درخت حوزه‌های تخصصی

با توجه به اهمیت ارتباطات میان فرهنگی و نقش مؤثر دین بر این نوع از ارتباطات و نیز مطرح شدن گفت وگو و گفت وگوی بین ادیان در جهان معاصر، لزوم توجه ویژه به موضوع گفت وگوی بین ادیان از منظر ارتباطات میان فرهنگی روشن می گردد. این مقاله درصدد است تا شیوه های تعامل و محورهای اساسی گفتمانی گفت وگوی بین ادیان در انگلستان را با تأکید بر ارتباطات میان فرهنگی کشف نماید. در این راستا، با استفاده از سه سطح موجود در روش تحلیل گفتمان فرکلاف به بررسی سه مؤسسه مهم گفت وگوی بین ادیان انگلستان پرداخته شد. اهداف این سه مؤسسه، دقیقاً همسو با دو نظریه تطابق با فرهنگ جدید و انطباق ارتباطی در حوزه نظریات ارتباطات میان فرهنگی است که در سطح توصیف شامل واگرایی ایدئولوژیک پیش فرض های همگون سازی و تکثرگرایی ، توجه به مفهوم همگرایی و فرهنگ پذیری و نیز تأکید بر ثبات است. در سطح تفسیر در گفتمان گفت وگوی بین ادیان انگلستان، در ابتدا خود گفت وگو است که اصالت دارد. سپس، گفت وگوی ارتباطی برای فهم دیگری در حوزه نظری و گفت وگوی پراگماتیستی برای همکاری با دیگری در عرصه عملی، دو دال مرکزی در گفتمان گفت وگوی بین ادیان انگلستان هستند، که در سطح سوم تحلیل گفتمان فرکلاف یعنی تبیین، کاملاً همسو و مطابق با بیانیه های سیاستی حکومت انگلستان است.

دیدگاه مابعدالطبیعی «زبان» را کنش اندیشة انسانی در مقام ظهور تلقی می کند و آن را رسانة ارتباطی و واسطة «بیانی» می پندارد. آن گاه که ذوق و احساس و تخیل آدمی درهم آمیزد و در بیان زیبایی را تجلی بخشد، زبان از رسانة ارتباطی «عام» به رسانة ارتباطی «خاص» تحویل یافته و «هنر» نام گذاری می شود. هنر گاه در ترکیبی از بازی حرف و کلمه، گاه در قاب نگاری از خط و نقش و رنگ، و گاه در پیکربندی سنگ و آهن و چوب، و گاه در امواجی از لحن و آواز و آهنگ بازنمایی شده و شعر، نمایش، نقاشی، پیکرتراشی، و موسیقی خوانده می شود. بنابراین شعر را باید صورت نوعی هنر و هنر را صورت نوعی زبان شناخت و نسبت عموم و خصوص مطلق را میان آنان برقرار ساخت. هایدگر (M. Heidegger) اما با طرح پرسش بنیادین از ذات هستی، حقیقت، انسان، زبان، هنر، و شعر به ویران سازی و بازخوانی تاریخ غرب مابعدالطبیعی پرداخته و ورطة باژگونگی بنیادها و نسبت ها را از طلیعة اندماج نخستین غفلت از حقیقتِ هستی و فقدان هستی شناسی در صورت بندی چیستی و هستی تا موضوعیت و موردیت نفسانی و حلول طبیعت انسانی در امر واقعی و تمامیت تسلیم وجود به موجود در قالب نیست انگاری، لایه برداری می کند و به نسبت تازه ای میان هستی، حقیقت، انسان، زبان، هنر، و شعر دست پیدا می کند.

تبیین اینکه چرا نظام سرمایه داری معاصر فقط در جامعه های غربی ظهور و تکامل یافته است ضرورتاً به نظریات کارل مارکس و ماکس وبر مربوط می شود. به همین دلیل از جنگ جهانی دوم به بعد موضوع ارتباط و یا عدم ارتباط فکری میان ماکس و وبر از جمله مباحث عمده در جامعه شناسی نظری بوده است. در این رابطه‘ جامعه شناسان‘ بخصوص جامعه شناسان آمریکایی‘ تعابیر مختلف و متضادی از نظریه ماکس وبر در باب توسعه نظام سرمایه داری معاصر ارائه داده اند. اکثر جامعه شناسان‘ بالاخص طرفداران مکتب فونکسیونالیسم‘ کارل مارکس و ماکس وبر را نماینده درنظریه متضاد دانسته و اساساً ارتباطی میان نظریات آنان قائل نیستند. عده دیگر‘ در مقام آشتی دادن آنان در آمده و مدعی هستند که تحلیل مارکس و وبر تا حدودی مشابه و همانند است‘ تا جایی که از نجوای ماکس وبر با شبح کارل مارکس سخن گفته اند. در میان این گروه‘ جامعه شناسان انتقادی معاصر در آمریکا معتقدند که میان نظریه مارکس و وبر از لحاظ نظری نفاوتی اساسی نیست و اگر هم تفاوتی هست بیشتر ناشی از تأکید یا عدم تأکید آنان بر جنبه های گوناگون ساختهای اقتصادی و اجتماعی است. چون در مورد ارتباط فکری میان مارکس و وبر قبلاً بحثی هر چند خلاصه به زبان فارسی صورت گرفته است‘ به عقیده اینجانب ارائه ترجمه مقاله حاضر که حاوی نکاتی اساسی و جدید درباره این بحث قدیمی است حائز اهمیت است‘ بخصوص اینکه نویسنده مقاله در زمینه جامعه شناسی رشد و عقب ماندگی از جمله صاحب نظران به شمار می رود. گفتنی است که اینجانب فقط به ترجمه قسمت اول این مقاله که جنبه نظری داشته اکتفا نموده ام. در قسمت دوم‘ نویسنده سعی کرده است جنبه کاربرد تجربی نظریه خود را درباره جریان عقب ماندگی کشورهای آمریکای جنوبی نشان دهد

با ظهور عصر غلبة تصویر و بصر، سینما با قابلیت منحصر به فرد تبدیل واقعیت عینی به تصویر متحرک روز به روز گسترش یافته و مخاطبان زیادی را به سوی خود جذب کرد. در این میان، اقتضائات و محدودیت های فناورانه تصویر سینمایی اندیشمندان رسانه ای و سینماگران مسلمان را با مسئله چگونگی رسانش پیام دینی از طریق این قالب مواجه کرده است. قرآن به منزلة معجزه جاویدان پیامبر خاتم در تنزیل مکی و مدنی خویش، با تصویرآفرینیِ بدیعش، بسیاری از معانی مجرد و عقلی را به صورت نمادهایی محسوس برای انسان ها مجسم کرده است؛ به گونه ای که در بخش زیادی از آیات قرآنی، گویی نه در برابر واژه ها بلکه مقابل تصاویری زنده و مجسم ایستاده ایم که با مخاطب خویش سخن می گویند. تأمل در هر یک از تصاویر هنری قرآن و فهم منطق و سنت تصویرآفرینی یا همان تجلی زبانی حقیقت، بی شک برای سینماگر دینی با غایت رسانش پیام دینی به مخاطبان می تواند الهام بخش خلق آثاری بدیع باشد. نگارندگان در این مقاله، با مفروض گرفتن امکان انتقال پیام دینی از طریق سینما، می کوشند با مقایسه تصویر آفرینی قرآنی و تصویرسازی سینمایی، گامی برای آشکارگی ظرفیت های ادبیات تصویری قرآن به منظور تحقق «سینمای دین محور» بردارند.

سرمایه اجتماعی در معرض خطر رفتن به همان سویی است که فرهنگ سیاسی پیموده است ـ یک مفهوم بالقوه نیرومندی که به وسیله افراد گوناگون با اهداف مختلف ، معانی بسیار متفاوتی بدان داده شده است. این مقاله با انتخاب سه جنبه یا بعد متفاوت از این مفهوم ـ یعنی هنجارها (به ویژه اعتماد) ، شبکه ها و نتایج آغاز می شود. پس از آن سه الگو از سرمایه اجتماعی و اشکال اعتماد و دموکراسی مرتبط به آن مورد بررسی قرار می گیرد. سرانجام در مورد نقش انجمن های داوطلبانه به عنوان بنیان سرمایه اجتماعی بحث می شود و استدلال می گردد که ممکن است در الگوی کلاسیکی توکویل در قرن نوزدهم اهمیت بیش از حدی بدان داده شده باشد، و این که، دموکراسی مدرن ممکن است بیش از پیش به اشکال گوناگون اعتماد و ارتباط وابسته باشد.

امروزه صاحبنظران تفکر انتقادی را به عنوان یک ضرورت در زندگی درنظر می­گیرند. به همین علت، یکی از اهداف آموزش و پرورش، تربیت افرادی است که تفکر انتقادی داشته باشند. لذا پژوهش حاضر درصدد بررسی سطح گرایش به تفکر انتقادی دانشجویان و همچنین، چگونگی ارتباط متغیر وابسته گرایش به تفکر انتقادی دانشجویان و متغیرهای مستقل جنسیت، رشته­تحصیلی، پایگاه اقتصادی-اجتماعی و انگیزه تحصیلی بود. دستیابی به این هدف از طریق روش پیمایشی و با استفاده از دو پرسشنامه استاندارد؛ انگیزه تحصیلی (AMS) و گرایش به تفکر انتقادی (CTDI) میسر شد. پاسخگویان شامل دانشجویان دانشگاه اصفهان بودند که از دانشکده ادبیات و علوم انسانی و دانشکده فنی و مهندسی انتخاب شدند. مبنای انتخاب دانشجویان، نمونه­گیری تصادفی طبقه­بندی بود و از این طریق، نمونه­ای به حجم 310 نفر از میان جامعه­آماری دانشجویان که متشکل از 833 نفر بود، تحلیل گردید. از مهمترین نتایج این پژوهش می­توان به این مورد اشاره کرد که به احتمال 95%، درحدود 82 درصد از دانشجویان جامعه­آماری دارای گرایش زیاد به تفکر انتقادی هستند. علاوه بر این، فرضیه های پژوهش از طریق ضرایب تااو بی کندال و تااو گودمن و کراسکال آزمون شدند. نتایج آزمون گویای وجود رابطه ای معنادار بین انگیزه تحصیلی و گرایش به تفکر انتقادی دانشجویان بود. همچنین، ارتباط مثبت ضعیفی بین جنسیت و گرایش به تفکر انتقادی دانشجویان وجود داشت، ولی بین متغیرهای مستقل پایگاه اقتصادی-اجتماعی و رشته­ تحصیلی و متغیر وابسته پژوهش، ارتباط معناداری مشاهده نشد.

احساس امنیت، از موقعیت و جایگاه مهمی در برنامه ریزی کشور برخوردار است. به همین جهت دستیابی و پایدارسازی آن نیازمند مقدمات، زمینه ها و عوامل مؤثر بر آن است. لذا در این تحقیق به بررسی نقش سرمایه اجتماعی و دینداری بر احساس امنیت اجتماعی درقالب الگویی مفهومی پرداخته شد. روش تحقیق حاضر از نوع توصیفی - همبستگی است. جامعه آماری شامل دانشجویان مؤسسات غیرانتفاعی و غیردولتی شهر سمنان است. از این تعداد 334 نفر به عنوان نمونه آماری از روش طبقه ای انتخاب شدند. جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه محقق ساخته انجام شد. روایی محتوای این ابزار نیز با استفاده از نظر خبرگان، روایی سازه به کمک تحلیل عاملی اکتشافی و همچنین، پایایی آن به کمک تکنیک های دونیمه کردن و آلفای کرونباخ بررسی و تأیید شد. همچنین، برای بررسی میزان تأثیر مؤلفه تشکیل دهنده متغیرها بر یکدیگر از تحلیل عاملی تأییدی و در خصوص بررسی تأثیر ما بین مؤلفه های متغیر دینداری (درونزا) و احساس امنیت اجتماعی (برونزا) نیز از محاسبات همبستگی و نهایتاً برای تأیید الگوی مفهومی طراحی شده از تکنیک معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج نشان می دهد در بین مؤلفه ها و ابعاد دینداری مؤلفه مناسکی دارای بالاترین اثر بر سرمایه اجتماعی است. خود سرمایه اجتماعی نیز بر روی امنیت جانی، مالی و سیاسی اثر مثبت و معناداری دارد.

دین اسلام، امر به معروف و نهی از منکر را به عنوان بهترین شیوة رویارویی با مخالفان و منحرفان معرفی کرده است. اهمیت این آموزه را می توان در آیه های قرآن و یادکرد پربسامدش در روایت ها دید. هرچند عمل به این آموزه بر هر مسلمانی واجب است، برای کسانی که از مقام دینی و دنیوی بالاتری برخوردار باشند، ضرورت بیشتری ایجاب می کند. از آنجا که والاترین امرِ به معروف، ارشاد مردمان به دین حق و مهم ترین نهی از منکر، بازداشتن گمراهان از باورهای فاسدشان می باشد، ائمه(ع) مهم ترین وجهة همت خود را به ارائة واقعی دین خدا و هدایت گمراهان به مذهب امامیه منعطف نمودند. امام رضا(ع) نیز به مقابله و مبارزه با ادیان و فرقه های منحرف پرداختند، زمانی که اکثر فرقه ها به تئوریزه کردن عقاید و تبلیغ باورهایشان مشغول بودند. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که امام رضا(ع) با چه شیوه هایی به مقابله با فرق رفته اند؟ آیا می توان از آن ضابطه و قاعده استخراج و آن را به عنوان یک الگوی مبارزاتی تعریف کرد؟