درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۳۰۱ تا ۳٬۳۲۰ مورد از کل ۲۸٬۲۶۹ مورد.
۳۳۰۱.

جایگاه «کدخدایان» روستای ارمنی- مسیحیِ زَرنه در عصر پهلوی با تکیه بر اسنادِ آرشیو آستان قدس رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 267 - 278

کلیدواژه‌ها: اصفهان زرنه کدخدا خاچیک طهماسیان آستان قدس رضوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۷ تعداد دانلود : ۲۸۶
با تأسیس حکومت پهلوی در سال 1304خورشیدی، کشور ایران تا حدود زیادی از کارکردهای سنتی مناصب دولتی و پیشامدرن خود جدا شد و شکلی شبه مدرن به خود گرفت. یکی از این مناصب که ارتباط منظم و گسترده ای با حکومت یافت، کدخدا بود. با اینکه اقتدار کدخدا گسترده شد، اما در عمل گرفتار دیوانسالاری اداری گشت که مسئولیتش نظارت همه جانبه بر امور روستاییان و گزارش های دقیق و جزئیِ سالانه به حکومت بود. این نوشته بر آن است تا کارکردها و مسئولیت های کدخدا را از لابلای اسناد خاچیک طهماسیان؛ کدخدای روستای زَرنه اصفهان در محدوده سال های 1309تا 1348، مشخص کند؛ وظایفی که پیش از آن در تاریخ نگاری مناصب ایران دوره پهلوی، پوشیده مانده و گستردگی و جدید بودنِ این نظارت ها را از سوی کدخدای روستا نشان می دهد. این مقاله براساس روش تحقیق تاریخی و بر پایه منابع اسنادی نوشته شده است
۳۳۰۲.

تحلیل مبانی مذهبی قیامهای 1299 تا 1304 عراق و پیامدهای آن در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال دوازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۷ ۵۵-۷۴

کلیدواژه‌ها: عراق قیمومیت نفی سبیل حدیث اعتلاء بیعت شرط

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۶ تعداد دانلود : ۴۰۹
مقاله حاضر مبانی فقهی مخالفت مراجع با قیمومیت انگلستان بر عراق را مورد بحث قرار میدهد و نسبت این مبانی با حوادث رویداده شده را در حد امکان مورد بررسی قرار میدهد. در این راستا قاعده نفی سبیل، حدیث اعتلاء، بیعت شرط و مبحث احکام ثانویه به عنوان مبانی جنبش مزبور به اختصار بررسی شده اند و بازتاب آن جنبش در تهران مورد بحث واقع شده است. مقاله تلاش کرده است با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی بین قرارداد سایکس-پیکو به عنوان زمینه جنبش با موافقت نامه سن رمو به مثابه تصمیم نهائی قدرتهای بزرگ ارتباط برقرار کند و نشان دهد هدف مقاله نشان دادن این است که موضوع انقلاب عراق در دوره بعد از جنگ اول جهانی، صرفاً امری سیاسی نبود؛ بلکه از زمینه های فقهی برخودار بود که همه مستند به سیره حضرت رسول و ائمه در تاریخ صدر اسلام بودند؛ در نتیجه جنبشهای اسلامی بعدی هم بر همان مبانی شکل گرفتند.
۳۳۰۳.

چگونگی انتقال بردگان صقلابی به اندلس دوره اموی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال دهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۰ 50-29

کلیدواژه‌ها: اسلاوها امویان اندلس اندلس بردگان تاجران یهودی صقالبه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۱ تعداد دانلود : ۳۱۸
دادوستد بردگان که از دیرباز در غرب اروپا معمول بود، پس از فتح اندلس در دهه پایانی سده اول هجری، توسط مسلمانان تداوم یافت. در این میان بردگانی از نواحی شمالی اسپانیا، به ویژه سرزمین های اسلاوی، به بازارهای اندلس وارد شدند. این بردگان که در منابع اسلامیِ سده های میانه به «صقالبه» معروفند، اغلب توسط تجار یهودی خریداری و به اندلس در غرب جهان اسلام انتقال می یافتند. پرسش اصلی مقاله این است که خاستگاه اولیه و پراکندگی جغرافیایی صقالبه کجا بود و آنها چگونه به جامعه اندلس راه یافتند؟ یافته های پژوهش نشان می دهد صقالبه گروهی از اقوام سفیدپوست ساکن در اروپای شرقی و مرکزی بودند که به صورت برده وارد اندلس شده بودند. حاکمان اموی اندلس نیز که از رقابت های قومی و قبیله ای بربرها و عرب ها به تنگ آمده بودند، از این فرصت برای تداوم حکومت خود در اندلس بهره جستند. از این رو دادوستد بردگان صقلابی هرسه ضلع مثلثِ این انتقال، یعنی بردگان، تاجران یهودی و حاکمان اموی را منتفع می ساخت.
۳۳۰۴.

