد تا نگاهی دوباره به آثار عرفانی دوره های گذشته بیندازند. در این میان، کتاب منازل السائرین از جمله منابع مهم در عرفان عملی است که مجموعه ای نظام مند را جهت طی مراحل کمالات انسانی برای سالک طریق ترسیم می کند. در این پژوهش به شناسایی عامل محرک در این نظام و تطبیق آن با نظام عرفان عملی مبتنی بر نهج البلاغه پرداخته شده است. بر این اساس، «یقظه» عامل محرک در نظام منازل السائرین، و «تفکر» عامل محرک در نظام مبتنی بر نهج البلاغه است . نقطه تلاقی این دو نظام در بحث شناخت عامل محرک ، بهره گیری از انوار عقلانیت است که در دستیابی به مقام «تفکر» نقش زیر بنایی و در رسیدن به مقام «یقظه» به عنوان یکی از اسباب آن مطرح شده است.
۱۸۲۷۵.

بررسی انتقادی ضوابط تکفیر معیّن از منظر ابن تیمیه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال بیست و چهارم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۹۵) 153 - 174

کلیدواژه‌ها: اسلام ایمان کفر تکفیر مطلق تکفیر معین ابن تیمیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳۲ تعداد دانلود : ۶۱۵
ابن تیمیه بزرگ ترین نظریه پرداز سلفیّه که فتواهای افراط گرایانه تکفیری او همچنان دستاویزی برای کشتار مسلمانان است، موضوع ایمان و کفر را از مسائل شرعی دانسته وکفر را همان عدم ایمان تعریف می کند. وی در یک تقسیم بندی کلّی، تکفیر را به مطلق و معین تقسیم می کند؛ در تکفیر مطلق، تنها به بیان اسباب کفر پرداخته و آن را بر وصف عامّی، معلّق ساخته و به فرد خاصی اختصاص نمی دهد؛ ولی در تکفیر معیّن، حکم کفر به فرد یا گروه معیّنی صادر می شود که قول، عمل یا اعتقاد کفرآمیزی که با اسلام در تناقض است، از او سر زده باشد. وی در تحلیل دیدگاه خویش درباره دسته بندی یاد شده، تکفیر معیّن را به آیاتی از قرآن مستند می سازد که در آن خداوند متعال، افرادی را به صورت خاص به عنوان کافر معرفی می کند؛ اما از آنجا که ابن تیمیه برای صدور حکم تکفیر معیّن، ضوابطی را لازم می داند، ما در این مقاله به بیان و نقد دیدگاه های ایشان در این خصوص پرداخته و نشان داده ایم که ایشان خود به ضوابطی که در خصوص سلب ایمان و نسبت کفر ترسیم می کند، پایبند نیست و به راحتی به تکفیر و وجوب قتل اهل قبله فتوا می دهد.
۱۸۲۷۶.

پابرگ 17

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۰ مهر و آبان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۱۷۸) 62 - 77

کلیدواژه‌ها: تاریخ ادبیات متن شناسی نسخه شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۲ تعداد دانلود : ۴۲۹
نوشتار حاضر، هفدهمین شماره از سلسله انتشاراتی است که بر یافته های تاریخ ادبیاتی، متن شناسی و نسخه شناسی تمرکز دارد. برخی از منابع معرفی شده و مطالب مطروحه در این شماره به شرح ذیل است: بیت سعدی در عبهرالعاشقین روزبهان (؟) مأخذی دیگر برای قصیده سوگندنامه فرید عطار )مداح خوارزمشاه( و گمانه زنی درباره ابیات مفقود سرآغاز آن کتابت آثار عطار و سعدی به دست با کان/ پا کان اسفراینی دیوان شعری از سده نهم، و نه پنجم هجری، در بغداد اطلاعی احتمالی از یکی از افراد خاندان عبدالسامی فارس در سده هشتم هجری در معرّفی دیوان شعر «بی نشان » )یادداشتی به قلم دکتر روح انگیز کراچی( علامه قزوینی و مصطفی جواد دو استدراک پابرگی )پیرامون نامه دکتر غنی به علامه قزوینی و شعر «ا گر دل از غم دنیا جدا توانی کرد )»
۱۸۲۷۷.

سدی در مواجهه با روایات اسرائیلی: شیوه، دلایل و انگیزه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۲ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 175 - 194

کلیدواژه‌ها: اسرائیلیات تفسیر تابعین سدی کبیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۵ تعداد دانلود : ۴۱۱
سدی کبیر (م 127) در زمره تابعینی است که به رغم آنکه پرورش یافته کوفه و منتسب به تشیع است، در گسترش روایات اسرائیلی در تفاسیر پس از خود سهم قابل توجهی داشته تا جایی که اکثار در روایت از اهل کتاب جزء خصائص تفسیری وی محسوب می شود. در این پژوهه نمونه هایی از روایات اسرائیلی وی را با عرضه به قرآن و حدیث صحیح و عقل به نقد کشیده و روایات او را برآمده از تورات یا با زیرساختی از اساطیر عهدینی و فرهنگ یهود و عجین شده با خیال پردازی عربی یافته ایم که دلیل نقل این روایات توسط وی، شاگردی ابن عباس و هیمنه منقولات افواهی در میان عامه عرب در آن زمان بوده است. انگیزه سدی در نقل این روایات، روش تفسیری وی اعم از یافتن مصداق و ملموس ساختن آیات با توجه به مغازی، سیر، اسباب نزول و قصص بوده است.
۱۸۲۷۸.

پارادایم تأویل دستورگرا در تبیین هرمنوتیکِ ادبیِ مؤلف محور در مطالعات نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۹)

کلیدواژه‌ها: شلایر ماخر هرمنوتیک ادبی مؤلف محوری تأویل دستورگرا نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۰ تعداد دانلود : ۴۰۴
جستار علمیِ پیش رو قصد دارد اصطلاحی به نام «هرمنوتیک ادبیِ مؤلف محور» و چگونگی کاربست آن را در حوزه مطالعات نهج البلاغه بسط دهد، آن هم با تأمل بر کارکردِ معناشناختی پارادایمتأویلدستورگرا، به شیوه دستاوردهای دانشِ معناشناسیِ ادب عربی. فهم دال و مدلول هایِ تأویلدستورگرا در خطبه 36 نهج البلاغه مورد پژوهانه این جستار است؛ و در صدد است به پرسش چگونگی کاربست و تبیین هرمنوتیک ادبی مؤلف محور در منطقِ فهمِ متن ادبی خطبه مذکور پاسخ دهد. فرضیه مدّنظر این است که به باور نظریه پرداز آلمانی شلایر ماخر (1768-1834) یکی از مبانیِ رویکرد مؤلف محوری در فهم ادبیِ متون مقدس (از جمله نهج البلاغه) بر تأثیرپذیری از کارکردهای دانش معناشناسی ادب عربی استوار است و معنا، دارای اعتبار نهایی و اصیل بوده؛ و بر دستیابی به نیّت مؤلف تمرکز دارد. از دیگر مبانی رویکرد مؤلف محوری در پارادایم تأویل دستورگرا، دانش زبان شناسی است که مورد تمرکز این جستار نیست. روشِ کاربردی نویسنده، هرمنوتیک روشی و اهتمام وی بر کاربستِ نظریه «هرمنوتیک ادبی مؤلف محور» بوده و هدفتبیین بخشی از مبادی تصوری هرمنوتیک ادبی مؤلف محور در خوانش متون مقدّس است.
۱۸۲۷۹.

طراحی الگوی دولت علوی مبتنی بر آموز ههای نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۲۰)

کلیدواژه‌ها: دولت شهر نبوی (ص) و علوی (ع) دولت مداری سیاست مداری الگو نهج البلاغه فن تحلیل مضمون

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۶ تعداد دانلود : ۲۷۳
هدف این پژوهش طراحی الگوی دولت علوی(ع) مبتنی بر آموز ههای نهج البلاغه است. روش انجام این پژوهش، کیفی و با رویکرد استقرایی است. به منظور استخراج مطالب از فن تحلیل مضمون استفاده شد. منبع مورد بررسی در این پژوهش خطب ه ها و نامه های حضرت علی(ع) مرتبط با دول تمداری و سیاست مداری در نهج البلاغه است. یافت ه های پژوهش نشان م یدهد الگوی دولت علوی(ع) مبتنی بر آموز ههای نهج البلاغه نیازمند الزامات سه گانه است. در سطح الزامات فردی نحوه نگرش حاکمیت به مردم و اعتمادسازی، اجرای عدالت اقتصادی، زیست محیطی، اجتماعی و سیاسی، و رضایت عمومی بسترسازی لازم را برای ایجاد دولت علوی مهیا م ی کند. در سطح الزامات گروه ی و سازمانی، دولت علوی شکل م یگیرد، و به مدیریت جامعه می پردازد، چرا که در این سطح انسجام، وحدت و یگانگی، و پرهیز از تفرقه حائز اهمیت است. در سطح الزامات اجتماعی، ظرفی تسازی و توسعه دولت علوی شکل می گیرد ، و مشارکت در دفاع از کشور، مشارکت در امر به معروف و نهی از منکر، و تقویت مشارکت عمومی در نظارت همگانی مهیا م یشود. نتایج پژوهش نشان می دهد، دولت های اسلامی باید رهیافت رفتاری، ساختاری و محتوایی دولت مداری و سیاست مداری را در قالب دولت - شهر نبوی(ص) و علوی(ع) با تاکید بر مفهوم امت واحده جستجو نمایند.
۱۸۲۸۰.

بررسی تحلیلی شخصیت عَبیده بن عمرو سلمانی و دلایل رویارویی وی با امام علی (ع) در نبرد صفین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۲۰)

کلیدواژه‌ها: عبیده علی (ع) صفین کوفه ابن مسعود اجتهاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱۷ تعداد دانلود : ۴۹۳
این جستار به دنبال آن است تا یک روایت پیوسته از شخصیت عبیده بن عمرو سلمانی و مواضع او در نبرد صفین ارائه نماید. تاکنون پژوهش مستقلی در این زمینه صورت نگرفته و گزارش های موجود پراکنده و دارای تعارض است. پژوهش کتابخانه ای حاضر به روش مطالعه تاریخی و توصیفی، اسنادی تنظیم شده و گونه های منابع فریقین مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج حاصل گویای آن است که دلیل تعارض اخبار، تصحیف و بی توجهی نویسندگان نسبت به نظام اجتماعی و قومی عرب و برخی جانب داری ها بوده است. آنچه روشن است این که آراء و اندیشه عبیده و مواضع او در نبرد صفین تحت تأثیر برخی از صحابه و شرایط حاکم بر عراق است. ترجیح عبیده برای جهاد با کفار و جدایی او از امام علی(ع)، در تفرقه سپاه عراق و فرجام نبرد اثر گذاشت و با قراین موجود نمی توان او را از رجال شیعه به شمار آورد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان