مطالب مرتبط با کلیدواژه

آل مظفر


۱.

نقش آل مظفر در تمدن اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ در آینه پژوهش سال هشتم تابستان ۱۳۹۰ شماره ۲ (پیاپی ۳۰)

کلیدواژه‌ها: سیاست مذهبی مشروعیت آل مظفر فرهنگ و تمدن ساخت ابنیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۹۲ تعداد دانلود : ۱۶۷۳
عامل تمدن و فرهنگ همواره یکی از مهم ترین و تعیینکننده ترین عوامل در حیات سیاسی ایران بوده است. این موضوع، حتی با وجود تهاجم اقوامی چون مغولان که کوچکترین آشنایی با مذهب و تمدن اسلامی را نداشتند تداوم داشت، مغولان افزون بر خرابیها و ویرانیهایی که به بار آوردند، حتی به کتابخانه و مراکز علمی هم رحم نکرده و آنها را به آتش کشیدند اما در عین حال، دانشمندان و فرهنگ دوستان به ترمیم این مراکز و احیای آن پرداختند. در واقع، دوره فترتی که بین ایلخانان و ظهور تیمور، آمد، ایران را با دگرگونیهای سیاسی ـ اجتماعی روبه رو کرد و باعث پیدایش حکومت هایی شد که عمر برخی به صد سال هم نمیکشید. ما برآنیم نقش آل مظفر را در تمدن اسلامی در این دوره مورد توجه قرار دهیم. این کار بر اساس شیوه تحقیق کتابخانه ای انجام گرفته است.
۲.

تعامل فرهنگ های ایرانی، اسلامی و ترکی در شیراز (سده هشتم و نهم قمری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران بهار ۱۳۸۸ شماره ۲ (پیاپی ۶۰/۵)

کلیدواژه‌ها: اسلام ایران هنر فرهنگ شیراز تیموریان آل اینجو آل مظفر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۶۱ تعداد دانلود : ۱۳۵۱
فرهنگ و تمدن ایرانی، با ظهور اسلام در خدمت پویایی و بالندگی فرهنگ و تمدن اسلامی قرار گرفت؛ و متعاقب ورود ترکان و مغولان به حوزه تمدنی و فرهنگی ایران، مدیریت مجموعه فرهنگی نوپدید را بر عهده گرفت. هدف این مقاله، با تکیه بر روش تاریخی، شناخت نحوه تعامل فرهنگ های سه گانه در تختگاه فارس- شیراز- طی سده های هشتم و نهم قمری است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که فرهیختگان ایرانی اعم از دیوانسالار و غیر آن، در میان فرهنگ های گوناگون پیوند و تعامل برقرار کردند و با مدیریت مجموعه فرهنگی نوپدید، در شاخه های مختلف هنری از جمله تذهیب، نگارگری، و کتاب آرایی آثار بدیعی خلق نمودند. بدین ترتیب فرهنگ و تمدن ایرانی باز هم اثرگذاری خود را تداوم بخشید. آل اینجو، آل مظفر، و تیموریان در بسترسازی این حرکت نقش چشمگیری داشتند.
۳.

اصناف و صنایع در بازار شیراز در سده های هفتم و هشتم قمری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران پاییز ۱۳۸۸ شماره ۴ (پیاپی ۶۲/۵)

کلیدواژه‌ها: تصوف آل اینجو سلغریان اصناف آل مظفر بازار شیراز تولیدات هنری و صناعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵۹ تعداد دانلود : ۷۹۶
شیراز از دیرباز یکی کانون های مهم شهری جنوب ایران و نیز از مراکزی بود که وجوه تولید کشاورزی، پیشه وری و دامداری را با توجه به رونق سه شیوة معیشت دامداری (شبانکارگان)، روستایی (روستاهای جلگه های کربال، استخر و دشت مرغاب و...)، و به ویژه شهری (شیراز و از آن میان کازرون) داشته است. در واقع بازار شیراز محل تجمع مواد خام و فراورده های حاصل از وجوه متنوع تولید در شهرهای دور و نزدیک بوده است که از آن جمله است مروارید خلیج فارس، پشم و کُرک از نواحی شبانکاره و کرمان و... . از سوی دیگر موقعیت جغرافیایی شیراز بر سر راه خلیج فارس به اصفهان و ری (محل اتصال جادة ابریشم و راه های دریایی خلیج فارس و اقیانوس هند)، روند مهاجرت پیشه وران و مردم شهرهای همسایه به شیراز و تخریب کانون های شهری همسایه ای چون اصفهان در آغاز عهد مغول، موجب رونق بازار شیراز شد. اوج گیری طریقت های صوفیانه ای چون پیروان ابن خفیف شیرازی، شیخ کبیر و شیخ ابواسحاق کازرونی نیز در تقویت همبستگی اجتماعی اصناف و انسجام صنفی بازار شیراز اهمیت داشت. مقاله حاضر می کوشد تا به این پرسش پاسخ گوید که اصناف و صنایع بازار شیراز در قرون 7 و 8 قمری چه اوضاع و چه نوع تولیداتی داشته است؟ فرضیه بر آن است که برخلاف نظر برخی مورخان اقتصادی که معتقد به غلبه صدور مواد خام در اقلام صادراتی ایران سده های مذکور هستند، به نظر می رسد که درصد قابل توجهی از کالاهای تولیدی بازار شیراز حاصل فرایند کار صناعی و نه تنها تولید مواد خام بوده است.
۴.

جایگاه منشآت نصرالله بن عبدالمؤمن منشی سمرقندی در پژوهش های تاریخی دوره تیموری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال بیست و چهارم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۹۴)

کلیدواژه‌ها: تیموریان آل اینجو منشآت آل مظفر منشآت نصرالله بن عبدالمؤمن منشی سمرقندی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تیموری فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه منابع و کلیات
  3. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ نگاری
تعداد بازدید : ۱۵۱۲ تعداد دانلود : ۹۹۵
منشآت ومکاتیب، از جمله منابع مهم و موثق هر دوره تاریخی محسوب می شوند و در لابه لای فرمان ها و نامه های مندرج در آنها می توان به نکات مهم سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، اقشار و طبقات، مناصب و مشاغل و به طور کلی، ساختار اداری یک حکومت یا دوره مشخص تاریخی پی برد. مجموعه منشآت نصرالله بن عبدالمؤمن منشی سمرقندی نیز یکی از منشآت دوره تیموری است که بین سال های 814 تا 845 هجری قمری تألیف و تدوین شده است. هدف: هدف مقاله ذکر اهمیت مجموعه منشآت نصرالله بن عبدالمؤمن منشی سمرقندی در شناخت اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و دینی دوره تیموری است. روش/ رویکرد پژوهش: روش مورد استفاده در این تحقیق توصیفی تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه ای می باشد. یافته ها و نتایج: منشآت منشی سمرقندی به عنوان یکی از منشآت دوره تیموری، اطلاعات مفیدی در زمینه اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، و دینی این دوره ارائه داده و همچنین درباره تشکیلات دیوانی، نهاد قضایی و مذهبی آن دوره، در اختیار پژوهشگران و محققان تاریخ قرار می دهد.
۵.

تحلیلی بر تطور تاریخ نگاری محلی یزد( از آغاز تا پایان عصر صفوی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۵)

کلیدواژه‌ها: تاریخ نگاری محلی آل مظفر سلسله های محلی اتابکان یزد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۴۲ تعداد دانلود : ۱۴۵۲
شهر یزد از زمان تیموریان شاهد ظهور مورخان بزرگی در عرصه تاریخ نگاری محلی بوده است. تاریخ نگاری محلی یزد با حاشیه گرفتن از تاریخ نگاری محلی فارس رشد کرد و هم زمان با توسعه یک قدرت سیاسی، که تقریباً برای اولین بار در تاریخ آن بروز کرد، نخستین کتاب در تاریخ محلی یزد نیز تدوین شد . در آغاز سده نهم سنت تاریخ نویسی در یزد رشد بیشتری کرد و آثار ارزنده ای در تاریخ نگاری محلی آن پدید آمد. این آثار تمام ویژگی های کلی تاریخ نگاری محلی ایران را داشت با این تفاوت که حس استقلال طلبی در آنها پررنگ تر بوده و توجه اصلی نویسندگان تاریخ محلی به بناهای یزد و سازندگان آنها بوده است . هرچند در کنار آن به تاریخ سیاسی هم پرداخته اند. در این مقاله، با استفاده از منابع اصلی و به شیوه تحلیلی و توصیفی به این پرسش ها پاسخ داده می شود که علل اصلی رشد تاریخ نگاری محلی در این دوره چه بوده است؟ نویسندگان و مخاطبین این آثار چه کسانی بوده اند؟ در پاسخ باید گفت که به نظر می رسد ،استقلال سیاسی و تاسیس سلسله های محلی نقش اساسی داشته و حمایت حاکمان سیاسی از نویسندگان زمینه تدوین این آثار را فراهم کرده است . از سویی، رونق اقتصادی زمینه را برای کسب معارف فراهم کرده و نویسندگان بسیاری در عرصه تولید متون تاریخی ظهور کرده و به دنبال آن اشتیاق به خواندن آثارشان در بین طبقه متوسط گسترش یافته است.
۶.

بررسی بنیان های مشروعیت حکومت آل مظفر(795-713 ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال دهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۹

کلیدواژه‌ها: آل مظفر مشروعیت زورو غلبه دین امنیت عدالت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۳ تعداد دانلود : ۹۷۹
این تحقیق تلاشی است در جهت بررسی بنیان های مشروعیت حکومت آل مظفر(795-713ه .ق). مشروعیت توجیه عقلانی و حقانیت زمامداران برای اعمال حکومت بر مردم و نیز اطاعت و فرمانبرداری مردم از آنان می باشد. موضوع مشروعیت هم در بحث از تداوم و بقای یک حاکمیت مطرح می شود و هم در بحث از زوال و اضمحلال دولت ها. به خوبی قابل فهم است که بحث مشروعیت آن چنان اهمیت دارد که هر حکومتی در گام نخست به دنبال آن است. چون بدون مشروعیت، حکومت نه تثبیت می شود و نه تداوم پیدا می کند. مساله این تحقیق، شناسایی مبانی مشروعیت زا برای این حکومت و چرایی انتخاب این مبانی و چگونگی کارکرد آن برای تثبیت و استمرار و مقبولیت خاندان آل مظفر برای حکمرانی است. این بررسی با روش توصیفی- تحلیلی در حوزه مطالعات تاریخی انجام شده است. نتایج بررسی نشان داد که شاهان مظفری گرچه در خلا قدرت سیاسی پس از فروپاشی ایلخانان موفق شدند با زور و غلبه، قدرت را بدست گیرند، اما بر این امر واقف بودند برای تداوم حکومتشان نیازمند به بنیان های دیگر مشروعیت خواهند بود. از این رو برای مقابله با مشکلات ناشی از تزلزل قدرت، درصدد فائق آمدن بر چالش های مشروعیتی برآمدند. در همین راستا توانستند به عنوان امرای بازمانده از حکومت ایلخانان و نیز کسب مشروعیت دینی و بیعت با خلفای عباسی مصر حکومتشان را مشروعیت بخشند. همچنین تا حدی مشروعیت ایرانی و مشروعیت برآمده از امنیت خواهی و عدالت محوری و در نهایت مشروعیت برآمده از توجه به کلیه گروه های مذهبی را کسب کنند.
۷.

منتخبی از سکه های دورهٔ اسلامی ضرب شهر بازُفت

نویسنده:
منبع: جندی شاپور سال پنجم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۸

کلیدواژه‌ها: منطقه بازفت سکه های دوره اسلامی آل مظفر اتابکان لر بزرگ ضرابخانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲۹ تعداد دانلود : ۱۰۱۶
سکه شناسی یکی از شاخه های علم باستان شناسی بوده که امروزه به صورت علمی مستقل درآمده است؛ که یکی از فواید مهم این علم شناخت شهرها و روستاهایی است که شاید بتوان در لابه لای سطور برخی کتب تاریخی و جغرافیایی ردی از آن ها یافت. سکه علاوه بر این که خود سندی بر اثبات حاکمیت شخص یا سلسله ای بر منطقه ای است، اهمیت آن منطقه را نیز در برهه زمانی خاص نشان می دهد. امروزه نمونه های مختلف سکه چه از دوره تاریخی و چه از دوره اسلامی در مجموعه ها و کلکسیون های مختلفی نگهداری می شوند. سکه های حاضر از دوره های آل مظفر و اتابکان لر بزرگ مورد بررسی قرار می گیرد که محل ضرب آن ها تابه حال روی سکه های دیگر مشاهده نشده است. با توجه به اطلاعات بازفت یکی از بخش های شهرستان کوهرنگ در استان چهارمحال و بختیاری است، این منطقه در دوران تاریخی و اسلامی از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است. در خصوص معرفی و بازشناسی سکه های ضرب بازفت کمابیش آثاری به صورت مقاله و کاتالوگ منتشرشده است. اما مطالعات سکه شناسی با نواقصی همراه است که از آن جمله به نقص در خواندن متن سکه ها می توان اشاره کرد. براین اساس، در این پژوهش، برای نخستین بار ۴ نمونه از سکه های ضرب منطقه بازفت پرداخته شده. این شناسایی، گونه شناسی و طبقه بندی براساس کتیبه های روی و پشت سکه ها انجام شده است. روش تحقیق در این مقاله توصیفی-تحلیلی است. گردآوری مطالب به شیوه کتابخانه ای و بررسی نمونه های موجود در مجموعه ها و سایت ها، از طریق فیش برداری و تصویرخوانی است.
۸.

اوضاع فرهنگی یزد در قرن هشتم هجری

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال نهم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۳۵

کلیدواژه‌ها: یزد آل مظفر تصوف سید رکن الدین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۷ تعداد دانلود : ۱۱۰۱
قرن هشتم هجری را بایددر یزد، دوره پیشرفت فرهنگی دانست زیرا، در این دوره بسیاری از نهادهای آموزشی، همچون ؛ مدارس و کتابخانه تأسیس شدند و علوم مذهبی و غیر مذهبی در این مراکز، توسط علما و فقها تدریس شد و رشد پیدا نمود تا جایی که در بعضی علوم، دانشمندان یزدی به فعالیت پرداختند و در بعضی دیگر، آن چنان ابتکاری از خود نشان ندادند. در این میان، حمله مغولان هر چند سبب شد بعضی مراکز علمی از دست برود اما رشد تصوف در این دوره را به همراه داشتکه مورد قبول عامه مردم بود که می توان علت آن راعدم علاقه به مال دنیا از سوی صوفیان دانست. با گذشت زمان وبا ورود آنان به دستگاههای دولتی عملاً صوفیان جیره خوار دولت و دربار شدند و مورد تنفر مردم قرار گرفتند ولی با همه این مسائل از نظر فرهنگی، تصوف رشد کرد و هنر و معماری مورد توجه حکام و مردم واقع شد و مراکزی از سوی بزرگان ساخته شدکه بعضی از آنها وقف گردید.
۹.

موقوفات زنان یزد از دوره ی آل مظفر تا اواخر قاجاریه (دهه دوم قرن7 تا اواخر قرن13)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 31-83

کلیدواژه‌ها: یزد وقف آل مظفر صفویه قاجاریه موقوفات زنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۰ تعداد دانلود : ۶۲۲
وقف در طول تاریخ ایران همواره از اهمیت و رواج برخودار بوده است. با وجود آنکه بیشتر موقوفات توسط مردان صورت می گرفته است. اما بررسی ها نشانگر وجود موقوفات زنان نیز هست به طوری که در دوره ها ی مورد بحث در لابه-لای تواریخ محلی یزد و غیرمحلی از زنانی نام برده شده است که در عرصه ی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی به خصوص در امر وقف نقش ایفا کردند که آثار آن تا به امروز همچنان به قوت خود باقی مانده است. پژوهش پیش رو که به شیوه ی توصیفی تحلیلی و بر پایه ی مطالعات کتابخانه ای و داده ها و اسناد تنظیم شده است، درصدد است تا با توجه به جایگاه وقف در یزد در بازه ی زمانی مشخص شده، وسعت و اهمیت نقش زنان را در امر وقف نشان دهد و به سوالات اساسی ذیل پاسخ گوید: میزان مشارکت زنان در امر وقف در کدام دوره بیشتر بوده است؟ زنان واقف از چه قشر و طبقه اجتماعی بوده اند و انگیزه آنها از وقف چه بوده است؟ بررسی ها نشان می دهد که از عصر آل مظفر تا عصر صفویه زنان حاکمه و درباری چون مردان در امر وقف مشارکت داشته اند. اما از عصر صفویه با تشویق علما در جهت توسعه ی مذهب شیعه، زنان طبقه متوسط نیز با وقف اموال خود پای در این عرصه نهادند. با وجود یک دوره وقفه و رکود وقف در عصر افشاریه و زندیه از دوره ی قاجاریه وقف رونق بیشتری یافت که این امر حاکی از جایگاه اجتماعی و استقلال مالی زنان در این دوره است.
۱۰.

بازجُست ویژگی های مکتب نگارگری شیراز در نگارگری دوره آل اینجو و آل مظفر و تأثیر آن در هنر نگارگری ایران

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال چهارم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۳ ۱۳۷-۱۵۹

کلیدواژه‌ها: مکتب نگارگری شیراز نگارگری آل اینجو آل مظفر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۵۰ تعداد دانلود : ۱۶۳۵
درطول تاریخ ایران، حکومت هایی هرچند کوچک و بزرگ از امرا و فرمانروایان محلی وجود داشته اند که در تاریخ هنر و تمدن کشور ما منشأ تأثیرات به سزایی بوده اند، ولی آن گونه که باید، شناخته نشده اند؛ از جمله آن ها حکومت محلی «آل اینجو» و پس از آن «آل مظفر» بوده است. پس از فروپاشی سلسله ایلخانان در ایران، مناطق کرمان، یزد و فارس عرصه تنازع و رقابت میان دو خاندان مدعی آل اینجو و آل مظفر شد؛ با این حال دوره فرمانروایی حکومت های محلی آل اینجو و آل مظفر منشأ تحولات هنری و فرهنگی مهمی نیز گردید که آثار این تحولات مهم را می توان در هنر نگارگری شیراز به روشنی ملاحظه کرد، زیرا نسخه های به جای مانده از کتاب آرایی دوره حکومت های محلی آل اینجو و آل مظفر خود شاهدی بر این مدعاست. پرسش این است: مکتب نگارگری شیراز در دوران حکومت های محلی آل اینجو و آل مظفر، چه تأثیراتی بر هنر نگارگری ایرانی گذاشته است؟ شیوه این پژوهش توصیفی- تحلیلی است و جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای است. نمونه های موردی پژوهش نگاره هایی از نسخه شاهنامه 733 ه .ق. موجود در کتابخانه ملی روسیه در سن پترزبورگ و شاهنامه 731 ه .ق. در موزه توپ قاپوسرای استانبول ترکیه و شاهنامه قوام الدین حسن 741 ه .ق. که همگی متعلق به دوره آل اینجو هستند و همچنین نگاره هایی از شاهنامه های 771 ه .ق. موجود در کتابخانه توپ قاپوسرای استانبول در ترکیه و همچنین نسخه خمسه نظامی، اواخر قرن هشتم مربوط به دوره آل مظفر در کتابخانه ملی پاریس، مورد واکاوی قرار گرفته اند. نگارندگان این پژوهش، ضمن مطالعه و بررسی ویژگی ها، براساس خصوصیات صوری، ساختاری و مضمونی هنر نگارگری شیراز در دوران آل اینجو و آل مظفر، تأثیرات مکتب نگارگری شیراز را بر هنر نگارگری ایران در دوران مذکور، مورد واکاوی قرار داده اند. بر پایه نتایج پژوهش، توجه نگارگران آل اینجو به سنت نقاشی قدیم ایران (یادآور دیوارنگاره های ساسانی) و مصور کردن شاهنامه فردوسی و صحنه های رزمی، کاربرد جداول مشخص برای نوشتن قطعات خوشنویسی شده، مصورکردن منظومه های تغزلی در دوره آل مظفر، کاربست رنگ های درخشان در نگارگری آل اینجو و آل مظفر بر هنر نگارگری ایران در دوران بعد تأثیر شگرفی گذاشته است.
۱۱.

بررسی مبانی تشکیلات قضایی آل مظفر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 61 - 78

کلیدواژه‌ها: تشکیلات قضایی آل مظفر ایلخانان قاضی القضات یارغو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۰ تعداد دانلود : ۶۷۴
ورود مغول ها به ایران، نه تنها یک رویداد نظامی بود، بلکه به تدریج حضور این اقوام و مهاجرت آنان به فلات ایران، تأثیرات خود را بر نظام اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و نیز تشکیلات اداری بر جای نهاد. تشکیلات اداری یکی از اولین بخش هایی بود که در همان سال های آغازین تحت تأثیر حضور این اقوام قرار گرفت. این تأثیر به تدریج  و نه یکباره  کم رنگ تر شد؛ با این حال برخی عناصر پایدار آن برای سال ها و برای سلاله های پسین باقی ماند. هدف پیش روی این تحقیق، شناخت این تأثیرات در بخشی از تشکیلات اداری یعنی در حوزه نظام قضایی در حکومت آل مظفر (795-713ق) – و شناخت مبانی شکل گیری نظام قضایی این حکومت و با مسئله ارزیابی چگونگی فرآیند استمرار یا تضعیف نمادهای مغولی در نظام قضایی آل مظفر است. این پژوهش با روش توصیفی  تحلیلی و در حوزه مطالعات کتابخانه ای انجام شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که تشکیلات قضایی آل  مظفر بر سه رکن استوار بوده است: اقتباس از تشکیلات قضایی مخدومان اولیه آل مظفر یعنی حکومت ایلخانان؛ تشکیلات اداری در حکومت های مسلمان ایران پیش از ایلخانان؛ و سنت های محلی قلمرو آل مظفر در یزد و فارس. همچنین این بررسی نشان داد که عناصر و نماد های مغولی، علی رغم حضور در تشکیلات قضایی آل مظفر، به تدریج در محاق قرار گرفته است و سنت های ایرانی  اسلامی حضور و بروز پررنگ تری یافته اند
۱۲.

بررسی تأثیرات جنگ بر زندگی اجتماعی مردم در گستره قلمرو آل مظفر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال چهارم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۱۴) 47 - 70

کلیدواژه‌ها: جنگ آل مظفر کاهش جمعیت ویرانی و فقر ناامیدی تنزل اخلاق رشد تصوف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۰ تعداد دانلود : ۴۶۲
با توجه به نقش بسزای جنگ ها در چگونگی تاریخ زندگی بشر، بررسی پیامدها و تأثیرات جنگ ها بر زندگی اجتماعی مردم، برای شناخت جامع و دقیق تاریخ اجتماعی حائز اهمیت است. از همین رو نوشتار حاضر با تکیه بر منابع دست اول و تحقیقات معتبر و با رویکرد توصیفی تحلیلی به مطالعه پیامدها و تأثیرات جنگ های آل مظفر(795-713ق) بر زندگی اجتماعی مردم قلمرو آنان می پردازد. نتایج بررسی، نشان می دهد که عواملی همچون اوضاع سیاسی و نظامی آشفته قرن هشتم قمری، رقابت اعضای خاندان آل مظفر بر سر حکومت، منازعه مظفریان با حکومت های محلی پیرامون و حملات برخی قبایل به قلمرو مظفریان، سبب پیدایی و تداوم جنگ های مکرر داخلی و خارجی در عهد آل مظفر گردید. این جنگ ها، پیامدها و تأثیرات قابل توجه بر زندگی اجتماعی مردم در قلمرو مظفریان داشته است. ازجمله پیامدها و آثار زیان بار جنگ های آل مظفر، کشتار، تقلیل جمعیت و غارت و ویرانی، تأثیرات اقتصادی چون افزایش فقر و گرسنگی، بیکاری، رکود اقتصادی و کاهش درآمد، تنزل اخلاق و انحطاط ارزش های فرهنگی، پریشانی اندیشه و یأس و ناامیدی مردم، رونق تصوف و گرایش روزافزون مردم به خانقاه های صوفیان، و رشد اندیشه تقدیرگرایی و به دنبال آن سست شدن بنیان های فلسفی و رشد خرافه پرستی بود.  
۱۳.

چگونگی نقش آفرینی زنان درباری در حکومت آل مظفر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۹) 43 - 66

کلیدواژه‌ها: زنان درباری آل مظفر قدرت سیاسی خیانت امور عام المنفعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۱ تعداد دانلود : ۵۰۴
جایگاه اجتماعی زنان و چگونگی نقش آفرینی آنها در طول تاریخ ایران، تحت تأثیر اوضاع سیاسی و اجتماعی و فرهنگی و مذهبی این سرزمین، تغییر و تحولاتی داشته است. با استقرار ترکان و سپس مغولان در جایگاه حکمرانی ایران، تحت تأثیر سنن قبیله ای و شیوه های زندگی این اقوام و نیز موقعیت برجسته برخی زنان درباری آنان، شرایط و فرصت بیشتری برای حضور پررنگ تر زنان فراهم گردید. با گذر زمان و افزایش تأثیرپذیری ایلخانان مغول از فرهنگ و مذهب ایرانیان و نیز اندیشه سیاسی دیرینه و عمدتاً مردسالار ایران، نقش آفرینی زنان درباری بیش از امور سیاسی به امور اجتماعی و فرهنگی کشیده شد. این تغییر شکل نقش آفرینی زنان درباری همانند دیگر میراث ها، به برخی حکومت های محلی پساایلخانی رسید که بانیان و حکمرانان آنها بیش از ایلخانان متأخر در دامن فرهنگ ایرانی تربیت یافته بودند. تبیین وضعیت زنان درباری و چگونگی نقش-آفرینی آنان در حکومت محلی آل مظفر(713-795ق./ 1314- 1393م.)، با استفاده از رویکرد تاریخی و روش توصیفی– تحلیلی، هدف اصلی این پژوهش است. یافته های تحقیق، نشان می دهد که زنان درباری آل مظفر به دلیل ماهیت دینی حکومت آل مظفر و فرهنگ دیوانسالاری ایرانی، بیشتر در پس پرده سیاست به ایفای نقش پرداختند. زنان درباری این حکومت، علی رغم برخی فعالیت های سیاسی چون نیابت چند روزه حکومت برخی شهرها و تحریک گاهگاه شاهان و شاهزادگان مظفری در منازعات سیاسی و نظامی، بیشتر به فعالیت در پشت پرده سیاست از طریق اعمال نفوذ روی تصمیمات و اقدامات شخصیت های سیاسی و نیز انجام برخی امور عام المنفعه مانند احداث مساجد و مدارس مشغول بودند.
۱۴.

چگونگی تعامل و تقابل سادات با آل مظفر و نقشآفرینی آنان در این حکومت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۲۶ 177 - 201

کلیدواژه‌ها: نقش آفرینی سادات آل مظفر تعامل و تقابل سادات نقابت دارالسیاده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۴ تعداد دانلود : ۳۵۳
سادات به عنوان بازماندگان خاندان پیامبر (ص)، در جامعه ایران دوره اسلامی از جایگاه اجتماعی والایی برخوردار بوده و اغلب حکام و طبقات مختلف اجتماعی به آنان عنایت ویژه ای داشته اند. این رویکرد خاص به سادات، در دوره آل مظفر نیز ادامه یافت و تعاملات بسیاری میان این قشر و حکام آل مظفر وجود داشت. بخشی از این تعاملات را می توان به باورهای مذهبی و اندیشه سیاسی حکومت گران آل مظفر نسبت داد. آنان که در ارتباط با ایلخانان مسلمان و فضای حاکم بر قرون هفتم و هشتم هجری رشد یافته و به قدرت دست یافتند، گروه های مختلف اجتماعی و مذهبی همچون سادات، شیعیان و اهل تصوف را مورد التفات ویژه قرار دادند. امرای مظفری در این قبیل مناسبات، اهدافی چون استفاده از اعتبار سادات برای کسب مشروعیت و مقبولیت عامه و تثبیت حکومت را مدنظر داشتند. آل مظفر در این راستا در مقاطعی، مناصب بااهمیتی همچون وزارت، قضاوت و فرماندهی لشکر را به سادات واگذار کرده و پذیرش شفاعت سادات در برخی رویدادهای سیاسی را مدنظر قرار دادند. بااین همه، در موارد اندکی که این گروه به دنبال کسب قدرت رفته و حیات سیاسی آل مظفر را به مخاطره انداختند، روابط طرفین به تقابل کشیده شد. این پژوهش که به روش توصیفی – تحلیلی و با استناد به منابع دست اول تاریخی و ادبی فراهم شده، به چگونگی تعامل و تقابل سادات با حکام مظفری و اشکال نقش آفرینی سادات در حکومت آل مظفر می پردازد.
۱۵.

تأمّلات روشی و معناشناختی در بازشناسی سیره عفیفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کتابداری و اطلاع رسانی دوره بیست و چهارم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۹۴) 193 - 220

کلیدواژه‌ها: سیره پیامبر (ص) روش شناسی کازرونی آل مظفر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۴ تعداد دانلود : ۲۹۲
هدف: بازشناسی یکی از آثار فاخر اسلامی در موضوع سیره نبوی و بررسی دلالت های متنی آن و به دست آوردن اطلاعات مستند درباره یکی از خاندان های علمی و مذهبی اثرگذار در حوزه فرهنگ و تمدن اسلام و ایران. روش پژوهش: این مقاله به شیوه تبیین تاریخی و مقابله و مداقه در متن، به معرفی و معناشناسی سیره عفیفی می پردازد. روش این پژوهش در گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای؛ در معرفی کازرونی و عفیفی و آثارشان، توصیفی؛ و در بررسی روش شناسی سیره ایشان، تحلیلی است. یافته ها: عفیفی در این اثر به روش محدثان، اخبار را گزینش کرده اما، به شیوه مورخان به بازسازی داستانی سیره پرداخته است. او برخلاف سیره نگاران سلف خود تلاش کرده است در حد مقدور سیره را از مسانید و صحاح بنگارد. به نظر می رسد عفیفی در پی بازآفرینی سنت به مقصود ارائه تصویر و راهِ راست دینی بوده است تا از تشتّت مذهبی و سیاسی که جامعه ایرانی در قرن هشتم دچار آن شده بود بکاهد و آن را در گفتمان غالب تسنن شیعه گرا که میراث صوفیان کبروی بود بازآفرینی کند. علاوه بر کثرت استنساخ و ترجمه، تا عصر حاضر، عالمان شیعی و سنی در آثار خودشان بسیار به این کتاب استناد کرده اند که نشان از مقبولیت و تأثیر عمیق اندیشه های وحدت گرای عفیفی در جوامع شیعی و سنی دارد. نتیجه گیری: سیره عفیفی تحریری نو از المنتقی و یکی از مهمترین آثار در تاریخ سیره نگاری به زبان فارسی است که میراثی گرانسنگ از اخبار سیره نبوی به ویژه از آثاری که امروزه به آن دسترسی نداریم عرضه می دارد. کثرت نسخ و ترجمه های این اثر به زبان های دیگر نشان از دامنه نفوذ و اعتبار این اثر در قرون هشتم و نهم دارد. این سیره که از منظر روش شناسی به سیاق آثار سیره نگاری ابن اسحاق و ابن هشام نوشته شده است اثری بدیع به زبان فارسی فصیح و روان است که باز تولیدی از سیره در گفتمان صوفی- شیعی ارائه داده است. این اثر سومین کتاب سیره در زبان فارسی است که در جایگاه یک متن تاریخی با رویک رد تعلیمی از یک محدّث و دانشمند اهل سنت و یکی از آثار برج ای مانده از تاریخ میانه و عصر آل مظفر، دارای اهمیت فراوان و ارزش کلامی و زبانی بسیار است.
۱۶.

جایگاه علماء دینی در حکومت آل مظفر و چگونگی نقش آفرینی آنان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۸ 181-153

کلیدواژه‌ها: آل مظفر علماء دینی وزارت قضاوت تدریس وعظ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۲ تعداد دانلود : ۲۱۶
جایگاه علمای دین در حکومت آل مظفر و چگونگی نقش آفرینی آنان جمشید نوروزی [1] مزگان صادقی فرد [2] چکیده امیران آل مظفر (713-795ق.) با بهره گیری از ایدئولوژی دینی، برای کسب مشروعیت سیاسی، تثبیت حکومت و نیز رسیدن به مقبولیت عامه می کوشیدند. انتشار و تثبیت ایدئولوژی دینی در تعامل با علمای دین دست یافتنی بود. در دوره آل مظفر که روح مذهبی بر تمام مسائل سیاسی و اجتماعی سایه انداخته بود، حکام و علما روابطی دو سویه و بسیار نزدیک داشتند. اندیشمندان حوزه دین که انگاره های اجتماعی قدرتمند داشتند، با حمایت حاکمیت و مساعدت وضعیت عمومی دوره آل مظفر، به قدرت قابل توجهی دست یافتند. سوال اصلی این پژوهش، جایگاه علمای دین در حکومت آل مظفر و چگونگی نقش آفرینی آنها در این حکومت است. یافته های این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر منابع کتابخانه ای انجام شده، مبین آن است که عالمان دینی به واسطه جایگاه و منزلت قابل توجه در این حکومت، افزون برعهده داری نقش های آموزشی و فرهنگی و نیز تصدی مناصب قضائی، ندرتاً به وزارت هم دست یافتند؛ همچنین با نقش آفرینی سیاسی، اموری همچون شفاعت بین گروه های متخاصم در جنگ های بی شمار عصر فترت، صدور فرمان تکفیر بر ضد گروه های مخالف حکومت و نیز حمایت از برخی تصمیمات امرای آل مظفر را عهده دار شدند. به موازات این اقدامات علما، نقش برجسته سلاطین، شاهزادگان، وزراء و خواتین آل مظفر را در فعالیت هایی مانند احداث مدارس، مساجد، کتابخانه ها و تخصیص موقوفات شاهدیم که با هدف جلب نظر علما و گسترش تعالیم دینی در سطح جامعه انجام می شد. آنچه از این گونه تعاملات نصیب حکمرانان آل مظفر شد، مشروعیت یافتن حکام و تثبیت حکومت آنان بود. واژه های کلیدی: آل مظفر، عالمان دینی، وزارت، قضاوت، تدریس، وعظ [1] . دانشیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور ، تهران، ایران( نویسنده مسئول) njamshid1346@gmail.com [2] . دکترای تاریخ ایران بعد از اسلام mozhgan.sadeghifard@yahoo.com تاریخ دریافت : 9/5/1400- تاریخ تأیید 23/9/1400
۱۷.

چگونگی تعاملات دوسویه آل مظفر و اهل تصوف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۹ 434 - 460

کلیدواژه‌ها: تصوف آل مظفر حکومت آل مظفر مشایخ صوفی جنبش اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۷ تعداد دانلود : ۲۰۴
از شاخصه های برجسته حکومت آل مظفر(713-795ق/1314-1393م) به عنوان یکی از حکومت های محلی عصر فترت، بهره مندی زیاد از مذهب در رویه های سیاسی و رفتارهای حکومتی است. حکام شافعی مذهب مظفری، به منظور حفظ منافع و کسب مشروعیت، نزدیک شدن به گروه های مختلف مذهبی(صوفیان، سادات و شیعیان) و بهره برداری سیاسی از پایگاه مردمی آنان را مدنظر قرار می دادند. به واسطه جایگاه مناسب اهل تصوف در قلمرو آل مظفر و علاقه حکام مظفری به این گروه مذهبی و سعی آنان در سازش و مدارا با مشایخ، زمینه ایجاد تعاملات دوسویه بین برخی صوفیان با این حکمرانان مهیا شد.یافته های این پژوهش که به روش توصیفی– تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه ای انجام شده، مبیین آن است که وجوه مختلف تعامل آل مظفر با صوفیان که شامل مواردی چون ابراز ارادت به مشایخ آنها، احداث خانقاه و لحاظ کردن امتیازات اقتصادی برای شیوخ صوفی است که به دلایلی چون استفاده از پایگاه اجتماعی آنها برای کسب مشروعیت و مقبولیت، باور احتمالی به کرامات و اعمال خارق-العاده شیوخ صوفی و نیز عدم تمایل رهبران صوفی به مسایل دنیوی و حکومتی صورت می گرفت. در مقابل، بعضی از شیوخ صوفی با استقبال از عنایت حکام مظفری، برقراری تعاملات حسنه با آنها، انذار و پند دادن به مظفریان و دعای خیر و شفاعت برای آنان و رفع درگیری دو گروه متخاصم، به تأثیرگذاری هرچند اندک بر امور حکومتی آل مظفر و کاهش رنج های مردم پرداختند.
۱۸.

نگرش ماکیاولیستی به شیوه حکمرانی مؤسس آل مظفر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۵۱ ۱۸۴-۱۶۱

کلیدواژه‌ها: امیر مبارزالدین محمد آل مظفر ماکیاولی شیوه حکمرانی اندیشه سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۱ تعداد دانلود : ۱۵۷
با توجه به عدم تفاوت آفرینش و سرشت انسان و طبیعت جامعه انسانی در طول تاریخ، بنیادهایی تقریباً یکسان از کاربرد قدرت و شیوه حکمرانی در انواع ساخت قدرت و شکل حکومت به کار گرفته شده است. واکاوی شیوه حکمرانی «امیر مبارزالدین محمد» مؤسس آل مظفر (713-765ق/ 1314-1363م) از حیث سیاسی، دینی و اخلاقی و مقایسه آن با افکار و تأملات ماکیاولی (873-933ق/ 1469-1527م) به عنوان یکی از برجسته ترین چهره های تاریخ عقاید سیاسی و فلسفه حکومت، مسئله اصلی این مقاله است. امیر مبارزالدین با شیوه حکمرانی که مبتنی بر خشونت و ادعای اجرای مو به موی احکام شرعی در عصر فترت پساایلخانی بود، تقریباً راهی را در سیاست پیمود که ماکیاولی نظریه پرداز غیراخلاقی اندیشه سیاسی، حدود دو قرن بعد تئوریزه کرد. یافته های پژوهش که با رویکرد توصیفی-تحلیلی انجام گرفته، نشانگر آن است که با وجود تفاوت های ظاهری در گفتار و رفتار حکام سرزمین ها در قرون گذشته که متأثر از تفاوت فرهنگ های مناطق گوناگون و برخی اقتضائات زمانه است، همسانی هایی میان اندیشه سیاسی برخی صاحب نظران و رویه حکمرانی بعضی فرمانروایان وجود دارد. سیاست های حکومتی و روش های حکمرانی امیر مبارزالدین به جز در موارد اندکی همانند «پرهیز از نفرت انگیز شدن»، با بعضی از رهنمودهایی منطبق است که ماکیاولی ارائه کرده است. از دلایل این انطابق، برآمدن هر دو شخصیت از شرایطی است که در آن نهادهای سیاسی، اجتماعی، اخلاقی و دینی در سراشیب زوال قرار داشتند. هر دو نفر، کشتار و خشونت، زور و تزویر و فریب را از کلیدهای موفقیت دانسته و بر آن بوده اند که برای تثبیت حکومت و تأمین امنیت و آنچه که رعایت عدالت نامیده می شود، می توان از هر راهکار و ابزاری، ولو غیراخلاقی استفاده کرد.
۱۹.

جایگاه علوم در یزد دوره آل مظفر با تأکید بر آثار تألیفی عالمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال دهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۹) 73 - 88

کلیدواژه‌ها: آل مظفر یزد علوم دینی علوم ادبی علوم عقلی و طبیعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۹ تعداد دانلود : ۱۷۸
بی گمان تحقیق در وضع علم و عالمان یکی از ارکان شناخت فرهنگ ها و تمدن ها از جمله تمدن اسلامی است. در نواحی گوناگون ایران پس از اسلام نیز وضع علمی و نقش عالمان با فراز و فرودهایی روبه رو بوده است. در این میان ولایت یزد هم زمان با تأسیس سلسله آل مظفر (حک: 718-795ق) و ثبات و امنیت نسبی و نیز عنایت بیشتر حاکمان مظفری به فعالیت های فرهنگی و علمی، شاهد دگرگونی هایی در محیط علمی و فرهنگی بود. پژوهش حاضر بر آن است تا با روش توصیفی  تحلیلی و مبتنی بر منابع کتابخانه ای جایگاه علوم دینی و ادبی و علوم عقلی و طبیعی را در یزد دوره مظفری بررسی کرده و دستاوردهای عالمان این خطّه، چون حلقات درس و خدمات علمی عالمان از قبیل تألیف، ترجمه، تحشیه و استنساخ را تبیین کند. یافته های این پژوهش نشان می دهد که سیاست های حمایتی حکومت آل مظفر مبنی بر ترویج مکتب فقه شافعی و ایجاد مراکز علمی و آموزشی و مساجد و موقوفه ها از سویی و نیز کوشش های جدی علمای دینی، نقش تعیین کننده ای در گسترش و برتری علم فقه و سپس عرفان ، تفسیر و حدیث، نسبت به سایر علوم، داشته است.  
۲۰.

بررسی فضای سرابستان در خانه های آل مظفر (ایلخانی) یزد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اثر دوره ۴۱ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۹۱) 459-436

کلیدواژه‌ها: سرابستان خلف باغ حیاط آل مظفر معماری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۰ تعداد دانلود : ۱۶۴
در زمان آل مظفر چون این ناحیه از ایران (یزد) که قسمت فراوانی از کشور محسوب می شد، از انهدام تعمدی مغول مصون ماند، می توان انتظار داشت که در این منطقه، از زمان سلجوقیان فعالیت های مداوم ساختمانی وجود داشته باشد. به ویژه با توجه به حوزه سیاسی خاص، تحت نفوذ حکمرانان آل مظفر می توان سبک محلی خاصی با عنوان سبک مظفری یا به اعتقاد دونالد ویلبر مکتب یزد را در این حوزه شناسایی و معرفی کرد. هدف این مقاله ردیابی کیفیت فضایی سرابستان در معماری خانه های آل مظفر- تیموری منطقه یزد بوده است. در این بررسی، قدیمی ترین خانه های یزد که تاکنون ثبت و شناسایی شده اند، به همراه متون تاریخی استناد شدند. با توجه به کمبود خانه های ایلخانی در دیگر مکان های ایران، تعدد اشارات تاریخی به خانه در متون تاریخی یزد و نبود پژوهشی در این زمینه، در این مقاله به اهمیت و جایگاه خانه- باغ (سرابستان) در معماری مسکونی دوره آل مظفر پرداخته شده است. این پژوهش با ترکیبی از روش های تحلیلی-تاریخی و پژوهش نمونه ها و با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای- اسنادی، به شناخت فضای سبز معماری مسکونی در دوره آل مظفر پرداخته و چگونگی معماری خانه-باغ این دوره را بررسی و تحلیل کرده است. نتایج پژوهش کتابخانه ای نشان می دهد، سرابستان در متون تاریخی دوره ایلخانی- تیموری یزد به کرات و به شکل های متفاوتی دیده می شود. تحقیقات نشان می دهد، در انطباق خانه- باغ های موجود و متون تاریخی یزد سه گونه سرابستان به دست آمده است. دسته اول شامل خانه هایی با باغ مشجر به صورت گودال بوده که با پیشگاه ترکیب می شده اند. دسته دوم شامل خانه هایی بوده که باغچه کوچکی به نام باغ خلفی داشته اند که این دسته خود دارای دو زیرگونه بوده که گونه اول، خانه های چهارصفه با باغچه پشتی را شامل می شود که در پشت یکی از صفه ها قرار داشته و گونه دوم، خانه های ایلخانی دارای باغ پشتی ( باغ خلفی ) در پشت ایوان رفیع (جنوبی) را دربرمی گیرد.