مناسبات بکتاشیه با حکومت عثمانی در قرن دهم و یازدهم هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال دهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۰ 118-95

کلیدواژه‌ها: بکتاشیه تصوف طریقت عثمانی ینی چری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۵ تعداد دانلود : ۲۴۴
بکتاشیه از مهمترین طریقت های جامعه عثمانی بود که با تکیه بر آداب و اصول تصوف فعالیت می کرد. مشرب فکری و روحیه تسامح و تساهل بکتاشیه موجب جذب اقشار و ایده های گوناگون شده بود. بکتاشیه به سبب سازگاری با اصول مذهبی عثمانی ها، پیوند عمیقی با حکومت برقرار کرد. این طریقت با نفوذ در میان ارتش ینی چری، گسترش بسیاری یافت و مدت ها در عرصه های گوناگون جامعه عثمانی فعالیت کرد. این پژوهش با تجزیه و تحلیل داده های تاریخی در پی پاسخ به این سؤال است که مناسبات سیاسی، اجتماعی و مذهبی بکتاشیه با حکومت عثمانی از اوایل قرن دهم تا اواخر قرن یازدهم به چه صورت بوده است؟ بر اساس یافته های این پژوهش، بکتاشیه همواره با دولت عثمانی روابط نزدیکی داشته است. این طریقت با نفوذ در دستگاه حکومتی عثمانی و پیوند با ینی چری ها در خدمت دولت عثمانی بود و به همین سبب مورد حمایت عثمانی ها بود. غیر از بکتاشیان غالی که از لحاظ عقیدتی و سیاسی با عثمانی ها در تقابل بودند، سایر بکتاشی ها جز در دوره اقتدار قاضی زاده ها و نیز در شورش های ینی چری، مورد سختگیری عثمانی ها واقع نشده بودند.
۳۳۰۵.

زمینه های سیاسی شکل گیری مهاجرت علویان به ایران در دوره عباسی و تاثیر آن بر گسترش تشیع(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۱ 90 - 107

کلیدواژه‌ها: مهاجرت تشیع علویان امام رضا (ع) زمینه سیاسی دوره عباسی ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۴ تعداد دانلود : ۳۰۲
چرایی و چگونگی تداوم و گسترش اسلام با قرائت شیعی در بین ایرانیان در دوره عباسی و به طور خاص قرن سوم هجری، مساله پژوهش حاضر است. مساله مطرح شده در این پژوهش، بررسی زمینه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی گسترش تشیع در ابتدای قرن سوم هجری است. آن طور که از اطلاعات منابع برداشت می شود یکی از علل رشد فزاینده گروش ایرانیان به اسلام و مخصوصا اسلام با قرائت شیعی در دوره عباسی؛ ولیعهدی امام رضا(ع) و حضور ایشان و دیگر مهاجران علوی در ایران است. سیاست مذهبی خلفای عباسی و بستر سیاسی فراهم شده به وسیله آنان، به لحاظ تهدیدها(دوره منصور، هارون، متوکل) و فرصت ها(دوره مامون)، زمینه را در درجه اول برای هجرت امام رضا و علویان و در ادامه به منظور انجام فعالیت های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آنان آماده ساخت و زمینه ساز تحولات مهم فرهنگی در ایران گردید. مهاجران در بستر سیاسی موجود، با انجام فعالیت های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، زمینه ساز تداوم و گسترش تشیع در ایران گردیدند. شرایط سیاسی و اجتماعی موجود، بستر مناسب برای فعالیت های فرهنگی مهاجران و در نتیجه، گسترش تشیع و رسوخ آن در بین "طبقه خاصه" و به ویژه "طبقه عامه" جامعه را فراهم ساخت. روش تحقیق، توصیفی –تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات در این پژوهش، کتابخانه ای و با استفاده از منابع متعدد اسلامی و شیعی است.
۳۳۰۶.

یک امپراتورِ ناشناخته در نقشبرجسته شاپور یکم ساسانی: تنگ چوگان؛ بیشاپور 3(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال دوازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۴۸) 71 - 94

کلیدواژه‌ها: نقوش برجسته ساسانی بیشاپور امپراتورهای رومی شاپور یکُم اُدیناتوس تنگ چوگان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۱ تعداد دانلود : ۴۰۷
پژوهشگرهای خارجی و داخلی تاکنون پژوهش های ژرف و بررسی های موشکافانه ای درباره نقوش برجسته ساسانی انجام داده اند. این پژوهش ها که به طور مداوم از آغاز قرن بیستم میلادی شروع شد و تا عصر حاضر ادامه دارد، به رمزگشایی و روشن شدن حقایق بسیاری از این نقوش، به ویژه تعیین هویت افرادی که در آن حضور دارند، منجر شد و تاحدودی، به پیداشدن قعطعه های گمشده این پازل سردرگم کمک کرد. متأسفانه به علت فرسایش فراوان و آسیب دیدگی شدید این نقوش، تشخیص هویت افرادی که در آن حضور دارند، کمی با دشواری روبه روست. هدف این مقاله تعیین هویت فردی است که در سنگ نگاره شماره سه بیشاپور، در تنگ چوگان کازرون، زیر سُم اسب شاپور به اصطلاح لگدمال شده است. بر همین اساس و با مقایسه آن با دیگر نقوش، نظر جمعی پژوهشگرهای این عرصه بر گوردیانوس سوم بودن (Gordyanos III) این فرد است؛ اما جزئیات پوشاک و چهره این فرد، با دیگر نقوشی که در آن امپراتور رومی به تصویر کشیده شده است، کمی متفاوت است. با توجه به هم زمانی حمله والریانوس (And the Rianus) و قدرت گرفتن اُدیناتوس، امیر پالمیری در بین النهرین و سوریه که به رقیبی جدی برای شاپور بدل شد، احتمال می دهیم سنگ نگاره شماره سه روایتی از بازه زمانیِ 250تا268م باشد. در ادامه، تلاش می شود با بازنگری در تاریخ تحولات سیاسی ساسانیان و هماهنگ سازی و مقایسه آن با نقوش شاپور یکم در بیشاپور و نقش رستم و دارابگرد که در آن امپراتورهای رومی حضور دارند و همچنین با کمک گیری از علم سکه شناسی، هویت این شخص روشن شود.
۳۳۰۷.

بررسی عوامل سقوط دولت صفویه از نگاه ابن خلدون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال یازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۳۸ ۱۰۳-۱۲۶

کلیدواژه‌ها: ابن خلدون عصبیت انحطاط نظریه عمر سیاسی دولت ها (پیری دولت ها) صفویه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۷۶ تعداد دانلود : ۸۳۵
موضوع سقوط دولت ها از زمان های قدیم مورد توجه متفکران علم اجتماع، فیلسوفان، تاریخ نگاران و علمای علم سیاست قرار داشته است. این گروه ها معتقدند بر جریان تاریخ در خصوص انحطاط دولت ها قوانینی حاکم است. تحقیق بنیادی موجود بر مبنای نظریه انحطاط ابن خلدون و با بهره گیری از روش کیفی تبیینی در پی آن است که به این سوال پاسخ دهد که سلسله صفویه به چه دلایلی سقوط کرد؟ فرضیه این پژوهش آن است که زوال عصبیت در کنار تجمل طلبی و فساد دولتمردان؛ اصلی ترین عوامل سقوط سلسله صفویه بوده اند. نگارندگان این پژوهش ضمن بهره گیری از مفاهیم ابن خلدونی به عنوان چارچوب نظری تحلیل عوامل سقوط سلسله صفویه، در تلاش هستند تا اندیشه او را از قالب خشک نظریه پردازی صرف خارج نموده و با واقعیت های عینی و شرایط سیاسی یک حکومت تطبیق دهند تا توانایی انطباق نظریه ابن خلدون با واقعیات دولتی که در پهنه مکانی و زمانی متفاوتی با دوره حیات او قرار داشته سنجیده شود.
۳۳۰۸.

مجلس شورای اسلامی و مسأله پایان جنگ ایران و عراق

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب سال چهارم بهار - زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ تا ۴ (پیاپی ۷ و ۸) 115 - 145

کلیدواژه‌ها: مجلس شورای اسلامی جنگ ایران و عراق نهاد رهبری دولت شورای عالی دفاع قطعنامه598

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۸ تعداد دانلود : ۳۹۴
از مهم ترین مسائل سیاسی کشور در آغازین سال های شکل گیری انقلاب اسلامی، حمله عراق به ایران است که سرانجام به دلیل مشکلات اقتصادی و نظامی ایران و قدرت گیری عراق به واسطه حمایت بین المللی، با قبول قطعنامه598 ازسوی ایران پایان یافت. اهمیت پذیرش قطعنامه و پایان جنگ، لزوم بررسی نقش تصمیم گیرندگان در این زمینه را طلب می نماید. برهمین مبنا، نوشتار پیش رو درصدد است با روش توصیفی- تحلیلی و بر پایه منابع کتابخانه ای و مصاحبه، به نقش مجلس شورای اسلامی در تصمیم گیری درخصوص پایان جنگ بپردازد. پرسش اصلی این است که مجلس شورای اسلامی چه نقش و تأثیری در نحوه تصمیم گیری ایران در پذیرش قطعنامه 598 بر عهده داشته است؟ یافته پژوهش نشان می دهد وجود نهادهایی چون رهبری، شورای عالی دفاع و دولت با اختیارات ویژه در سیاست خارجی، شرایط حساس برهه زمانی و محرمانه بودن تصمیمات، کندی روال تصمیم گیری در مجلس به واسطه ویژگی های ساختاری و همچنین انفصال بین مجلس و نهادهای ذی نفوذ در بررسی موضوع، زمینه تأثیرپذیری مجلس از تصمیمات اخذ شده دیگر نهادهای سیاسی را فراهم نمود
۳۳۰۹.

ظهور و سقوط خاندان محلی آل روزافزون در مازندران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 135 - 152

کلیدواژه‌ها: صفویه آل روزافزون مرعشیان مازندران آقارستم روزافزون شیبک خان ازبک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۲ تعداد دانلود : ۸۱۰
خاندان محلی روزافزون در پناه قلعه ها و جنگل های سوادکوه و پیوستن به حکومت سادات مرعشی و انجام خدمات نظامی به آنان، توانستند بیش از یک سده بر سوادکوه و بخش هایی از مازندران شرقی حکومت کنند. مهم ترین و معروف ترین حاکمان این خاندان، آقارستم و آقامحمد روزافزون بودند که هم زمان با شکل گیری و تثبیت صفویان در ایران، حکومت می کردند. نوشتار حاضر با توجه به جنبه های تاریخی مسئله و هدف پژوهش، با استفاده از روش تحقیق تاریخی، با تأکید بر تحلیل و بررسی داده های منابع تلاش دارد پاسخ مناسبی به این پرسش دهد که روند شکل گیری و گسترش خاندان محلی روزافزون در مازندران و علل سقوط آنان چه بوده است؟ یافته های تحقیق نشان می دهد خاندان روزافزون با انجام خدمات متعدد نظامی و سیاسی، اعتماد مرعشیان را جلب کرده و حکومت نواحی سوادکوه و اطراف آن را به دست آوردند. ظهور خاندان صفوی و گسترش قلمرو سیاسی و جغرافیایی آن در نواحی شمالی ایران و از سوی دیگر سیاست غلط آقارستم روزافزون در حمایت از شیبک خان ازبک و اختلاف و درگیری مستمر آقامحمد روزافزون با سادات مرعشی و ایجاد ناامنی در مازندران موجب شد تا شاه اسماعیل و جانشین او، شاه تهماسب، به تضعیف و سپس به حذف خاندان های محلی  از جمله خاندان روزافزون  رضایت دهند.
۳۳۱۰.

معماری و شهرسازی دوره ساسانی در استان فارس (مطالعه موردی چهار ایالت فارس: اردشیرخوره، دارابگرد، بیشاپور و استخر)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۶ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۸ 71 - 91

کلیدواژه‌ها: ساسانیان فارس شهرسازی معماری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳ تعداد دانلود : ۱۶۶
عصر ساسانی (651 - 224 م) یکی از پررونق ترین و طلایی ترین دوره ای فرهنگ، هنر و معماری در تاریخ ایران است که آثار معماری و شهرسازی آن با گذر بیش از 1500 سال در گوشه و کنار این سرزمین مشاهده می شود. تعداد آثار تاریخی به جای مانده از این دوره نسبت به دوره های پیشین نشان از پیشرفت فعالیت های عمرانی مانند ایجاد شهرها، قلعه ها، پل ها و سدها دارد. در این پژوهش سعی شده تا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی شهرهای ساسانی استان فارس بر اساس شکل هندسی، نوع معماری و شهرسازی دسته بندی شوند. یافته های پژوهش نشان می دهد که آنچه در خصوص این شهرها اهمیت داشته، هندسه منظمی بوده که حکایت از طراحی، برنامه ریزی و نقشه های دقیق برای ساخت این شهرها دارد. شهرهای اردشیرخوره و دارابگرد به عنوان شهرهای مدور، شهر بیشاپور به عنوان شهر مستطیل شکل، و شهر استخر به عنوان شهر نامنظم معرفی، تقسیم بندی و بررسی شده اند.
۳۳۱۲.

نقش عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد در پیروزی انقلاب اسلامی: پاسخی به یک شبهه تاریخی

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب سال چهارم بهار - زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ تا ۴ (پیاپی ۷ و ۸) 179 - 206

کلیدواژه‌ها: عشایر کهگیلویه و بویراحمد انقلاب اسلامی روحانیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۵ تعداد دانلود : ۴۹۹
هدف پژوهش حاضر بررسی نقش عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد در پیروزی انقلاب اسلامی است. آنچه ضرورت انجام این پژوهش را موجب گردید پراکنده نویسی درباره نقش عشایر استان در کتاب های مختلف به صورت بحث حاشیه ای و به شکلی متناقض بود. سؤال اصلی مقاله این است که آیا عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد در دهه چهل به بعد و در مبارزه با رژیم شاه نقشی مستقل از روحانیت و دارای انگیزه های خاص مادی داشتند یا دارای نقشی همسو با نهضت اسلامی به رهبری روحانیت و دارای انگیزه های دینی بودند؟ فرضیه اصلی پژوهش به تجمیع انگیزه های مادی و دینی در عشایر برای رسیدن به خواسته های خود ذیل رهبری روحانیت اشاره دارد. برای انجام پژوهش از روش اسنادی و مصاحبه با افراد آگاه محلی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد برخلاف دو دیدگاه غالب که می کوشند این مبارزات را کاملاً مستقل یا کاملاً هم راستا ارزیابی نمایند؛ عشایر در دهه چهل و پنجاه مبارزات خود را با دو انگیزه مادی و مذهبی به شکل توأمان دنبال کرده و در شیوه های مبارزاتی آنان علیه شاه تغییرات جدی رخ داده است. 
۳۳۱۳.

بررسی معماری مذهبی اقلیت های دینی و رؤیت پذیری آن ها در بافت شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال چهارم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۴ ۱۸۵-۲۰۲

کلیدواژه‌ها: اقلیت های مذهبی تهران باستان شناسیِ شهری معماری رؤیت پذیری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۷ تعداد دانلود : ۵۵۲
باستان شناسیِ شهری، به اقلیت های دینی و نقش آن ها در بافت تاریخی و اجتماعی شهرها توجه خاص دارد. بررسی نحوه زندگی، معماری شاخص و چگونگی تعامل اقلیت های مذهبی در بافت شهری از موارد مهم و موردتوجه این شاخه باستان شناسی است. خیابان های «سی تیر» و «میرزاکوچک خان» تهران محدوده موردنظر در این تحقیق به شمار می روند. وجود «کلیسای مریم مقدس» متعلق به مسیحیان ارمنی، «کلیسای پطرس» متعلق به مسیحیان فرقه پروتستان، «کنیسه حیّم» متعلق به یهودیان و آدریان (آتشکده) زرتشتیان که از اواخر دوره حکومت «ناصرالدین شاه» تا اواخر پهلوی اول در این محدوده ایجاد شده اند، بافت شهری متمایزی را نسبت به دیگر نقاط شهر به وجود آورده است. برهمین اساس پرسش های پژوهش عبارتنداز: نحوه تأثیرگذاری و تأثیرپذیری بافت شهر تهران در دوره قاجاریه و پهلوی اول نسبت به بناهای مذهبی اقلیت های دینی چگونه بوده است؟ آیا معماری مذهبی اقلیت های دینی مختلف در این دوره به یک میزان در بافت شهری تهران تأثیرگذار بوده اند؟ روش پژوهش در این گفتار از نوع پژوهش های بنیادی است. داده های پژوهش به شیوه مطالعه میدانی و تحقیق کتابخانه ای جمع آوری شده و با روش توصیفی-تحلیلی ارائه شده است. پژوهش حاضر از منظر باستان شناختی، معماری، میزان رؤیت پذیری و نحوه تعامل این آثار را در بافت تاریخی شهر تهران بررسی خواهد کرد تا جایگاه این اقلیت ها در ساختارهای اجتماعی حاکم بر شهر آشکار شود. همچنین با مقایسه این آثار، سهم و میزان تأثیر و تأثر هر یک از ادیان را در بافت شهر تهران مشخص خواهد کرد. بررسی به عمل آمده حاکی از آن است که اقلیت های مذکور با تغییر در نوع نگرش به معماری مذهبی نسبت به دوران پیش از مشروطه، بناهای متمایزی را درون بافت شهری به وجود آورده اند. در این میان ارامنه باتوجه به داشتن پیشینه غنی در معماری، بیشترین بهره را از شرایط اجتماعی-سیاسی بعد از مشروطه کسب کرده و تأثیر بسزایی در بافت شهری تهران ایجاد کرده اند.
۳۳۱۴.

جایگاه و عملکرد رکن سپاه در ساختار حکومت ایرانیان ( مطالعه ای بر آداب نامه ها و متون تاریخی شش قرن اول هجری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۲)

کلیدواژه‌ها: رکن سپاه ایران شش قرن اول هجری معیارهای گزینش سپاه ترکیب جمعیتی سپاه ساختار سپاه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۱ تعداد دانلود : ۳۳۶
جنگ پدیده ای است که حکومتها به عنوان راه حلی برای رسیدن به امنیت و استقلال و توسعه و در نهایت حفظ و بقای حکومت در پیش می گیرند. هر چند امنیت از دو طریق دیپلماسی و نظامی تأمین می شود، ولی حکومتهای دوره مورد بحث( شش قرن اول) معمولا برای رفع تهدیدهای خارجی و داخلی، راه نظامی را برمی گزیدند. رویدادهای تاریخی، هجوم اقوام عرب و ترک به ایران و ناامنی های ناشی از آن موجب شده بود تا تفکر جامعه ایران برای اصل امنیت، جایگاه خاصی در نظر بگیرد. بدین ترتیب در میان ارکان سه گانه- سپاه و رعیت و خزانه-، اهمیت رکن سپاه بارزتر می شد. پژوهش حاضر در صدد است تا جایگاه سپاه و سپاهیان در ایران شش قرن اول را با مطالعه و تأمل در آداب نامه ها و متون تاریخی دریابد. روش پژوهش، توصیفی و تحلیلی است و نوشتاری مستند. نتیجه پژوهش بیانگر آن است که پادشاهان و حکمرانان برای گردآوری و تنظیم و ترتیب سپاهیان نیاز به دانش و درایت دارند، زیرا با گذشت زمان و پیشرفت دانش و تکنولوژی نهایتا ابزار فیزیکی جنگ مدرنتر شده و میدان جنگ تغییر می کند، ولی حکومتها برای رسیدن به اهداف مادی، معنوی یا انسانی همچنان با نیروی نظامی می جنگند. ضرورت آگاهی با فن و مهارت سپاهداری، شناخت راهکارهای تجربه شده و رعایت قواعد و ضوابط در زمینه چگونگی گزینش سپاهیان، رعایت ترکیب جمعیتی آنان و دقت در جزئیات، آراستگی و نظم و تجهیزات، مهارتهایی است که دانستن آن در همه زمانها و مکانها ضروری می نماید.
۳۳۱۵.

کتیبه های شیمبار

نویسنده: مترجم:
منبع: جندی شاپور سال ششم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۲ 136-182
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۴ تعداد دانلود : ۱۲۳۱
بیوار و شاکد در سال1341/ 1962م از محوطه باستانی شیمبار در اندیکا بازدید کردند و دو سال بعد حاصل مطالعات خود را در «پژوهشنامه مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی» دانشگاه لندن به چاپ رساندند. اطلاق صفت «شیرین بهار» در این مقاله و در آن زمان نشان از این است که حداقل از آن زمان و یا پیشتر تصور این بود که «شیمبار» شکل تحریف شده «شیرین بهار» بوده است. طبیعت شیمبار نه تنها در فصل بهار، بلکه در تمام فصول به معنای واقعی کلمه «شیرین بهار» است، اما این تعبیر برای ریشه شناسی این واژه نادرست به نظر می رسد، زیرا در گویش بختیاری نه «شیرین» را «شیم» تلفظ می کنند و نه «بهار» (فصل بهار) را «بار». یک تصور نادرست دیگر این است که «شیمبار» را در اصل «شوم بار» خوانده اند؛ با این استدلال که چون جنگ های خونینی میان قبایل بختیاری در اینجا رخ داده و یا به دلیل وجود حیوانات وحشی این مکان را «شوم» پنداشته اند و از آنجا که بختیاری ها حرف «واو» را به «یاء» تبدیل می کنند «شوم» را نیز «شیم» تلفظ کردند. این تعابیر نیز بسیار سطحی و امروزی است و با در نظر گرفتن قدمت تاریخی و رونق این منطقه همخوانی ندارد. به نظر من (مترجم) کوته بینی است که این واژه را به این معانی سطحی و امروزی تقلیل دهیم، بلکه ریشه و معنی این واژه را بایست فراتر از این و در اعصار گذشته و زبان های دیرینه جستجو کرد، که البته به نظر می رسد در برهه ای گویش بختیاری نیز بر شکل نوشتاری و گویش امروزی آن تأثیرگذار بوده است.
۳۳۱۶.

چگونگی نقش آفرینی زنان درباری در حکومت آل مظفر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۹) 43 - 66

کلیدواژه‌ها: زنان درباری آل مظفر قدرت سیاسی خیانت امور عام المنفعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۹ تعداد دانلود : ۶۲۵
جایگاه اجتماعی زنان و چگونگی نقش آفرینی آنها در طول تاریخ ایران، تحت تأثیر اوضاع سیاسی و اجتماعی و فرهنگی و مذهبی این سرزمین، تغییر و تحولاتی داشته است. با استقرار ترکان و سپس مغولان در جایگاه حکمرانی ایران، تحت تأثیر سنن قبیله ای و شیوه های زندگی این اقوام و نیز موقعیت برجسته برخی زنان درباری آنان، شرایط و فرصت بیشتری برای حضور پررنگ تر زنان فراهم گردید. با گذر زمان و افزایش تأثیرپذیری ایلخانان مغول از فرهنگ و مذهب ایرانیان و نیز اندیشه سیاسی دیرینه و عمدتاً مردسالار ایران، نقش آفرینی زنان درباری بیش از امور سیاسی به امور اجتماعی و فرهنگی کشیده شد. این تغییر شکل نقش آفرینی زنان درباری همانند دیگر میراث ها، به برخی حکومت های محلی پساایلخانی رسید که بانیان و حکمرانان آنها بیش از ایلخانان متأخر در دامن فرهنگ ایرانی تربیت یافته بودند. تبیین وضعیت زنان درباری و چگونگی نقش-آفرینی آنان در حکومت محلی آل مظفر(713-795ق./ 1314- 1393م.)، با استفاده از رویکرد تاریخی و روش توصیفی– تحلیلی، هدف اصلی این پژوهش است. یافته های تحقیق، نشان می دهد که زنان درباری آل مظفر به دلیل ماهیت دینی حکومت آل مظفر و فرهنگ دیوانسالاری ایرانی، بیشتر در پس پرده سیاست به ایفای نقش پرداختند. زنان درباری این حکومت، علی رغم برخی فعالیت های سیاسی چون نیابت چند روزه حکومت برخی شهرها و تحریک گاهگاه شاهان و شاهزادگان مظفری در منازعات سیاسی و نظامی، بیشتر به فعالیت در پشت پرده سیاست از طریق اعمال نفوذ روی تصمیمات و اقدامات شخصیت های سیاسی و نیز انجام برخی امور عام المنفعه مانند احداث مساجد و مدارس مشغول بودند.
۳۳۱۷.

تبیین و تحلیل نقش شوروی در حوادث مناطق کردنشین ایران 1320ش/ 1941م- 1325ش/ 1946م.(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال یازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۲۲ 53-78

کلیدواژه‌ها: شوروی مناطق کردنشین ایران جمهوری کردستان حکومت پهلوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۵ تعداد دانلود : ۶۵۶
ارتش سرخ شوروی در شهریور 1320/ اوت 1941 برای دست یافتن به خط تدارکاتی متفقین و به بهانه حضور مستشاران آلمانی در ایران، شمال ایران را به اشغال خود درآورد. طی حضور این ارتش در صفحات شمال و شمال غرب ایران جنبش هایی ناسیونالیستی در آذربایجان و کردستان ظهور یافت که حکومت مرکزی را تا مدتی دچار بحران کرد. هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش شوروی در حرکت های گریز از مرکز در کردستان ایران در سال های 1320ش/ 1941- 1325ش/ 1946م. است. این پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع اولیه همچون مطبوعات و اسناد انتشار نیافته و منابع کتابخانه ای صورت گرفته است. یافته های پژوهش بیانگر این است که هدف اتحاد جماهیر شوروی از دامن زدن به گرایش های قومی در مناطق کردنشین ایران این بود که از این طریق منافع سیاسی و اقتصادی خویش را تامین کند و بتواند پایگاهی برای نفوذ خود در ایران برای دوران پس از جنگ جهانی دوم ایجاد نماید و با توجه به سیاست های پهلوی اول که خواستار از بین بردن زبان، تاریخ و فرهنگ کردها در چارچوب ذوب هویت های قومی در هویت ملی بود و حمایت شوروی از کردها باعث واگرایی آنان از حکومت مرکزی شد و جریانات کردی ارتش شوروی را نه نیرویی اشغالگر، بلکه یک نیروی رهایی بخش قلمداد کردند.
۳۳۱۸.

احیای آداب سندپردازی صفوی در دوره جانشینان نادرشاه (1210-1260ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال سی ام زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۱۲۰) 146 - 168

کلیدواژه‌ها: نادرشاه افشاریه صفویه سند دیوانی سند تاریخی فرمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۲ تعداد دانلود : ۳۵۸
هدف: تبیین احیای سنت ها و آداب سندپردازی صفوی در فرمان های صادرشده ازسوی جانشینان نادرشاه به عنوان یکی از موارد واکنش آنان به مقابله نادرشاه با یادمان های صفوی. روش/ رویکرد پژوهش: داده ها از اسناد آرشیوی و منابع کتابخانه ای استخراج شده است. یافته ها و نتیجه گیری: نادرشاه افشار همواره در طول دوران قدرت خود با مشکل خاطره مشروعیت خاندان صفوی مواجه بود و به طرق گوناگون می کوشید تا با این خاطره مقابله کند. به این منظور، او آداب و سنن اداری صفوی را کم اثر و محو کرد. اما جانشینان او تلاش کردند تا برای همراه ساختن افکار عمومی با  خود، شعار بازگشت به الگوهای صفوی را سردهند. جنبه ای از این بازگشت را در سنت های تولید اسناد دیوانی می توان مشاهده کرد. فرمان های این جانشینان دربردارنده عناصر و الگوهای سندپردازی صفوی اعم از ممتازنویسی، تکرار سجع مُهرهای صفوی، احیای سنّت تولید نشان و بزرگداشت یاد و نام شاهان صفوی در متن اسناد است.
۳۳۱۹.

بررسی مبانی قدرت امپراتوری هخامنشی به استناد داده های باستان شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایرانی سال نوزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۷ 83-109

کلیدواژه‌ها: امپراتوری هخامنشی قدرت داده های باستان شناسی شهرب ارتش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۷ تعداد دانلود : ۴۶۰
داده های باستان شناسی همواره زمینهء مناسبی برای مطالعهء ابعاد گوناگون زندگی گذشتگان را فراهم ساخته است. از دورهء هخامنشی آثاری برجای مانده که بیش از هر چیز ابزارهایی بودند که نهاد سیاسی آن ها را رسانه هایی در جهت نمایان سازی و به اجرا در آوردن اندیشه سیاسی خود می دانست. یکی از مهّم ترین مفاهیمی که نهاد سیاسی هخامنشی کوشیده تا آن را از مجرای آثار هنری آشکار سازد، مفهوم قدرت است. با واکاوی آثار هنری این دوره همراه با کتیبه ها که جزو اسناد دسته اوّل محسوب می شوند، به سهولت می توان استنباط کرد که شاهان پارسی بر چه پایه و بنیان هایی قدرت خویش را استوار کرده بودند و برای نمایش آن می کوشیدند، این موضوع به ویژه با روی کار آمدن داریوش اوّل که در سازمان دهی و اداره جامعه بسیار موفّق بود، بیشتر نمایان می شود. در این نوشتار که از روش تحلیل محتوا بهره برده و داده های آن از شیوهء مطالعات کتابخانه ای گردآوری شده است؛ آثار هنری خود جلوگاهی از قدرت و مشروعیّت شاه می باشد که دارای نمادها و نگارهایی است که دیگر مبانی قدرت شاهان پارسی را، که همان ثروت امپراتوری یا خراج شهرب ها و نیروی نظامی است، به نمایش گذاشته است.
۳۳۲۰.

اندرزنامه نویسی در دوره قاجار: علل تداوم، نمودهای تحول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۶ ۱۲۴-۱۰۵

کلیدواژه‌ها: اندرزنامه های سیاسی قاجاریه عنصر نقد سلطان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۹ تعداد دانلود : ۵۵۱
اندرزنامه های سیاسی، به عنوان میراث تفکر سیاسی ایران، جایگاه مهمی در مطالعات تاریخی و علوم سیاسی دارد. یکی از ادوار مهم در بررسی سیر تطور اندرزنامه نویسی در تاریخ ایران، دوره قاجاریه است. این اهمیت به سبب کثرت اندرزنامه ها و هم از نظر بروز تغییرات محتوایی آنهااست. هدف مقاله حاضر، ارائه چشم اندازی از مضامین مطرح در اندرزنامه های عهد قاجار، تبیین تحولات مضمونی آن ها و عوامل موثر در بروز این تحولات است. یافته های نوشتار حاضر ضمن نشان دادن تحولات محتوایی متون اندرزنامه ای دوره قاجار تحت تاثیر عواملی نظیر وجود رویکرد خردگرایانه، موضع انتقادی و کاربست مفاهیم نوین سیاسی، دیدگاه کسانی که عصر قاجار را دوران انحطاط ادب اندرزنامه نویسی می دانند ، به چالش می کشد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان